Jehova tun b’a fɛ Israɛldenw ka kɛ mɔgɔ senumanw ye. O kama, a y’a fɔ u ye ko: “Aw kana galon la aw ka mɔgɔ dɔ kan k’a tɔgɔ cɛn. Aw kana aw mɔgɔɲɔgɔn jalaki koo dɔ la min be se ka kɛ sababu ye u b’a faga. Ne le ye Masaba ye.”—Lev. 19:2, 16.

Eburukan kumaden min bayɛlɛmana koɲuman ko “jalaki koo dɔ la,” o kɔrɔ ko di? Yahutuw ka gafe dɔ b’a fɔ Levitiki ka kitabu koo la ko: “Eburukan kumaden min be sɔrɔ o vɛrise kɔnɔ, o kɔrɔ ye ko ‘kana lɔ a kuun na, wala a gɛrɛfɛ.’ O vɛrise nin yɔrɔ faamu ka gwɛlɛ. O kama, a man nɔgɔ k’a bayɛlɛma.”

Bibulu sɛgɛsɛgɛrikɛla dɔw be jɛɛn sigi o vɛrise nin vɛrise 15nan cɛ, o min b’a fɔ ko: “Aw kana kiti tigɛ tilenbaliya la. Aw kana ben mɔgɔ wɛrɛ kan ka fantan dɛmɛ cogo bɛnbali la a ka fantanya kosɔn. Aw kana tiɲɛ di faama ma a ka faamaya kosɔn. Aw ka kiti tigɛ ni tilenninya ye.” (Lev. 19:15). Cii min be sɔrɔ vɛrise 16nan kɔnɔ ko an kana an mɔgɔɲɔgɔn “jalaki koo dɔ la,” o kɔrɔ ko di? O kɔrɔ ko Ala sagokɛlaw man ɲi ka tilenbaliyako si kɛ kitikow, jagokow, denbaya kɔnɔ wala ka nanbarakow kɛ a mɔgɔɲɔgɔn na. Tiɲɛn lo, an man ɲi k’olu koo nunu si kɛ. Nka, an be se k’o vɛrise kumadenw faamu ka ɲɛ cogo wɛrɛ la.

An ka vɛrise 16nan yɔrɔ fɔlɔ lajɛ. O yɔrɔ la, Ala ye cii di a sagokɛlaw ma ko u kana ngalon la mɔgɔ dɔ kan k’a tɔgɔ tiɲɛ. Tiɲɛn lo ko ka mɔgɔ kɔrɔfɔ, o be se ka kunko lase a tigi ma. Nka, mɔgɔ tɔgɔtiɲɛ wala nafigiya ka jugu n’o ye (Talenw 10:19; Waaj. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Zaki 3:6). Naafigi ka teli ka ngalon tigɛ ka la mɔgɔ dɔ kan walisa k’a tigi tɔgɔ tiɲɛ. Tuma dɔw la yɛrɛ, a be se ka seereya jugu kɛ mɔgɔ dɔ koo la, hali n’o ka ɲi k’a tigi niin bila farati la. A to i hakili la ko cɛɛ dɔw ye Nabɔti tɔgɔ tiɲɛ, u kɛtɔ ka seereya jugu kɛ a koo la ani o y’a to u y’a bon ni kabakuru ye k’a faga (1 Mas. 21:8-13). Tiɲɛn na, i ko a fɔra Levitiki 19:16 yɔrɔ filanan na cogo min na, naafigi be se k’a mɔgɔɲɔgɔn jalaki koo dɔ la min be se ka kɛ sababu ye u b’a tigi faga.

Ka fara o kan, dɔ be se k’a mɔgɔɲɔgɔn tɔgɔ tiɲɛ sabu a b’a kɔniya. 1 Zan 3:15 b’a fɔ ko: “Mɔgɔ o mɔgɔ b’a mɔgɔɲɔgɔn kɔniya, o tigi ye mɔgɔfagala le ye. Aw b’a lɔn ko mɔgɔfagala si te se ka nii banbali sɔrɔ.” A kɔrɔsi fana ko Ala ye Levitiki sapitiri 16nan kɔnɔnakumaw fɔ ka sɔrɔ k’a fɔ vɛrise 17nan ko: “Aw kana aw balima kɔniya.”—Lev. 19:17.

O la, Levitiki 19:16 yɔrɔ filanan be lasɔmini barikaman di kerecɛnw ma. An k’an janto an kana koo jugu miiri tɔɔw koo la ani an kana u tɔgɔ tiɲɛ. Ni an ye mɔgɔ dɔ jalaki, o kɔrɔ k’a tɔgɔ tiɲɛ sabu a tigi koo man di an ye wala an be ɲɛɛ bɔra a fɛ, o be se k’a yira ko an b’a kɔniya le. Kerecɛn do man ɲi k’a mɔgɔɲɔgɔn kɔniya.—Mat. 12:36, 37.