1-2. Bõe yell la d gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ? Bõe yell la d na n gom sõs-kãngã pʋgẽ?

SÕSG ning sẽn loogã pʋgẽ, d yãa sagls takɩ sẽn be Maan-kʋʋr sak 19 wã pʋgẽ. Wala makre, d yãa vɛrse a 3 wã pʋgẽ t’a Zeova kõo Israyɛll nebã noor tɩ b waoog b roagdbã. D yãame me tɩ d sã n get d roagdbã yelle, n kengd b raood la d belsd-ba, la d sõngd-b tɩ b tõe n kell n tall zood sõma ne a Zeova, wilgdame tɩ d tũuda sagl-kãngã. Vɛrse-kãng pʋgẽ me, Wẽnnaam yeela a nin-buiidã tɩ b tũ noor ning a sẽn kõ vʋʋsg daarã wɛɛngẽ wã. D yãame tɩ baa ne vʋʋsg daarã noor tũub sẽn pa le yaa tɩlɛ ne tõnd rũndã-rũndã wã, d tõe n yãka wakat takɩ d tũudmã tʋʋm yĩnga. D sã n maand woto, d wilgdame tɩ d modgdame n na n yɩ sõamyã, wa Maan-kʋʋr 19:2 ne 1 Pɩyɛɛr 1:15 wã sẽn sagend tõnd tɩ d maanã.

² Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n kell n goma Maan-kʋʋr sak 19 wã vɛrse kẽer yelle. Sag-kãngã tõe n sõnga tõnd tɩ d bãng tɩ d segd n nanda neb nins sẽn tar komslmã, tɩ d segd n yɩɩ pʋ-peelem dãmb leebgã wɛɛngẽ, la tɩ d segd n wilga d taabã tɩ d nong-b lame. Tõnd dat n yɩɩ sõamyã, bala Wẽnnaam yaa sõngo. Rẽ wã, bɩ d ges yam ning d sẽn tõe n dɩk Maan-kʋʋr sak 19 wã pʋgẽ.

3-4. Wa Maan-kʋʋr 19:14 sẽn yetã, Israyɛll nebã manesem ra segd n yɩɩ wãn to ne wʋmsã la zoensã?

³ Karm-y Maan-kʋʋr 19:4. A Zeova ra yeela a nin-buiidã tɩ b wilg tɩ b nanda neb nins sẽn tar komslmã. Wala makre, a ra yeela Israyɛll nebã tɩ b ra kãab ned sẽn yaa  wʋng wẽng ye. Kãabgã tõe n yɩɩ a sẽn dat n maan-a wẽnga, bɩ n gom goam sẽn pa sõma a zugu. Ned sã n da maan wʋng woto, yaa wẽng wʋsgo. Wʋng pa tõe n wʋm b sẽn yet bũmb ning a zugã ye. Woto kɩtame t’a pa tõe n leok ye.

⁴ Sẽn paase, vɛrse 14 pʋgẽ, d yãame tɩ Wẽnnaam yeela a nin-buiidã tɩ b “ra ning bẽdg zoang taoor t’a lak” n lʋɩ ye. Sebr a yembr wilgame tɩ pĩnd wẽndẽ wã, yaang sẽnes nebã ra namsda neb nins sẽn tar komslmã, la b ra maand-b pãng me. Tõe tɩ nin-wẽns kẽer ra rɩgenda bũmb ned sẽn yaa zoang taoor sẽn na yɩl t’a lak n lʋɩ n pogle, bɩ b sẽn dat n paam n la-a wã yĩnga. Wẽnem tek woto! Ne no-kãngã maasem, a Zeova sõnga a nin-buiidã tɩ b bãng tɩ b segd n zoee sẽn tar-b komslmã nimbãanega.

