Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

TEMA 49

Levítico libropica shujcunata imashina tratanatami yachajupanchi

Levítico libropica shujcunata imashina tratanatami yachajupanchi

“Cambaj cumba runagutaca, imashna can juyarinshnallata juyangui” (LEV. 19:18).

CÁNTICO 109 Tucui shunguhuan juyarishunchi

CAITAMI YACHAJUPASHUN *

1, 2. a) Chaishuj temapica ¿imatata yachajuparcanchi? b)  Cai yachajuipica ¿imatata ashtahuan yachajugripanchi?

CHAISHUJ temapica Levítico capítulo 19​manda huaquin consejocunatami yachajuparcanchi. Por ejemplo, versículo 3​pica Jehová Diosca taitamamacunata respetashpa cazuchunmi mandashca carca. Cai consejotaca cunan punllacunapi taitamamacunata cazushpa, respetashpa, paicunata imapash minishtirishcagucunapi ayudashpa, paicunahuan Jehová Diosmanda yachajungapaj tiempoguta llujchishpami ricuchita ushapanchi. Chai versopillatami Jehová Diosca sábado punllataca huacaichinami canguichi nishpa mandashcarca. Cunan punllacunapi Moisespa leyta na catinajushpapash caimandaca, ñucanchicuna Jehová Diosmanda yachajungapaj, Jehová Diospa cosascunata pundapi churangapaj tiempoguta llujchina cashcatami yachajuparcanchi. Shina rurashpami Levítico 19:2; 1 Pedro 1:15​pi nishcashnaca ñucanchicuna santo, jucha illajcuna cangapaj esforzarinajushcata ricuchipashun.

2 Cai yachajuipica Levítico capítulo 19​mandami ashtahuan yachajushpa catigripanchi. Cai capitulopica imashina discapacidadta charij gentegucunata tratana cashcata, shinallata imashina negociocunapi honrado cana cashcata, shujcunaman imashina juyaita ricuchinatami yachajupashun. Ñucanchicunaca Jehová Dioshnallata santo, jucha illajmi cangapaj munapanchi. Chaimanda imata rurana cashcata yachajupashunchi.

DISCAPACIDADTA CHARIJ GENTEGUCUNATA LLAQUISHPA, JUYAIHUAN TRATAPASHUNCHI

Levítico 19:14​pica sordo gentegucunata, ciego gentegucunata ¿imashina tratachunda mandajun? (Párrafo 3 a 5​ta ricupangui). *

3, 4. Levítico 19:14​pi nishcashnaca israelitacunaca ¿imashinata sordogucunata, ñausagucunataca tratana carca?

3 (Levítico 19:14ta liipangui). Jehová Diosca discapacidadta charij gentegucunataca paicunata considerashpa, juyaihuan, ali tratachunmi munarca. Chaimi Jehová Diosca israelitacunamanga sordo gentegucunataca imapash nali cosascunata nishpa rimachunga na munarca. Más bien paicunata ali tratachunmi munarca. Sordo gentegucunata nali tratashpaca nalitapachami ruranman carca. Sordo gentegucunaca imatapash na uyaimandami paicunata imata nijpipash na difindirita ushana carca.

4 Shinallata versículo 14​pica israelitacunataca caitapashmi mandashcarca: ‘Ñausa runagupaj ñaupapipash ama nitijanataca churanguichu’ nishpa. Por ejemplo shuj libropica, cai discapacidadta charij gentegucunamandaca cashnami nijurca: “Medio Orientepica cashna gentegucunamanda aprovecharishpami paicunataca maltratan carca” nijunmi. Cashna gentegucunata maltratajcunaca paicunata llaquichingapaj, paicunamanda burlaringapami paicunapa ñaupapica imapash nitijana cosascunata churan cashca. Chaita ruranaca nalipachami ricurin. Chaimandami Jehová Diosca discapacidadta charij gentegucunata juyaihuan, ali tratachunga Levítico 19:14​pi nishca consejota curca.

