1-2. (a) Nso ke Jehovah ọkọdọhọ mme apostle Jesus ita ẹnam? Ndi mmọ ẹma ẹnam? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

 KE ẸMA ẹkenịm Passover eke isua 32 eyo mme apostle ẹma, mme apostle ita emi Peter, James, ye John ẹma ẹkụt n̄kukụt emi akakpade mmọ idem. Mmọ ye Jesus ẹkedu ke enyọn̄ akamba obot kiet; etie nte ekedi Obot Hermon. Ẹma ẹkpụhọde Jesus mbiet ke iso mmọ. “Iso esie [ama] onyụn̄ ayama nte utịn, ewụra esie onyụn̄ akabade ayama nte un̄wana.” (Matt. 17:1-4) Ke utịt n̄kukụt oro, mme apostle oro ẹma ẹkop Abasi ọdọhọde ete: “Emi edi edima Eyen mi, emi ami nnyịmede; ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ enye.” (Matt. 17:5) Nte mme apostle emi ẹkedude uwem ama owụt ke mmọ ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ Jesus. Iyom ndikpebe mmọ.

² Ke ibuotikọ emi ekebede, ima ikụt mme n̄kpọ emi ẹdide ima itre ndinam, enye owụt ke imokop uyo Jesus. Ke ibuotikọ enye emi, imọn̄ ineme n̄kpọ iba emi Jesus ọkọdọhọde inam.

3. Matthew 7:​13, 14 ọdọhọ inam nso?

³ Kot Matthew 7:13, 14. Ke itien̄wed oro, Jesus akasiak inuaotop iba emi adade owo odụk nsio nsio usụn̄ iba; usụn̄ kiet ‘an̄wan̄wan̄a,’ kiet ‘esesịre.’ Ọyọhọ usụn̄ ita idụhe. Ntre ana ibiere usụn̄ emi idisan̄ade. Se ana nte ibiere oro edi ata akpan n̄kpọ koro usụn̄ kiet kpọt ekeme ndida nnyịn nsịm nsinsi uwem.

4. Nso ke ekpetịn̄ aban̄a ‘n̄n̄wan̄wan̄a’ usụn̄ oro?

 ⁴ Ana iti se inamde usụn̄ mbiba oro ẹkpụhọde. Mbon emi ẹsan̄ade ke ‘n̄n̄wan̄wan̄a’ usụn̄ oro ẹwak etieti sia mmọ ẹkeme ndinam se mmọ ẹmama. Ediwak owo imaha ndikpọn̄ usụn̄ oro, mmọ ke ẹnyụn̄ ẹtiene mbon eken emi ẹsan̄ade ke usụn̄ oro ẹnam se mmọ ẹmama. Mmọ ẹnyene mbọm-o! Mmọ idiọn̄ọke ke Satan anam mme owo ẹsan̄a ke usụn̄ oro, ke utịt usụn̄ oro onyụn̄ edi n̄kpa.—1 Cor. 6:9, 10; 1 John 5:19.

5. Nso ke ndusụk owo ẹnam man mmọ ẹkeme ndikụt ‘nsesịre’ usụn̄ oro, ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke usụn̄ oro?

