Yehova zabisaka Bayisaele ti bavuanda dibuta ya nlongo. Samu na kusadisa bau bavuanda nlongo, yandi tubilaka bau ti: ‘Nge fueti tambula tambula ve na kati ya bantu na nge samu na kuvunina bantu mambu. Nge fueti sosa ve kukatula luzingu ya finangani na nge. Munu kele Yehova.’—Lev. 19:2, 16.

Bampova ‘kusosa ve kukatula’ kele mbangudulu mosi ya mbote ya bampova yango na ndinga ya Ebreo, kasi yinki yazola monisa? Mukanda mosi ya Bayuda yina metubila mukanda ya Levi, metuba ti: “Kitini yina ya bampova ya baverse yango kele mpasi na kubakusa yau samu yakele . . . pete ve kuzaba nsasulu ya bampova yango yina zola monisa na ndinga ya Ebreo ‘kuvuanda ve pembeni ya, pene ya.’”

Bantu yankaka ya mayele kekanisaka ti bampova yango kele na nguizani na verse 15, yina metuba: ‘Beno fueti sala ve mambu na kukondua lunungu ntangu beno kena kusambisa. Nge fueti monisa ve kuponapona samu na mputu to nzola ya mingi samu na mvuama. Nge fueti sambisa finangani na nge na lunungu.’ (Lev. 19:15) Na yau, nsiku yina kele na verse 16 yina metuba ‘kusosa ve kukatula’ muntu mosi, lendaka monisa ti Bayisaele fueti sala ve diambu ya kukondua lunungu ntangu bakena kusambisa, ntangu bakena kusala bisalu na bau mpe mumbongo, to na mambu metadila dibuta, mpe Muyisaele fueti sala ve diambu mosi ya kukondua kukuikama samu na mambote na yandi. Yakele kedika ti beto fueti sala ve mambu ya mutindu yina, kasi yakele na mitindu yankaka mingi yina beto fueti bakusa bampova yango yina kele na verse 16.

Beto tadila bampova ya ebandeli ya verse yango. Nzambi zabisaka bisadi na yandi ti batambula tambula ve na kati ya bantu samu na kuvunina bantu mambu. Yakele kedika ti kana muntu kena kutonga bantu yankaka, yandi lenda bimisa mambu mingi. Kasi kana muntu kena kuvunina muntu yankaka mambu, yandi kena kusala yimbi kuluta. (Bin. 10:19; Lon. 10:12-14; 1Tm. 5:11-15; Yak. 3:6) Mbala mingi muntu yina kevunaka ketubaka mambu ya luvunu samu na muntu yankaka samu na kubebisa lokumu na yandi. Muntu ya luvunu lenda pesa kimbangi ya luvunu samu na muntu yankaka, ata kana kimbangi yango kenatina muntu lufua. Kuzimbakana ve ti bantu ya luvunu nde pesaka kimbangi ya luvunu samu na Naboti, yau salaka ti bakufua yandi na mabanga samu na mambu yina yandi zabaka ve. (1Bn 21:8-13) Ya kedika, muntu ya luvunu lenda katula luzingu ya muntu yankaka, mutindu kaka kitini ya zole ya Levi 19:16 memonisa yau.

Diaka, muntu lenda vunina muntu yankaka mambu samu yandi meyinaka yandi. Na 1 Yoane 3:15, beto ketangaka ti: ‘Konso muntu yina keyinaka mpangi na yandi, kele muntu yina kekufuaka bantu, mpe beno mezaba ti ata muntu mosi ve yina kekufuaka bantu kele na luzingu ya mvula na mvula.’ Diaka, na manima ya kutuba ti nge fueti katula ve luzingu ya finangani na nge, Nzambi buelaka ‘nge fueti yina ve mpangi na nge na ntima na nge.’—Lev. 19:17.

Na yau, bampova ya kukindisa yina kele na Levi 19:16 kena kupesa dilongi mosi ya ngolo na Baklisto. Beto fueti telemina makanisi nionso ya yimbi mpe kumanga kuvunina bantu yankaka mambu. Na nkufi, kana beto kena ‘kusosa kukatula luzingu ya muntu’ na kubikaka nzila ti ntima na beto manga kusepela na yandi, mpe kulula tinda beto na kuvunina yandi mambu, yalenda vuanda kidimbu yina kemonisa ti beto kena kuyina yandi. Baklisto fueti manga mpenza kuyina bantu.—Mat. 12:36, 37.