Bai na kontenido

Bai na kontenido

ARTÍKULO DI ESTUDIO 49

Levítiko Ta Siña Nos Kon pa Trata Otro Hende

Levítiko Ta Siña Nos Kon pa Trata Otro Hende

“Stima bo próhimo manera bo mes.”—LEV. 19:18.

KANTIKA 109 Stima Otro Intensamente di Kurason

UN BISTA ADELANTÁ *

1-2. Kiko nos a papia tokante dje den e artíkulo anterior, i kiko nos lo analisá den esun akí?

DEN e artíkulo anterior, nos a papia tokante algun konseho útil for di Levítiko kapítulo 19. Por ehèmpel, versíkulo 3 ta menshoná ku Yehova a bisa e israelitanan ku nan mester respetá nan mayornan. Nos a mira kon pa apliká e konseho ei dor di perkurá pa nos mayornan den sentido físiko, emoshonal i spiritual. Den e mesun versíkulo, Dios a kòrda e israelitanan di e importansia di tene sabat. Ta bèrdat ku nos no tin ku tene sabat, pero e prinsipio ku tin tras di e lei ei ta yuda nos mira ku nos tin ku traha tempu tur dia pa hasi algu pa Yehova. Ora nos hasi esei, nos ta mustra ku nos ta hasi nos esfuerso pa ta santu manera Levítiko 19:2 i 1 Pedro 1:15 ta animá nos.

2 Den e artíkulo akí, nos lo sigui analisá Levítiko kapítulo 19. Kiko ta algun kos mas ku nos lo siña? Nos lo siña kon pa mustra kompashon na hende ku desabilidat físiko, kon pa ta onesto ora di hasi negoshi i tambe kon pa stima nos próhimo. Pues, laga nos wak kon nos por ta santu den e asuntunan ei meskos ku Dios.

MUSTRA KOMPASHON PA HENDE KU DESABILIDAT FÍSIKO

Segun Levítiko 19:14, kon nos mester trata hende surdu òf siegu? (Wak paragraf 3-5) *

3-4. Kon Levítiko 19:14 ta bisa ku e israelitanan mester a trata hende surdu i siegu?

3 Lesa Levítiko 19:14. Yehova tabata ke pa e israelitanan tin kompashon pa hende ku desabilidat físiko. Por ehèmpel, el a bisa nan pa no maldishoná un hende surdu. Esei por a enserá menas’é òf papia malu di dje. Ta hopi kruel pa hasi algu asina ku un hende surdu! Dikon? Pa kuminsá, e no por a skucha loke a papia tokante dje, te pa e kontestá.

4 Versíkulo 14 ta bisa Dios su sirbidónan tambe pa no “pone un piedra di trompeká dilanti di un siegu.” Un buki di referensia ta bisa ku den antiguo Lehano Oriente hende tabata maltratá i probechá di hende ku problema físiko. Kisas hende sin kurason tabata pone opstákulo dilanti di un hende siegu djis pa prèt òf pa malu. Esei ta hopi kruel! Ku e lei na Levítiko 19:14, Yehova a yuda su pueblo mira ku nan mester trata hende ku desabilidat físiko ku kompashon.

5. Kon nos por demostrá kompashon na esnan ku tin desabilidat físiko?

5 Hesus tabatin kompashon pa hende ku desabilidat físiko. Bo ta kòrda loke el a manda bisa Huan Boutista? “Siegu ta mira, koho ta kana bon, leproso ta kura, surdu ta tende [i] morto ta lanta.” Tur e hendenan ku a mira Hesus su milagernan a “alabá Dios.” (Luk. 7:20-22; 18:43) Kristiannan ke imitá Hesus i p’esei nos ta amabel, tin kompashon i pasenshi ku hende ku desabilidat físiko. Ta bèrdat ku Yehova Dios no a duna nos poder pa hasi milager, pero nos tin un otro privilegio sí. Esei ta di konta hende siegu, sea den sentido físiko òf spiritual, tokante e bon notisia di un paradeis kaminda tur hende lo tin salú perfekto i por tin un bon amistat ku Dios. (Luk. 4:18) E bon notisia akí ya kaba ta yudando hopi hende alabá Dios.

