1. Eme o sae jọ nọ o lẹliẹ Jesu ta nọ ọyomariẹ avọ ilele riẹ a wọhọ othuru-igodẹ avọ igodẹ riẹ?

JESU ọ ta nọ epanọ othuru-igodẹ avọ igodẹ riẹ a rẹ jọ na, ere ọyomariẹ avọ ilele riẹ a rrọ. (Jọn 10:14) Oriruo yena o fo gaga keme igodẹ e rẹ riẹ ohwo nọ ọ be rẹrote ae, yọ a re vuhu uvou riẹ. Ohwo jọ nọ o kpohọ ugheriwo ọ ruẹ nọ ere o ginẹ rrọ. Ọ ta nọ: “Nọ ma jẹ gwọlọ rehọ igodẹ jọ ifoto, ma te je ru re a bikẹle omai, rekọ a rọwo bikẹle omai hi keme a riẹ uvou mai hi. Ọmọzae ọsese jọ nọ ọ be rẹrote igodẹ na ọ tẹ nyaze. O ri se ai no unu hu na, a tẹ dhẹ ze.”

2-3. (a) Ẹvẹ ilele Jesu a sai ro dhesẹ nọ a be gaviezọ kẹe? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana gbe onọ o kẹle riẹ?

² Oware nọ o via kẹ ohwo nọ ọ nyai rri ughe na o lẹliẹ omai kareghẹhọ ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe igodẹ riẹ, koyehọ mai ilele riẹ. Ọ ta nọ: “A te gaviezọ kẹ urru mẹ.” (Jọn 10:16) Rekọ ẹme na họ, obọ odhiwu Jesu ọ rrọ. Kọ ẹvẹ ma sae rọ gaviezọ kẹe? Obọdẹ edhere jọ nọ ma rẹ rọ gaviezọ kẹe họ, nọ ma tẹ be hai ru eware nọ o wuhrẹ omai.​—Mat. 7:24, 25.

³ Ma te jọ uzoẹme nana gbe onọ o kẹle riẹ ta kpahe eware jọ nọ Jesu o wuhrẹ. Ma te ta kpahe eware jọ nọ ọ ta nọ ma ru hu, gbe eware jọ nọ ọ ta nọ ma hai ru. Joma kake ta kpahe eware ivẹ jọ nọ Jesu nọ ọ rrọ emamọ othuru-igodẹ na ọ ta nọ ma ru hu.

4. Wọhọ epanọ Luk 12:29 o ta, eme o rẹ sae lẹliẹ omai ruawa ‘gaga’?

⁴ Se Luk 12:29. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a “siọ awaọruọ ọgaga ba” kpahe epanọ a sae rọ rẹrote omarai. Ma riẹ nọ ma te ru oware kpobi nọ Jesu ọ ta, u re woma kẹ omai. Yọ  ma ginẹ gwọlọ ru oware nọ ọ ta na. Rekọ ẹsejọ o rẹ nwane lọhọ tere he re ma sai ru ei. Fikieme?

5. Eme ọ rẹ sae lẹliẹ ahwo jọ ruawa?

 ⁵ Ahwo buobu a rẹ ruawa kpahe epanọ a te rọ ruẹ emu nọ a te re, iwu nọ a te wha, gbe uwou nọ a te jọ hayo epanọ a te sae rọ hwosa uwou. O sae jọ nọ eware e rrọ gaga evaọ orẹwho rai, yọ o lọhọ tere he re a ruẹ iruo. Fikiere o be hae jọ bẹbẹ re ohwo ọ ruẹ ugho nọ ọ rẹ rọ rẹrote uviuwou riẹ. O sae jẹ jọ nọ ohwo nọ ọ jẹ rẹrote uviuwou na o whu no, u te ru nọ eware e rọ rrọ gaga kẹ ahwo uviuwou na. O sae jẹ jọ nọ ahwo buobu a gbe wo iruo nọ a bi ru hu fiki ẹyao COVID-19 na. (Ọtausi. 9:11) Otẹrọnọ who wo ẹbẹbẹ jọ evaọ usu enọ ma kele na, hayo ẹbẹbẹ ọfa jọ ọ rrọ owhẹ oma, ẹvẹ whọ sai ro lele ẹme nọ Jesu ọ ta na ghele, inọ ma siọ awaọruọ ba?

