50-زەرتتەۋ ماقالاسى
ىزگى باعۋشىنىڭ داۋسىنا قۇلاق سالىڭىز
«ولار مەنىڭ داۋسىما قۇلاق سالادى» (جوح. 10:16).
3-ٵن سەن بىزگە كۇش بەردىڭ، ٷمىت بەردىڭ
اڭداتپا *
1. يسا ٸزباسارلارىن قويلارعا تەڭەۋىنىڭ ٴبىر سەبەبى قانداي؟
يسا ىزباسارلارىمەن قارىم-قاتىناسىن باعۋشى مەن قويلاردىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناسقا تەڭەگەن (جوح. 10:14). ويتكەنى قويلار باعۋشىسىن تانيدى ٵرى داۋسىنا ەرەدى. ٴبىر ساياحاتشى وسىنى بايقاعان ەكەن. ول بىلاي دەيدى: «ٴبىز قويلارمەن سۋرەتكە تۇسكىمىز كەلىپ، ولاردى شاقىردىق. ٴبىراق داۋسىمىزدى تانىماعاندىقتان، ولار ورىندارىنان قوزعالمادى. سوسىن ولاردى باعىپ جۇرگەن قويشى بالا شاقىرىپ ەدى، ٴبارى جۇگىرىپ كەلە قويدى».
2، 3. ا) يسانىڭ داۋسىنا قۇلاق سالىپ جاتقانىمىزدى قالاي كورسەتسەك بولادى؟ ٵ) وسى جانە كەلەسى ماقالا نە جايىندا؟
2 وسى ساياحاتشىمەن بولعان جاعداي يسانىڭ: «ولار مەنىڭ داۋسىما قۇلاق سالادى»،— دەپ شاكىرتتەرى جايلى ايتقان سوزدەرىن ەسكە سالادى (جوح. 10:16). ٴبىراق يسا ٴقازىر كوكتە عوي، ٴبىز ونىڭ داۋسىنا قالاي قۇلاق سالا الامىز؟ بۇنىڭ ەڭ باستى جولى — ونىڭ تالىمدەرىن ومىردە قولدانۋ (مات. 7:24، 25).
3 يسانىڭ كەيبىر تالىمدەرىن وسى جانە كەلەسى ماقالالاردا قاراستىرامىز. ول بىزگە كەيبىر ىستەردى دوعارۋىمىز كەرەكتىگىن، ال باسقالارىن ىستەۋىمىز كەرەكتىگىن ايتقان. ەندەشە ٴقازىر ىستەمەۋىمىز كەرەك ەكى نارسەگە توقتالايىق.
«سارىۋايىمعا سالىنۋدى قويىڭدار!»
4. لۇقا 12:29 عا ساي، قانداي نارسەلەر ٴبىزدى سارىۋايىمعا سالادى؟
4 لۇقا 12:29 وقىڭىز. يسا تىرشىلىك قامىن ۋايىمداپ، «سارىۋايىمعا سالىنۋدى قويۋدى» ايتقان. يسا بىزگە ٵردايىم دۇرىس ٵرى ٴتيىمدى كەڭەستەر بەرەتىندىكتەن، وعان قۇلاق اسقىمىز كەلەدى. ٴبىراق كەيدە ۋايىم ٴبىزدى ٴبارىبىر مەڭدەپ الادى. نەلىكتەن؟
5. كەيبىرەۋلەر كۇنكورىس قامىن نەگە ۋايىمدايدى؟
5 كەيبىر ادامدار ىشەر اس، كيەر كيىم، تۇراتىن باسپانانى ويلاپ ۋايىمدايدى. كەدەي ەلدە تۇرعاندىقتان، ولارعا بالا-شاعالارىن اسىراۋ قيىن شىعار. نەمەسە بۇكىل وتباسىن اسىراپ وتىرعان ادام قايتىس بولعان شىعار. كەيبىرەۋلەر 19-COVID پاندەمياسىنىڭ كەسىرىنەن جۇمىستارىنان ايىرىلعان نەمەسە تابىستارى ازايىپ كەتكەن (ۋاع. 9:11). ەگەر ٴسىز دە وسىنداي قيىندىقتارعا كەزىگىپ جۇرسەڭىز، يسا ايتقانداي، ۋايىمداۋدى قويۋ ٷشىن نە ىستەسەڭىز بولادى؟
كۇنكورىس قامىنىڭ ۋايىمىنا باتقانشا، ەحوباعا كوبىرەك سەنىم ارتۋدى ۇيرەنەيىك (6—8-ابزاستاردى قاراڭىز) *
6. پەتىرمەن بولعان ٴبىر جاعدايدى ايتىپ بەرىڭىز.
