1. Ikere ke nso idi ntak kiet emi akanamde Jesus emen mme mbet esie odomo ye erọn̄?

 JESUS ekemen nte imọ ikperede mme mbet imọ odomo ye nte ekpemerọn̄ esikperede mme erọn̄ esie. (John 10:14) Ata nnennen uwụtn̄kpọ edi oro. Mme erọn̄ ẹsidiọn̄ọ andikpeme mmọ, ẹsinyụn̄ ẹnam se enye ọdọhọde. Ete kiet emi akasan̄ade ese nsio nsio itie ama okụt ke edi ntre. Enye ọkọdọhọ ke ndusụk owo ke otu mmimọ ẹma ẹyom ndisio mme erọn̄ ndise. Ntre mmọ ẹma ẹkot mme erọn̄ oro yak ẹsan̄a ẹkpere man ẹsio ọfọn. Edi mme erọn̄ ikasan̄ake ikpere sia mmọ ikọdiọn̄ọke uyo mmọ. Edi ẹtise, ekpri eyen erenowo kiet emi edide ekpemerọn̄ asan̄a edi. M̀mê enye ososioro uyo okot mmọ m̀mê ikotke, erọn̄ ẹyịre udịm ẹtiene enye.

2-3. (a) Didie ke mme mbet Jesus ẹwụt ke imokop uyo esie? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi ye enye oro etienede?

² Se ete oro etịn̄de oro anam iti se Jesus eketịn̄de aban̄a mme mbet esie, oro edi, mme erọn̄ esie. Enye ọkọdọhọ: “Mmọ ẹyekop uyo mi.” (John 10:16) Edi Jesus odu ke heaven. Idinam didie ikop uyo esie? Akpan usụn̄ kiet emi iwụtde ke imokop uyo Jesus edi nnyịn ndinam se enye ekekpepde.—Matt. 7:24, 25.

³ Ke ibuotikọ emi ye ke enye emi etienede, iyeneme ndusụk se Jesus ekekpepde. Iyokụt ke enyene ndusụk n̄kpọ emi Jesus ọkọdọhọde nnyịn itre ndinam, onyụn̄ enyene ndusụk n̄kpọ emi enye ọkọdọhọde inam. Yak ibem iso ineme akpan n̄kpọ iba emi eti ekpemerọn̄ nnyịn ọkọdọhọde itre ndinam.

4. Luke 12:29 ọdọhọ ke nso ikeme ndinam owo etịmede esịt?

⁴ Kot Luke 12:29. Jesus ọkọdọhọ mme mbet esie “ẹtre nditịmede  esịt” mban̄a se mmọ ẹdidade idu uwem. Imọdiọn̄ọ ke se Jesus ọdọhọde nnyịn inam esinen kpukpru ini, onyụn̄ edi se ikpanamde. Imoyom ndinam se enye ọdọhọde. Edi ekeme ndisọn̄ ndinam ndusụk ini. Nso ikeme ndinam ọsọn̄?

5. Nso ikeme ndinam ndusụk owo ẹtịmede esịt ẹban̄a se mmọ ẹdidade idu uwem?

 ⁵ Ndusụk owo ẹkeme nditịmede esịt mban̄a nte mmọ ẹdisan̄ade ẹnyene udia, ọfọn̄, ye itie udakibuot. Ekeme ndidi mmọ ẹdụn̄ ke idụt emi n̄kpọ ọsọn̄de etieti, ndien ọsọn̄ ndinyene okụk emi ekemde ndise mban̄a mfịna mmọ. Ekeme ndidi owo emi ekesinamde utom ese aban̄a ubon ama akpa, ndien oro anam ọsọn̄ ubon oro ndinyene okụk nse mban̄a se mmọ ẹyomde. Onyụn̄ ekeme ndidi udọn̄ọ COVID-19 iyakke ediwak owo ẹnyene utom ẹnam aba. (Eccl. 9:11) Ekpedi ekededi ke otu emi ọwọrọ nnyịn, didie ke ikpetre nditịmede esịt nte Jesus ọkọdọhọde?

