Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

LAHATSORATSY FIANARA 49

Atoroni-Levitikosy Antsika hoe Akory ty Tokony Handaisantsika ty Hafa

Atoroni-Levitikosy Antsika hoe Akory ty Tokony Handaisantsika ty Hafa

“Tiavo ty namanao manahaky ty vatanao.”​—LEV. 19:18.

HIRA 109 Mifankatiava Amin’ny Fo

HO HITANAO ATO *

1-2. Niresaky mikasiky ino tsika tamy lahatsoratsy taloha tao, le ino ty hodinihintsika amy lahatsoratsy toy ato?

 NANDINIKY torohevitsy vitsivitsy azo orihy baka amy Levitikosy toko faha-​19 tsika tamy lahatsoratsy taloha tao. Nihitantsika tamy andininy faha-3 ao, ohatsy, fa nandidy ty Israelita Jehovah mba hanaja ty ray aman-drenin-drozy. Niresahintsika hoe akory ty azontsika anoriha ani-torohevitsy io henanizao. Manao ani-zay tsika laha manampy ty ray aman-drenintsika hahazo ze raha ilàn-drozy, mampahery an-drozy noho manampy an-drozy hifandramby soa amy Jehovah avao. Mbo nivola koa Ndranahary amy andininy io eo hoe tokony hitandrina Sabata ty vahoakiny. Marina fa fa tsy mitandrina Sabata tsika henanizao, fe nihitantsika hoe afaky manoriky ani-torolala io tsika ka manoka fotoa sanandro mba hanaova raha mifandramby amy fanompoa ani-Jehovah. Laha manao ani-zay tsika, le asehontsika hoe manaraky ani-raha volanini-​Levitikosy 19:2 noho 1 Petera 1:15 io tsika ka miezaky ho masy.

2 Mbo handiniky andininy maromaro baka amy Levitikosy toko faha-​19 ao avao tsika amy lahatsoratsy toy ato. Ino ty ampianarini-toko io antsika mikasiky ty fampisehoa hasoa fanahy amin’olo manan-kandra na kilemaina, ty fanaova ty marina amy resaky varotsy, noho ty fampisehoa fitiava amy ty hafa? Teantsika ty ho masy manahaky a Ndranahary, ka ndao hohenteantsika hoe ino ty azontsika ianara.

MANAOVA SOA FANAHY AMIN’OLO MANAN-KANDRA REY

Laha hentea ty Levitikosy 19:14, manao akory ty fomba tokony hanandesantsika ty olo jiky na mareny? (Fehintsoratsy 3-5) *

3-4. Laha hentea ty Levitikosy 19:14, manao akory ty tokony handaisan’Israelita rey ty olo mareny noho jiky?

3 Vakio Levitikosy 19:14. Teani-Jehovah ho soa fanahy amin’olo manan-kandra rey ty vahoakiny. Nivolaniny, ohatsy, ty Israelita mba tsy hanozo ty mareny. Tafilitsy amy ozo zay ty fivolana na fanaova raha raty amin’olo iny. Tena raty ty manao ani-raha reo amin’olo mareny! Tsy haharè ani-raha volany mikasiky azy iny ie ka tsy afaky hiaro ty vatany.

4 Mbo nivola amy ty mpanompony avao koa Ndranahary amy andininy faha-14 io hoe ka “manisy raha maminga alohan’olo jiky eo.” Mivola boky raiky zay hoe matetiky ty olo manan-kandra tamy firenena manodidy ty Israely tany nampijalijalin’olo noho nihararaotin’olo. Mety hoe ta hikizaky an’olo jiky rey vasa ty olo raty say na ta hanao raha mampalahelo azy, le zay ro mahavy an-drozy manisy raha maminga alohan’olo jiky rey eo. Haratiam-panahy zao! Lafa nametraky ani-didy amy andininy faha-14 io amy zay Jehovah, le nanampy ty vahoakiny hahita hoe tokony hampiseho hasoa fanahy amin’olo manan-kandra rey rozy.