5. Wãn to la d tõe n wilg tɩ d zoeta neb nins sẽn tar komslmã nimbãanega?

⁵ A Zeezi wilgame t’a zoeta neb nins sẽn tar komslmã nimbãanega. Tẽeg-y koɛɛg ning a sẽn da tʋm tɩ b tɩ taas a Zãmbatiisã. A yeelame: “Zoens nin pugsdame masã, põy kẽndame, wãoob lebgda yɩlma, wʋms wʋmdame, kũ-rãmb vʋʋgdame.” Nebã sẽn yã yel-soalmã a Zeezi sẽn maanã, “b pẽga Wẽnnaam.” (Luk 7:20-22; 18:43) Kiris-nebã rɩkda a Zeezi togs-n-taare, n wilgdẽ tɩ b zoeta sẽn tar-b komslmã nimbãanega. Rẽ n so tɩ d maand-b neere, n nand-ba, la d tar sũ-mar ne-ba. Yaa sɩd t’a Zeova pa kõ tõnd tõog tɩ d tõe n maan yel-soalem ye. La d paamame n tõe n taas neb nins sẽn yaa zoens tẽebã wɛɛngẽ wã bɩ sẽn yaa-b zoens sɩd-sɩdã koe-noogã, n sõng-b tɩ b bãng tɩ arzãnã pʋgẽ, ned pa na n le tar komslem, la tɩ nebã fãa na n tara zood sõma ne Wẽnnaam. (Luk 4:18) Koe-no-kãngã zoe n sõngda neb wʋsg tɩ b pẽgd Wẽnnaam.

6. Wãn to la Maan-kʋʋr sak 19 wã sõngd tõnd tɩ d wʋm b sẽn yeel bũmb ning tõod piigã pʋgẽ võor sõma?

⁶ Maan-kʋʋr sak 19 wã vɛrse kẽer sõngda tõnd tɩ d wʋm b sẽn yeel bũmb ning tõod piigã pʋgẽ võor sõma. Wala  makre, tõog a nii-n-soabã yeta koɛɛg-koɛɛg bal tɩ: “Ra zu ye.” (Yik. 20:15) Nina tõe n tagsame t’a sã n pa rɩkd a sẽn pa so bala, a tũuda no-kãngã. La a yaool n tõe n maanda bũmb a taab sẽn wilgd t’a zuudame.

7. Bõe la lɛɛbd tõe n maane, tɩ wilg t’a pa tũud tõog a nii-n-soabã sẽn gomd wagdmã yellã?

⁷ Lɛɛbd tõe n tagsame t’a sẽn zɩ n dɩk bũmb a sẽn pa so wã yĩnga, a pa zuud ye. La yaa wãn yẽ ne a leebgã tʋʋmã? A Zeova yeela Maan-kʋʋr 19:35, 36 pʋgẽ yaa: “Da maan-y tʋʋm-kɛg ye, sã n yaa bʋʋd zĩigẽ wall woglem makr wɛɛngẽ, sã n ka rẽ bɩ zɩslem makdg wɛɛngẽ, wall sã n yaa poɛɛm makr wɛɛngẽ ye. Bɩ y tall makds sẽn yaa sõama, sã n yaa zɩslem makdga, kug makdga, wall poɛɛm-makdga.” Dẽnd lɛɛbd sã n tar zãmb-makdg n makd a teedã sẽn na yɩl n wẽg a raadensã, d tõe n yeelame t’a zuud-b lame. Maan-kʋʋr sak 19 wã vɛrse a taab me wilgda rẽ vẽenega.

8. Wãn to la Maan-kʋʋr 19:11-13 sõng zʋɩf-rãmbã tɩ b maan pʋ-peelem bũmb fãa pʋgẽ, la wãn to la rẽ tõe n naf tõndo?

⁸ Karm-y Maan-kʋʋr 19:11-13. Maan-kʋʋr 19:11 wã sɩngrẽ, b yeelame: “Bɩ y ra zu ye.” Vɛrse 13 wilgdame tɩ ned sã n pa maand pʋ-peelem a nug-tʋʋmdã pʋgẽ, yaa wagdem. B yeta be yaa: “Bɩ f ra wẽg f to” ye. Dẽnd ned sã n wẽgd a taabã a nug-tʋʋmdã pʋgẽ, yaa wagdem la fãabo. Yaa sɩd tɩ tõog a nii-n-soabã wilgame tɩ wagdem pa sõma ye. La vɛrse-rãmb a taab sẽn be Maan-kʋʋr sebrã pʋgẽ sõnga zʋɩf-rãmbã tɩ b bãng b sẽn tõe n wilg b sẽn maandã fãa pʋgẽ to-to tɩ b yaa pʋ-peelem dãmba. Tara yõod wʋsg tɩ d tags a Zeova sẽn yet bũmb ning pʋ-likã la wagdmã wɛɛngẽ wã. D tõe n soka d meng yaa: ‘Sẽn zems ne Maan-kʋʋr 19:11-13, bũmb la m maand m vɩɩmã pʋgẽ tɩ pa sõma bɩ? M nug-tʋʋmdã pʋgẽ, bũmb la m segd n dems bɩ?’