SEA ONESTO ORA DI HASI NEGOSHI

6. Kon Levítiko kapítulo 19 ta yuda nos komprondé e Dies Mandamentunan mihó?

6 Algun versíkulo di Levítiko kapítulo 19 ta duna nos algun informashon ku ta yuda nos komprondé e Dies Mandamentunan mihó. Por ehèmpel, e di ocho mandamentu ta djis bisa: “No hòrta.” (Éks. 20:15) Un hende por a pensa ku e tabata obedesé e mandamentu ei basta e no a kue algu ku no tabata di dje. Pero, kisas e tabata hòrta na otro manera.

7. Kon un komersiante por a kibra e di ocho mandamentu?

7 Un komersiante por a pensa: ‘Ami no sa hòrta pasobra nunka mi no a yega di kue algu ku no tabata di mi.’ Pero, esei ke men ku semper e tabata onesto ora di hasi negoshi? Na Levítiko 19:35 i 36 Yehova a bisa: “No hasi inhustisia den husgamentu, ni den midimentu di peso, ni den kantidat. Boso mester tin balansanan hustu, pesonan hustu, un efa hustu i un hin hustu.” Un komersiante lo a hòrta òf gaña su klientenan si e balansa òf peso ku e tabata usa no tabata eksakto. Otro versíkulonan na Levítiko kapítulo 19 tambe ta mustra esei bon kla.

Teniendo Levítiko 19:11-13 na mente, kiko un kristian mester puntra su mes tokante su manera di hasi negoshi? (Wak paragraf 8-10) *

8. Kon e detayenan na Levítiko 19:11-13 a yuda e hudiunan apliká e prinsipio tras di e di ocho mandamentu, i kiko nos ta siña for di esei?

8 Lesa Levítiko 19:11-13. Levítiko 19:11 ta kuminsá bisa: “No hòrta.” Versíkulo 13 ta bisa: “No oprimí [òf, “estafá,” NW] bo próhimo.” Pues, si un hende tabata desonesto ora di hasi negoshi, e tabata hòrtando. E di ocho mandamentu a bisa ku hòrtamentu ta malu. Pero, e detayenan ku tin na Levítiko a yuda e hudiunan komprondé kon pa apliká e prinsipio ku tin tras di e lei ei, esta, pa ta onesto den tur loke nan tabata hasi. Ta bon pa nos para un ratu i pensa kon Yehova ta mira hòrtamentu i hasimentu di kos desonesto. Puntra bo mes: ‘Ora mi pensa riba Levítiko 19:11-13, mi ta mira ku mi tin ku hasi kambio den mi bida, foral den mi manera di hasi negoshi?’

9. Kon e lei na Levítiko 19:13 a protehá trahadónan?

9 Tin un otro área di onestidat ku un kristian ku tin trahadó mester tene kuenta kuné. Levítiko 19:13 ta bisa: “Pago di un hòmber kontratá no mag keda serka bo henter anochi te mainta.” Na Israel, mayoria di hende tabata traha den kunuku. Anto un trahadó kontratá mester a haña su pago na fin di dia. Si esei no a sosodé, lo e no por a perkurá pa su famia e dia ei. Yehova ta splika: “E ta den mizeria i tin mester di su sèn.”—Deu. 24:14, 15, BPK; Mat. 20:8.

10. Kiko nos por siña for di Levítiko 19:13?

10 Awendia hopi hende no ta kobra nan salario pa dia, ma pa kinsena òf luna. Pero, e prinsipio na Levítiko 19:13 ketu bai ta bálido. Algun doño di trabou ta probechá di nan trahadónan pagando nan hopi mas abou di loke nan mester gana. Nan sa ku kisas e trahadónan ei no tin niun otro alternativa ku no ta di sigui traha pa un salario miserabel. Den un sentido, e doñonan di trabou ei ta keda ku ‘pago di nan trahadó kontratá.’ Un kristian ku tin trahadó lo ke ta onesto ku nan. Awor, laga nos wak kiko mas nos por siña for di Levítiko kapítulo 19.

STIMA BO PRÓHIMO MANERA BO MES

11-12. Kiko Hesus a mustra ora el a sita Levítiko 19:17 i 18?

11 Dios ta ferwagt ku nos ta hasi mas ku djis keda sin hasi nos próhimo daño. Nos ta mira esei na Levítiko 19:17 i 18. (Les’é.) Yehova ta bisa bon kla: “Stima bo próhimo manera bo mes.” Ta masha importante pa un kristian hasi esei si e ke agradá Dios.

