Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde

Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde

Leviticus 19:16 ndidọhọ ‘ikûyom iyịp owo efen’ ọwọrọ nso? Nso ke ikeme ndikpep nto ewụhọ oro?

Jehovah ọkọdọhọ nditọ Israel ẹdi edisana, ama onyụn̄ ọdọhọ mmọ se mmọ ẹdinamde man ẹdi edisana. Enye ọkọdọhọ: “Kûsan̄a udọk edidọk ke otu mbio obio fo. Kûnyụn̄ uyom iyịp ekemmọ owo. Ami ndi Jehovah.”—Lev. 19:2, 16.

Ikọ oro ‘kûyom’ enen̄ede akabade akpasarade ikọ Hebrew emi ẹkedade ẹwet enye. Edi ọwọrọ nso? N̄wed mme Jew kiet emi ẹdade ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a n̄wed Leviticus ọdọhọ ete: “Imemke utom ndinen̄ede ntịn̄ se ikọ emi . . . ‘kûyom iyịp ekemmọ owo’ ke ufan̄ikọ oro ọwọrọde, sia ikọ Hebrew emi ẹdade ẹkabade ‘kûyom’ ekeme ndiwọrọ ‘kûdọk uda, kûda ke mben, m̀mê kûda ukpere.’”

Ndusụk ntaifiọk emi ẹnamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹkere ke ikọ oro ‘kûyom iyịp owo’ ke ufan̄ikọ 16 asan̄a kiet ye se ẹtịn̄de ke ufan̄ikọ 15 ẹte: “Mbufo ẹkûnam se ikwan̄ade ke ikpe. Kûnam n̄kpọ ye ubuene ke asari, kûnyụn̄ unam n̄kpọ ye akwa owo ke uma. Kpe ikpe nsan̄a fo nte enende.” (Lev. 19:15) Ekpedi ntre, ekeme ndidi Abasi ndikọdọhọ ikọt esie ke ufan̄ikọ 16 yak mmọ ‘ẹkûyom’ iyịp owo ọkọwọrọ yak mmọ ẹkûnam owo ibak ke ikpe, ke mbubehe, m̀mê ke ubon, ẹkûnyụn̄ ubre n̄kari ye owo man ẹnyene se ẹyomde. Edi enyene akpan usụn̄ en̄wen emi anade ikọ oro, ‘kûyom iyịp owo’ ke ufan̄ikọ 16 an̄wan̄a nnyịn.

Fiak kere se idude ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ufan̄ikọ 16 oro. Abasi ọkọdọhọ ikọt esie yak mmọ ẹkûsan̄a udọk mbon en̄wen edidọk. Edidọk idịghe ikpîkpu editie mban̄a owo, kpa ye emi edide ndiban̄a owo ekeme ndisụk nda mfịna ndi. Edidọk ọdiọk akan oro. (N̄ke 10:19; Eccl. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Jas. 3:6) Owo edidọk esikokoi osu nsu odori owo man abiat owo oro enyịn̄. Enye ekeme nditie ntiense nsu mban̄a owo oro, kpa ye emi enye ọdiọn̄ọde ke se imọ itịn̄de ekeme ndinam ẹwot owo oro. N̄kọ emeti ke mbon edidọk ẹma ẹtie ntiense nsu ẹdian Naboth, ndien se mmọ ẹketịn̄de ama anam ẹtọn̄ọ Naboth ẹwot ke n̄kpọ emi enye mîkeduehe. (1 Ndi. 21:8-13) Omokụt do ke owo emi ọdọkde owo edidọk ekeme ndinam n̄kpọ emi edidade owo oro itọn̄ uwem, kpa nte Leviticus 19:16 ọdọhọde.

N̄kpọ efen edi ke edieke owo ọdọkde owo edidọk, oro ekeme ndinam ẹkụt ke enye asasua owo oro. Akpa John 3:15 ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke asuade eyenete esie edi owotowo, ndien mbufo ẹmefiọk ẹte baba owotowo kiet inyeneke nsinsi uwem.” Ti ke ekedi Abasi etịn̄ se ikụtde ke Leviticus 19:16 oro ama, enye ọdọhọ ke ufan̄ikọ 17 ete: “Kûsua eyenusọ ke esịt fo.”—Lev. 19:17.

Se inemede ke Leviticus 19:16 anam ikụt n̄kpọ emi mîkpanaha mme Christian ẹkekere ndinam. Ana idomo nte ikekeme man nnyịn idikere idiọkn̄kpọ iban̄a owo, idinyụn̄ idọk owo edidọk. Se idude edi ke edieke idọkde owo edidọk ke ntak emi nnyịn mîmaha enye m̀mê ke ntak isịnenyịn, oro ọwọrọ ke nnyịn ‘iyom iyịp esie.’ Ndien ndidọk owo edidọk ekeme ndinam ẹkụt ke imasua enye. Ana mme Christian ẹdomo ofụri ukeme mmọ nditre ndisua mbon en̄wen.—Matt. 12:36, 37.