5. Discapacidadta charij gentegucunata llaquishpa, juyaihuan tratashcataca ¿imashinata ricuchi ushapanchi?

5 Jesusca discapacidadta charij gentegucunataca siempremi llaquishpa juyaihuan tratarca. Bautizaj Juanman, Jesús imata nishcata yaripashunchi. Jesusca, “ñausacunapash ricunajunmi. Jangacunapash, alimi purinajun. Lepra nishca ungüihuan causajcunapash, ali tucunajunmi. Rinri na uyajcunapash uyanajunmi. Huañushcacunatapash, causachijunmi […] nigrichi” nircami. Jesuspa milagrota ricushpaca, Bibliapi nishcashnaca: ‘Taita Diostaca tucuillami alicachinajurca’ nijunmi (Luc. 7:20-22; 18:43). Shinaca ñucanchicunapash, Jesusta catijcuna caimandaca discapacidadta charij gentegucunataca juyaihuan, llaquishpami ali tratapanchi. Jehová Diosca ñucanchicunamanga discapacidadta charij gentegucunata jambi ushachunga na poderta cushcachu. Shinapash shuj punllaca, cai alpa shuj paraíso tucujpi tucui gentegucuna imapash unguicuna illaj, sano, alimi causashun nishpami villachita ushapanchi (Luc. 4:18). Cashna shimicunata uyashpami ashtaca gentecunaca Taita Diostaca ña alabai callarishca.

NEGOCIOCUNAPI HONRADO CAPASHUNCHI

6. Levítico capitulo 19​ca ¿imata ashtahuan ali intindichun ayudan?

6 Levítico 19​manda huaquin versocunaca, Moisesman cushca Diez Mandamientocunata ashtahuan ali intindichunmi ayudan. Por ejemplo, shuj mandamientopica “ama shuhuanguichu” nijurcami (Éx. 20:15). Cai shimicunata uyashpaca huaquingunaca na shuhuanaca shujcunapa cosascunata na japinatallami shina nijun nishpa pensanman. Shinapash shuj cosascunapimi imatapash rurashpa shuhuaita ushanman.

7. Shuj negociota charij runaca ¿imashinata “ama shuhuanguichu” nishca mandashcataca na pactachijushcata ricuchinman?

7 Shuj negociota charij runaca: “Ñucaca pitapash nunca na imatapash shuhuashcanichu” nishpami nita ushan. Shinapash paica ¿imashinata ciertopacha pitapash na shuhuajushcataca ricuchita ushanman? Por ejemplo, Levítico 19:35 y 36​pica Jehová Diosca: ‘Alpata medishpapash, imata pezashpapash, ima shujta medishpapash, ali ricushpami alichina cangui. Ali pezaj balanzata, ali pezaj rumita, ali midij medinatami charina cangui’ nircami. Shinaca shuj negociante na ali pezaj balanzata charishpa y chai balanzapi shujcunaman jatushpaca paicunata shuhuajushcatami ricuchijurca. Shinaca Levítico capítulo 19​pi shuj versocunami shujcunata shuhuana imacunalla cashcata ashtahuan intindichin.

Levítico 19:11-13​pi nishcashnaca, negociocunata charishpaca ¿imatata tapurina capanchi? (Párrafo 8 a 10​ta ricupangui). *

8. Levítico 19:11-13​pi consejocunaca israelitacunataca ¿imapata ayudarca? Ñucanchicunatapash ¿imashinata ayudaita ushan?

8 (Levítico 19:11-13ta liipangui). Levítico 19:11​pica: “Na shuhuanachu canguichi” nijunmi. Cutin versículo 13​pica: “Cambaj cumba runataca, ama llaquichishpa charinguichu. Paipajtaca ama imatapash shuhuanguichu” nijunmi. Cai versocunapi nishcashnaca, negociocunata charishpa imatapash chaipi na honradamente rurashpaca, shujcunata shuhuajushcatami ricuchijurca. Diez mandamientocunamanda shujpica, shujcunata shuhuanaca prohibido cashcatami ricuchirca. Israelitacuna cai mandashcacunata ali pactachi ushachun, imashina pactachinata ali intindichunmi, Levítico 19​pi versocunaca ashtahuan ayudarca. Chaimi ñucanchipash shujcunata shuhuanamanda, imatapash llullashpa umachinamanda imata Jehová Dios pensajtami aliguta pensarina capanchi. Shinaca Levítico 19:11-13​pi nishcashnaca negociocunapi, trabajopica ¿imashinata shujcunataca tratajupani? ¿Imapipash mejorana cashcatachu cuenta japipashcani? nishpa tapurina capanchi.

