1-2. (a) ḷyẹ Ohe Oluhye à tị́ da alẹrụ ịta nya iJisọsị ehile nyị họ? Ányị ị tị́ họ? (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ ẹhị yẹ a-ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

 NYỌLẸ kị ri Ang Oriri Ọchịpwụrụ nya ẹka 32 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, alẹrụ iPita, iJemsi bala ịJọn ri ibeenu nya ọyị ọyẹyẹ a-arụrụ ọlẹbyẹbyị ọhẹ. IJisọsị yẹda abwụma ọkịla wuu myị́ ịnyịrọ-ịnyịro i-ijata nyaa, u-uhye nya ọgbọdọ oluhye ọhẹ, ọhẹka ọ ka ri ụpa nya ọgbọdọ nya ịHẹẹmọn. ‘Ahị nyamwụ juwa hụ́ myịrị-myịrị lala ẹnụ ọchịchị, awụrụ ọlịnyịrọ nyamwụ yẹda, pwowuru keri-keri lala ahịgboo onyoowuru ọtụka-ọtụka ịnyịnyị.’ (Mat. 17:1-4) Ju ocheju nya ọyị ọyẹyẹ a-arụrụ ọwẹ chwẹẹ, alẹrụ ịta ịwẹ wo ká Ohe Oluhye yẹkẹẹ: “Ọngọlẹ a ri Ọnyẹwẹ ọlịkẹjẹ nyam ọlẹ kọ hám lụmẹ lẹ. Ẹla myị́ ẹla nyamwụ wuu hám lụmẹ kaka kpoye. Lẹ, . . . anụ́-ụ wo omyi nyamwụ mẹ.” (Mat. 17:5) Alẹrụ ịta ịwẹ mẹjẹ bwula ọhịhị nyaa nyori ị ke ụrụ la iJisọsị. Ahị tịtọ kahị ka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nyaa jẹ.

² A-ang ọjẹ́jẹ ojene nyọlẹ, ahị jẹ́ nyori ọ-ke ụrụ wo omyi nya iJisọsị ri ọ-ka hwabwọ la ang ịhyẹ ọhọhọ. A-ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ ang imiiye ịlẹ ká iJisọsị byihi nyị họ.

3. Jaabwọ ká ịMatiyu 7:13, 14 mẹjẹ, ẹlịyẹ ahị tị́ ka họ?

³ Wa ịMatiyu 7:13, 14 bwu NW e-ekpeleji.  * Jẹ́ nyori iJisọsị  gu ẹnyị nya ọnụ ogirigba imiiye ịlẹ kị da ka agbẹyị imiiye ịdatị-datị. Ụgbẹyị ọhẹ la “pwọọ,” ọkịla la “kpiilee.” Ụgbẹyị ọhata á ji ka. O ri o-pyii kahị ka chụ ụgbẹyị ọlẹ áhị ka bwu lẹ. Ọwa à ri eje ọchịchị ọlẹ kọ la kpọnchị gụgụ wuu ọ-ọhịhị nyahị lẹ. Chajị ọhịhị ọmyịmyị-ka nyahị dopịlẹ ọọwa.

4. Ányị a tị́ ka chabwọ nya ụgbẹyị “ọ-pwọọ”?

⁴ Ahị baba nyọka jẹ́ ọdatị nya agbẹyị imiiye ịwẹ. Iru nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ juwa ụ-ụgbẹyị “ọ-pwọọ” ọwẹ, chajị ọ chịkpẹẹ la obwubwu. Ọ tolujwo lụmẹ nyori angịnyị lụmẹ-lụmẹ chụ nyọka ji ụgbẹyị ọwẹ pyịyọọ bala ọ-ka ba iru nya angịnyị ịlẹ kị wẹẹ bwuwa jẹ. Ị́ jẹ́ nyori Olegu Onyobyi à wẹẹ maga ká angịnyị ka bwu ụgbẹyị ọwẹ lẹ ka. Ocheju nyamwụ tị ri igu ogbugbu.​—1 Kọr. 6:9, 10; 1 Jọn. 5:19.

5. Ányị angịhyẹ à tị́ maga nyọka yẹ ụgbẹyị “okpiilee” bala ọ-ka jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị ọọwa?