9. Wãn to la Maan-kʋʋr 19:13 sẽn yet bũmb ningã ra sõngd tʋm-tʋmdbã?

⁹ Kiris-ned sã n dɩk ned tʋʋm me, a segd n maana pʋ-peelem ne-a. Maan-kʋʋr 19:13 baasgẽ, b yeelame: “Da bas f tʋm-tʋmd yaood f nengẽ n vẽeg beoog ye.” B ra rɩkda Israyɛll neb wʋsg tʋʋm pʋtẽ wã, n da kõt-b daarã tʋʋmd yaood zaabr fãa. Ned sã n da bas n pa yao a tʋm-tʋmda, na n kɩtame tɩ tʋm-tʋmdã pa paam ligd n tõog n ges a zakã rãmb yell daar-n-kãng ye. A Zeova yeelame: “Bala, yẽnda yaa naong soaba, la a ligdã yaa bõn-kãseng ne-a.”—Tõo. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Yam-bʋg la d tõe n dɩk Maan-kʋʋr 19:13 sẽn yetã pʋgẽ?

¹⁰ Rũndã-rũndã, tʋm-tʋmdb wʋsg reegda yaood vugr bɩ naoor a yiib kiuug fãa, la pa daarã pʋgẽ ye. Baa ne rẽ, d ket n segd n tũu saglg ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:13 pʋgẽ wã. Neb kẽer sẽn maand b tʋm-tʋmdbã bũmb ningã pa sõma ye. Bala b sẽn yaood-b to-to wã pa kolg ligd ning b sẽn da segd n yao-bã baa bilf ye. B miime tɩ nin-kãensã pa tar b sẽn maande, la tɩ b na n kell n sak n tʋma ne-ba, baa b na n yaood-b lame tɩ pa tat ligd ning b sẽn segd n yao-bã ye. Woto yĩnga, d tõe n yeelame tɩ b ‘basda b tʋm-tʋmdbã yaood b nengẽ.’ Kiris-ned sẽn dɩk ned tʋʋm segd n modgame n tũ sagl-kãngã. Masã, d ges bũmb a taab Maan-kʋʋr sak 19 wã sẽn sõngd tõnd tɩ d bãnge.

11-12. A Zeezi lebg n togsa goam nins sẽn be Maan-kʋʋr 19:17, 18 pʋgẽ wã n na n wilg bõe?

¹¹ Wẽnnaam pa rat bal tɩ d da maand  d taabã wẽng ye. Maan-kʋʋr 19:17, 18 sẽn yet bũmb ningã wilgda rẽ. (Karm-y.) A Zeova yeela be vẽeneg yaa: “Nong f to wa f menga.” Kiris-ned sẽn dat n ta Wẽnnaam yam segd n maana woto.

¹² D ges a Zeezi sẽn yeel bũmb ninga, n wilg tɩ noor ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:18 wã tara yõod wʋsgo. Daar a ye, fariziẽ n sok a Zeezi yaa: “Tõogã noyã sʋka, bʋg n yaa kãseng n yɩɩda?” A Zeezi leok-a lame tɩ “noor ning sẽn yaa kãseng n yɩɩdã, la pipi soabã” yaa tɩ f tog n nonga a Zeova ne f sũurã fãa, ne f sɩɩgã fãa, la ne f yamã fãa. Rẽ poore, a Zeezi tika Maan-kʋʋr 19:18 wã zug n yeel yaa: “Yiib-n-soabã wõnda yẽnda. A yetame: ‘Fo tog n nonga f to wa f menga.’ ” (Mat. 22:35-40) Bũmb ka tɛk la d tõe n maan n wilg tɩ d nonga d taabã. Maan-kʋʋr sak 19 wã sõngda tõnd tɩ d bãng kẽere.

