Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

LAHATSORATRA FIANARAN̈A 49

Bokiny Levitikosy Mampianatra Atsika Fomba Tokony Hitondrasantsika Olo

Bokiny Levitikosy Mampianatra Atsika Fomba Tokony Hitondrasantsika Olo

‘Tiava namanao karaha ataonao tia ain̈inao.’​—LEV. 19:18.

HIRA 109 Mifankatiava Amin’ny Fo

HO HITA ATO *

1-2. Ino raha nianarantsika tamy lahatsoratra taloha, avio ino raha hidinihintsika iziô?

TAMY lahatsoratra taloha in̈y, atsika nandiniky torohevitry maro tsara baka amy Levitikosy toko 19. Ohatra iziô, hitantsika taminy andininy faha-3 fa Jehovah nampirisiky Israelita han̈aja raimandreny. Nianarantsika koa fomba mety hikarakarantsika olobentsika amy lafiny arabatan̈a, arapihetsehampô, ndreky arapan̈ahy. Mbala aminy andininy io fo koa Jehovah nan̈iraka vahoakanany taloha tan̈y hitandrin̈y Sabata. Ndray efa tsy fiheziny lalàn̈a momba Sabata eky atsika, misy toro lalan̈a mety harehantsika baka amizio, ôtry ataony manokan̈a fotoan̈a tsy tapaka han̈anaovan̈a raha arapan̈ahy. Miezaka ho masin̈y atsika izikoa man̈ano zen̈y, eraka raha koran̈iny Levitikosy 19:2 ndreky 1 Petera 1:15.

2 Mbala handiniky andininy maromaro amy Levitikosy toko 19 atsika ato. Akory han̈aboahantsika fa tsara fan̈ahy aminolo misy antsa atsika? Akory han̈aboahantsika fa man̈ano ny marin̈y atsika amy resaka varotro? Avio akory han̈aboahantsika fa atsika tia olo? Tiho masin̈y karaha Jehovah atsika, ke alô dinihintsika valiny fan̈ontanian̈a aby zen̈y.

MIFEN̈A HO TSARA FAN̈AHY AMINOLO MISY ANTSA

Koa dinihin̈y Levitikosy 19:14, karakory ma fomba tokony hitondrasantsika olo maren̈iny na olo jamba? (Zahava fehintsoratra 3-5) *

3-4. Izikoa dinihin̈y Levitikosy 19:14, karakory tokony hitondrasan̈a olo maren̈iny ndreky jamba?

3 Vakia Levitikosy 19:14. Jehovah man̈iraka panomponany ho tsara fan̈ahy aminolo misy antsa. Ohatra iziô, nivolan̈a tamindro Israelita aby io izy fa iro tsy tokony han̈ozon̈o olo maren̈iny. Man̈ozon̈o olo maren̈iny iro izikoa mampavozo na mivolan̈a raha ratsy momba izy. Zen̈y baka raha farany ratsy atao aminolo maren̈iny! Nan̈ino? Fotony olo maren̈iny tsy afaka maharen̈y raha volan̈inolo momba izy, ke izy tsy afaka hiaro ten̈a izikoa misy olo man̈ano zen̈y aminany.

4 Fan̈ampinizen̈y koa, ianarantsika baka amy Levitikosy 19:14 fa, panompony Zan̈ahary tsy tokony ‘han̈ano raha hampavoatsikon̈o olo jamba.’ Misy boky araiky man̈azava raha iaretanolo misy antsa. Karaha ty ho izy: “Taloha, tamy taniny Israely tan̈y, matetiky iro io araraotinolo ndreky ampijalianolo.” Mety nan̈apitrahandro raha donko talohanolo jamba io baka izy havoa raha na tiandro hatao fimoezan̈a izy. Ratsy fan̈ahy iro! Lalàn̈a amy Levitikosy 19:14 io nan̈ampy vahoakany Jehovah ho tsara fan̈ahy aminolo misy antsa.