⁵ Datị hi ụgbẹyị “ọ-pwọọ,” ụgbẹyị ọkịla la “kpiilee,” iJisọsị tị ya nyori angị ịmanyị-ịmanyị nya-à ji ụgbẹyị ọwẹ lẹ. Ịyẹ tị́ du? Ọgba ọ-bọọ ba, iJisọsị gbile angịjụgbẹyị nyamwụ ụbwọ ụ-ụrụ u-uhye nya alọmwụ ịnịịkịla. (Mat. 7:15) Angịhyẹ ya nyori ịgba ọgbagba nyị la ụnụnụụnọ, iru nyaa tị kaa ya nyori ịwa nyị kaa mẹ ẹlịlẹhị jẹ. Chajị nyọlẹ ká ịgba ọgbagba ju iru wẹẹ, ọkịlẹtụ kpụ angịnyị lụmẹ-lụmẹ enyi bala ọ-jaabwọ kị ka họ datị ka, gbee kị hwabwo la ọ-maga nyọka pịlahị nya ụgbẹyị ọlẹ kọ da ka ọhịhị ọmyịmyị ka. Ma, ọ chịkpẹẹ kahị ka jẹ́ ụgbẹyị ọwẹ. IJisọsị yẹkẹẹ: “Ó-ri káanụ ayịdang á juwa kpa ẹla ọmẹjẹ nyam ọlẹ họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyanụ kịlahị-ịlahị lẹ aalẹ, anụ ri angịjụgbẹyị nyam ịnyịlẹhị lẹ. Aalẹ, anụ ka jẹ́ ẹla nya ịlẹhị, . . . ẹla nya ịlẹhị ọọwa tị ka họ kanụ ka la ịlọnụ.” (Jọn. 8:31, 32) Ọ há nyọlẹ ká ba iru nya angịnyị jẹ ka; ọkọkọ nyọọwa, à pịlahị nya ẹlịlẹhị. À dọmwụ nya ịBayịbụụ ọ-jẹ́ kpori-kpori nyọka jẹ́ ang ọlẹ ká Ohe Oluhye tịtọ bwu ẹga nyahị, bala ọ-ke ụrụ la ọmẹjẹ nya iJisọsị. Lala angịkịla, à wẹ ka jẹ́ nyori iJihova tịtọ kahị ka pwa ịmẹjẹ nya ịgba ịgbagba nya ịnịịkịla bala ịhọhọ nyaa. Ịnyịnyị, à jẹ́ nyori ọ-tụụbwọ hi ang ịhyẹ nyọka họ ẹla kpụ iJihova ịpyọ á ka chịkpẹẹ ka myị́. (Mat. 10:34-36) Ọhẹka, ọ́ chịkpẹẹ hang nyọka yẹ abwẹla nyang ịhyẹ da ka. Ma, à maga nyọka yaa da, chajị à la ọháha ẹ-ẹga nya Adang olepwoohe bala ọ-tịtọ nyọka họ ẹla kpọọ ịpyọ. IJihova chị ọkẹkẹnị balang yẹẹyẹẹ!​—Etu 27:11.

6. Jaabwọ ká ụpwụ nya Eje Ọnyịịla 119:9, 10, 45, bala 133 ya, ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kịnyaa ụ-ụgbẹyị okpiilee?

⁶ Kori kahị dọmwụ nyọka jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị okpiilee ọwẹ lẹ, ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kịnyaa ụ-ụwa? Ẹ-ẹpwụma ịhyẹ, ị bá ang tụ́ ọka nya ụgbẹyị okpiilee ọlẹ kọ da bwu uhye nya ọgbọdọ da. Ị bá ang ọọwa nyọka chewu ke ọngọ pá imoto bala imoto nyamwụ ịnyị. Ọngọngọhẹ-ẹ́ ka jẹ́-ẹ ya nyori ang ọlẹ kị bá wẹ nyị ku ịwa iwe lụmẹ lẹ, ịwa nyị́ jẹ́ pá imoto jaabwọ kịị nyị hịịwa ka lẹ ka! Ehile nya iJihova ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ lala ang ọ-bábá ọwẹ. Ehile nyamwụ kaa dahị ụbwọ nyọka kịnyaa ụ-ụgbẹyị okpiilee.​—Wa Eje Ọnyịịla 119:9, 10, 45, 133.

7. Ányị anjwo ikolobya bala ịyẹẹnọ à tị́ baba nyọka yẹ ụgbẹyị okpiilee?

⁷ Anụ anjwo ikolobya bala ịyẹẹnọ, anụ kaa yẹ ehile nya iJihova nya ang o-kunu iwe la ọ-ka họ hang ọlẹ kanụ tịtọ? Ịnyị Olegu Onyobyi à tịtọ kanụ ka kụ irya lẹ. Ọ ka họ́ọ kanụ ka ya irya nyanụ nụwa ẹ-ẹga nya ang ịlẹ ká angịlẹ kị wẹẹ jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị ọ-pwọọ wẹẹ họ,  chajị ọ lala o-ri ị wẹẹ la ọhịhị ọlam-ọlam. Olegu Onyobyi tịtọ ká ka kụ irya nyori á kaa chị ọkẹkẹnị ọhịhị lala anyị ịla ube-ụpwụ nyang lee angịlẹ á kaa yẹ intanẹtị ka. Ọ tịtọ ká ka kụ irya nyori ehile nya iJihova nyị du ká yé ịpyọ ọkpụkpụ nya ọhịhị jaabwọ kọ chịla ka. * Ma, kpịtịya nya ẹla ọlẹ: Olegu Onyobyi á tịtọ ká angịlẹ kị wẹẹ jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị nyamwụ ka jẹ́ ang ọlẹ kọ ka ri ocheju nya ọhịhị nyaa ka. Ma, iJihova tịtọ ká ka jẹ́ jaabwọ ká ọhịhị ka la hang kori ka kịnyaa ụ-ụgbẹyị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka.​—Eje. 37:29; Ayị. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Ẹlịyẹ aanaahị ikolobya bala ịyẹẹnọ à tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya Olaf?