6. Tịn̄ se iketịbede inọ apostle Peter usen kiet.

⁶ Usen kiet, apostle Peter ye mme apostle eken ẹkedọn̄ọ ke ubom ke Inyan̄ Galilee, ndien oyobio ọwọrọ. Ẹtise, mmọ ẹda ẹkụt Jesus asan̄ade ke enyọn̄ mmọn̄. Peter ama ọdọhọ ete: “Ọbọn̄, edieke edide afo, dọhọ mi nsan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ ntiene fi.” Jesus ama ọdọhọ enye “Di,” ndien Peter ama ọwọrọ ke ubom “asan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ ebịne Jesus.” Ndi ọmọdiọn̄ọ se iketịbede? Bible ọdọhọ ete: “Edi ke [Peter] esede oyobio oro, ndịk anam enye, ndien enye ọtọn̄ọ ndiden̄, onyụn̄ ofiori ete: ‘Ọbọn̄, nyan̄a mi!’” Jesus ama anyan ubọk omụm Peter onyụn̄ anyan̄a enye. Ndi omokụt ke ini Peter okowụkde enyịn ese Jesus ke enye ama ekeme ndisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ kpa ye emi oyobio ọkọwọrọde? Edi ini  enye esede oyobio oro, ndịk ama anam enye, enye onyụn̄ ọtọn̄ọ ndiden̄.—Matt. 14:24-31.

7. Nso ke ikeme ndikpep nto se ikọwọrọde Peter?

⁷ Imekeme ndikpep n̄kpọ nto se ikọwọrọde Peter oro. Ini Peter ọwọrọde ke ubom ọtọn̄ọ ndisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄, enye ikekereke ke oyobio oro ayanam imọ ndịk tutu imọ itọn̄ọ ndiden̄. Enye okoyom ndisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄ oro tutu ekesịm Jesus idem. Edi enye ama etre ndiwụk enyịn nse ebiet emi enye akakade. Kpa ye emi nnyịn mîkemeke ndisan̄a ke enyọn̄ mmọn̄, imesinyene nsio nsio mfịna emi anade inyene mbuọtidem man ikeme ndiyọ. Edieke itrede ndiberi edem ye Jehovah nnyụn̄ nnen̄ede nnịm se enye ọn̄wọn̄ọde, mbuọtidem nnyịn ekeme nditọn̄ọ ndimem. Inamke n̄kpọ m̀mê nso utọ mfịna ke ikpenyene, ana ika iso ibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ inịm ke enye ekeme ndin̄wam nnyịn. Nso idin̄wam nnyịn inam oro?

8. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikûtịmede esịt ukaha uban̄a se ididade idu uwem?

⁸ Edieke ibuọtde idem ye Jehovah utu ke nditịmede esịt, ọyọfọn ye nnyịn. N̄kọ emeti ke Jehovah emi edide edima Ete nnyịn ọn̄wọn̄ọ ke iyọnọ nnyịn se idade idu uwem edieke ibemde iso iyom Obio Ubọn̄ imọ. (Matt. 6:32, 33) Akananam Jehovah itreke ndinam se enye ọn̄wọn̄ọde oro nnọ ikọt esie. (Deut. 8:4, 15, 16; Ps. 37:25) Edieke Jehovah esede aban̄a mme inuen ye mme flawa, ikpanaha itịmede esịt ke usụn̄ ndomokiet iban̄a se ididiade m̀mê se idisịnede! (Matt. 6:26-30; Phil. 4:6, 7) Ukem nte ima esinamde ete ye eka ẹnọ nditọ mmọ se mmọ ẹyomde, ima esinam n̄ko Ete nnyịn ke heaven ọnọ nnyịn se idade idu uwem. Imenen̄ede inịm ke Jehovah iditreke ndise mban̄a nnyịn!