5. Akory mety han̈aboahantsika fa tsara fan̈ahy aminolo misy antsa atsika?

5 Jesosy tsara fan̈ahy taminolo misy antsa. Asa azonao onon̈o hafatra nalefany tamy Jaona Pan̈ano Batisa in̈y? Karaha ty ho izy: “Olo jamba mahita, olo malemy vity mahay mandeha, olo boka madio, olo maren̈iny manjary maharen̈y raha, velon̈o ny maty, baka io itorian̈a vaovao tsara olo masikiny.” Nanjary ‘nidera Zan̈ahary aby’ lan̈iany olo nahita fahagagan̈a nataony Jesosy. (Lioka 7:20-22; 18:43) Ravoravo koa Kristianin̈y amy zioty mangala tahaka Jesosy ndreky man̈aboaka hatsarampan̈ahy aminolo misy antsa. Zen̈y mahavy atsika mikarakara iro, tsara fan̈ahy ndreky manampaharetan̈a amindro. Atsika tsy namezany Jehovah angovo han̈anaovan̈a fahagagan̈a. Kanefa, misy raha fo azontsika atao. Atsika namezany voninahitry han̈ambara vaovao tsara aminolo jamba arabakiteny ndreky arapan̈ahy. Koran̈intsika amindro fa lera tany ty paradisa, ho lavorary ndreky ho tsara fihavanan̈a amy Zan̈ahary aby olo jiaby. (Lioka 4:18) Vaovao tsara io mahavy olo maro hidera Zan̈ahary.

MAN̈ANAOVA NY MARIN̈Y AMY RESAKA VAROTRO

6. Nan̈ino mahaimazava amintsika fo Didy Folo izikoa atsika fa mandiniky Levitikosy toko 19?

6 Andininy sasany amy Levitikosy toko 19 ao man̈ampy atsika hahazo tsara raha tiany Didy Folo havian̈a. Ohatra, karaha ty koran̈iny didy fahavalo: “Aza mangalatra.” (Eks. 20:15) Mety hihevitry olo sasany fa izy koa fa tsy mangala raha tsy ninany, efa man̈araka didy io edy izy. Kanefa, maro raha tafiditry aminy halatra zen̈y koa zahan̈a Levitikosy toko 19.

7. Akory mety hahavy pivarotro araiky hangalatra, eraka raha koran̈iny didy fahavalo?

7 Mety hisy pivarotro iziô mieritreritry fa tsy mangalatra izy, fotony izy tsiary nangala raha tsy ninany. Kanefa akory ndraiky fataony lera izy mivarotro? Amy Levitikosy 19:35, 36 ao, Jehovah nivolan̈a: “Aza man̈ano raha tsy marin̈y anaro izikoa fa mandrefy, na mipezy, na man̈eran̈a raha. Tokony ho marin̈y fo balansy ndreky vatony balansy ampiasainaro, avio tokony ho marin̈y fo koa eran̈andraha ampisainaro.” Izikoa pivarotro araiky mampiasa balansy tsy marin̈y na eran̈andraha tsy marin̈y, mikatramo olo mivanga raha aminany izy, ke mangalatra fo an̈aranizen̈y. Misy andininy hafa koa amy Levitikosy 19 ao man̈azava zen̈y tsarabe.

Ino raha tokony dinihiny Kristianin̈y araiky mampiasa olo, koa Levitikosy 19:11-13 zahan̈a? (Zahava fehintsoratra 8-10) *

8. a) Nan̈ino Levitikosy 19:11-13 nan̈ampy iro Jiosy aby io hahazo tsarabe toro lalan̈a ambadikiny didy fahavalo? b) Man̈ampy atsika han̈ino koa izio?

8 Vakia Levitikosy 19:11-13. Karaha ty koran̈iny tapany voanalohany amy Levitikosy 19:11: “Aza mangalatra.” Andininy 13 ndraiky mivolan̈a: “Aza mikatramo olo.” Ino ifandraisany raha aroe zen̈y? Izikoa olo araiky man̈ano raha tsy marin̈y amy resaka varotro, dikanizen̈y mangalatra izy. Mivolan̈a didy fahavalo fa fady mangalatra. Fa tsipiriany koran̈iny Levitikosy ndraiky nan̈ampy iro Jiosy aby io hahazo tsara fomba mety han̈arehandro toro lalan̈a ambadikiny lalàn̈a io. Ino toro lalan̈a io? Iro nila nan̈ano ny marin̈y tamy raha jiaby. Mahatsara atsika mandiniky fomba fihevitriny Jehovah momba halatra ndreky katramo io. Ke tsara atsika man̈ontany ten̈a karaha ty: ‘Koa zahan̈a Levitikosy 19:11-13, ino ma raha mbala mila ahitsiko amy fiainan̈anaka, intsaka eky lera zaho mivarotro na lera zaho man̈ano asanaka?’