5. Akory ty ampisehoantsika hoe miferinay ty olo manan-kandra tsika?

5 Niferinay ty olo manan-kandra Jesosy. Tiarovo hafatsy nampandesiny tamy Jaona Mpanao Batisa tany iny. Hoy ty asany: “Mahita ty jiky, mandeha ty malemy, malio ty boka, maharè ty mareny, [le] velo ty maty.” ‘Nidera a Ndranahary ze olo iaby’ nahita ty fahagagà nataoni-Jesosy. (Lioka 7:20-22; 18:43) Ta hanahaky ani-Jesosy ty Kristiana ka miferinay ty olo manan-kandra. Soa fanahy amin-drozy tsika sady manam-pahareta. Tsy nameani-Jehovah hery hanaova fahagagà manahaky nataoni-Jesosy iny aloha tsika. Fe mana tombontsoa hiresaky amin-drozy ty vaovao soa mikasiky ty paradisa hoavy tsika. Ho salama soa ty olo iaby amy zay sady hifandramby soa amy Ndranahary. (Lioka 4:18) Mahavy olo maro hidera a Ndranahary vaovao soa io, ndre mbo henanizao aza.

MANAOVA TY MARINA AMY RESAKY VAROTSY

6. Manino ty fanazavà amy Levitikosy toko faha-​19 ao ro manampy antsika hahazo soa ty raha volanini-Didy Folo rey?

6 Manampy antsika hahazo soa ty raha volanini-Didy Folo rey ty andininy sisany amy Levitikosy toko faha-​19 ao. Mivola, ohatsy, ty didy fahavalo hoe: “Ka mangalatsy.” (Eks. 20:15) Misy mieritseritsy hoe lafa tsy mangalaky raha tsy an’azy ie, le fa manoriky ani-didy io. Kanefa mety hangalatsy amy fomba hafa ie.

7. Akory ty mety hahavy ty mpamarotsy handika ani-didy fahavalo mikasiky halatsy iny?

7 Mety hieritseritsy ty mpamarotsy raiky hoe tsy mangalatsy ie satria tsy mangalaky raha tsy an’azy mihintsy. Fe manao ty marina va ie lafa mamarotsy? Ho zao ty nivolanini-Jehovah amy Levitikosy 19:34, 35 ao: “Ka manao tsy marina lafa mitsara, na mandrefy, na mandanja, na manameza. Tokony ho balansy marina noho vatobalansy marina ro hanananareo, sady efaha marina noho hina marina.” Mangalatsy ty mpamarotsy laha ohatsy ie ka mampiasa balansy na fanamezà tsy marina mba hamitaha ty mpivily raha aminy eo. Mbo miresaky soa mikasiky ani-zay koa ty andininy hafa amy Levitikosy toko faha-​19 ao.

Laha hentea ty Levitikosy 19:11-13, ino ty fanontanea tokony hoeritseretini-Kristiana mikasiky ty fomba fiasany? (Fehintsoratsy 8-10) *

8. Manino ty Levitikosy 19:11-13 ro nanampy ani-Jiosy rey hanoriky ty torolala hita amy didy fahavalo iny, le manampy antsika hanao ino raha zay?

8 Vakio Levitikosy 19:11-13. Ho zao ty fanombohani-​Levitikosy 19:11: “Ka mangalatsy.” Hoy koa ty andininy faha-13: “Ka mamerivery olo.” Laha tsy manao ty marina zany ty olo raiky lafa mamarotsy, le mangalatsy ie zay. Mivola ty didy fahavalo hoe raty ty mangalatsy. Fe ty tsipiriany amy Levitikosy le nanampy ani-Jiosy rey hahay hoe akory ty azon-drozy anoriha ty torolala hita amy lalàna io, zany hoe akory ty ahafahan-drozy manao ty marina amy kila raha iaby. Soa tsika laha mandiniky hoe manao akory ty fahitani-Jehovah ty fanaova tsy marina noho ty halatsy. Azontsika atao ty mieritseritsy hoe: ‘Lafa zaho mandiniky ty raha volanini-​Levitikosy 19:11-13, tsapako va hoe misy raha mila ovà amy fiainako, sirtò amy fomba fiasako na fanaovako varotsy?’