6 بىردە ەلشى پەتىر وزگە ەلشىلەرمەن بىرگە قايىققا وتىرىپ، عاليلەيا تەڭىزىمەن ٴجۇزىپ كەلە جاتتى. ول كەزدە تەڭىزدە داۋىل تۇرىپ تۇرعان ەدى. كەنەت ولار سۋ بەتىمەن كەلە جاتقان يسانى كوردى. سوندا پەتىر وعان: «يەم، ەگەر بۇل ٴسىز بولساڭىز، وزىڭىزگە سۋ بەتىمەن كەلۋگە بۇيىرا كورىڭىز»،— دەيدى. يسا: «كەل!»— دەگەندە، ول قايىقتان شىعىپ، سۋ بەتىمەن وعان قاراي ٴجۇردى. ٴبىراق داۋىلدى كورگەندە، پەتىر قورقىپ كەتتى. ٴسۇيتىپ، سۋعا باتا باستادى دا: «يەم، قۇتقارا كورىڭىز!»— دەپ ايقايلاپ جىبەردى. سوندا يسا قولىن بەرىپ، ونى قۇتقارىپ الدى. پەتىر يساعا كوز تىككەن كەزدە، سۋدىڭ بەتىمەن جۇرە الدى. ال نازارى داۋىلعا اۋعاندا، قورقىنىش پەن كۇمانعا بوي الدىرىپ، سۋعا باتا باستادى (مات. 14:24—31).
7. پەتىردىڭ وقيعاسىنان قانداي ساباق الامىز؟
7 پەتىردىڭ وقيعاسىنان قانداي ساباق الامىز؟ ول قايىقتان شىعىپ، سۋ بەتىمەن جۇرە باستاعاندا، الاڭداپ كەتىپ، سۋعا باتامىن دەپ ويلامادى. ول ۇستازىنا جەتكەنگە دەيىن سۋ بەتىمەن جۇرگىسى كەلدى. ٴبىراق ول سوڭىنا دەيىن يساعا نازار تىگۋدىڭ ورنىنا داۋىلعا الاڭداپ كەتتى. ارينە، بۇگىندە ٴبىز سۋ بەتىمەن جۇرە المايمىز، ٴبىراق سەنىمىمىزدى سىنعا الاتىن كوپتەگەن قيىندىقتارعا كەزىگەمىز. ەگەر نازارىمىزدى ەحوبادان جانە ونىڭ ۋادەلەرىنەن تايدىرىپ الساق، بەينەلى ماعىنادا سۋعا باتا باستايمىز. ومىردە قانداي داۋىلعا كەزىكپەيىك، بار نازارىمىزدى ەحوباعا جانە ونىڭ كۇشىنە اۋدارۋىمىز كەرەك. بۇنى قالاي ىستەي الامىز؟
8. كۇنكورىس قامىن شەكتەن تىس ۋايىمداماۋعا نە كومەكتەسەدى؟
8 ٴبىز قيىندىقتارىمىزدى ويلاپ، ۋايىمداۋدىڭ ورنىنا ەحوباعا ارقا سۇيەۋىمىز كەرەك. ەحوبانىڭ مىنا ٴبىر ۋادەسىن ۇمىتپايىق: رۋحاني ىستەردى ٴبىرىنشى ورىنعا قويساق، ول ٴبىزدىڭ ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەرىمىزدى مىندەتتى تۇردە قامدايدى (مات. 6:32، 33). ەحوبا وسى ۋادەسىندە تۇراتىنىن تالاي رەت دالەلدەگەن (مۇس. 5-ج. 8:4، 15، 16؛ ٴزاب. 37:25). ەگەر ەحوبا ٴتىپتى گۇلدەر مەن قۇستاردىڭ قامىن ويلاسا، بىزگە نە ٸشىپ-جەيمىز، نە كيەمىز دەپ ۋايىمداۋدىڭ ەش قاجەتى جوق! (مات. 6:26—30؛ ٴفىلىپ. 4:6، 7). بالالارىن جاقسى كورگەندىكتەن اتا-انا ولاردىڭ قامىن ويلايتىنى سياقتى، ەحوبا دا ٶز حالقىن جاقسى كورگەندىكتەن ولاردىڭ قامىن ويلايدى. ٴيا، ەحوبا قاجەتىمىزبەن قامدايتىنىنا ەش كۇماندانباساق بولادى!