⁵ Usụn̄ en̄wen emi Jesus eketịn̄de aban̄a ekedi ‘nsesịre’ usụn̄, enye okonyụn̄ ọdọhọ ke owo ifan̄ kpọt ẹkụt usụn̄ oro. Nso inam edi ntre? Ekedi Jesus etịn̄ aban̄a usụn̄ ama, enye odụri mme mbet esie utọn̄ ete ẹkpeme idem ye mme prọfet nsu. (Matt. 7:15) Ndusụk owo ẹdọhọ ke mme ido ukpono emi ẹdude ke ererimbot emi ẹdi ke tọsịn ke tọsịn, ndien ata ediwak mmọ ẹdọhọ ke mmimọ ikam ikpep akpanikọ. Ido ukpono ndiwak ntem anam ediwak owo ikpaha-kpa idem ndiyom usụn̄ emi adade esịm uwem sia efek mmọ, mîdịghe sia ẹbian̄a ndusụk owo yak mmọ ẹkere ke mmimọ idu ke nnennen itie. Edi usụn̄ oro idịbeke. Jesus ọkọdọhọ: “Edieke ikọ mi odude ye mbufo, mbufo ẹdi mbet mi ke akpanikọ, ndien mbufo ẹyefiọk akpanikọ, akpanikọ oyonyụn̄ anam mbufo ẹwọrọ ufụn.” (John 8:31, 32) Afo ama anam etieti nte mûketieneke mme owo unam se mmọ ẹnamde, edi ama oyom ndidiọn̄ọ mbon emi ẹkponode ata Abasi. Ama ọtọn̄ọ ndikpep Ikọ Abasi man ọdiọn̄ọ se Abasi oyomde afo anam, ama onyụn̄ akpan̄ utọn̄ okop se Jesus ekekpepde. Kiet ke otu mme n̄kpọ emi afo ekekpepde ekedi ke Jehovah iyomke nnyịn inịm se mme nsunsu ido ukpono ẹkpepde, ke enye onyụn̄ oyom nnyịn itre ndinam mme usọrọ ye mme n̄kpọ emi mme nsunsu ido ukpono ẹketọn̄ọde. Ama onyụn̄ okụt n̄ko ke ekeme ndisọn̄ fi ndinam mme n̄kpọ emi Jehovah oyomde anam, nnyụn̄ ntre mme n̄kpọ emi enye mîmaha. (Matt. 10:34-36) Anaedi ikememke inọ fi. Edi ukûyakke idem emem fi sia amama Ete fo emi odude ke heaven, onyụn̄ oyom ndinam se inemde enye esịt. Imenịm ke enye enem esịt ye afo!—N̄ke 27:11.

6. Psalm 119:​9, 10, 45, ye 133 ẹwụt ke nso idin̄wam nnyịn ika iso isan̄a ke nsesịre usụn̄?

⁶ Nso idin̄wam nnyịn ikûkpọn̄ nsesịre usụn̄ emi adade esịm uwem? Kop uwụtn̄kpọ emi. Ke ndusụk idụt, ẹkpesiak mfafaha usụn̄ ke enyọn̄ obot, ẹsikọn̄ eto m̀mê ukwak ẹdian ke mben usụn̄ oro man ẹn̄wam mme awat ubomisọn̄. N̄kpọ oro idiyakke mmọ ẹkpere mben oro ẹkaha m̀mê ndidorode ndụk ebeden̄. Idụhe awat ubomisọn̄ ndomokiet emi editọhọde ke ẹkpan imọ ndiduọ ndụk ebeden̄! Mme item emi Jehovah ọnọde nnyịn ke Bible ẹtie nte n̄kpọ emi ẹkọn̄de ẹdian ke mben usụn̄ oro sia isiyakke nnyịn ikpọn̄ nsesịre usụn̄ emi adade esịm uwem.—Kot Psalm 119:9, 10, 45, 133.

7. Mme uyen ẹkpeda didie nsesịre usụn̄ emi adade esịm uwem?

⁷ Mme uyen, ndi esitie mbufo ndusụk ini nte ke mme ibet Jehovah iyakke mbufo ẹnyịghede idem? Se Satan oyomde mbufo ẹkere edi oro. Enye akpama mbufo ẹtua ubaha nte ẹkpetienede mbon emi ẹsan̄ade ke n̄n̄wan̄wan̄a usụn̄ emi adade esịm nsobo, sia etie nte mmọ ke ẹdia uwem. Enye ekeme ndida se mme ubọkn̄ka mbufo ke ufọkn̄wed ẹnamde m̀mê se mbufo ẹkụtde ke Intanet nnam mbufo ẹkere ke ẹdia uwem ẹkpọn̄ mbufo. Satan  oyom mbufo ẹkere ke mme ibet Jehovah ẹnam uwem emi atatak mbufo. * Ẹti ke Satan iyomke mbon emi ẹsan̄ade ke n̄n̄wan̄wan̄a usụn̄ oro ẹdiọn̄ọ ke nsobo ke mmimọ ika oro. Jehovah itiehe nte Satan. Enye anam mbufo ẹkụt nte uwem edinemde mbufo edieke mbufo ẹsan̄ade ke usụn̄ uwem emi ẹsịm utịt.—Ps. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Nso ke mme uyen ẹkeme ndikpep nto Olaf?

