Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

ARTÍCULO DE ESTUDIU 49

Rusiidiʼ libru stiʼ Levítico laanu ximodo guni tratarnu xcaadxi

Rusiidiʼ libru stiʼ Levítico laanu ximodo guni tratarnu xcaadxi

«Gunnaxhii prójimo stiluʼ cásica nadxiiluʼ lii» (LEV. 19:18).

CANCIÓN 109 Gannaxhiinu de guidubi ladxidoʼno

NI ZAZÍʼDINU *

1, 2. a) ¿Xi bizíʼdinu lu artículo ni gudiʼdiʼ que? b) ¿Xi zazíʼdinu lu artículo riʼ?

LU ARTÍCULO ni gudiʼdiʼ que, bidúʼyanu caadxi conseju zeeda lu capítulo 19 stiʼ Levítico. Ne lu versículo 3 que bizíʼdinu gudxi Jehová ca israelita naquiiñeʼ guni respetarcaʼ bixhózecaʼ ne jñaacaʼ. Tiempu riʼ, laaca zanda chinándanu conseju riʼ ra gudiʼnu ni caquiiñeʼ bixhózenu ne jñaanu ne ra gacanenu laacaʼ chuʼcaʼ jma gaxha de Jehová. Ne laaca lu versículo ca bisietenalaʼdxiʼ Dios xquidxi pabiáʼ risaca nga gápacaʼ dxi sábadu. Neca maʼ cadi zinándanu ley que, rusiidini laanu ti cosa nabé risaca: iquiiñenu tiempu stinu para gúninu xhiiñaʼ Jehová. Zacá zusihuínninu cayúninu stipa pur gácanu binni santo casi ná Levítico 19:2 ne 1 Pedro 1:15.

2 Lu artículo riʼ zadúʼyanu xiruʼ zanda guizíʼdinu de Levítico 19. ¿Ximodo rusiidiʼ capítulo riʼ laanu gácanu nachaʼhuiʼ né ca binni ni napa xiixa guendahuará, cadi cuánanu pa rúninu xiixa negocio ne gannaxhiinu prójimo stinu? Cumu racaláʼdxinu gácanu santo casi Dios la? guidúʼyanu xiruʼ zanda guizíʼdinu.

GÁCANU NACHAʼHUIʼ NÉ CA NI NAPA XIIXA GUENDAHUARÁ

¿Ximodo ná Levítico 19:14 naquiiñeʼ guni tratarnu ca binni ni qué runadiaga ne ca ni qué ruuyaʼ? (Biiyaʼ párrafo 3 hasta 5). *

3, 4. Casi ná Levítico 19:14, ¿ximodo naquiiñeʼ guni tratar ca israelita ca binni ni qué ruuyaʼ ne ni qué runadiaga?

3 (Biindaʼ Levítico 19:14). Gunabaʼ Jehová ca xpinni gácacaʼ nachaʼhuiʼ né ca binni ni napa xiixa guendahuará. Gúdxibe ca israelita que cadi guni maldecircaʼ ti binni ni qué runadiaga, cadi guni amenazarcaʼ ne cadi guinábacaʼ mal para laabe. Cadi jneza nga gúnicabe ni bizéʼtenu riʼ, purtiʼ ti binni ni qué runadiaga qué zanna pa caníʼcabe mal de laa ne qué zanda gaca defender.

4 Lu versículo 14 ca gudxi Dios xquidxi cadi quíxhecaʼ xiixa nezalú ti binni ni qué ruuyaʼ para guninacaʼ laabe. Sicaríʼ bizeeteʼ ti libru ora caniʼni de ca binni ni napa xiixa guendahuará: «Ca binni ni guleza Oriente Medio dxiqué, nabé bininacaʼ ne biʼniʼ búrlacaʼ ca binni ni napa xiixa guendahuará». Zándaca dede guyuu tu laa gudixhe xiixa nezalú ti binni ni qué ruuyaʼ para guniná laabe o dede guxidxi laabe. ¡Guizáʼ feu ngue xa! Ra bidii Jehová mandatu ni zeeda lu Levítico 19:14 xquidxi, gucaneni laacaʼ guiacaʼ ca binni ni napa xiixa guendahuará.

5. ¿Ximodo zanda gusihuínninu rianu ca binni ni napa xiixa guendahuará?