9. Nan̈ino lalàn̈a amy Levitikosy 19:13 io niaro piasa?

9 Izikoa tihan̈ano ny marin̈y Kristianin̈y araiky mampiasa olo, ino koa raha mila dinihiny? Levitikosy 19:13 mivolan̈a: “Aza mikatramo olo, avio aza mandrava rahanolo. Aza tanàn̈a aminao rango alin̈y mampikiakandra karamanolo miasa aminao.” Tan Israely, ankamarozanolo pambôly ndreky pitarimy raha. Ke izikoa olo araiky miasa aminolo, isanandra izy mahazo karamanany. Patron araiky koa tsy man̈efa karamany piasanany lera tsôfotro andra, olo io tsy ho hisy vola hivangan̈a raha ilainy fianakavian̈anany aminandra io. Zen̈y nahavy Jehovah nivolan̈a: ‘Ho sahiran̈a izy fotony efa karamanany io edy tavandrainy.’—Deot. 24:14, 15; Mat. 20:28.

10. Ino raha ianarantsika baka amy Levitikosy 19:13?

10 Amy zioty, misy piasa mahazo karama isanandra na isaka herin̈iandra na isaka fanjava. Ndray karakory ndray karakory raha misy, mbala mila arehan̈a fo toro lalan̈a amy Levitikosy 19:13 io. Mampalahelo fa, fetsy patron sasany. Amezandro karama hely fo piasandro, tsy arakarakany asa vita. Haindro baka fa, tsy maintsy hiasa amindro fo piasa aby io ndray hely karama fotony iro tsisy safidy. Izikoa zen̈y raha ataony patron io, miran̈a ‘mitana karamany piasanany mampikiakandra’ fo izy. Mila man̈ano ny marin̈y amy piasanany lan̈iany Kristianin̈y mampiasa olo. Atsika iziô hizaha raha hafa mety ianarantsika baka amy Levitikosy toko 19.

TIAVA NAMANAO KARAHA ATAONAO TIA AIN̈INAO

11-12. Jesosy koa fa nanon̈ono Levitikosy 19:17, 18, ino ma ten̈a namafisiny?

11 Dinihiny Zan̈ahary fomba itondrasantsika olo. Izio ma efa ampy tsy man̈ano ratsy olo? Aha. Mazava raha nivolan̈iny Jehovah ty: ‘Tiava namanao karaha ataonao tia ain̈inao.’ (Vakia Levitikosy 19:17, 18.) Ten̈a mila man̈ano zen̈y Kristianin̈y izikoa tihamparavoravo Zan̈ahary.

12 Diniha baka fomba nan̈amafisany Jesosy didy amy Levitikosy 19:18 io, izikoa fa nisy Fariseo nan̈ontany izy karaha ty: “Ino didy farany maventy amy Lalàn̈a ao?” Ho Jesosy taminany: “ ‘Tiava Zan̈aharinao Jehovah amy fônao jiaby ndreky vatan̈anao jiaby, ndreky sain̈inao jiaby.’ Zen̈y didy farany maventy sady voanalohany.” Baka io Jesosy nanon̈ono Levitikosy 19:18. Ho izy: “Karaha zen̈y koa araiky faharoe ty: ‘Tiava namanao, karaha ataonao tia ain̈inao in̈y.’ ” (Mat. 22:35-40) Maro fomba mety han̈aboahan̈a fitiavan̈a aminolo. Amy Levitikosy toko 19 ao mikoran̈a sasany amy zen̈y.

13. Nan̈ino tantarany Josefa man̈ampy atsika hahay tsarabe raha tiany Levitikosy 19:18 koran̈iny?

13 Fomba araiky an̈aboahantsika fitiavan̈a olo, fan̈arehantsika torohevitry koran̈iny Levitikosy 19:18 ty: ‘Aza mamaly faty na mitana heloko ampô.’ Ankamaraozantsika efa nahita olo nitana heloko ampô taminolo miaraka miasa aminany, na olo lekaoly araiky aminany, na koa tamy fianakavian̈anany. Ndraikindraiky mandeha antaon̈ony aby izy mbala meloko fo. Mety azonao onon̈o donko raha nataony rahalahiny Josefa folo lahy in̈y. Neloko tamy Josefa mare iro, ke zen̈y nahavy iro nandafo izy ho andevo. (Gen. 37:2-8, 25-28) Fa ndray zen̈y, Josefa tsy nikisasy iro. Nisy fotoan̈a Josefa nanan̈a fahifan̈a mare, fa izy tsy nan̈araraotro fahifan̈anany zen̈y hindesin̈y hamaly faty iry rahalahiny. Josefa tsy nitana heloko tamindro. Mifanohitry amy zen̈y raha nataony. Namindrany fô iro. Mifan̈araka tsarabe amy toro lalan̈a amy Levitikosy 19:18 raha nataony zen̈y.—Gen. 50:19-21.