6. Gbiku oware nọ o via kẹ Pita ukọ na ẹdẹ jọ.

⁶ Ẹdẹ jọ ọ jariẹ nọ Pita avọ ikọ nọ i kiọkọ a rọ jọ okọ evaọ Abade Galili. Ẹkporo o te je fi yọ ofou o bi fou. A tẹ ruẹ Jesu nọ ọ be nya evaọ ehru ame na. Pita ọ tẹ ta nọ: “Olori, o tẹ ginẹ rrọ nọ owhẹ, ta kẹ omẹ nọ mẹ nya ehru ame na bru owhẹ ze.” Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ, “Nyaze!” Pita ọ tẹ ginẹ kpama no evaọ okọ na, “ọ tẹ be nya ehru ame na bru Jesu.” Rekọ who rri oware nọ o via. “Nọ o rri ofou ọwhibo na, ozọ u te mu ei. Nọ o muhọ ekiedi, o te bo nọ: ‘Olori, siwi omẹ!’” Jesu ọ tẹ jobọ kru rie je si rie. Eme ma jọ iku na muẹrohọ? Oke nọ Pita ọ tẹrovi Jesu, ọ jẹ ginẹ nya ehru ame na bru rie dede nọ ẹkporo o je fi. Rekọ nọ o si ovao no Jesu je rri ẹkporo na, ozọ u te mu ei, avro ọ tẹ ruọ ẹe udu kẹsena o te muhọ ekiedi.​—Mat. 14:24-31.

7. Eme ma wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Pita na ze?

 ⁷ Oware jọ o riẹ nọ ma rẹ sai wuhrẹ evaọ oware nọ o via kẹ Pita na. Oke nọ ọ kpama no evaọ okọ na ruọ ehru abade na, o roro nọ ozọ ẹkporo na o ti mu ei o ve ti muhọ ekiedi hi. Ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ ehru ame na nya bẹsenọ o re te Jesu oma. Rekọ ọ sai ru ere he, keme ọ tẹrovi Jesu hu. Ozọ u mu rie nọ o te oria jọ no fiki ẹkporo na nọ o je rri. Uzẹme riẹ họ, ma sae nya evaọ ehru ame he. Rekọ ebẹbẹ i bi te omai nẹnẹ. Ma gbẹ tẹrovi Jihova gbe eyaa nọ ọ ya kẹ omai hi, ma te ruawa vrẹta te epanọ ma ti ro muhọ ekiedi wọhọ odẹme. Ẹrọwọ mai ọ te gbẹ ga ha. Fikiere nọ ebẹbẹ ilogbo jọ e tẹ maki te omai, joma daoma fi iroro mai kpobi họ Jihova jẹ rẹroso ẹe inọ o ti fiobọhọ kẹ omai. Ẹvẹ ma sai ro ru ere?

8. Eme ma rẹ kareghẹhọ nọ ma gbẹ te rọ ruawa vrẹta ha?

⁸ Nọ ma tẹ be ruawa, u re fi obọ ọvo họ họ. Ukpoye ma rẹ rẹroso Jihova. Kareghẹhọ nọ Jihova Ọsẹ oyoyou mai na ọ ta nọ ma tẹ rọ egagọ riẹ karo, ọ te rẹrote omai. (Mat. 6:32, 33) O bi ru eyaa riẹ nana gba anwẹdẹ. (Izie. 8:4, 15, 16; Ol. 37:25) Otẹrọnọ Jihova ọ be rẹrote emevra gbe idodo obọ ẹwọ, kọ mai ahwo-akpọ ọ te sai fiobọhọ kẹ wo emu nọ ma rẹ re gbe ewu nọ ma re kuhọ họ? (Mat. 6:26-30; Fil. 4:6, 7) Nwane wọhọ epanọ ọsẹgboni a rẹ rẹrote emọ rai fikinọ a you rai na, ere ọvona Ọsẹ obọ odhiwu mai na ọ be rẹrote omai idibo riẹ fikinọ o you omai. Ma du ruawa vievie he. Jihova ọ te rẹrote omai.

