Chlaʼ chkaj, Jesús xtamaj utziläj taq naʼoj ri xuʼän chë ma xkʼewaj ta junan xsamäj kikʼë ri nkʼaj chik. Chrij riʼ, taq xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, xyaʼ qa jun utziläj tzʼetbʼäl chkiwäch ri junan xesamäj rkʼë. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ röj ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa Jesús? Taq xtqanukʼuj rij re tzʼetbʼäl reʼ, xtqatzʼët achkë oxiʼ naʼoj xtqtoʼö rchë xtq-ok utziläj taq achiʼil chqä rchë más junan xtuʼän qawäch kikʼë ri qachʼalal.

Ri winäq ri nqä chwäch junan nsamäj kikʼë ri nkʼaj chik ma nunaʼ ta riʼ chqä nuyaʼ kiqʼij ri junan najin yesamäj rkʼë. Jesús xtzʼët chë Rutataʼ kʼo ri naʼoj riʼ rkʼë. Tapeʼ yë Jehová xbʼanö ronojel ri kʼo, xyaʼ rejqalen ri samaj xuʼän Rukʼajol taq xtoʼ. Kan nqʼalajin riʼ kikʼë re tzij reʼ ri xuʼij Dios: «Kan achiʼel qabʼanik röj kan ke riʼ tqabʼanaʼ chkë ri winäq» (Gén. 1:26). Taq Jehová xuʼij riʼ, Jesús xtzʼët chë Rutataʼ kan ma nunaʼ ta riʼ (Sal. 18:35).

Taq Jesús xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, ryä chqä kan ma xnaʼ ta riʼ. Taq ri winäq xkiyaʼ ruqʼij rma ronojel ri xuʼän, ryä ronojel mul yë Jehová xyaʼ ruqʼij (Mar. 10:17, 18; Juan 7:15, 16). Chqä xtäj ruqʼij rchë ma xjeʼ ta chʼaʼoj chkikojöl ri rutzeqelbʼëy y kan rachiʼil xerutzʼët, ma ye achiʼel ta winäq ri ye xmïl pa samaj (Juan 15:15). Chqä kan xchʼäj kaqän rchë xkʼüt chkiwäch chë kʼo chë ma nkinaʼ ta kiʼ (Juan 13:5, 12-14). Achiʼel xuʼän Jesús, röj chqä kʼo chë yeqaloqʼoqʼej ri junan nqsamäj  kikʼë chqä kʼo chë naʼäy nqatzʼët achkë nkʼatzin chkë ryeʼ. Taq nqayaʼ kiqʼij ri nkʼaj chik chqä ma nqakanuj ta rubʼanik rchë yë röj nyaʼöx qaqʼij, kan kʼïy utzil xtqïl (Rom. 12:10).

Ri winäq ri ma nunaʼ ta riʼ nqʼax chqä chwäch chë «taq ye kʼo ye kʼïy rchë nkikʼulbʼej kiʼ, kan ütz xttel apü jontir chkiwäch» (Prov. 15:22). Xa bʼa jaruʼ na kʼa junaʼ qabʼanon pä jun samaj o tapeʼ kʼo kʼïy ri nqkowin nqaʼän, majun bʼëy tqamestaj ta chë majun ta jun winäq ri kan retaman jontir. Yajün Jesús xuʼij chë kʼo jojun ri ma retaman ta (Mat. 24:36). Ryä chqä kan xrajoʼ xtamaj achkë nkiquʼ ri rutzeqelbʼëy tapeʼ xa ye ajmakiʼ (Mat. 16:13-16). Rma riʼ ri xesamäj rkʼë kan jaʼäl xkinaʼ xejeʼ rkʼë. Ke riʼ chqä xtbʼanatäj komä, taq ma nqanaʼ ta qiʼ chqä nqayaʼ chwäch qan chë ma jontir ta nqkowin nqaʼän y nqayaʼ qaxkïn chkë ri naʼoj nkiyaʼ ri nkʼaj chik, ya riʼ xtuʼän chë ma xtjeʼ ta chʼaʼoj chqakojöl. Y rkʼë kitoʼik ri nkʼaj chik kan ütz xttel apü jontir.