5 Biá Jesús ca binni ni napa xiixa guendahuará. Sicaríʼ gúdxibe Juan Bautista: «Maʼ ruuyaʼ ca ciegu, maʼ rizá ca ni nachiitaʼ ñee, maʼ bianda ca ni napa lepra, maʼ runadiaga ca diagacuaataʼ, maʼ bibani ca ni maʼ guti». Ne ora biʼyaʼ guidxi que ca milagru ni cayuni Jesús, «laaca cusisácacaʼ Dios» (Luc. 7:20-22; 18:43). Laanu ca xpinni Cristu, rinándanu ejemplu stiʼ Jesús ra gácanu nachaʼhuiʼ, guianu ne gápanu paciencia binni ni napa xiixa guendahuará. Dxandíʼ qué nudii Jehová laanu poder para gúninu xiixa milagru. Peru cudiibe lugar laanu gábinu ca binni ni qué ruuyaʼ ne ca binni ni nuchii Binidxabaʼ lú, zuni Dios Guidxilayú riʼ ti paraísu ra maʼ qué ziuu guendahuará ne guiráʼ binni zaca xhamigu Dios (Luc. 4:18). Pur mensaje riʼ stale binni maʼ cusisácacaʼ Dios.

CADI CUÁNANU PA NÁPANU XIIXA NEGOCIO

6. ¿Ximodo racané capítulo 19 stiʼ Levítico laanu guiénenu ni ná ca Chii Mandamientu que?

6 Caadxi de ca versículo ni zeeda lu capítulo 19 stiʼ Levítico racané ca ni laanu guiénenu ni ná ca Chii Mandamientu que. Mandamientu xhono que ná: «Cadi naquiiñeʼ cuánaluʼ» (Éx. 20:15). Zándaca nuu tu laa guiníʼ ique guendaribaʼnaʼ nga guicaa xiixa ni cadi stiʼ. Peru zándaca cuánabe de sti modo sin gudiibe cuenta.

7. ¿Ximodo zanda gucheené ti binni ni napa negocio ni ná mandamientu xhono?

7 Ti binni ni runi negocio zándaca guiníʼ qué huayuu dxi cuanaʼ stiʼ binni. Peru ¿ñee dxandíʼ nga qué huabaʼnabe lu negocio stibe la? Lu Levítico 19:35, 36, Jehová guníʼ: «Cadi cuánatu ora cueetu xiixa medida, ora cuʼbiaʼtu xiixa ne ora cuʼbiaʼtu líquidu. Laiquiiñeʼ balanza ni riguubiaʼ jneza, laiquiiñeʼ pesa ni nanaa biaʼsi, ti medida biaʼsi para cuʼbiaʼtu producto ni nabidxi ne ti medida biaʼsi para cuʼbiaʼtu líquidu». Pa iquiiñeʼ ti binni ti balanza ni qué riguubiáʼ jneza cabáʼnabe cliente stibe. Ora ridúʼndanu xcaadxi versículo stiʼ capítulo 19 stiʼ Levítico ridúʼyanu dxandíʼ zacá ni.

Pur ni ná Levítico 19:11-13, ¿xi naquiiñeʼ guinabadiidxaʼ ti xpinni Cristu pur modo runi xiixa negocio o pur modo runi dxiiñaʼ stiʼ? (Biiyaʼ párrafo 8 hasta 10). *

8. ¿Ximodo gucané Levítico 19:11-13 ca judíu que chinándacaʼ ni ná mandamientu xhono, ne ximodo racaneni laanu?

8 (Biindaʼ Levítico 19:11-13). Sicaríʼ ruzulú Levítico 19:11: «Cadi cuánatu». Ne lu versículo 13 ruchaagani guendaribaʼnaʼ né ora cadi naca tuuxa honradu lu negocio stiʼ, purtiʼ luni ná: «Cadi quíteluʼ prójimo stiluʼ para guiaananeluʼ stiʼ». Nga runi pa cadi honradu tuuxa lu negocio stiʼ o lu xhiiñaʼ, cabaʼnaʼ. Mandamientu xhono que cayabi laacabe cadi naquiiñeʼ cuánacabe, peru ca xcaadxi conseju ni riete lu Levítico que gucaneni ca judíu para gánnacaʼ ximodo chinándacaʼ ni ná ley que. Nga runi nabé risaca gánnanu ximodo ruuyaʼ Jehová ti binni ni ribaʼnaʼ ne ni cadi naca honradu. Pur ni ná Levítico 19:11-13, galán guiníʼ íquenu ndiʼ: «¿Ñee caquiiñeʼ guchaaʼ modo runeʼ negocio stinneʼ o modo runeʼ xhiiñaʼ la?».