9. Nanino lalàna amy Levitikosy 19:13 ao io ro nanampy ty mpiasa?

9 Mbo misy raha hafa mikasiky fanaova ty marina koa tokony hoeritseretini-Kristiana raiky mampiasa olo. Hoy ty Levitikosy 19:13: “Ka tanjahy aminao any avao zisiky maraindray ty karamani-mpiasanao.” Niasa tamy pilasy fambolea ty ankamaroan’olo tan’Israely any, le matetiky mpampiasa iny manome karamani-mpiasa rey saky hariva. Laha tsy nahazo karama mpiasa iny saky hariva, le mety tsy hanan-drala hivilia hany ho ani-fianakaviany ie amy andro iny. Nivola Jehovah hoe: “Sahira ie ka iny ro tamaniny.”​—Deot. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Ino ty ianarantsika baka amy Levitikosy 19:13?

10 Maro ty mpiasa karamà sanandro henanizao, fe maro koa ty mahazo drala indraiky na indroe sambola. Fe ndre manao akory ndre manao akory le mbo tokony horihy avao torolala amy Levitikosy 19:13 ao io. Manararaotsy ty mpiasany ty mpampiasa sisany ka manome azy drala kelikely avao. Hainy fa sahira olo iny ka tsy maintsy mbo hiasa ho azy avao ie ndre ambany biby aza ty karamany. Sahala ‘mitanjaky ty karamani-mpiasany aminy any’ ty olo raiky laha manao ani-zay. Tokony hanao ty marina amin’olo ampiasany avao ty Kristiana. Ndao koa moa tsika hanenty raha hafa azontsika ianara baka amy Levitikosy toko faha-​19.

TIAVO MANAHAKY TY VATANAO TY OLO HAFA

11-12. Nanamafy ino Jesosy lafa niresaky ty raha volanini-​Levitikosy 19:17, 18?

11 Tsy hoe tea-Ndranahary tsy hanao raty olo avao tsika, fa teany hanao raha mandilatsy ani-zay koa. Ahitantsika ani-zay ty raha resahini-​Levitikosy 19:17, 18. (Vakio.) Nivola mazava soa Jehovah hoe: “Tiavo ty namanao manahaky ty vatanao.” Tsy maintsy manao ani-zay ty Kristiana laha ta hampifalifaly a Ndranahary.

12 Nasehoni-Jesosy fa tena vatan-draha didy amy Levitikosy 19:18 io. Tamy fomba akory? Nanontany azy ty Fariseo raiky ndraiky zay hoe: “Ino ty didy farani-ze bevata amy Lalàna ao?” Namaly Jesosy hoe ty fitiava ani-Jehovah amy fontsika iaby, ty vatantsika iaby, noho ty saintsika iaby. Bakeo Jesosy niresaky ty raha volanini-​Levitikosy 19:18 hoe: “Ty faharoe, mbo manahaky ani-zay avao, le zao: ‘Tiavo ty namanao manahaky ty vatanao.’ ” (Mat. 22:35-40) Maro ty fomba azontsika ampisehoa fitiava olo. Handiniky ty sisany amy zay tsika amy Levitikosy toko faha-​19 ao.

13. Ino ty raha nataoni-Josefa ka mifanaraky amy raha volanini-​Levitikosy 19:18?

13 Ino ty fomba raiky azontsika ampisehoa hoe teantsika ty namantsika? Ty fanoriha ani-torohevitsy amy Levitikosy 19:18 io. Zao ty volaniny ao: “Ka mamaly faty na mitanjaky lolompo.” Samby mahita ty ankamaroantsika fa misy olo mbo meloky avao amy ty mpiaraky miasa aminy, na ty mpiaraky mianatsy aminy, na ty longony, ndre an-taony maro atoy aza! Tiarovo fa nitanjaky lolompo tamy Josefa rahalahiny folo rey, farany rozy nahavita nanao raha raty. (Gen. 37:2-8, 25-28) Fe tsy nanao ho zay tamin-drozy Josefa! Lafa nana fahefà tamy rahalahiny rey Josefa, le niferinay an-drozy. Tsy nitanjaky lolompo ie. Vomaiky aza ie nanao raha mifanaraky amy raha nivolanini-​Levitikosy 19:18 io.​—Gen. 50:19-21.