12 Hesus a mustra ku e mandamentu na Levítiko 19:18 ta masha importante. Un biaha, un fariseo a puntr’é: “Kua ta e mandamentu di mas grandi di Lei?” Hesus a kontest’é ku “e mandamentu di mas grandi i esun di promé” ta pa stima Yehova ku henter nos kurason, ku henter nos alma i ku henter nos mente. Djei, Hesus a sita Levítiko 19:18, bisando: “E di dos, igual kuné, ta esaki: ‘Stima bo próhimo meskos ku bo mes.’” (Mat. 22:35-40) Tin hopi manera ku nos por mustra ku nos ta stima nos próhimo. Levítiko kapítulo 19 ta menshoná algun di nan.

13. Kon e relato di Yosef ta yuda nos komprondé Levítiko 19:18 mihó?

13 Un manera ku nos ta stima nos próhimo ta di sigui e konseho ku tin na Levítiko 19:18. Einan e ta bisa: “No tuma vengansa, ni tene renkor.” Mayoria di nos konosé hende ku pa años ta karga renkor sea kontra kolega di trabou, mucha di skol òf famia. Kòrda ku Yosef su dies ruman hòmbernan a karga renkor kontra dje, i ku tempu e odio ei a pone ku nan a hasié algu hopi malu. (Gén. 37:2-8, 25-28) Pero, Yosef sí no a trata su ruman hòmbernan asina. Ku tempu Yosef a haña un posishon di outoridat, i e por a usa su outoridat pa tuma vengansa riba su rumannan. Pero en bes di esei, el a mustra nan miserikòrdia. E no a karga renkor. Mas bien, el a hasi loke Levítiko 19:18 ta bisa nos pa hasi.—Gén. 50:19-21.

14. Kon nos sa ku e prinsipionan ku tin na Levítiko 19:18 te ainda ta bálido?

14 Kristiannan ku ke agradá Dios mester imitá Yosef, kende a pordoná su rumannan en bes di tuma vengansa. Esei tambe ta loke Hesus a bisa den e orashon di Nos Tata ora el a animá nos pa pordoná esnan ku peka kontra nos. (Mat. 6:9, 12) Apòstel Pablo tambe a bisa e kristiannan: “No tuma vengansa, rumannan stimá.” (Rom. 12:19) El a animá nan tambe pa “sigui soportá otro i pordoná otro libremente, asta si un di [nan] tin motibu pa keha un otro.” (Kol. 3:13) Yehova su prinsipionan no ta kambia. Te ainda e prinsipionan ku tin tras di e lei na Levítiko 19:18 ta bálido.

Meskos ku no ta bon pa keda mishi i hunga ku un herida, asina tambe no ta bon pa nos keda kòrda e malu ku un hende a hasi nos (Wak paragraf 15) *

15. Ki komparashon ta yuda nos komprondé dikon nos no mester keda kòrda e malu ku un hende hasi nos?

15 Nos por kompará sintimentu di hùrt ku herida. Tin herida ta chikitu i tin ta hundu. Por ehèmpel, nos por kòrta nos dede ora nos habri un ènvelòp. Esei ta hasi doló, pero despues di un òf dos dia e ta kura i nos no ta kòrda mes riba dje. Asina tambe un amigu di nos por bisa i hasi algu ku ta hasi nos un poko doló, pero nos no tin problema pa pordon’é. Ma kiko awor si nos tin un herida hundu? Un dòkter tin ku kos’é i verbant e. Si nos keda mishi i hunga ku e herida, nos lo hasi nos mes mas doló sin ku ta nesesario. Lamentablemente, esei ta presis loke algun hende sa hasi ora un otro hùrt nan. Konstantemente nan ta keda pensa riba e doló emoshonal ku nan a sufri i kuantu e hende a hùrt nan. Pero si nan karga renkor, nan ta bezig ta hasi nan mes mas doló sin ku ta nesesario. Lo ta hopi mas mihó pa nan obedesé e konseho ku tin na Levítiko 19:18!

16. Segun Levítiko 19:33 i 34, kon Yehova tabata ke pa e israelitanan trata e residentenan estranhero, i kiko nos por siña di esei?

