Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu

Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu

Ha Ulevi 19:16, twakutangaho ngwo: “Kanda numanyina manyinga a mukwenu.” Yika maliji wano analumbunuka, nawa yika mutuhasa kulilongesaho?

Yehova kambile ngwenyi, A-Izalele katamba kupwa atu asandu. Chikwo nawa, mba ayo ahase kuchilinga, Yehova yaaha usongwelo uno unambe ngwo: “Kanda nwendangana ni saki hakachi ka atu jenu. Kanda numanyina manyinga a mukwenu. Yami Yehova.”—Levi 19:2, 16.

Maliji anambe ngwo “Kanda numanyina,” kaalumbunwine ngwe chizechene ali mu limi lia Hepreu. Mba yika maliji wano analumbunuka? Umwe mukanda wa Judaica unambe ngwo: “Maliji aa ha versu yino, . . . kali akalu kwanyingika, mumu chili chikalu kunyingika ulumbunwiso wamwenemwene wa maliji wano mu limi lia Hepreu, waze ali chizechene aasonekene, analumbunuka ngwo, ‘kanda umana ku, sali hanji hakamwihi.’”

Amwe akwa-kuhengwola yisoneko kakwamba ngwo, maliji wano kanalifu ni maliji waze ali ha versu 15, anambe ngwo: “Kanda nupatula ni uhenge hanji ni katonde kuli chiswale, hanji ni ulemeso kuli mulemu. Alioze munukapatwila mukwenu ni ululi.” (Levi 19:15) Nyi chenacho, shimbi yize yili ha versu 16 yinambe ngwo, “kanda numanyina” mukwenu, te muyihasa kulumbunuka ngwo, atu ja Zambi katambile kusolola katonde ha kupatula umwe mulonga, mu mingoso hanji mu usoko. Nawa ngwo, ayo te katambile kusweka umwenemwene ha yuma yimwe hanga aliyukise ene. Kwamba pundu, yetu kutwatambile kulinga yuma yino, alioze kuli ulumbunwiso ukwo uze unakwate kanawa ha maliji ali ha versu 16.

Tala chize versu 16 yinaputuka. Zambi kambile ngwenyi, atu jenyi te katambile kwendangana ni saki hakachi ko. Mutuhasa kwamba ngwetu, saki jili jipi chinji kuhiana kuyenga-yenga chipwe ngwe necho chakuneha mbwanja. (Yishi. 10:19; Chilu. 10:12-14; 1 Timo. 5:11-15; Tia. 3:6) Muze umwe mutu akuhanjika yuma ya saki hali mukwo, iye kakuchilinga ku tachi hanga apihise lufuma wa mukwo. Mutu yoze wakuhanjika yuma ya saki, mahasa kuhana uchela wa mahuza hali mukwo, chipwe ngwe kananyingika ngwenyi chino muchihasa kushihisa mukwo. Chilweza chimwe chili cha malunga waze anakaliongela Nabote ni kumuhanyina uchela wa mahuza. Hamukunda wa uchela wacho, Nabote yamushiha chakuhona chitela. (1 Mia. 21:8-13) Chikwo nawa, ngwe chize Ulevi 19:16 unambe, mutu yoze wakuhanjika yuma ya saki, kali ngwe kanamanyina manyinga ja mukwo ha kumukokela kufwa.

Chikwo nawa, nyi umwe mutu maliongela mukwo yuma ya saki, chinalumbunuka ngwo keshi kumuzanga. Ha 1 Yoano 3:15, twakutangaho ngwetu: “Mweswawo mapwa ni kole kuli ndumbwenyi iye chingalwe, mba nunanyingika chingalwe niumwe uli ni mwono wa mutolo muli iye” wakuhi. Chili chilemu kunyingika ngwo, hanyima lia Yehova kwamba ngwenyi chili chipi kumanyina manyinga ja mutu, iye yamba nawa ngwenyi: “Kanda uswekela mukwenu kole mu mbunge ye.”—Levi 19:17.

Kashika maliji waze ali ha Ulevi 19:16, kali utowezo ulemu chinji kuli akwa-Kristu. Yetu twatamba kusa tachi hanga tuchine kupwa ni manyonga api hali akwetu ni kwehuka kwaliongela yuma. Nyi ‘mutumanyina manyinga a mukwetu,’ chipwe kuhanjika yuma ya saki hanji kuhanjika yuma yipi hakutwala kuli iye, mutusolola ngwetu, tunamuswekela kole mu mbunge. Amu tuli akwa-Kristu, kutwatambile kulinga chuma cha mutapu au.—Mateu 12:36, 37.