9. ¿Ximodo gucané ley ni zeeda lu Levítico 19:13 ca trabajador que?

9 Nuu sti cosa ni zanda chinanda ca xpinni Cristu ni napa ti negocio para gusihuínnicaʼ nácacaʼ honradu. Laani nga ni zeeda lu Levítico 19:13 ra ná: «Cadi guiaananeluʼ sueldu stiʼ ti trabajador guidubi ti gueelaʼ hasta sti dxi ora maʼ birá gueelaʼ». Ndaaniʼ guidxi Israel dxiqué, stale binni biʼniʼ dxiiñaʼ lu layú, ne ca binni ni runi dxiiñaʼ para sti binni napa xidé guiáxacaʼ ora guiluxe dxi. Pa ti israelita qué guiaxa ora guiluxe dxiiñaʼ stiʼ, ziaanabe sin bueltu ne qué zapa familia stibe ni gó. Sicaríʼ guníʼ Jehová: «Purtiʼ pobre laabe ne caquiiñebe ni para guibánibe» (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8).

10. ¿Xi rusiidiʼ Levítico 19:13 laanu?

10 Tiempu riʼ, stale binni riaxa pur semana o pur quincena. Peru naquiiñeruʼ chinándanu conseju ni zeeda lu Levítico 19:13. Nuu binni qué riguixe ca trabajador stiʼ biaʼ naquiiñeʼ guiáxacaʼ. Nánnacabe nuu ca trabajador ca conforme biaʼ riáxacaʼ para cadi guiaanacaʼ sin dxiiñaʼ. Ti binni ni cayuni zacá la? cayanané sueldu stiʼ ti trabajador. Nga runi, pa ti xpinni Cristu napa ti negocio ne napa trabajador naquiiñeʼ chinanda ni ná conseju riʼ. Guidúʼyanu xiruʼ zanda guizíʼdinu lu capítulo 19 stiʼ Levítico.

GANNAXHIINU PRÓJIMO STINU CÁSICA NADXIINU LAANU

11, 12. ¿Xi bisiene Jesús ora guníʼ ca diidxaʼ ni zeeda lu Levítico 19:17, 18?

11 Cadi cayabi si Jehová laanu cadi guninanu xcaadxi binni. Ne rihuinni zacá ni lu Levítico 19:17, 18 (biindaʼ ni). Mandatu ca ná: «Gunnaxhii prójimo stiluʼ cásica nadxiiluʼ lii». Nabé risaca guni ca xpinni Cristu ni ná mandatu riʼ para gusiéchecaʼ Dios.

12 Ti biaje bizeeteʼ Jesús pabiáʼ risaca nga chinándanu ni ná mandamientu ni zeeda lu Levítico 19:18. Ora gunabadiidxaʼ ti fariseu laabe: «¿Gunáʼ nga mandamientu jma risaca stiʼ Ley?», Jesús gudxi laabe gannaxhiibe Jehová Dios stibe de guidubi ladxidoʼbe, de guidubi xhiálmabe ne de guidubi xquendabiaanibe purtiʼ ngue nga «primé mandamientu ni jma risaca». Ne óraque bizeetebe ni ná lu Levítico 19:18 ra guniʼbe: «Ne guiropa ni zeeda gaca casi laani que, ná: “Gunnaxhii prójimo stiluʼ cásica nadxiiluʼ lii”» (Mat. 22:35-40). Lu capítulo 19 stiʼ Levítico cuzeeteʼ xcaadxi modo zanda gusihuínninu nadxiinu prójimo stinu.

13. ¿Ximodo biʼniʼ José ni gucuá despué lu Levítico 19:18?

13 Ti modo zanda gusihuínninu nadxiinu prójimo stinu nga ra gúninu ni ná Levítico 19:18: «Cadi guquíxeluʼ ni guni ca xiiñiʼ binni xquídxiluʼ lii ne cadi gapuʼ xiana laacabe». Nuu binni neca maʼ gudiʼdiʼ stale iza peru náparuʼ xiana ti compañeru de scuela, tuuxa runiné dxiiñaʼ o familia stiʼ. Nga nga ni bizaaca ca chii biʼchiʼ José, tantu guca nanaláʼdxicabe laabe dede bíʼnicabe xiixa para guninácabe laabe (Gén. 37:2-8, 25-28). Peru qué nuquixe diʼ José ni bíʼnicabe laa, neca gúpabe oportunidad de ñúnibe ni laga biabe laacaʼ. Ne lugar de nidaabe xiana bíʼnibe ni gucuá despué lu Levítico 19:18 (Gén. 50:19-21).