16 Ora Yehova a manda e israelitanan pa stima nan próhimo, e no tabata ke men ku nan mester a stima solamente hende di nan mes rasa i nashonalidat. El a bisa nan pa stima e estranheronan ku tabata biba den nan pais tambe. Nos por mira esei bon kla na Levítiko 19:33 i 34. (Les’é.) Nan mester a trata e estranhero meskos ku “un yu di tera,” i nan mester a stim’é meskos ku nan mes. Por ehèmpel, e israelitanan mester a permití estranhero i hende pober piki loke a sobra di e kosechanan. (Lev. 19:9, 10) E mesun prinsipio ei ta konta pa kristiannan awe tambe. (Luk. 10:30-37) Kon asina? Tin miónes di imigrante rònt mundu i kisas algun di nan ta biba serka di bo. Ta masha importante pa nos trata nan, sea ta hende hòmber, hende muhé òf mucha, ku dignidat i rèspèt.

LOKE LEVÍTIKO NO TA MENSHONÁ

17-18. (a) Kiko Levítiko 19:2 i 1 Pedro 1:15 ta animá nos pa hasi? (b) Ki trabou importante Apòstel Pedro ta animá nos pa hasi?

17 Tantu Levítiko 19:2 komo 1 Pedro 1:15 ta animá sirbidónan di Dios pa ta santu. Tin hopi otro versíkulo di Levítiko kapítulo 19 ku por yuda nos mira loke nos tin ku hasi pa haña Yehova su aprobashon. Nos a analisá algun versíkulo ku a mustra algun kos positivo ku nos tin ku hasi i algun kos negativo ku nos tin ku evitá. * E Skritura Griego Kristian ta mustra ku ainda Yehova ke pa nos apliká e prinsipionan ei den nos bida. Pero Apòstel Pedro a agregá algu mas.

18 Komo kristian, regularmente nos ta adorá Yehova i ta hasi bon kos pa nos próhimo. Pero, Pedro a resaltá ku tin algu masha importante ku nos mester hasi. Promé ku el a duna e animashon pa bira santu den tur nos kondukta, el a bisa: “Faha boso mente pa aktividat.” (1 Ped. 1:13, 15) Kua aktividat? El a splika ku e rumannan ungí di Kristu lo “‘proklamá tur kaminda e kualidatnan ekselente’ di esun ku a yama” nan. (1 Ped. 2:9) Awendia, tur kristian tin privilegio di hasi e trabou importante akí. E trabou ei ta yuda hende mas ku kualke otro trabou ku nos por hasi pa nan. E pueblo santu di Dios, regularmente i yen di entusiasmo, ta prediká i siña hende tokante e bon notisia. Esei ta un privilegio mashá spesial. (Mar. 13:10) Ora nos hasi nos esfuerso pa apliká e prinsipionan ku tin na Levítiko kapítulo 19, nos ta mustra ku nos ta stima nos Dios i nos próhimo. I nos ta laga mira ku nos ke “bira santu” den tur nos kondukta.

KANTIKA 111 Nos Motibunan di Goso

^ par. 5 Kristiannan no tin ku obedesé Lei di Moises. Ma tòg, e Lei ei ta menshoná hopi kos ku nos tin ku hasi i evitá di hasi. Ora nos analisá e kosnan ei, nos lo siña kon pa stima otro hende i agradá Dios. E artíkulo akí lo yuda nos komprondé kon pa apliká loke nos ta siña for di Levítiko kapítulo 19.

^ par. 17 Den e artíkulo akí i esun promé, nos no a analisá versíkulonan ku ta papia tokante faboritismo, kalumnia, komementu di sanger ni tampoko tokante spiritismo, miramentu di destino i inmoralidat seksual.—Lev. 19:15, 16, 26-29, 31.—Wak “Pregunta di Lektor” den e revista akí.

^ par. 52 DESKRIPSHON DI PLACHI: Un Testigu ta yuda un ruman hòmber surdu komuniká ku un dòkter.

^ par. 54 DESKRIPSHON DI PLACHI: Un ruman ku tin su mes negoshi di fèrf ta paga su empleado.

^ par. 56 DESKRIPSHON DI PLACHI: Un ruman muhé no ta keda kòrda riba e kòrtá chikitu ku e tin na su dede. Lo e hasi meskos si e tin un herida hundu?