9. ٴبىر ەرلى-زايىپتىنىڭ وقيعاسىنان نە ۇيرەنەمىز؟
9 ەحوبا قاجەتىمىزبەن قالاي قامدايتىنىنا ٴبىر مىسال كەلتىرەيىك. تولىق ۋاقىت قىزمەت ەتەتىن ٴبىر ەرلى-زايىپتى ەسكى كولىكتەرىمەن ٴبىر ساعاتتاي جول ٴجۇرىپ، بوسقىندار لاگەرىندە تۇراتىن ايەل باۋىرلاستارىمىزدى قاۋىم كەزدەسۋىنە الىپ كەلەدى. ەر باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «جينالىستان كەيىن ٴبىز ايەل باۋىرلاستاردى ۇيگە تاماق ىشۋگە شاقىردىق، ٴبىراق كەيىن ۇيىمىزدە ولارعا بەرەتىن ەش نارسەمىز جوق ەكەنى ەسىمىزگە ٴتۇستى». ٴبىراق ولار ٴبارىبىر قوناقتاردى ۇيلەرىنە الىپ كەلەدى. «ۇيگە كەلسەك، ەسىك الدىندا ازىق-تۇلىككە تولى ەكى دوربا تۇردى. ونى كىم قالدىرىپ كەتكەنىن بىلمەيمىز، ٴبىراق بار بىلەتىنىمىز — ەحوبا ٴبىزدىڭ قامىمىزدى جاسادى»،— دەيدى ەر باۋىرلاس. كەيىن بۇل ەرلى-زايىپتىنىڭ كولىكتەرى بۇزىلىپ قالادى جانە ونى جوندەۋگە اقشالارى بولمايدى. بۇل كولىك ولارعا قىزمەتكە شىعۋعا قاجەت بولاتىن. كولىك جاقىن ماڭداعى جوندەۋ گاراجىندا تۇرعاندا، ٴبىر ەر كىسى كەلىپ: «مىناۋ كىمنىڭ كولىگى؟»— دەپ سۇرايدى. سوندا ەر باۋىرلاس: «بۇل مەنىڭ كولىگىم، ونى جوندەۋ كەرەك»،— دەپ ايتادى. سوندا الگى كىسى: «بۇل ماڭىزدى ەمەس. مەنىڭ ايەلىمە ٴدال وسىنداي ٴتۇستى، ٴدال وسىنداي كولىك كەرەك. بۇعان قانشا سۇرايسىڭ؟»— دەيدى. ەر باۋىرلاس باسقا كولىك ساتىپ الۋعا جەتەتىندەي اقشا الادى. ول بىلاي دەدى: «سول كۇنى قۋانىشىمىزدا شەك بولمادى! بۇل — جاي عانا كەزدەيسوق جاعداي ەمەس. بۇل ەحوبانىڭ قولى بولدى».
10. كۇنكورىستى ۋايىمداماۋعا ٴزابۇر 37:5 قالاي كومەكتەسەدى؟
10 ىزگى باعۋشىمىزعا قۇلاق سالىپ، كۇنكورىس قامىن شەكتەن تىس ۋايىمداۋدى قويساق، ەحوبا ٴبىزدى مىندەتتى تۇردە قاجەتىمىزبەن قامدايدى (ٴزابۇر 37:5 وقىڭىز؛ پەت. 1-ح. 5:7). بەسىنشى ابزاستاعى جاعدايلارعا ورالايىقشى. ەحوبا بىزگە وسى ۋاقىتقا دەيىن وتاعامىز نەمەسە جۇمىس بەرۋشىمىز ارقىلى قاجەتىمىزدى بەرىپ كەلگەن شىعار. ال ەندى وتاعاسى قايتىس بولىپ، نە باسقا دا ٴبىر سەبەپپەن اسىراي الماسا نەمەسە جۇمىسىمىزدان ايىرىلىپ قالساق، ەحوبا ٵرى قاراي دا باسقا جولدارمەن قامىمىزدى جاساي بەرمەك. ىزگى باعۋشىمىز بىزگە تاعى نە ىستەۋدى دوعارىڭدار دەيتىنىن كەلەسى تاقىرىپشادان بىلەيىك.