14. Ino ty mampiseho hoe mbo tokony hanoriky ani-torolala amy Levitikosy 19:18 io tsika?

14 Tokony hanahaky ani-Josefa ty Kristiana laha ta hampifalifaly a Ndranahary. Nanenga ty hadisoani-rahalahiny rey ie fa tsy namaly faty. Ho zay koa ty nivolanini-Jesosy tamy vavaky modely iny lafa nanao ho zao ie hoe tokony hengantsika ty hadisoani-ze nanao diso tamintsika. (Mat. 6:9, 12) Nanoro hevitsy ty Kristiana namany koa apostoly Paoly hoe: “Ka mamaly faty lahy longoko.” (Rom. 12:19) Mbo nampirisiky an-drozy koa ie hoe: “Mahaiza avao mifampizaka noho mifanenga hadisoa vatany, laha misy mana antony hitaraina mikasiky ty ilany.” (Kol. 3:13) Tsy miova ty torolalani-Jehovah. Mbo tokony hanoriky ty torolala hita amy lalàna amy Levitikosy 19:18 io avao tsika henanizao.

Tsy soa ty mieritseritsy loatsy mikasiky ty fery amintsika eny. Manahaky ani-zay koa fa tsy soa ty mieritseritsy marè mikasiky ty raha mampalahelo antsika. Tokony hiezaky tsika mba hanalino ani-raha zay (Fehintsoratsy 15) *

15. Ino ty fanohara manampy antsika hahay hoe manino tsika ro tokony hanenga hadisoa noho tsy hitanjaky lolompo?

15 Toy misy ohatsy: Azo ampitovizy amy fery ty alahelo anatintsika ao. Ty fery sisany kelikely fa ty ilany tena bevata. Lafa miketriky, ohatsy, tsika le mety hahavoalily ty tanantsika. Mety handratsy tanantsika iny, fe azo antoky fa tsy handay fahavoaza maharitsy ho antsika raha zay. Afaky ndraiky andro na roe andro tafarani-zay aza, le mety fa ho halinontsika hoe taia nisy tataky iny. Manahaky ani-zay koa ty raha sisany nataon’olo amintsika. Misy raha rey tsy tena bevata. Mety hivola na hanao raha mampalahelo antsika, ohatsy, ty namantsika fe mety tsy ho sarotsy amintsika ty hanenga ty hadisoany. Fe tsy ho zay ty raha misy laha laliky fery iny. Mety mila zairini-dokotera raha iny sady bandìny. Laha kotsokotsohintsika avao ie, le tsy ho janga sady vomaiky hiitatsy. Mampalahelo fa mety hanao raha manahaky ani-zay ty olo raiky lafa malahelo marè. Mety tsy ho afaky an-tsainy ao mihintsy raha nampalahelo azy iny noho fararini-raha nahazo azy iny. Fe laha mitanjaky lolompo ty olo raiky le vomaiky harary. Tena soa zany ty manoriky ani-torohevitsy amy Levitikosy 19:18 io!

16. Laha hentea ty Levitikosy 19:33, 34, manao akory ty niteani-Jehovah hanandesani-Israelita reo ty vahiny mipetraky amin-drozy eo, le ino ty ianarantsika baka amy zay?

16 Lafa nandidy ty Israelita Jehovah hoe tokony ho tea ty naman-drozy rozy, le tsy ta hivola ie hoe ze olo mitovy fiavia noho karaza amin-drozy avao ro ampisehoan-drozy fitiava. Mbo nivola tamin-drozy koa ie mba ho tea ty vahiny amin-drozy eo. Zay mihintsy ty raha volanini-​Levitikosy 19:33, 34. (Vakio.) Teani-Jehovah hataoni-Israelita reo “mitovy amy tompon-tany avao” ty vahiny ka ho ‘tean-drozy manahaky ty vatan-drozy.’ Nivola, ohatsy, ty Lalàna fa samby tokony hengani-Israelita reo hangalaky amy vokatsy tavela an-tondan-drozy eny ty mahantra noho ty vahiny mipetraky amin-drozy eo. (Lev. 19:9, 10) Mbo mila manoriky ani-torolala mikasiky fitiava vahiny io koa ty Kristiana henanizao. (Lioka 10:30-37) Amy fomba akory? Maro biby ty olo nifindra tany, le mety mipetraky marìny anareo eny ty sisany amin-drozy. Tena tokony hanaja an’olo rey tsika, ndre lahilahy ie, ndre ampela, ndre ajà.