⁸ Kụ ẹhị yẹ ịngịhyẹ ọlẹ á ka jẹ́ bwu ẹga nya ọọnahị okolobya ọhẹ ọlẹ ká enyị ri Olaf * wẹẹ. Ala ịkịlasị nyamwụ kaa yẹ rịrọọ nyọka họ ụya. Nyọle kọ wụlẹ ya jaa nyori Alibeenu  nya iJihova nyị kaa hịhị ba ehile ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ jẹ, anyị anyang ịla ịkịlasị nyamwụ ịhyẹ maga nya ịlẹhị-ịlẹhị gụ ọọwa kọ ka họ ụya taa. Ma Olaf godayị giri-giri bala ọ-họ ang ọnyịịla. Ọ-ọwẹ à ri ọmayẹ ọlẹ kọ la kem ka. Olaf yẹkẹẹ: “Angị mẹ ang jẹm kaa jum ọhụ nyọka ka ube-ụpwụ ọgbẹgbịlẹ, chajị ọọwa nyị ka du ká angịnyị nyị ka jum ihi yẹẹyẹẹ. Ị byim nyori kori káam nyị́ họ ịnyị ka aalẹ, am nyị́ ka yé ụkụrwọ ọlam-ọlam lee o-yé ọkẹkẹnị ọ-ọhịhị ka.” Ịyẹ à tị́ da Olaf ụbwọ nyọka kụrụ ịmayẹ ịwẹ? O yẹkẹẹ: “M̀ ji ba aanahị ịla ọjịra-jịra ba yẹẹyẹẹ. Ị lala ugbiyegu nyam. Ịnyịnyị, m̀ dọmwụ nya ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ kpori-kpori gụ ọọwa. Jaabwọ kám wẹẹ jẹ́ ịBayịbụụ gụ ọọwa, ọ ya ọ-jẹ́ myị̀myị̀ ham gụ ọọwa nyori ẹlịlẹhị m wẹẹ jẹ́ lẹ. Chajị nyọọwa, m̀ chị eje bwu ọkịlẹtụ nyọka gbịgba ha iJihova.”

9. Ẹlịyẹ angịlẹ kị tịtọ nyọka kịnyaa ụ-ụgbẹyị okpiilee à tị́ baba nyọka họ?

⁹ Ọ ka há Olegu Onyobyi ká ka rụ hi ụgbẹyị ọlẹ kọ da ka ọhịhị ọmyịmyị-ka. Ọ tịtọ ká ka họ jaabwọ ká iru nya anginyị wẹẹ họ bala ọ-ka jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị ọ-pwọọ ọlẹ kọ da “ka ẹpwụ nya ayịreji ọtata”. (Mat. 7:13, NW ) Ma, ahị ka kịnyaa ụ-ụgbẹyị okpiilee myị́, kori kahị kịnyaa la o-ke ụrụ la iJisọsị bala ọ-yẹ ụgbẹyị ọọwa lala ewu o-chike hahị. Lẹẹlẹẹ, ahị kụ ẹhị yẹ ịngịhyẹ ọkịla ọlẹ ká iJisọsị byihi nyị họ wẹẹ.

10. Jaabwọ ká ụpwụ nya ịMatiyu 5:23, 24 ya, ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ byihi nyị họ?

¹⁰ Wa ịMatiyu 5:23, 24. IJisọsị chabwọ nya ọhọhọ ọhẹ ọlẹ ká ala iJuu ịlẹ kị wẹẹ ke ụrụ wo lọọ kaa yẹ nya ang ọbaba yẹẹyẹẹ. Kụ irya nya ọngọhẹ u-ube ịgọgọ kọ nwụlanọ wuu nyọka hu iyo nyamwụ ha ọngọkiliya nyọka ya kịla iya wẹẹ. Kori kọ kpịtya ụka ọwẹ ahyaahị nyori ọọnamwụ nyị la ịngịngịhyẹ ọtịpyọ jahị dọọ aalẹ, ọ ka tụụbwọ hi iya ọkịlaakịla nyamwụ nụwa ọ-ọka kem, rụ “kele.” Ịyẹ tị́ du? Ịịyẹ à tị́ baba gụ iya ọkịlaakịla ha iJihova? IJisọsị ya gbagbịla yẹkẹẹ: “Kele kaka họ okpunyi bala ọngọọwa hiigu-hiigu ene.”