«ايىپتاۋدى دوعارىڭدار»
ادامنىڭ سىرتىنا قاراپ تون ٴپىشۋدى دوعارساق، ايىپتاۋدى دا دوعارامىز (11، 14—16-ابزاستاردى قاراڭىز) *
11. ماتاي 7:1، 2 گە ساي، يسا نەنى دوعارىڭدار دەگەن جانە نەگە بۇل كەيدە قيىنعا سوعادى؟
11 ماتاي 7:1، 2 وقىڭىز. يسا ادامداردىڭ كەمەلسىز ەكەنىن جانە وزگەلەردى سىناپ-مىنەۋگە بەيىم ەكەنىن جاقسى بىلگەن. سوندىقتان ول: «ايىپتاۋدى دوعارىڭدار»،— دەگەن. ٴبىز باۋىرلاستارىمىزدى ايىپتاماۋعا كوپ كۇش سالامىز. ٴبىراق كەمەلسىز بولعاندىقتان، كەيدە ٴبارىبىر ايىپتاپ قويامىز. سونداي كەزدە نە ىستەگەنىمىز دۇرىس؟ يساعا قۇلاق سالىپ، ايىپتاۋدى دوعارۋعا بارىنشا تىرىسايىق.
12، 13. ەحوبانىڭ ٴداۋىت پاتشاعا قالاي قاراعانىنان باسقالاردى ايىپتاۋدى دوعارۋعا قاتىستى قانداي ساباق الامىز؟
12 بىزگە ەحوبانىڭ ۇلگىسى جايىندا وي جۇگىرتكەنىمىز كومەكتەسەدى. ول ادامنىڭ جاقسى جاقتارىنا كوبىرەك نازار اۋدارادى. بۇنى ٴداۋىت پاتشامەن بولعان جاعدايلاردان بىلەمىز. ول بارسابيامەن ازعىندىق جاسادى، كەيىن ٴتىپتى كۇيەۋىن ٶلتىرتتى (سام. 2-ج. 11:2—4، 14، 15، 24). وسىنداي كۇناسىنان ٴداۋىتتىڭ ٶزى عانا ەمەس، ونىڭ بۇكىل وتباسى، سونىڭ ىشىندە باسقا ايەلدەرى دە زارداپ شەكتى (سام. 2-ج. 12:10، 11). باسقا ٴبىر جولى ٴداۋىت ەحوباعا تولىق سەنىم ارتپاي، يسرايلدە جاۋىنگەرلەردى ساناقتان وتكىزدى. وسىلاي ەحوبا بۇيىرماعان نارسەنى ىستەپ، كۇنا جاسادى. ول اسكەرىنىڭ كوپتىگىن ماقتان تۇتىپ، سوعان سەنىم ارتقاندىقتان وسىلاي ەتسە كەرەك. بۇنىڭ ناتيجەسىندە 70000 يسرايلدىك ىندەتتەن كوز جۇمدى (سام. 2-ج. 24:1—4، 10—15).
13 ٴسىز سول زاماندا يسرايلدە ٶمىر سۇرگەن بولساڭىز، داۋىتكە قالاي قارار ەدىڭىز؟ ول ەحوبانىڭ كەشىرىمىنە لايىق ەمەس دەپ ويلار ما ەدىڭىز؟ ٴبىراق ەحوبا بۇلاي ويلامادى. ول ٴداۋىتتىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن ادالدىق ساقتاپ كەلگەنىنە جانە شىن وكىنگەنىنە ٴمان بەرگەندىكتەن، ونىڭ اۋىر كۇنالارىن كەشىردى. ەحوبا ٴداۋىتتىڭ ونى قانشالىقتى سۇيەتىنىن جانە دۇرىس ارەكەت ەتكىسى كەلەتىنىن جاقسى ٴبىلدى. ٴبىز قۇدايدىڭ جاقسى قاسيەتتەرىمىز بەن جاقسى ىستەرىمىزگە نازار اۋداراتىنىنا وتە ريزامىز، سولاي ەمەس پە؟! (پات. 1-ج. 9:4؛ شەج. 1-ج. 29:10، 17).