9. Nso ke mbụk ebe ye n̄wan kiet ekpep fi?

⁹ Yak inọ fi mbụk kiet emi owụtde ke Jehovah ọyọnọ nnyịn se idade idu uwem. Ebe ye n̄wan kiet emi ẹdide mme asiakusụn̄ ofụri ini ẹma ẹwat ẹbe hour kiet ke akani moto mmọ ẹka itie emi mbon itọkekọn̄ ẹdụn̄ọde man ẹkemen nditọete iban ẹdika mbono esop. Brọda oro ọdọhọ ete: “Ke mbono esop ama akasuana, ima idọhọ mmọ ẹdi ufọk ẹdidia udia. Edi ekem ima iti ke nnyịn inyeneke udia ndomokiet ke ufọk.” Nso ke mmọ ẹdinam idahaoro? Brọda oro etịn̄ se iketịbede ete: “Ke ima ikesịm ufọk, ima ikụt ikpọ ekpat udia iba ẹbonode ke enyịnusụn̄. Nnyịn ikọdiọn̄ọke eke okobonode mmọ do. Jehovah ama ese aban̄a nnyịn.” Ekem ko, moto mmọ ama abiara. Moto oro ke mmọ ẹsikama ẹnam n̄kpọ Abasi; edi mmọ ikenyeneke okụk ndida ndiọn̄. Ini mmọ ẹmende moto oro ẹka yak ẹkese m̀mê okụk ifan̄ ke edikpa ndida ndiọn̄, ete kiet ama edi edidọhọ ete: “Anie enyene moto oko?” Brọda oro ama ọdọhọ enye ke moto imọ ke edi, ke ifọnke. Ete oro ama ọdọhọ enye: “Enye oro idịghe mfịna. Utọ moto emi ke n̄wan mi oyom, ndien ata ukem kọlọ emi enye oyomde edi emi. Ifan̄ ke edinyam?” Brọda oro ama anyam moto oro ọnọ enye, ndien okụk emi enye ọkọbọde ama ekem ndida ndep moto en̄wen. Enye ọkọdọhọ ke akpatre ete: “N̄kpọ oro ama enem nnyịn utọ oro idụhe. Ima idiọn̄ọ ke Jehovah akanam yak etịbe ntre.”

10. Didie ke Psalm 37:5 an̄wam nnyịn ikûtịmede esịt ukaha uban̄a se ididade idu uwem?

¹⁰ Edieke itrede nditịmede esịt n̄kaha mban̄a se ididade idu uwem nte eti ekpemerọn̄ ọdọhọde, imenịm ke Jehovah eyese aban̄a nnyịn. (Kot Psalm 37:5; 1 Pet. 5:7) N̄kọ ke eteti mme mfịna oro ikasiakde ke  ikpehe ọyọhọ 5. Ekeme ndidi Jehovah ekesida ibuot ubon nnyịn m̀mê utom emi ikesinamde ọnọ nnyịn se iyomde ke usen ke usen.  Edieke ibuot ubon oro mîkemeke ndise mban̄a nnyịn aba, mîdịghe edi ke nnyịn inyeneke utom oro aba, Jehovah ayada usụn̄ en̄wen ese aban̄a nnyịn. Jehovah iditreke ndinọ nnyịn se idade idu uwem. Idahaemi yak ineme n̄kpọ en̄wen emi eti ekpemerọn̄ ọdọhọde itre ndinam.

11. Ke Matthew 7:1, 2, nso ke Jesus ọkọdọhọ itre ndinam? Nso ikeme ndinam ọsọn̄ nnyịn ndinam?

¹¹ Kot Matthew 7:1, 2. Jesus ama ọdiọn̄ọ ke mbon emi enye ọkwọrọde ikọ ọnọ ifọnke ima, ke mmọ ẹsibiere ikpe ẹnọ owo ndusụk ini. Oro akanam enye ọdọhọ: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo.” Ekeme ndidi imesidomo ofụri ukeme nnyịn mbak nnyịn idibiere ikpe inọ nditọete nnyịn. Edi sia nnyịn mîfọnke ima, anaedi imesidue ibiere ikpe inọ mmọ ndusụk ini. Ekpedi ntre, nso ke ikpanam? Kop uyo Jesus, nyụn̄ nam se ekekeme man etre ndibiere ikpe nnọ owo.

12-13. Didie ke se Jehovah akanamde ye Edidem David ekeme ndin̄wam nnyịn itre ndibiere ikpe nnọ mme owo?