⁸ Mme uyen, mbufo ẹmekeme ndikpep n̄kpọ nto brọda nnyịn kiet emi ekerede Olaf. * Nditọ klas akparawa oro ẹma ẹfịna enye ẹte esitiene anam idan̄, edi enye ama ọdọhọ mmọ ke imọ idi Ntiense Jehovah, ke imọ inyụn̄ idu uwem nte Bible ọdọhọde. Ke ini ndusụk nditọiban ke klas mmọ ẹkekopde ikọ oro, mmọ ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹte ke ọsọn̄ nte ọsọsọn̄, ke iyanam enye adan̄ ye mmimọ.  Edi Olaf ikodụkke afia mmọ. Idịghe n̄kukụre mfịna emi enye ekenyenede ke ufọkn̄wed ekedi oro. Olaf ọdọhọ ete: “Mme titia mi ẹma ẹdomo ndinyịk mi n̄ka ufọkn̄wed ntaifiọk sia mmọ ẹkedọhọ ke ayanam ẹkpono mi, ke edieke mmen̄kaha, ke ndinyeneke eti utom, ndinyụn̄ n̄kopke inem uwem.” Nso ikan̄wam Olaf akan mfịna mbiba oro? Enye ọdọhọ ete: “Mma nnen̄ede n̄kpere nditọete ke esop mi tutu mmọ ẹditie nte mbonubon nnyịn. N̄kpọ efen edi ke mma ntọn̄ọ ndinen̄ede nsịn idem n̄kpep Bible. Nte n̄kesịnde idem n̄kpep Bible, ntre ke n̄kenen̄ede nnịm ke Mme Ntiense Jehovah ẹkpep akpanikọ. Oro ama anam mbiere ndina baptism.”

9. Nso ke mbon emi ẹyomde ndika iso nsan̄a ke nsesịre usụn̄ ẹkpenam?

⁹ Satan akpama yak afo ọkpọn̄ usụn̄ emi adade esịm uwem. Enye oyom fi etiene ata ediwak owo ke ererimbot emi asan̄a ke n̄n̄wan̄wan̄a usụn̄ emi “adade esịm nsobo.” (Matt. 7:13) Edieke ikade iso ikpan̄ utọn̄ inọ Jesus inyụn̄ idade ke usụn̄ oro akam ekpekpeme nnyịn, iyaka iso isan̄a ke nsesịre usụn̄ oro. Idahaemi imọn̄ ineme n̄kpọ en̄wen emi Jesus ọkọdọhọde inam.

10. Nso ke Jesus ọkọdọhọ inam ke Matthew 5:​23, 24?

¹⁰ Kot Matthew 5:23, 24. Ke itien̄wed oro, Jesus eketịn̄ aban̄a ata akpan n̄kpọ kiet emi mme Jew ẹkesinamde. Da nte ke okodu ke temple, ndien afo okụt mme owo ẹdade ke udịm ndiwa uwa. Ndien ekem ini owo kiet ndiwa uwa, edi kpa idahaoro enye eti ke eyenete esie enyene ikọ ye enye. Jesus ọkọdọhọ ke akana enye ọkpọn̄ uwa oro ke itie oro ‘ọnyọn̄.’ Ntak-a? Nso ikpedi akpan n̄kpọ ikan uwa emi enye okoyomde ndiwa nnọ Jehovah? Jesus ama etịn̄ se n̄kpọ oro edide ini enye ọkọdọhọde: “Kebem iso nam emem ye eyenete fo.”