14. ماسىحشىلەرگە وزگەلەردى ايىپتاۋدى دوعارۋعا قانداي وي قالىپ كومەكتەسەدى؟
14 ەحوبا كۇناكار ادامداردان كەمەلدىلىكتى كۇتپەيدى، سول سياقتى ٴبىز دە باسقالاردان كەمەلدىلىكتى كۇتپەي، كەرىسىنشە، جاقسى جاقتارىنا نازار اۋدارايىق. بىرەۋدىڭ كەمشىلىگىن بايقاپ، بويىنان ٴمىن تابۋ تۇك تە قيىن ەمەس. ٴبىراق رۋحاني ادام بىرەۋدىڭ كەمشىلىكتەرىن كورسە دە، ونىمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولادى. ادەتتە، تابيعي كۇيدەگى الماز كۇڭگىرت ٵرى كورىكسىز بولادى. ٴبىراق دانا ادام ونى كەسىپ، جونعاننان كەيىن، وتە ادەمى گاۋھار تاسقا اينالاتىنىن بىلەدى. سول سياقتى ٴبىز دە ەحوبا مەن يساعا ەلىكتەپ، ادامنىڭ سىرتقا ٴبىلىنىپ قالاتىن كەمشىلىكتەرىنە ەمەس، جاقسى قاسيەتتەرىنە كوبىرەك ٴمان بەرەيىك.
15. نەلىكتەن بىرەۋدىڭ جاعدايىن ەسكەرگەنىمىز ونى ايىپتاماۋعا كومەكتەسەدى؟
15 باسقالاردى ايىپتاماۋعا ولاردىڭ جاقسى قاسيەتتەرىنە نازار اۋدارۋدان بولەك، تاعى ٴبىر نارسە كومەكتەسەدى. بۇل — ولاردىڭ ومىرلەرى جايلى ويلانىپ، جاعدايلارىن ەسكەرۋ. بىردە عيباداتحانادا يسا ساداقا جاشىگىنە ٴبىر كەدەي جەسىر ايەلدىڭ قۇنى وتە از ەكى تيىن سالعانىن كورەدى. سوندا يسا: «نەگە ول كوپ سالمايدى؟»— دەدى مە؟ جوق، يسا ونىڭ قانشا بەرگەنىنە ەمەس، جاعدايىنا جانە نيەتىنە نازار اۋداردى. ول كەدەي جەسىر ايەلدى قولىنان كەلگەننىڭ ٴبارىن ىستەگەنى ٷشىن ماقتادى (لۇقا 21:1—4).
16. ۆەرونيكامەن بولعان جاعدايدان قانداي ساباق الامىز؟
16 بىرەۋدىڭ جاعدايىن ەسكەرۋ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ۆەرونيكا دەگەن باۋىرلاستىڭ وقيعاسىنان بىلەمىز. ول قىزمەت ەتكەن ٴبىر قاۋىمدا ٴبىر ۇلى بار جالعىزباستى ايەل باۋىرلاس بولعان ەكەن. «ولار قاۋىمنىڭ ىستەرىنە ونشا ارالاسپايتىنداي كورىنەتىن، سوندىقتان مەن ولار جايىندا جاقسى ويدا بولمادىم. كەيىن اناسىمەن قىزمەتكە شىققانىمدا، ۇلى اۋتيزممەن اۋىراتىنىن ٴبىلدىم. ۇلىنىڭ تاندىك ٵرى رۋحاني دەنساۋلىعى ٷشىن ول كوپ تەر توگەدى ەكەن. ۇلى قاتتى قينالعان كۇندەرى ول باسقا قاۋىمنىڭ كەزدەسۋلەرىنە قاتىسادى ەكەن»،— دەيدى ۆەرونيكا. «مەن ونىڭ وسىلاي قينالىپ جۇرگەنىن قايدان بىلەيىن؟ ەحوباعا قىزمەت ەتىپ، بارىن سالىپ جۇرگەنى ٷشىن مەن ونى ٴقازىر قاتتى باعالايمىن جانە قۇرمەتتەيمىن».