¹² Imekeme nditre ndisibiere ikpe nnọ owo edieke itiede ikere nte Jehovah esinamde n̄kpọ ye mme owo. Jehovah esise nti n̄kpọ ke idem mme owo. Se enye akanamde edi oro ini Edidem David akanamde ikpọ ndudue. Ke uwụtn̄kpọ, David ama esịn efịbe ye Bath-sheba, onyụn̄ anam ẹwot ebe mma oro. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) N̄kpọ oro ama ada mfịna ọsọk David, ubon esie, ye iban esie eken. (2 Sam. 12:10, 11) Enyene ini en̄wen emi David akanamde n̄kpọ emi owụtde ke enye inen̄ekede ibuọt idem ye Jehovah. Enye ama ọdọn̄ yak ẹkebat mbonekọn̄ ke Israel ke ini Jehovah mîkọdọn̄ke enye. Ekeme ndidi enye akakama nte mbonekọn̄ esie ẹwakde ẹketre atan̄ idem onyụn̄ eberi edem ke mmọ. Nso ke n̄kpọ oro akada edi? Idiọk udọn̄ọ ama owot owo 70,000 ke Israel!—2 Sam. 24:1-4, 10-15.

¹³ Ekpedi afo okodụn̄ ke Israel ini oro, akpakada David didie? Ndi ekpekekere ke idịghe se Jehovah efende ọnọ utọ owo oro? Jehovah ikesehe ntre. Jehovah ekese nte David esinamde n̄kpọ imọ ke ofụri esịt tọn̄ọ ini enye edide eyenọwọn̄, ye nte David enen̄erede akabade esịt. Oro ama anam Jehovah efen ikpọ idiọkn̄kpọ esie oro. Jehovah ama ọdiọn̄ọ ke David ama imọ etieti, ke enye onyụn̄ oyom ndinam se inende. Ndi inemke fi ndidiọn̄ọ ke nti n̄kpọ emi nnyịn inamde ke Jehovah esise?—1 Ndi. 9:4; 1 Chron. 29:10, 17.

14. Nso in̄wam mme Christian ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo?

¹⁴ Jehovah iyomke nnyịn inam n̄kpọ nte mbon emi ẹfọnde ẹma, ntre ikpanaha nnyịn n̄ko iyom nditọete nnyịn ẹnam n̄kpọ nte mbon emi ẹfọnde ẹma. Akpana isise nti n̄kpọ emi mmọ ẹnamde. Isisọn̄ke ndikụt ndudue emi mbon en̄wen ẹnamde nnyụn̄ nda oro ndọhọ ke mmọ ẹdiọk ẹkpa. Owo emi ekpebede Jehovah ekeme ndikụt mme ndudue oro edi osụk adadiana kiet ye nditọete esie anam n̄kpọ Abasi, ikọ idụhe. Daimọn emi owo mîdiọn̄ke ekeme ndinam idụkke owo enyịn inyụn̄ iyehe. Edi owo emi mîsisehe n̄kpọ enyọn̄ enyọn̄ ntre ibe ọyọdiọn̄ọ ke daimọn oro eyenen̄ede eye onyụn̄ ọsọn̄ urua edieke ẹdiọn̄de enye ẹma. Ukem ntre n̄ko, mme ndudue emi nditọete nnyịn ẹnamde ẹkeme ndinam etie nte mmọ ifọnke n̄kpọ ndomokiet. Edi, ikpanaha isitak ke ndise ndudue nditọete nnyịn, akpana isise nti edu mmọ ukem nte Jehovah ye Jesus.

15. Didie ke nnyịn ndikere nte n̄kpọ etiede ye owo ekeme ndin̄wam nnyịn ikûbiere ikpe unọ enye?

¹⁵ Imetịn̄ ke n̄kpọ kiet emi ekemede ndin̄wam nnyịn ikûbiere ikpe unọ nditọete nnyịn  edi ndise nti edu mmọ. Nso en̄wen ikeme ndin̄wam? Domo ndikere nte n̄kpọ etiede ye mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama okụt nte ubuene ebeakpa kiet edisịnde n̄kpri okudọk okụk iba ke n̄kpọ usịn okụk ke temple. Enye ikọdọhọke: “Nso inam enye okûsịn ukan oro?” Utu ke Jesus ndise ibat okụk emi ebeakpa oro ekesịnde, enye ekese nte n̄kpọ eketiede ye mma oro ye se ikanamde enye esịn okụk oro, onyụn̄ otoro enye ke ndinam ofụri ukeme esie.—Luke 21:1-4.