Taq junan yesamäj, ri ukʼwäy taq bʼey kan más na chik nkʼatzin ma nkinaʼ ta kiʼ, achiʼel xuʼän Jesús. Ryeʼ nkʼatzin ma nkimestaj ta chë Jehová nkowin nuksaj xa bʼa achkë ukʼwäy bʼey rchë nuyaʼ jun naʼoj ri xkerutoʼ rchë kan yë ri ütz xtkichaʼ xtkiʼän pa ruwiʼ ri congregación. We taq nkimöl kiʼ nkitäj kiqʼij rchë ronojel ri kimolon kiʼ nkinaʼ chë ütz nkiʼij apü achkë nkiquʼ, ri xtkichaʼ xtkiʼän kan kʼïy utzil xtkʼäm pä pa ruwiʼ ri congregación.

Jun utziläj achiʼil kan ütz runaʼoj kikʼë ri nkʼaj chik. Rma riʼ ma nuquʼ ta chë ri naʼoj nuyaʼ apü ya riʼ ri más ütz chqä ma itzel ta nunaʼ ran taq xa ri naʼoj nuyaʼ apü jun chik ya riʼ nsmajïx. Kantzij na wä chë Jesús kan kʼïy mul xtzʼët chë Rutataʼ kan ütz runaʼoj. Jun tzʼetbʼäl chrij riʼ ya riʼ taq Jehová xtäq pä ryä rchë yeruköl ri winäq chwäch ri kamïk ri taqäl chkij nkikʼül (Juan 3:16).

Taq ütz xtzʼët o taq ya riʼ xajowatäj, Jesús xyaʼ qʼij chë ri naʼoj xkiyaʼ ri nkʼaj chik ya riʼ xsmajïx. Tnatäj chqë achkë rubʼanik xtoʼ jun ixöq aj Fenicia tapeʼ ryä xtaq pä xa xuʼ rchë nutoʼ ri tinamït Israel (Mat. 15:22-28). Chqä ütz runaʼoj xuʼän kikʼë rutzeqelbʼëy rma ma xyoʼej ta chë kan majun akuchï yesach wä. Tnatäj chqë chë taq Pedro, jun utziläj rachiʼil, xuʼij chkiwäch ri winäq chë ma retaman ta ruwäch, Jesús ma xkʼewaj ta xküy rumak. Y jun tiempo chrij riʼ xyaʼ nmaʼq taq samaj pa ruqʼaʼ (Luc. 22:32; Juan 21:17; Hech. 2:14; 8:14-17; 10:44, 45). Ri xuʼän Jesús nukʼüt chqawäch chë kʼo mul más ütz nqayaʼ qʼij chë ri nkiʼij  ri nkʼaj chik ya riʼ nsmajïx, rchë ke riʼ jontir xtkitamaj chë röj kan ütz qanaʼoj (Filip. 4:5).

We ütz qanaʼoj, ma xtqakʼewaj ta junan xtqsamäj kikʼë jalajöj kiwäch winäq. Jesús kan ütz xkʼwaj riʼ kikʼë ri winäq. Rma riʼ ri ukʼwäy taq bʼey judíos kan itzel xkinaʼ che rä chqä xkiʼij chrij chë ryä xok kichiʼil ri «winäq ri nkimöl impuestos chqä winäq ri xa yemakun» rma xkiyaʼ kixkïn che rä (Mat. 11:19). Röj xtqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús we kiʼ qakʼuʼx xtqsamäj kikʼë jalajöj kiwäch winäq tapeʼ ma ye junan ta qkʼë röj. Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Louis, ri samajnäq pa Betel chqä oknäq ukʼwäy bʼey ri nbʼechʼaʼen kichë ri congregaciones, kan kikʼë jalajöj kiwäch qachʼalal samajnäq wä. Ryä nuʼij: «Chi nwäch rïn, jun molaj qachʼalal ye achiʼel jun xan ri bʼanon rkʼë jalajöj kiwäch abʼäj. We kan pa rubʼeyal yeʼayaʼ ri abʼäj, ri xan kan jïk xttel. Chqä ntjon nqʼij rchë njalon jojun naʼoj ye kʼo wkʼë rchë ke riʼ ri samaj kan ütz ntel apü chqä rchë majun chʼaʼoj njeʼ ta chqakojöl». ¡Kan ütz runaʼoj ri qachʼalal riʼ!

¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë ütz qanaʼoj chpan ri congregación? Rkʼë jbʼaʼ chpan ri grupo ri yoj kʼo wä rchë nq-el chutzjoxik le Biblia ye kʼo qachʼalal ri jalajöj kijunaʼ o ma junan ta samaj kʼo chkiwäch chpan ki-familia. Taq xtqatzjoj le Biblia kikʼë ryeʼ, keqatoʼ chqä tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik más ütz nuʼän chkiwäch nkitzjoj le Biblia rchë ke riʼ ryeʼ más kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän ri samaj riʼ.

Ri utziläj taq achiʼil ma nkikʼewaj ta nkiyaʼ ri achkë kʼo kikʼë (1 Tim. 6:18). Taq xsamäj rkʼë Rutataʼ, Jesús xtzʼët chë Jehová majun ta xrewaj chwäch. Taq Jehová xuʼän ri kaj, Jesús kʼo wä chriʼ chqä kan kʼïy xtamaj chrij (Prov. 8:27). Kʼïy junaʼ chrij riʼ, Jesús kan ma xkʼewaj ta xuʼij chkë rutzeqelbʼëy jontir ri xkʼoxaj rkʼë Rutataʼ (Juan 15:15). Achiʼel nuʼän Jehová, röj chqä kʼo chë ma nqakʼewaj ta nqaʼij chkë ri qachʼalal ri qataman. Achiʼel nqatzʼët, jun utziläj achiʼil ma xtkanaj ta qa rkʼë ri retaman xa xuʼ rchë njeʼ pa kiwiʼ ri nkʼaj chik. Pa rukʼexel riʼ, xa kan nurayij nukʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik jontir ri retaman.

Jun chik rubʼanik rchë nqayaʼ ri achkë kʼo qkʼë ya riʼ taq nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal. ¿Achkë nqanaʼ röj taq jun qachʼalal nutzʼët ri samaj nqaʼän chqä kan rkʼë ronojel ran nutyoxij chqë? ¡Kan jaʼäl nunaʼ qan! Rma riʼ Jesús kan xjäm ruwäch rchë xuʼij chkë rutzeqelbʼëy ri ütz taq naʼoj xtzʼët chkij (tajnamaj rkʼë Mateo 25:19-23; Luc. 10:17-20). Ryä chqä xuʼij chë ryeʼ xtkiʼän «samaj más nmaʼq» chwäch ri xeruʼän ryä (Juan 14:12). Y chpan ri rukʼisbʼäl aqʼaʼ xjeʼ kikʼë rutzeqelbʼëy, ryä xuʼij re utziläj taq tzij reʼ chkë: «Yïx rïx ri ronojel mul yïx kʼo wkʼë taq yïn qʼaxnäq pä chkiwäch ri kʼayewal» (Luc. 22:28). Kantzij na wä chë ri xuʼij Jesús chkë kan janina xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chqä xerutoʼ rchë xkiʼän ri xbʼix qa chkë. We röj xtqajäm qawäch rchë xtqaʼij chkë ri qachʼalal chë ütz ri najin nkiʼän, ryeʼ kan más kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän, y rkʼë jbʼaʼ kan más na chik xkesamäj.

Jun qachʼalal achï ri rubʼiniʼan Kayode nuʼij: «Ma nkʼatzin ta chë kan majun akuchï yasach wä rchë yatok jun utziläj achiʼil, ye kʼa yakowin yatoʼon rchë ri nkʼaj chik más kiʼ kikʼuʼx nkiʼän, chqä más ma kʼayewal ta nuʼän kisamaj chkiwäch». ¿Ke riʼ chqä anaʼoj rït? ¿Achkë rma ma nakʼutuj ta chkë nkʼaj chik qachʼalal we yït jun utziläj achiʼil? ¿Kan jaʼäl nkinaʼ yesamäj awkʼë achiʼel xkinaʼ rutzeqelbʼëy Jesús taq xejeʼ rkʼë ryä? We ke riʼ, rït xkakowin xtaʼij re tzij reʼ ri xuʼij qa ri apóstol Pablo: «Najin nqtoʼon rchë chë rïx kiʼ ikʼuʼx niʼän» (2 Cor. 1:24).