17. ٴبىز جاقىپ 2:8 گە ساي، نە ىستەۋىمىز كەرەك جانە بۇلاي ەتۋگە نە كومەكتەسەدى؟
17 ەگەر ٴبىر باۋىرلاستى ايىپتاعان بولساڭىز، نە ىستەگەنىڭىز ٴجون؟ ٴبىز ٴبىر سەنىمدەگىلەردى ٴسۇيۋىمىز كەرەكتىگىن ۇمىتپاڭىز (جاقىپ 2:8 وقىڭىز). سونداي-اق ەحوباعا جالبارىنا دۇعا ەتىپ، ايىپتاۋدى دوعارۋعا كومەكتەسۋىن سۇراڭىز. سوسىن، دۇعاڭىزعا ساي، سول باۋىرلاسقا جاقىنداپ، سويلەسىڭىز. ونىمەن بىرگە ۋاقىت وتكىزىڭىز. مىسالى، ۋاعىزداۋعا نەمەسە تاماققا شاقىرساڭىز بولادى. وسىلاي ونى جاقسىراق تانىعان سايىن، ەحوبا مەن يساعا ەلىكتەپ، ونىڭ جاقسى جاقتارىن كورە الاسىز. سوندا ىزگى باعۋشىمىز ٴسىزدىڭ «ايىپتاۋدى دوعارىڭدار» دەگەن بۇيرىققا قۇلاق اسىپ جاتقانىڭىزدى كورىپ، سىزگە ريزا بولادى.
18. ىزگى باعۋشىمىزدىڭ داۋسىنا قۇلاق سالىپ جۇرگەنىمىزدى قالاي كورسەتەمىز؟
18 قويلار باعۋشىسىنىڭ داۋسىنا قۇلاق سالاتىنىنداي، يسانىڭ ٸزباسارلارى دا ونىڭ داۋسىنا قۇلاق سالادى. ٴبىز كۇنكورىس قامىن ۋايىمداۋدى جانە وزگەلەردى ايىپتاۋدى دوعارۋعا كۇش سالساق، ەحوبا مەن يسا بۇعان باتاسىن بەرەدى. ەندەشە، «كىشكەنە وتاردان» بولايىق، «باسقا قويلار» بولايىق — بارلىعىمىز دا ىزگى باعۋشىمىزدىڭ داۋسىنا قۇلاق سالىپ، مويىنسۇنا بەرەيىك! (لۇقا 12:32؛ جوحان 10:11، 14، 16). كەلەسى ماقالادا يسا ٸزباسارلارىنا ىستەۋلەرى كەرەك قانداي ەكى نارسەنى ايتقانىن بىلەمىز.
101-ٵن بىرلەسە قىزمەت ەتەيىك
^ يسانىڭ «قويلارىم داۋسىما قۇلاق سالادى» دەگەنى شاكىرتتەرى ودان ٴتالىم الىپ، سوعان ساي ارەكەت ەتەتىندەرىن بىلدىرەدى. وسى ماقالادا ٴبىز يسانىڭ تالىمدەرىنىڭ ەكەۋىنە نازار اۋدارامىز. ٴبىرىنشىسى — ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەرىمىزدى ويلاپ ۋايىمداماۋ. ەكىنشىسى — وزگەلەردى ايىپتاۋدى دوعارۋ. ٴقازىر يسانىڭ وسى كەڭەستەرىن ومىرىمىزدە قالاي قولدانا الاتىنىمىزدى كورەيىك.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: ەر باۋىرلاس جۇمىسىنان ايىرىلىپ قالدى، وتباسىنا قاجەتتىنىڭ ٴبارىن الۋعا اقشاسى جوق جانە تۇراتىن جاڭا جەر تابۋى كەرەك.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: ەر باۋىرلاس قاۋىمعا كەشىگىپ كەلدى. ٴبىراق ول بەيرەسمي كۋالىك بەرىپ، قاريالارعا قول ۇشىن بەرىپ جانە پاتشالىق سارايىن كۇتىپ ۇستاۋعا كومەكتەسىپ، جاقسى قاسيەتتەر تانىتادى.