9. Levítico 19:13​pi nishca consejoca ¿imapata ayudan carca?

9 Jesusta catijcunaca tucuipi honrado cashcata ricuchingapami esforzarina can. Levítico 19:13​pa tucuri partepica: “Shujpi shujpi trabajaj runagu, cambaj huasipi trabajashcamanda” paganataca, ama cayandipaj saquinguichu nijurcami. Israel llactapica mayoría gentecunami tarpunapi, cozechanapi dedicarin carca. Shinapash tarpushpa cozechashpa trabajajcunaca diariopimi ganan carca. Chaimi shuj trabajadorman chai punlla trabajashcamanda, chai punllallata na pagajpica paipa familiaguman mantiningapami culqui illaj quedan carca. Chaimandami Jehová Diosca: ‘Paica, imagutapash na charij cashcamandami, chai culquihuan micushpa causangapaj randinga’ nirca (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8).

10. Levítico 19:13​pica ¿imatata ashtahuan yachajupashcanchi?

10 Cunan punllacunapi gentecunaca trabajashcamanda sueldotaca na cada punllaca cobranllu. Ashtahuangarin quillapi shuj viaje o ishcai viajellami cobran. Shinapash Levítico 19:13​pi cushca consejoca cunan punllacunacamanmi ayudan. Huaquin jefecunaca paicunapa trabajadorcunamanga yapa ashalaguta pagashpami paicunamanda aprovecharin. Paicunaca, paicunapa trabajadorcuna chai trabajotalla charimanda, chai trabajopi a la fuerza trabajashpa catinata yachaimandami shina ruran. Shina rurashpaca imagutapash na charijcunata shuhuashpa, paicunapa culquihuan quedajuj cuendallatami can. Shinaca Jesusta catijcunaca trabajadorcunata charishpaca, Leviticopi cushca consejotaca yaipimi charina can. Levítico capítulo 19​pica ashtahuan consejocunatami tari ushapanchi. Chaimanda ashtahuan yachajupashunchi.

IMASHNA ÑUCANCHI JUYARISHNALLATAMI SHUJCUNATAPASH JUYANA CAPANCHI

11, 12. Jesusca Levítico 19:17, 18​mandaca ¿maijan consejotata cutin yarichirca?

11 Jehová Diosca shujcunata ama llaquichinguichu nishpallaca na quidanllu (Levítico 19:17, 18ta liipangui). Ashtahuangarin: ‘Cambaj cumba runagutaca, imashna juyarinshnallata juyangui’ nishpami mandarca. Jesusta ali catijcunapa caita pactachinaca importantepachami can. Shinallami Jehová Diospa ñaupapica ali ricurita ushashun.

12 Jesusca Levítico 19:18​pi shimicunata pactachina importantepacha cashcatami ricuchirca. Chaimandami shuj viaje shuj fariseo: ‘Mandashca shimipica ¿maijanda ashtahuan yali ali capan?’ nishpa Jesusta tapujpica, Jesusca: “Cambaj Taita Diostaca tucui shunguhuan, tucui almahuan, tucui yuyaihuan juyangui” nishpami tigrachirca. Chai jipaca Levítico 19:18​pi ima nishcatami ricuchirca. Chaipica: “Cambaj cumba runagutaca, imashna can juyarinshnallata juyangui” nijurcami (Mat. 22:35-40). Shinaca shujcunata juyashcataca shuj shuj cosascunata rurashpapashmi ricuchita ushapanchi. Shinapash Levítico capitulo 19​pimi shujcunata juyashcata imashina ashtahuan ricuchinata yachajupashun.

13. Joseca ¿imashinata Levítico 19:18​pi consejotaca pactachirca?

13 Shujcunata juyashcataca Levítico 19:18​pi consejota pactachishpami ricuchita ushapanchi. Chaipica: ‘Canda llaquichijpipash, na chashnallata llaquichinachu cangui. Cambaj llacta puratapash, ama fiñashpalla puringuichu’ nijunmi. Casi tucuicunallatami shuj persona, escuelamanda, trabajomanda shuj compañero o shuj familiar llaquichishcamanda ashtaca huatacunata risintirishpa quidashcata uyapashcanchi. Josepa causaimanda yaripashunchi. Josetaca paipa huauquicunaca paita na ricunayachimandami nali cosascunata rurarca (Gén. 37:2-8, 25-28). Joseta paipa huauquicuna nali tratashca cajpipashmi Joseca paipa huauquicunataca llaquishpa, juyaihuan tratarca. Joseca na risintirishpami Levítico 19:18​pi mandashca consejotaca pactachirca (Gén. 50:19-21).