14. ¿Xiñee zándaruʼ chinándanu ca conseju ni zeeda lu Levítico 19:18?

14 Xpinni Cristu ni racalaʼdxiʼ gusiecheʼ Dios napa xidé chinanda ejemplu stiʼ José naquiiñeʼ guni perdonar, cadi guidaa xiana ne cadi guquixe ni gúnicabe laa. Nga ca nga ni ná oración de padrenuestro, raqué guníʼ Jesús naquiiñeʼ guni perdonarnu ca ni maʼ bicheené laanu (Mat. 6:9, 12). Laaca bidii apóstol Pablo conseju riʼ ca xpinni Cristu: «Hermanu ni nadxieeʼ caʼ, cadi uquíxetu ni gúnicabe laatu» (Rom. 12:19). Laaca gúdxibe laacaʼ: «Laguni huantarsaa ne laguni perdonar de guidubi ladxidoʼto ni guni stobi laatu» (Col. 3:13). Qué ruchaa ca conseju ni bisaana Jehová lu Levítico 19:18, nga runi naquiiñeʼ chinándanu ca ni.

Cadi galán diʼ nga cánanu lu ti herida. Zacaca nga rizaaca ora gúnicabe xiixa ni guniná laanu, cadi galán diʼ guiníʼ íquenu ca ni, jma galán nga guni perdonarnu ne gusiáʼndanu ca ni. (Biiyaʼ párrafo 15). *

15. ¿Xi ejemplu racané laanu guiénenu pabiáʼ risaca nga guni perdonarnu ne gusiáʼndanu?

15 Guzéʼtenu ti ejemplu. Guxuíʼlunu bininá tuuxa hermanu stinu laanu. Zanda guchaaganu ni né ora gápanu xiixa herida. Pa málasi guiruuguʼ ti ndaa nanu zándaca guiuubaʼ ni. Peru chupa chonna si gubidxa zadiʼdiʼ yuubaʼ ca ne zianda ni. Zaqueca nga zeeda gaca ora gabi ti xhamígunu laanu xiixa cosa ni guniná laanu. Zándaca qué zaca nagana para laanu gusiáʼndanu ni bíʼnibe ne guni perdonarnu laabe. Yanna pa gápanu ti herida naroʼbaʼ yaʼ. Zándaca naquiiñeʼ chuunu ra nuu doctor para gusianda ni, quiba ni ne guchenda ni venda. Peru pa qué gusaanaʼ de cánanu lu herida ca la? qué zianda gá ni. Nga ca nga rizaaca ora maʼ caníʼ íquenu ni biʼniʼ tuuxa laanu. Pa qué gusaanaʼ de guiníʼ íquenu ni la? zadaʼnu xiana ne zuninani laanu stale. Nga runi ni jma jneza nga chinándanu conseju ni zeeda lu Levítico 19:18.

16. Casi ná Levítico 19:33, 34, ¿ximodo naquiiñeʼ guni tratar ca israelita ca binni de sti guidxi, ne xi rusiidiʼ nga laanu?

16 Ora biʼniʼ mandar Jehová ca israelita que gannaxhiicaʼ prójimo sticaʼ, cadi caníʼsibe naquiiñeʼ gannaxhiicaʼ binni xquídxicaʼ o binni de raza sticaʼ. Laacaʼ gúdxibe laacaʼ gannaxhiicaʼ binni de sti guidxi ni nabeza ládecaʼ. Zacá zeedani lu Levítico 19:33, 34 (biindaʼ ni). Naquiiñeʼ gúʼyacabe binni ca casi ñaca binni xquídxicabe laa ne naquiiñeʼ gannaxhiicabe laa cásica nadxiicabe laacabe. Ne bisihuínnicabe ni ra bidiicabe lugar chindisaʼ ca binni de sti guidxi ne ca pobre ni riaana de ca cosecha stícabe (Lev. 19:9, 10). Tiempu riʼ laaca naquiiñeʼ chinanda ca xpinni Cristu conseju riʼ ne gannaxhiicaʼ ca binni de sti guidxi (Luc. 10:30-37). ¿Ximodo zanda gúninu ni yaʼ? Zándaca nuu hombre, gunaa ne xcuidi ni zeeda de sti guidxi ne nabézacaʼ xquídxinu. Nabé risaca gusisácanu laacabe ne guni respetarnu laacabe.