9. Eme whọ jọ iku oniọvo nọ ma fodẹ na avọ aye riẹ wuhrẹ?

⁹ Joma ta kpahe oware jọ nọ o via nọ u dhesẹ nọ Jihova ọ sae ginẹ rẹrote omai. Ọ rẹ nyasiọ omai ba ha. Oniọvo jọ avọ aye riẹ nọ a rrọ iruo odibọgba oke-kpobi a dhẹ ugbothabọ kpohọ oria nọ ozighi o le ahwo kpohọ nyae wọ inievo-emetẹ jọ ziọ ewuhrẹ. Oniọvo na ọ ta nọ: “Nọ ewuhrẹ o kuhọ no, ma tẹ ta kẹ inievo-emetẹ na nọ jọ a nyaze obọ uwou mai te re ememu. Rekọ ma tẹ kareghẹhọ nọ oware ovo o rrọ obọ uwou hu nọ ma te re.” Kọ eme oniọvo na avọ aye riẹ a ti ru na? Oniọvo na ọ ta nọ: “Nọ ma te obọ uwou, ma tẹ jọ unuẹthẹ mai ruẹ ekpa ilogbo ivẹ jọ. Nọ ma rovie ai, ma tẹ ruẹ nọ eware emuore e vọ rai eva. Ma riẹ ohwo nọ ọ wọ rai ze he. Jihova o ru onana kẹ omai na.” U wo oke ofa jọ re nọ omoto ọzae-avọ-aye nana ọ rọ raha. Whaọ omoto na a rẹ dhẹ kpohọ usi uwoma, rekọ a wo ugho nọ a te sae rọ ruẹrẹ iẹe he. A tẹ wọe kpohọ oria nọ a rẹ jọ ruẹrẹ iẹe re a rri rie jẹ riẹ unuigho eware nọ e jariẹ raha. Nọ a bi rri omoto na, ọzae jọ ọ tẹ nyaze jẹ nọ inọ: “Ono o wo omoto nana?” Oniọvo na ọ tẹ ta nọ ọye o wo rie, yọ ọ be gwọlọ ruẹrẹ iẹe. Ọzae na ọ tẹ ta nọ: “Whọ daezọ họ. Aye mẹ ọ be gwọlọ oghẹrẹ omoto otiọnana, yọ nwanọ oghẹrẹ ekọlọ nana ọ were riẹ. Brigho whọ rẹ sae zẹe kẹ omẹ?” Ọzae na ọ tẹ kẹe ugho gbẹdẹ nọ u re tei dẹ omoto ọfa. Oniọvo na ọ ta nọ: “A gbe du ta ha, eva nọ e were omai evaọ ẹdẹ yena. Ma riẹ nọ gheghe oware nana o rọ via ha. Jihova o ru rie kẹ omai na.”

10. Eme Olezi 37:5 o ta, nọ u re fiobọhọ kẹ omai whaha awaọruọ?

¹⁰ Ma tẹ be gaviezọ kẹ emamọ othuru-igodẹ na, nọ ma gbẹ be ruawa epanọ ma te rọ rẹrote omamai hi, Jihova ọ te rẹrote omai. (Se Olezi 37:5; 1 Pita 5:7) Wariẹ roro kpahe ebẹbẹ nọ ma fodẹ evaọ  edhe-ẹme avọ isoi na. O sae jọ nọ ugbanwẹdẹ  ze na, Jihova o ru nọ ọsẹ uwou mai ọ be sae rọ kọ okọ nọ ọ be rọ rẹrote omai hayo ma rrọ iruo nọ ma be jọ rehọ osa amara. Kinọ ọsẹ uwou na ọ gbẹ be sai ru iruo nọ ọ rẹ rọ rẹrote omai hi, hayo a si omai no iruo no? Jihova ọ te rọ edhere ọfa rẹrote omai. Ọ te siọ omai ba ha. Joma ta kpahe oware ofa nọ emamọ othuru-igodẹ na ọ ta nọ ma gbe ru hu.

11. Eme Jesu ọ jọ obe Matiu 7:1, 2 ta nọ ma whaha, kọ fikieme o be hae rọ jọ bẹbẹ re ma whaha oware yena?

¹¹ Se Matiu 7:1, 2. Jesu ọ riẹ nọ ahwo-akpọ a gba ha, yọ abọ nọ ohwo ọ be jọ ruthọ ọvo a rẹ gwọlọ fiẹrohọ. Oye o soriẹ nọ ọ rọ ta nọ: “Wha siọ ahwo ẹdhọ ba egu.” Ma gwọlọ gu amọfa ẹdhọ họ. Rekọ fikinọ ma gba ha, ma rẹ gwọlọ ru ere ẹsejọ. Ma te muẹrohọ nọ ma re rri gwọlọ iruthọ ohwo gaga, eme u fo nọ ma re ru? Ma rẹ daoma siọ amọfa ẹdhọ ba egu wọhọ epanọ Jesu ọ ta na.