14. Levítico 19:18​pi consejocunaca ¿imamandata cunangaman ñucanchitaca ayudaita ushan?

14 Jehová Diospa ñaupapi ali ricuringapaj munashpaca, shujcuna ñucanchita llaquichishcamanda risintirishca quidanapa randica, Josepa ejemplota catishpami perdonana capanchi. Jesuspashmi padrenuestro oracionbica pipash ima nalita rurashcajpica perdonanami canguichi nirca (Mat. 6:9, 12). Shinallata apóstol Pablopashmi: “Cangunata na ricunayachij gentecunataca, na tigrachishpa llaquichinachu canguichi” nishpa consejarca (Rom. 12:19). Ashtahuambash caitapashmi nirca: “Caishujhuan chaishujhuan llaquichirishca cashpapash, perdonarishpami causana canguichi” nishpa (Col. 3:13). Jehovapa consejocunaca nunca na cambianllu. Levítico 19:18​pi shimicunaca cunangamanmi ñucanchicunataca ayudashpa catin.

Shuj chugrishcata cutin cutin tacarijunaca ñucanchipallatami nali can. Shina cuendami ñucanchita pipash llaquichishcata cutin cutin yarijunapash nali can. Chaipa randica perdonanarapashmi ashtahuan ali can. (Párrafo 15​ta ricupangui). *

15. ¿Ima ejemplohuanda shujcunata perdonana ali cashcataca intindipanchi?

15 Pipash ñucanchita llaquichijpi risintirishpa quidanaca, ñucanchi maquipi imapash chugrishcashnami caita ushan. Huaquinbica maquipica ashatalla o ashtacatami chugri ushapanchi. Shinapash ashalla chugrishcaca ñapashmi ali tucuita ushan. Cutin llashajta chugrishca cashpaca doctorpajmanmi rina minishtirinman. Shinapash chai chugrishcata yangata tacarishpa na cuidajpica, nali tucushpami ashtahuan empeorarinman. Shina cuendami pipash ñucanchita llaquichijpi risintirishpa quedanapash can. Ñucanchita llaquichishcata cutin cutin pensarijushpaca ñucanchillatami llaquilla nali sintirishun. Chaimandami pipash ñucanchita llaquichijpica na risintirishpa Levítico 19:18​pi nishca consejota pactachina ashtahuan ali canman.

16. a) Levítico 19:33 y 34​pi nishcashnaca israelitacunaca shuj llactamanda gentegucunataca ¿imashinata tratana carca? b)  Caimandaca ¿imatata yachajui ushapanchi?

16 Jehová Diosca shujcunatapash juyanami canguichi nishpami mandarca. Cashna mandashpaca israelitacunapuralla juyaita ricuchirina cashcataca na nijurcachu. Ashtahuangarin shuj llactamanda shamushpa paicunahuan causanajuj gentecunatapash juyana cashcatami nijurca. Y chaitami Levítico 19:33 y 34​pica ricuchijun (Levítico 19:33, 34ta liipangui). Israelitacunaca shuj llactamanda shamushca gentecunataca chai llactapi nacirishcatashna ricushpami juyaihuan tratana carca. Por ejemplo, israelitacunaca granocunata cozechashpaca na tucuillataca pallanachu carca. Paicunaca pobre gentegucuna y shuj llactamanda gentegucuna imagutapash pallajui ushachunmi saquina carca (Lev. 19:9, 10). Cunan punllacunapi Jesusta catijcunapash, shuj llactamanda gentegucunata juyaihuan tratangapami esforzarina capanchi (Luc. 10:30-37). Por ejemplo mundo enteropica, ashtaca ashtaca millón gentecunami paicunapa llactapi llaquicuna tiashcamanda, shuj shuj llactacunapi causangapaj llujshishca. Huaquinbica cashna gentegucunaca ñucanchipa vecinopashmi caita ushan. Chaimandami cashna gentegucunata respetohuan, juyaihuan tratanaca minishtirishcapacha can.