ASA BEVATA TSY NIVOARESAKY TAMY LEVITIKOSY TOKO FAHA-​19 AO

17-18. a) Mampirisiky antsika hanao ino ty Levitikosy 19:2 noho ty 1 Petera 1:15? b) Ino asa tena bevata nampirisihini-apostoly Petera hataontsika io?

17 Samby mampirisiky ty mpanompo-Ndranahary ho masy ty Levitikosy 19:2 noho ty 1 Petera 1:15. Afaky manampy antsika ty andininy maro amy Levitikosy toko faha-​19 ao mba hahay hoe ino ty azontsika atao mba hahazoa hatò amy Jehovah. Nidinihintsika ty andininy miresaky ty raha sisany tokony hataontsika noho ty raha sisany mila halavirintsika. * Asehoni-Soratsy Grika Kristiana fa mbo teani-Jehovah hanoriky ani-torolala rey amy fiainantsika tsika. Fe mbo niresaky raha hafa koa apostoly Petera.

18 Mety hazoto hanompo ani-Jehovah tsika sady manao raha soa amy ty hafa. Fe nampirisiky ty Kristiana koa Petera mba hanao ani-asa raiky tena bevata iny. Talohani-nampirisihany hoe tokony ho masy amy fandaisam-bata iaby tsika, le zao tse ty nivolaniny: “Hatanjaho hiatriky asa ty sainareo.” (1 Pet. 1:13, 15) Asa ino zao? Nivola Petera fa tokony ‘ “hambarani-voahosotsy rahalahini-Kristy rey zisiky farani-lavitsy any ty hasoa toetsini-azy” nikaiky’ an-drozy iny. (1 Pet. 2:9) Mana tombontsoa hanao ani-asa bevata sady tena mahasoa io ty Kristiana iaby henanizao. Voninahitsy bevata ho antsika vahoaky masi-Ndranahary ty mandramby anjara tsy tampaky amy asa fitoria noho fampianara! (Mar. 13:10) Laha manao ze fara herintsika tsika mba hanoriha ani-torolala amy Levitikosy toko faha-​19 ao rey, le asehontsika hoe tea a Ndranahary tsika sady tea ty olo hafa koa. Atorontsika koa amy zay hoe ta “ho masy” amy fandaisam-bata iaby tsika.

HIRA 111 Maro ny Antony Mahafaly Antsika

^ feh. 5 Fa tsy ambanini-Lalànani-Mosesy sasy ty Kristiana, fe miresaky raha maro tokony hataontsika na tsy tokony hataontsika ty Lalàna. Afaky manampy antsika hampiseho fitiava amin’olo noho hampifalifaly a Ndranahary ty fandiniha ani-raha rey. Hiresaky raha vitsivitsy azo ianara baka amy Levitikosy toko faha-​19 lahatsoratsy toy, ka hodinihintsika hoe akory ty azontsika anoriha ani-raha rey amy fiainantsika.

^ feh. 17 Mbo misy andininy miresaky mikasiky fanavakavaha, fanarasarà raha raty olo, fihinana lio, fifandrambesa amy fanahy raty, famonjea olo mpanambara ty hoavy, noho ty fijangajangà amy Levitikosy toko faha-​19 ao. Fe tsy nidinihintsika tamy lahatsoratsy toy tato noho tamy lahatsoratsy taloha tao iny raha reo.​—Lev. 19:15, 16, 26-29, 31.​—Henteo ty “Fanontaneani-Mpamaky” amy gazety toy ato.

^ feh. 52 SARY: Vavolombeloni-Jehovah raiky manampy rahalahy mareny hiresaky amy dokotera.

^ feh. 54 SARY: Rahalahy raiky mandoa karamani-mpiasany.

^ feh. 56 SARY: Mety ho mora amy ranabavy io ty manalino ani-fery kelikely amy tanany iny. Hanao ani-zay koa va ie lafa misy fery laliky?