TI DXIIÑAʼ NABÉ RISACA NI QUÉ RIETE LU LEVÍTICO 19

17, 18. a) ¿Xi cayabi Levítico 19:2 ne 1 Pedro 1:15 laanu gúninu? b) ¿Xi dxiiñaʼ nabé risaca guníʼ apóstol Pedro naquiiñeʼ gúninu?

17 Cásica Levítico 19:2 ne 1 Pedro 1:15 ruzeeteʼ ca ni naquiiñeʼ gaca ca xpinni Dios santo. Ne lu capítulo 19 stiʼ Levítico ridxélanu stale versículo ni racané laanu gánnanu xi naquiiñeʼ gúninu para gusiéchenu Jehová. Maʼ bidúʼyanu caadxi versículo ni cuzeeteʼ xii nga caadxi cosa ni naquiiñeʼ gúninu ne xii nga ca cosa ni cadi naquiiñeʼ gúninu. * Ne casi maʼ bidúʼyanu, ruzeeteʼ Escrituras Griegas Cristianas zándaruʼ chinándanu ni ná Levítico tiempu riʼ. Peru bizeeteruʼ apóstol Pedro sti cosa.

18 Guiráʼ ca xpinni Cristu rúninu stipa gúninu xhiiñaʼ Dios ne gacanenu xcaadxi binni. Peru bizeeteʼ Pedro ti cosa ni naquiiñeʼ gúninu. Ante guiniʼbe gácanu binni santo lu guiráʼ ni rúninu bizeetebe: «Laguni preparar xquendabiaanitu para gúnitu stale dxiiñaʼ» (1 Ped. 1:13, 15). ¿Xi dxiiñaʼ ngue caniʼbe yaʼ? Laabe bisiénebe zaníʼ ca ungidu guiráʼ ladu pabiáʼ nachaʼhuiʼ Dios ni gulí laacaʼ (1 Ped. 2:9). Tiempu riʼ, guiráʼ ca xpinni Cristu nápanu privilegiu gúninu dxiiñaʼ ca ne guizáʼ racaneni stale binni. Ne nabé galán privilegiu napa xquidxi Dios, purtiʼ runi predicarnu ne rusíʼdinu binni de stiidxaʼ Dios né stale gana (Mar. 13:10). Nga runi chinándanu ca conseju ni zeeda lu capítulo 19 stiʼ Levítico. Zacá zusihuínninu nadxiinu Dios stinu, prójimo stinu ne racaláʼdxinu gácanu binni santo lu guiráʼ ni gúninu.

CANCIÓN 111 Guiráʼ ni rusiecheʼ laanu

^ párrafo 5 Neca maʼ cadi naquiiñeʼ chinándanu Ley stiʼ Moisés, peru zeeda caadxi cosa luni ni zanda gúninu ne xcaadxi cosa ni cadi naquiiñeʼ gúninu. Ra guiénenu ca ni zacané ca ni laanu gusihuínninu nadxiinu binni ne gusiéchenu Dios. Lu artículo riʼ, zazíʼdinu xcaadxi cosa ni zeeda lu capítulo 19 stiʼ Levítico ne zazíʼdinu ximodo zanda gúninu ca ni lu xquendanabáninu.

^ párrafo 17 Nuu xcaadxi versículo ni qué nidúʼyanu lu ca artículo riʼ ne laaca caníʼ ca ni cadi gúninu menu binni, cadi guininu diidxaʼ para guninanu stobi, cadi gó tuuxa rini, cadi guni practicar tuuxa espiritismo, adivinación, ne cadi guni prácticar pecadu sexual (Lev. 19:15, 16, 26-29, 31) (biiyaʼ sección ni láʼ «Ni rinabadiidxaʼ ca ni ruundaʼ» ni zeeda lu revista riʼ).

^ párrafo 52 NI RIHUINNI LU IMAGEN RIʼ: Cayacané ti Testigu ti hermanu sordo para guiniʼné doctor.

^ párrafo 54 NI RIHUINNI LU IMAGEN RIʼ: Caguixe ti hermanu ni napa negocio de pintura trabajador stiʼ.

^ párrafo 56 NI RIHUINNI LU IMAGEN RIʼ: ¿Ñee ziaandaʼ ti hermana pa gupa ti herida naroʼbaʼ cásica biaandaʼ laa herida nahuiiniʼ gupa que la?