LEVÍTICO 19PI VILLACHINAMANDA NA PARLASHPAPASH VILLACHINACA IMPORTANTEPACHAMI CAN

17, 18. a) Levítico 19:2​pi y 1 Pedro 1:15​pi mandashcacunaca ¿imata rurachunda ñucanchitaca animan? b) Apóstol Pedroca ¿ima importante obrata rurachunda mandarca?

17 Levítico 19:2​pi y 1 Pedro 1:15​pipash Jehová Diosta sirvijcunaca paishnallata santo, jucha illaj cachunmi animan. Levítico capítulo 19​pa shuj shuj versocunapipashmi Jehová Diospa ñaupapi ali ricuringapaj imata rurana cashcata ashtahuan intindichin. Chaipica imata rurana cashcata, imata na rurana cashcatami yachajupashcanchi. * Shinallata Escrituras Griegas o Nuevo Testamentopica Levítico capítulo 19​pi mandashca shimicunaca cunangamanmi ñucanchi causaipica ayudaita ushan. Shinapash apóstol Pedroca shuj importante yuyaitapashmi yachachin. Chaita ricupashunchi.

18 Jesusta catijcunaca Jehová Diosta sirvingapaca shuj shuj cosascunatami rurapanchi. Shinapash apóstol Pedroca Jehová Dioshna jucha illaj, santo cangapa imata ashtahuan rurana cashcatami nirca. Paica: ‘Ali yuyaihuambachami causana canguichi. Imata rurashpapash, aligutapacha rurashpa causaichi’ nircami (1 Ped. 1:13, 15). Cai shimicunahuanga ¿imatata ningapaj munarca? Apóstol Pedroca chai tiempopi ungido huauquicunamanga, Diospa ali rurashcagucunamanda villachina cashcatami nijurca (1 Ped. 2:9). Cunan punllacunapi, Jesusta catijcunapash shinallatami villachina obraguta charipanchi. Chaihuanga gentegucunata ayudana oportunidadtami charinchi. Chaimi ñucanchicunaca, cai villachina obraguta ñucanchiman saquishcamandaca cushijushpa villachishpa catina capanchi (Mar. 13:10). Shinaca Levítico capítulo 19​pi yachajushcacunataca, ñucanchi causaipi pactachingapaj esforzaripashunchi. Shinami Jehová Diosta, gentegucunatapash ninanda juyashcata ricuchipashun. Shinallata Jehová Dioshna santo, jucha illaj, limpio cangapaj munashcatapashmi ricuchipashun.

CÁNTICO 111 Jehová Diosta cushilla sirvishunchi

^ párr. 5 Cunanbi Jesusta catijcuna Moisesman cushca leyta na pactachina cashpapash, chaipica imacunatalla ruranata, imacunatalla na ruranatami yachajuita ushapanchi. Caipi mandashcacunata yachajunami shujcunata juyangapaj, ali cosascunata rurashpa Jehová Diostapash cushichingapaj ayudaita ushan. Cai yachajuipica Levítico capítulo 19​mandami huaquin yuyaicunata yachajugripanchi. Shinallata ñucanchi causaipi imashina pactachinatapashmi ricugripanchi.

^ párr. 17 Cai yachajuipica Levítico capítulo 19​manda tucui versocunataca na yachajupashcanchichu. Por ejemplo shuj versocunapica, tucui gentecunata igual tratanamanda, shujcunata na llullanamanda, yahuarta na micunamanda, brujería cosascunata na ruranamanda, huainayana juchata na ruranamanda mandashcacunami tian (Lev. 19:15, 16, 26-29, 31). (Caimanda ashtahuan yachangapaca cai revistapillatami, “Gentecunaca tapunmi” nishca partepi ricupangui).

^ párr. 52 CAI FOTOPICA: Shuj huauquigumi shuj sordo huauquiguta doctorhuan parlangapaj ayudajun.

^ párr. 54 CAI FOTOPICA: Shuj huauquiguca paipa negociopi trabajashcamandami paipa trabajadormanga sueldota pagajun.

^ párr. 56 CAI FOTOPICA: Shuj paniguca maqui dedopi ashagutalla chugrimandami ñapash ali tucujpica chugrishcatapash ñapash cungan. Shinapash llashajta chugrishca cashpaca ¿chashnallatachu ñapash cunganman?