12-13. Ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri Devidi ovie na, eme u ti fiobọhọ kẹ omai ru?

¹² Ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rrọ, o sai fiobọhọ kẹ omai nọ ma te rọ siọ amọfa ẹdhọ ba egu. Abọ nọ ohwo ọ be jọ riẹ ru, Jihova o re fiẹrohọ. Ma te rri oghẹrẹ nọ o ru Devidi evaọ oke nọ ọ raha izi ilogbo, ma rẹ riẹ nọ ere ọ ginẹ rrọ. Devidi o bruẹnwae kugbe Bat-shiba, o te je ru nọ a ro kpe ọzae riẹ no. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Oware nọ Devidi o ru na o wha uye se omobọ riẹ gbe ahwo uviuwou riẹ soso, te eyae efa nọ o wo. (2 Sam. 12:10, 11) Devidi o ru oware ofa jọ oke ofa nọ u dhesẹ nọ o fievahọ Jihova ha. O kele unu ezae nọ e jọ ogbaẹmo Izrẹl, yọ Jihova ọ ta nọ o ru ere he. O sae jọ nọ omorro o lẹliẹ e riẹ ru oware nana keme ezae nọ e jọ ogbaẹmo riẹ a jọ buobu, yọ o fievahọ ae inọ a te thọe. Kọ eme o no oware nọ o ru na ze? Oware nọ o ru na o wha riẹ ze nọ ẹyao o ro kpe ahwo Izrẹl nọ i bu te idu udhosa-gbikpe (70,000).​—2 Sam. 24:1-4, 10-15.

¹³ Whọ hae jọ orẹwho Izrẹl evaọ oke yena, ẹvẹ whọ hai ti rri Devidi? Kọ whọ hae te ta nọ u fo nọ Jihova ọ rẹ rọvrẹ riẹ hẹ? Rekọ Jihova o rri rie ere he. Ọ tẹrovi eware iwoma nọ Devidi o ru no, ọ tẹ jẹ ruẹ vuhumu nọ o gine kurẹriẹ. Fikiere Jihova ọ tẹ rọvrẹ riẹ dede nọ ọ raha izi ilogbo. Jihova ọ riẹ nọ Devidi o you rie gaga, yọ ọ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ. Kọ eva e gbẹ be were owhẹ inọ eware iwoma nọ who bi ru eye Ọghẹnẹ nọ ma be gọ na o re fiẹrohọ?​—1 Iv. 9:4; 1 Irv. 29:10, 17.

14. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai siọ amọfa ẹdhọ ba egu?

¹⁴ Otẹrọnọ Jihova ọ be tẹrovi iruthọ mai hi, u fo nọ ma rẹ tẹrovi iruthọ amọfa gbe he. Ukpoye kọ abọ nọ a be jọ riẹ ru ma re fiẹrohọ. Ofẹ nọ ohwo ọ be jọ ruthọ ọvo ohwo-akpọ ọ rẹ kake ruẹ, ọ vẹ ta nọ ohwo na ọ be riẹ ru hu. Rekọ ohwo nọ ọ be rọ aro kele Ọghẹnẹ ọ tẹ make ruẹ oria nọ ohwo ọ be jọ ruthọ, o re gbe sei gboma ghele je lele iei yeri ziezi. Wọhọ oriruo, ohwo ọ tẹ ruẹ edaemọno nọ a re wozẹ hẹ, ọ rẹ kake riẹ hẹ inọ edaemọno. Rekọ ohwo nọ o re rri otọ mu ọ rẹ riẹ nọ oware na yọ edaemọno gbe inọ u ti gine lo gaga jẹ jọ ghaghae nọ a tẹ wozẹ iẹe no. Jihova avọ Jesu a riẹ oria nọ ma bi jo ruthọ, rekọ a bi fiẹrohọ abọ nọ ma be jọ riẹ ru. Joma rọ aro kele ae.

15. Eme ọfa o re fiobọhọ kẹ omai siọ amọfa ẹdhọ ba eguo?

¹⁵ U te no eware nọ amọfa a be riẹ ru nọ ma re fiẹrohọ no, eme ọfa o re fiobọhọ kẹ  omai siọ ahwo ẹdhọ ba eguo? Ma rẹ daoma roro kpahe oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ ae. Joma kẹ oriruo jọ. U wo ẹdẹ jọ nọ Jesu ọ ruẹ aye-uku jọ nọ o fi ibigho esese ivẹ họ ẹkpẹti unevaze. Jesu o roro ho inọ: “Kọ ugho nọ o fihọ kpobi ye ọvo?” Jesu ọ fo aye na ha inọ ugho nọ o fihọ u tulo ho. Ukpoye, o roro kpahe oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ aye na gbe oware nọ o lẹliẹ e riẹ rọ ugho na ru unevaze. Kẹsena o te jiri ei kẹ oware nọ o ru na.​—Luk 21:1-4.