14. Nan̈ino ma atsika mivolan̈a fa mbala mila arehantsika fo toro lalan̈a amy Levitikosy 19:18 io?

14 Ho ravoravo Jehovah izikoa atsika mangala tahaka Josefa ke man̈ambela hadisovan̈a. Ary raha zen̈y mifan̈araka tsarabe amy vavaka modely nampianariny Jesosy. Amizio ao izy mampirisiky atsika han̈ambela hadisovan̈anolo nanota tamintsika. (Mat. 6:9, 12) Karaha ty koa ho apostoly Paoly tamindro Kristianin̈y taloha tan̈y: ‘Aza mamaly faty, rahalahiko aby.’ (Rom. 12:19) Avio izy nampirisiky iro karaha ty: “Mifandifera fo baka io mahaiza mifan̈ambela hadisovan̈a amy fô jiaby, ndray misy manan̈a antony tokony hitretrezan̈a momba olo sasany.” (Kol. 3:13) Mbala tsy niova fitsipikiny Jehovah. Ke mila arehantsika fo toro lalan̈a amy Levitikosy 19:18 io.

Karaha ataontsika tsy mikotrotroko baintsika in̈y, efa tsy tokony hieritreritry raha nampalahelo nataonolo tamintsika eky atsika. Tokony hadosontsika amy jerintsika foeky raha zen̈y (Zahava fehintsoratra 15) *

15. Nan̈ino ma atsika tokony hamela heloko ndreky han̈adin̈a raha nataonolo tamintsika? Man̈ameza ohatra.

15 Ratrampô io mety ampiran̈iny amy bay. Misy bay tsy be, fa sasany ndraiky maventy sady lalin̈y. Ohatra, misy lera anao koa fa manapatapaka hena in̈y, ndraikindraiky mety ho voadidy hely tan̈ananao. Marary hely izio, fa afaka aroe na telo andra izio efa mahivan̈a edy. Adin̈anao foeky taia tany navoadidy meso in̈y. Karaha zen̈y ataony ratrampô io izikoa hely. Ndraikindraiky mety hisy kamaradinao tafivolan̈a na tafan̈ano raha namparary fônao, kanefa tsy ela, efa vitanao edy nan̈ambela izy. Izikoa ndraiky be sady lalin̈y mare bay io, anao tsy maintsy mandeha amy dokotera amy zen̈y zahiriny bainao io baka io fon̈ôsiny bandy. Kanefa izikoa mbala tsokotsokorinao fo bainao, izio tsy mety hahivan̈a. Mampalahelo, fa mety han̈ano karaha zen̈y koa olo araiky izikoa nisy olo nan̈ano raha namparary fônany mare. Mety tsy hiala amy jerinany foeky raha nampalahelo izy io. Kanefa, mandraora mantsilan̈y lan̈iany olo mitana heloko ampô. Ke ten̈a mahatsara atsika torohevitry amy Levitikosy 19:18 io.

16. a) Izikoa zahavan̈a Levitikosy 19:33, 34, karakory tokony fomba fitondrasandro Israelita aby io vahiny? b) Ino raha ianarantsika baka amy zen̈y?

16 Jehovah nan̈iraka iro Israelita aby io ho tia namandro. Zen̈y ma mivolan̈a fa izikoa olo tsy karazan̈a araiky tamindro efa tsy tiandro edy? Tsy zen̈y, fotony nivolan̈a Jehovah fa mila tiavindro koa vahiny tanàna araiky tamindro. Zen̈y tsarabe raha koran̈iny Levitikosy 19:33, 34. (Vakia.) Tokony mitovy fo fomba fitondrasandro vahiny ndreky ‘tômpintany.’ Mila nitiavindro Israelita aby io karaha ataondro tia ain̈indro iro vahiny aby io. Izikoa zahavan̈a Lalàna momba famorian̈a vokatra, nahazo hatsaran̈a baka tamizio aby na vahiny na tômpintany masikiny. (Lev. 19:9, 10) Mbala man̈araka toro lalan̈a momba fitiavan̈a vahiny io fo Kristianin̈y aminandra iziô. (Lioka 10:30-37) Amy fomba akory? Antapitrisany olo voatery mifindra amy firenena hafa. Ke mety misy amindro io mipetraka marikitry atsika. Tia iro atsika izikoa man̈aja iro tsarabe, na lelahy iro na man̈angy na tsaiky.