11. Nso ye nso ke Jacob akanam man anam emem ye Esau?

¹¹ Se Jacob akanamde ekeme ndikpep nnyịn ata ediwak n̄kpọ mban̄a nte ikemede ndinam emem ye owo. Jacob ama ọkpọn̄ obio emana esie okodu ke idụt en̄wen ke n̄kpọ nte isua 20. Ekem Jehovah ama ọdọn̄ angel ọkọdọhọ enye afiak ọnyọn̄ obio emana esie. (Gen. 31:11, 13, 38) Edi mfịna ama odu sia ini kiet ko, Esau akpaneka esie ama ebiere ndiwot enye. (Gen. 27:41) “Ndịk [ama] anam Jacob etieti, esịt onyụn̄ etịmede enye” sia enye ekekere ke anaedi Esau eyeneka imọ osụk esesịn imọ ke esịt. (Gen. 32:7) Nso ke Jacob akanam man enye anam emem ye eyeneka esie? Akpa n̄kpọ emi enye akanamde ekedi enye ndibọn̄ akam ke ofụri esịt nnọ Jehovah mban̄a mfịna oro. Ekem enye ama ọnọ ediwak enọ ẹsọk Esau. (Gen. 32:9-15) Ke akpatre, ini enye osobode Esau iso ye iso, Jacob ama anam n̄kpọ emi okowụtde ke imọ imokpono Esau. Enye ama onụhọ ke isọn̄ ọnọ Esau, idịghe ini kiet, idịghe ikaba, edi utịm ikatiaba! Jacob ndikosụhọde idem nnyụn̄ n̄kpono Esau ama anam enye ekeme ndinam emem ye eyeneka esie.—Gen. 33:3, 4.

12. Nso ke ikpep ito Jacob?

¹² Se Jacob akanamde mbemiso enye osobode iso ye iso ye eyeneka esie, ye se enye akanamde ke enye ama ekesịm eyeneka esie idem ẹkeme ndikpep nnyịn n̄kpọ. Jacob ama osụhọde idem ọdọhọ Jehovah an̄wam imọ. Ekem enye ama anam nsio nsio n̄kpọ man enye ama esịm eyeneka esie idem, n̄kpọ etie emem emem. Oro owụt ke enye ama enen̄ede oyom Abasi an̄wam imọ nte enye ọkọbọn̄de akam eben̄e. Ke ini Jacob okosobode eyeneka esie, enye ikafan̄ake ye eyeneka esie m̀mê  anie ikedue, m̀mê anie ikenen. Se ikebehede enye ekedi ndinam emem ye eyeneka esie. Didie ke ikeme ndikpebe Jacob?

13-14. Nso ke ikpanam edieke iduede eyenete?

¹³ Nnyịn emi isan̄ade ke usụn̄ emi adade esịm uwem iyom ndidu ke emem ye nditọete nnyịn. (Rome 12:18) Ikpanam nso edieke ikụtde ke imedue eyenete? Akpana inam se Jacob akanamde. Ana ibọn̄ akam inọ Jehovah ke ofụri esịt, idọhọ enye an̄wam nnyịn idu ke emem ye eyenete nnyịn.

¹⁴ Ana idụn̄ọde idem nnyịn n̄ko ise. Imekeme ndibụp idem nnyịn: ‘Ndi mmeben̄e idem ndinyịme ke ami n̄kedue, nsụhọde idem n̄kekpe eyenete mi ubọk, nnyụn̄ nnam emem? Editie Jehovah ye Jesus didie ke idem mmọ ẹma ẹkụt nte ndomode ndinam emem ye eyenete mi?’ Nte ibọrọde mbụme oro ekeme ndin̄wam nnyịn ibiere ndinam se Jesus eketịn̄de, inyụn̄ isụhọde idem ibịne eyenete nnyịn ikanam emem. Edieke inamde ntre, oro owụt ke imekpebe Jacob.

15. Didie ke Ephesus 4:​2, 3 ekeme ndin̄wam nnyịn inam emem ye eyenete nnyịn?

¹⁵ Afo ekere ke nso ikpeketịbe ekpedi Jacob ama atan̄ idem ini enye osobode ye eyeneka esie? Mbụk oro ikpenemke nte ikotde mfịn emi. Ke ini ikade ibịne eyenete nnyịn ndikpe emem, ọfọn isụhọde idem. (Kot Ephesus 4:2, 3.) Mme N̄ke 18:19 ọdọhọ: “Eyenete emi ẹduede enye akan ọkpọsọn̄ obio; ndien utọk odu eke ebietde eto usịnusụn̄ tọwa ufọkidụn̄.” Eyenete emi nnyịn iduede etie nte “tọwa ufọkidụn̄” oro. Edi edieke ikpede enye ubọk, oro ekeme ndinam enye oyom ndinam emem ye nnyịn.