13. Wãn to la a Zozɛf kibarã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã tõe n sõng tõnd tɩ d wʋm Maan-kʋʋr 19:18 wã sẽn yetã võor sõma?

¹³ Bũmb a ye d sẽn tõe n maan n wilg tɩ d nonga d taabã, yaa d sẽn na n tũ saglg ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:17, 18 pʋgẽ wã. B yeta be yaa: “Ra rok f sũur ye, la f ra tall sũur ne f tẽngã ned ye.” Tõnd sʋkã neb wʋsg mii ned sẽn tall sũ-kẽk ne a tʋmd-n-taaga, a karen-bi-taaga, wall a zakã ned hal n kaoos yʋʋm wʋsg menga. Tẽeg-y t’a Zozɛf kẽem-dãmb piigã talla sũur ne-a, hal tɩ wa kɩt tɩ b maan-a sẽn yaa wẽng wʋsgo. (Sɩng. 37:2-8, 25-28) La a Zozɛf yẽ pa maan-b wẽng ye. Baa ne a sẽn wa n paam naam n da tõe n dok a sũur ne a kẽem-dãmbã, a zoee b nimbãanega. A Zozɛf pa tall sũ-kẽk ye. A sẽn tall manesem ningã pʋd n zemsa ne bũmb ning b sẽn wa n yeel Maan-kʋʋr 19:18 pʋgẽ wã.—Sɩng. 50:19-21.

14. Bõe n wilgd tɩ saglg ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:18 pʋgẽ wã ket n tara yõod ne tõnd rũndã-rũndã?

¹⁴ Kiris-neb nins sẽn dat n ta Wẽnnaam yamã segd n dɩka a Zozɛf togs-n-taare. Bala a kõo a kẽem-dãmbã sugri, n pa bao n na n dok a sũur ne-b ye. Pʋd n yaa woto la a Zeezi wilg pʋʋsg ning a sẽn zãms a karen-biisã pʋgẽ. A yeelame tɩ d segd n  kõo d bɛɛgdbã sugri. (Mat. 6:9, 12) Tẽn-tʋmd a Poll me sagla a tẽed-n-taasã yaa: “M nin-nongdse, da rok-y y sũur y toor ye.” (Rom. 12:19) A kenga b raood me n yeel yaa: “Bɩ y maand sũ-mar ne taaba, la y sakd n kõt taab sugr baa ned sã n wa tar yell ne a to.” (Kol. 3:13) A Zeova noyã la a saglsã pa toeemd ye. Saglg ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:18 pʋgẽ wã ket n tara yõod ne tõnd rũndã-rũndã.

15. Rɩk-y makr n wilg bũmb ning sẽn kɩt tɩ d segd n kõt d taabã sugr la d ra tall sũ-kẽk ne-bã.

¹⁵ D tõe n dɩka sũ-kẽkã n mak ne nodre. Nodr ning yaa sãmpogr sẽn yaa bilfri, tɩ nodr ning me yaa sãmpogr sẽn yaa kɛgenga. Wala makre, d sã n wa wãad zẽ-biisi, sʋʋgã tõe n wãaga d nugã bilf bala. Tõe n zab-d-la wʋsgo, la pa na n kaoos la maag ye. Vẽkembeoog bɩ rasem a yiib poore, d tõeeme meng n pa le tags sʋʋgã sẽn wãag-dã yell ye. Woto me, bũmb kẽer neb sẽn maan n sãam d sũur pa tolg n yaa wẽng wʋsg ye. Wala makre, d zoa tõe n yeelame bɩ n maan bũmb n pa gũus tɩ sãam d sũuri, tɩ d sak n kõ-a sugr nana-nana. La d nodrã sã n yaa kɛgenga, logtor tõe n sẽeme la a vil ne peende. La d sã n tar nodrã zagengo, a pa na n maag ye. A na n pʋd n yãngdame. Ned b sẽn beeg tõe n maanda bũmb sẽn wõnd woto. A tõe n ket n tagsda yellã sẽn nams-a to-to wã n pa basdẽ ye. La neb nins sẽn ket n tar sũ-kẽk n pa basdẽ wã maanda b mens wẽnga. Dẽnd sẽn são yaa d sẽn na n tũ saglg ning sẽn be Maan-kʋʋr 19:18 pʋgẽ wã.