ASA MAVENTY TSY KORAN̈INY LEVITIKOSY TOKO 19

17-18. a) Mampirisiky atsika han̈ino ma Levitikosy 19:2 ndreky 1 Petera 1:15? b) Ino asa matomboko nampirisihiny apostoly Petera hataontsika?

17 Na Levitikosy 19:2 na 1 Petera 1:15 samby man̈iraka panompony Jehovah ho masin̈y. Misy andininy maro hafa koa amy Levitikosy toko 19 ao man̈ampy atsika han̈ano raha hazahoan̈a sitraka amy Jehovah. Nandiniky andininy vitsivitsy man̈azava raha tsara ataontsika ndreky raha tsy tokony hataontsika atsika tato. * Izikoa dinihin̈y Soratra Griky Kristianin̈y, mbala tiany Jehovah han̈araka toro lalan̈a aby zen̈y fo atsika, amy fiain̈ana andavanandra. Fa mbala misy raha hafa koa koran̈iny apostoly Petera.

18 Mety efa miezaka atsika man̈ano raha arapan̈ahy tsy tapaka ndreky man̈ano raha tsara aminolo. Kanefa misy asa araiky matomboko nampirisihiny Petera hataontsika. Tafara helinizy nivolan̈a fa mila masin̈y atsika amy fitondranten̈antsika jiaby, karaha ty koa nambarany: ‘Amboara jerinao baka anao ho von̈ono hiatriky asa.’ (1 Pet. 1:13, 15) Ino ma asa io? Petera nivolan̈a fa iro voahosotro rahalahiny Kristy aby io mila ‘man̈ambara toetry tsarany Araiky nikaiky iro, amy tany jiaby.’ (1 Pet. 2:9) Amy zioty koa, Kristianin̈y jiaby manan̈a voninahitry han̈ano asa farany maventy io, ary tsisy asa mahatsara olo mandilatra izio. Manan̈a tombontsoa miavaka atsika an̈isany vahoaka masin̈iny Jehovah, fotony atsika afaka mitory ndreky mampianatra fo. Mafana fô mare atsika man̈ano asa io. (Mar. 13:10) Atsika koa fa mifen̈y man̈araka toro lalan̈a amy Levitikosy toko 19 io, ho hita tsarabe fa tia Zan̈ahary ndreky tia olo ankitin̈y atsika. Zen̈y koa ahitan̈a fa atsika ‘tiho masin̈y’ amy fitondranten̈antsika jiaby.

HIRA 111 Maro ny Antony Mahafaly Antsika

^ feh. 5 Ndray tsy fiheziny Lalàn̈any Mosesy atsika Kristianin̈y, izio mikoran̈a raha tokony hataontsika ndreky tsy tokony hataontsika. Fahaizantsika zen̈y han̈ampy atsika ho tia olo ndreky han̈ano raha mamparavoravo Zan̈ahary. Lahatsoratra ty han̈ampy atsika hahay fomba mety hampiharantsika raha sasany koran̈iny Levitikosy toko 19.

^ feh. 17 Andininy aby nidinihintsika tamy lahatsoratra ty ndreky lay taloha, tsy nikoran̈a momba fan̈avakavahan̈a olo, fan̈aratsian̈a olo, fihinanan̈a lio, fifandraisan̈a amy fan̈ahy ratsy, avio pan̈ambara raha mbala ho avy ndreky fitondranten̈a maloto.—Lev. 19:15, 16, 26-29, 31.—Zahava “Fan̈ontanian̈any Pamaky” amy lahatsoratra ty.

^ feh. 52 FAN̈AZAVAN̈A SARY: Vavolombelon̈o Jehovah araiky man̈ampy piaramanompo maren̈iny mikoran̈a amy dokotera.

^ feh. 54 FAN̈AZAVAN̈A SARY: Rahalahy araiky pipaindra tran̈o, man̈efa volanolo miasa aminany.

^ feh. 56 FAN̈AZAVAN̈A SARY: Tsy sarotro amy ranabavy io man̈adin̈a bay hely amy tôndronany. Asa raha mba ho vitany edy han̈adin̈a bay be amy tan̈anany io?