16. Nso efen ke ikpekere mbemiso ikade ibịne eyenete emi ikeduede? Ntak ikpekerede?

¹⁶ N̄kpọ efen emi ikpanamde mbemiso ikade ibịne eyenete emi iduede edi nditịm n̄kere se iditịn̄de ye enye, ye nte iditịn̄de. Ima ikụt ke imeben̄e idem, akpana ika ibịne enye. Edi ọfọn iti ke ika ndin̄wam enye man se iketịbede oro etre ndibiak enye. Nsonso oro, enye ekeme nditịn̄ ikọ ntịme ntịme ye nnyịn. Nte enye etịn̄de ikọ oro ekeme ndinam nnyịn iyat esịt mîdịghe idomo ndiwụt ke nnyịn ikeduehe. Edi edieke inamde ntre, ndi emem oyodu? Emem ididụhe. Ti ke afo ndinam emem ye eyenete fo edi akpan n̄kpọ akan m̀mê anie ekedue, m̀mê anie mîkeduehe.—1 Cor. 6:7.

17. Nso ke ikeme ndikpep nto Gilbert?

 ¹⁷ Brọda kiet emi ekerede Gilbert ama etịme etieti man enye odu ke emem ye owo emi ekenyenede mfịna ye enye. Enye ọdọhọ ete: “Mma nnyene mfịna etieti ye eyen mi an̄wan. Ke se ibede isua iba, mma ndomo ukeme mi ndineme mfịna oro ye enye emem emem man ifiak idu ke emem.” Nso efen ke Gilbert akanam? Enye ọdọhọ ete: “Mbemiso n̄kade nditịn̄ ikọ ye enye, mma nsibọn̄ akam nnyụn̄ nti idemmi ke inaha nyat esịt edieke enye etịn̄de se ibiakde mi. Akana mben̄e idem ndifen nnọ enye. N̄kpọ efen emi n̄kekpepde edi ke ufọn idụhe ndikọn̄ nyịre ke unen mi, ke akpan n̄kpọ edi ami ndinam emem.” Ndi Gilbert ama okụt ibuot? Enye ọdọhọ ete: “Mfịn emi esịt ana mi sụn̄ sia ndu ke emem ye kpukpru owo ke ubon mi.”

18-19. Edieke iduede owo, nso ke ikpebiere ndinam? Ntak ikpebierede ndinam ntre?

¹⁸ Nso ndien ke ekpebiere ndinam edieke okụtde ke emedue eyenete fo? Ka kanam emem ye enye nte Jesus ọkọdọhọde. Neme mfịna oro ye Jehovah nyụn̄ yak edisana spirit esie an̄wam fi ekeme ndinam emem ye eyenete fo. Edieke anamde ntre, esịt eyenem fi, afo oyonyụn̄ anam yak ẹkụt ke afo ke akpan̄ utọn̄ ọnọ Jesus.—Matt. 5:9.

¹⁹ Enem nnyịn etieti nte Jehovah adade Jesus Christ emi edide “ibuot ọnọ esop” ọnọ nnyịn utọ nti item emi. Oro owụt ke enye ama nnyịn. (Eph. 5:23) Kpa nte Peter, James, ye John ẹkebierede ndikpan̄ utọn̄ nnọ Jesus, yak nnyịn n̄ko ibiere ndikpan̄ utọn̄ nnọ Jesus. (Matt. 17:5) Imokụt nte nnyịn ndinam emem ye eyenete emi nnyịn ikeduede owụtde ke imakpan̄ utọn̄ inọ Jesus. Edieke ikade iso inam ntre inyụn̄ ikade iso isan̄a ke nsesịre usụn̄ emi adade esịm uwem, Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn etieti idahaemi, iyonyụn̄ ikop inemesịt ke nsinsi ke ini iso.