16. Eme who wuhrẹ evaọ oware nọ o via kẹ Veronica na?

¹⁶ Joma ta kpahe oware nọ o via kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Veronica. U ti fiobọhọ kẹ omai ruẹ nọ u gine fo re ma hae daoma roro kpahe epanọ eware e rrọ kẹ amọfa. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọye ọvo ọ jẹ rẹrote ọmọ riẹ ọ jọ ukoko nọ Veronica ọ jọ. Veronica ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hai rri nọ oniọvo na avọ ọmọ riẹ a be ziọ ewuhrẹ je kpohọ usi uwoma tere he. Fikiere mẹ tẹ jẹ hae rọ ekpehre ubiẹro rri rai. Rekọ ẹdẹ jọ, mẹ avọ oniọvo na ma te kpohọ usi uwoma. O te je gbiku kẹ omẹ kpahe ebẹbẹ nọ ọ be rẹriẹ ovao dhe fikinọ ọmọ riẹ na o wo oghẹrẹ ẹyao jọ. Yọ ọ be daoma gaga re ọ sae rẹrote omariẹ gbe ọmọ na, a vẹ jẹ sae gọ Jihova ziezi. Ẹsejọ dede, ukoko ọfa a re ro kpohọ ewuhrẹ fiki ẹyao ọmọ riẹ na.” Veronica ọ ta re nọ: “Anwẹdẹ mẹ riẹ nọ ere eware e rrọ kẹ oniọvo na vievie  he. Eware e ginẹ lọhọ kẹe he. Enẹna eva riẹ e be were omẹ gaga keme mẹ ruẹ nọ ọ be ginẹ daoma ziezi evaọ egagọ Jihova.”

17. Eme a jọ Jemis 2:8 ta nọ ma ru, kọ ẹvẹ ma sai ro ru ei?

¹⁷ Eme ma re ru nọ ma te muẹrohọ nọ ma be rọ ekpehre ubiẹro rri oniọvo jọ fikinọ ma roro nọ ọ be daoma tere he? Ma rẹ kareghẹhọ nọ eyou Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma re you inievo mai. (Se Jemis 2:8.) Ma rẹ jẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai siọ ahwo ẹdhọ ba egu. Kẹsena ma ve bigba oniọvo nọ ma ta nọ ọ be daoma tere he na, ma vẹ rọ ere ru lele epanọ ma lẹ na. Ma rẹ rọ ere riẹ oniọvo na ziezi. Ma sai zizie iei re ma gbe kpohọ usi uwoma kugbe hayo zizie iei ziọ obọ uwou mai re ma re emu kugbe. Ma bi ru ere na, ma vẹ be riẹ oniọvo na ziezi. Ma vẹ jẹ daoma hai muẹrohọ emamọ iruemu nọ o wo nwane wọhọ epanọ Jihova avọ Jesu a re ru na. Ma te bi ru enẹ, kiyọ ma be gaviezọ kẹ emamọ othuru-igodẹ na, ọnọ ọ ta nọ ma siọ ahwo ẹdhọ ba egu.

18. Eme o re dhesẹ nọ ma be gaviezọ kẹ emamọ othuru-igodẹ na?

¹⁸ Nwane wọhọ epanọ igodẹ e rẹ gaviezọ kẹ urru ohwo nọ o bi su ai na, ere ọvona mai ilele Jesu ma rẹ gaviezọ kẹ urru riẹ re. Nọ ma tẹ siọ awaọruọ ba jẹ siọ ahwo ẹdhọ ba egu wọhọ epanọ Jesu ọ ta na, Jihova avọ Jesu a te ghale omai. Te ma rrọ usu “uthuru okakao” hayo “igodẹ efa” na, joma daoma hae gaviezọ kẹ emamọ othuru-igodẹ na. (Luk 12:32; Jọn 10:11, 14, 16) Ma te jọ uzoẹme nọ ọ rrọ aro na ta kpahe eware ivẹ jọ nọ Jesu ọ ta nọ ilele riẹ a ru.