16. Sẽn zems ne Maan-kʋʋr 19:33, 34, Israyɛll nebã manesem ra segd n yɩɩ wãn ne sãambã, la yam-bʋg la d tõe n dɩk rẽ pʋgẽ?

¹⁶ A Zeova sẽn wa n yeel Israyɛll nebã tɩ b nong b taabã, a ra pa rat n yeel tɩ yaa b tẽngã neb wall b buudã neb bal la b segd n nongẽ ye. A yeel-b lame me tɩ b nong neb nins sẽn yaa sãamb n be b sʋkã. D yãta rẽ vẽeneg Maan-kʋʋr 19:33, 34 pʋgẽ. (Karm-y.) Israyɛll ned ra segd n maana sãan neer wa a sẽn maand “tẽng-n-ned” neer to-to wã, la a “nong-a” wa a menga. Wala makre, tõogã ra wilgame tɩ Israyɛll ned ra segd n basame tɩ sãambã la naong rãmbã yiis kood a pʋʋgẽ. (Maan. 19:9, 10) Rũndã-rũndã me, kiris-nebã segd n wilgame tɩ b nonga sãambã. (Luk 10:30-37) Wãn to la d tõe n maan rẽ? Neb  milyõ-rãmb n yik n tɩ vɩ tẽns a taaba. Tõe tɩ kẽer yaa d yagse. Yaa rap tɩ yaa pagb wall kamb me, d segd n wilgame tɩ d nand-b lame, la d waoogd-ba.

17-18. a) Bõe la Maan-kʋʋr 19:2 ne 1 Pɩyɛɛr 1:15 wã sagend tõnd tɩ d maane? b) Tʋʋm-bʋg sẽn tar yõod wʋsg la tẽn-tʋmd a Pɩyɛɛr sagl tõnd tɩ d tʋme?

¹⁷ Maan-kʋʋr 19:2 ne 1 Pɩyɛɛr 1:15 wã sagenda Wẽnnaam nin-buiidã tɩ b yɩ sõamyã. Vɛrse-rãmb a taab n be Maan-kʋʋr sak 19 wã pʋgẽ, n sõngd tõnd tɩ d bãng d sẽn tõe n maan n ta a Zeova yam. D yãa vɛrse-rãmb sẽn sõng tõnd tɩ d bãng bũmb kẽer d sẽn segd n maane, la d sẽn pa segd n maane. * Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne gɛrkã pʋgẽ, d yãtame t’a Zeova ket n datame tɩ d tũ sagl-kãensã d vɩɩmã pʋgẽ. La bũmb a taab la tẽn-tʋmd a Pɩyɛɛr paas-yã.

¹⁸ Tõe tɩ d wɩngda ne a Zeova tũubu, la d maand d taabã neere. La a Pɩyɛɛr sagla kiris-nebã tɩ b maan bũmb a to me sẽn tar yõod wʋsgo. Nand t’a Pɩyɛɛr sagl-d tɩ d lebg sõamyã d yel-manesem fãa pʋgẽ wã, a yeelame: “Bɩ y segl y mens sẽn na yɩl n tʋm wʋsgo.” (1 Pɩy. 1:13, 15) Yaa bõe tʋʋmd yell la a sẽn gomã? A Pɩyɛɛr yeelame tɩ kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeebã, segd n moona “Soab ning sẽn bool” bãmbã “sõmblmã zĩig fãa.” (1 Pɩy. 2:9) Rũndã-rũndã, kiris-nebã fãa paamame n tʋmd tʋʋm-kãngã sẽn tar yõod wʋsgã. Bala yaa ne rẽ maasem la d sõngd nebã n tɩ yɩɩda. D sẽn paam n yaa nin-buiid sẽn yaa sõamyã, n moond koɛɛgã ne yẽesem wakat fãa la d zãmsd nebã Biiblã sɩd yaa zu-zẽkr bũmbu. (Mark 13:10) D sã n maand d sẽn tõe fãa n tũud sagls nins sẽn be Maan-kʋʋr sak 19 wã pʋgẽ wã, d wilgdame tɩ d nonga d Wẽnnaamã la d taabã. D wilgdame me tɩ d rat n ‘lebga sõamyã’ d yel-manesem fãa pʋgẽ.