16. Nso ke ekeme ndikpep nto Veronica?

¹⁶ Se sista kiet emi ekerede Veronica etịn̄de anam ikụt ntak emi enen̄erede ọfọn ndisitịm n̄kere nte n̄kpọ etiede ye mme owo. Sista kiet ye eyen esie erenowo ẹma ẹdu ke esop mmọ. Sista oro ekese eyen oro enyịn enye ikpọn̄. Veronica ọkọdọhọ ete: “Eketie mi nte mmọ iwakke idem ke mbono esop ye ke ukwọrọikọ. Ntre n̄kada ke mmọ inen̄ekede ima n̄kpọ Abasi. Edi usen kiet, mma nsan̄a ye sista oro ke ukwọrọikọ. Enye ama etịn̄ ke eyen imọ oro enyene ata idiọk udọn̄ọ kiet ntem. Enye ama esidomo ofụri ukeme esie man mmọ ẹka iso ẹkpere Jehovah ẹnyụn̄ ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem. Ndusụk ini emi idem eyen oro mîyakke enye odụk mbono esop ke esop mmọ, enye ama esika ke esop en̄wen.” Veronica ekedidọhọ ke akpatre ete: “N̄kọdiọn̄ọke ke se iwọrọde sista oro edi oro. Mmama enye idahaemi etieti nnyụn̄ n̄kpono enye ke kpukpru se enye anamde man aka iso anam n̄kpọ Jehovah.”

17. James 2:8 ọdọhọ inam nso? Didie ke ikeme ndinam oro?

 ¹⁷ Nso ke ikpanam edieke idide ididiọn̄ọ ke ima ibiere ikpe inọ eyenete nnyịn? Ana iti ke Jehovah ọdọhọ nnyịn ima nditọete nnyịn. (Kot James 2:8.) N̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde nnyịn edi ndinen̄ede mbọn̄ akam nnọ Jehovah, mben̄e enye yak an̄wam nnyịn itre ndisibiere ikpe nnọ eyenete nnyịn. Ndien ima ibọn̄ akam oro ima, nnyịn ika ikeneme nneme ye eyenete oro nnyịn isibierede ikpe inọ do; oro ayan̄wam nnyịn inam se ikeben̄ede Jehovah oro sia oro ekeme ndinam inen̄ede idiọn̄ọ eyenete oro. Imekeme ndidọhọ enye edisan̄a ye nnyịn ke ukwọrọikọ, mîdịghe ikot enye editiene nnyịn adia udia. Nte isụk imehede ye eyenete oro ika, yak iyom nti edu emi enye enyenede ukem nte Jehovah ye Jesus ẹsinamde. Oro oyowụt ke imanam se eti ekpemerọn̄ ọdọhọde ete itre ndibiere ikpe nnọ owo.

18. Nso ke ikpanam man iwụt ke imokop uyo eti ekpemerọn̄?

¹⁸ Ukem nte ata ata erọn̄ ẹsinamde se owo emi ekpemede mmọ ọdọhọde, mme mbet Jesus ẹsinam se Jesus ọdọhọde. Edieke idomode ukeme nditre nditịmede esịt mban̄a se ididade idu uwem, nnyụn̄ ntre ndibiere ikpe nnọ nditọete nnyịn, Jehovah ye Jesus ẹyediọn̄ nnyịn. Edide isịne ke otu “ekpri otuerọn̄” m̀mê ke otu “mme erọn̄ en̄wen,” yak ika iso ikop uyo eti ekpemerọn̄. (Luke 12:32; John 10:11, 14, 16) Ke ibuotikọ emi etienede, iyeneme n̄kpọ iba emi Jesus ọkọdọhọde mme mbet esie ẹnam.