11. Ẹlịyẹ iJekọbụ à tị́ họ nyọka họ okpunyi bala Ịsọ?

¹¹ Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang ọkpọnchị u-uhye nya okpunyi ọhọhọ bwu ẹga nya iJekọbụ. Nyọlẹ kọ lala ẹka 20 ká iJekọbụ rụ bwu epweji nyamwụ lẹ, Ohe Oluhye byoo bwula olegu-ẹrụ nyori nyị rụ tịrẹkpẹ ka ụwa. (Ọmwụ. 31:11, 13, 38) Akama tị ji. Ịsọ ọngọgbahị nyamwụ tịtọ nyọka nwọọ. (Ọmwụ. 27:41) Ẹla ọọwa la iJekọbụ ‘uhi-uhi, o juwa chuko’ chajị nyori ọhẹka ọnyịnamwụ kpa ẹla nyamwụ juwa ẹ-ẹpwụ wẹẹ. (Ọmwụ. 32:7) Ẹlịyẹ iJekọbụ à tị́ họ nyọka họ okpunyi bala ọnyịnamwụ? Họhẹ-họhẹ, ọ raabwọ ha iJihova yẹẹyẹẹ u-uhye nya ẹla ọọwa. Ịnyịnyị, ọ ya ang-āhị du kịla Ịsọ. (Ọmwụ. 32:9-15) Ụka ká iJekọbụ yẹ Ịsọ ayịdang, ọ chihi jwoo. Ọ hirikpẹẹ ha Ịsọ, ụ-ụka ookpokpo lee imiiye kem ka, ma ụka irwiye! IJekọbụ kpa ịlọmwụ keji bala ọ-chị ihi ju Ịsọ, ọọwa lẹ ọ họ okpunyi bala ọnyịnamwụ lẹlẹ.​—Ọmwụ. 33:3, 4.

12. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJekọbụ?

¹² Ahị jẹ́ ang bwu abwọlẹ ká iJekọbụ nwụlanọ nyọka tọ ọnyịnamwụ Ịsọ bala abwọlẹ kọ bwu ka ẹga nyamwụ. IJekọbụ bịlẹ iJihova nyọka dọọ ụbwọ. Ọ họ ẹla ba abwọ ọrịrị nyamwụ jẹ bwula ọ-họ ang ọlẹ kọ ka jụ họ myị́ nyọka họ okpunyi bala ọnyịnamwụ. Ụka ọlẹ kị tọ awụlẹ, iJekobụ-ụ́ da ịwẹẹ bala Ịsọ u-uhye nya ọngọlẹ kọ ri oku datị ka. Irya nya iJekọbụ ri ọ-ka họ okpunyi bala ọnyịnamwụ.  Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJekọbụ?

13-14. Kori kahị họ ẹla wụ́ ọọnahị ọhẹ ẹjẹ, ányị ahị tị́ ka họ?

¹³ Ahị angịlẹ kahị wẹẹ jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka baba nyọka hụ la okpunyi bala aanahị ịkịla. (Rom. 12:18) Ányị ahị tị́ ka họ ụka kahị yẹ nyori ahị họ ẹla wụ́ ọọnahị ọhẹ ẹjẹ? Lala iJekọbụ, ahị raabwọ ha iJihova. Ahị ka jẹ́-ẹ bịlọọ nyọka dahị ụbwọ họ okpunyi bala aanahị.

¹⁴ Ahị baba nyọka wụlẹ ịlọhị yẹ ịnyịnyị. Ahị ka jẹ́-ẹ tịlọhị ịtọ ẹla ịlẹ: ‘M̀ nwụlanọ nyọka myị ọnụ nya abyị, yụbwọ beji, bala ọ-họ okpunyi? Ányị ọ tị́ ka la iJihova bala iJisọsị ụka kam hu ẹta-ẹdịyẹ nyọka họ okpunyi bala aanam alẹng bala anyang?’ Ọwẹwẹ nyahị u-uhye nya ịtọ ẹla ịwẹ ka jẹ́-ẹ guhi gbịla nyọka ke ụrụ la iJisọsị bala ọ-họ okpunyi bala aanahị. Ụ-ụgbẹyị ọwẹ, ahị ka jẹ́-ẹ dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJekọbụ.

15. Ányị ẹla ọlụpwụ nya Ala Efesọsị 4:2, 3 ọ-kpa họ ụkụrwọ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka họ okpunyi bala ọọnahị?

¹⁵ Kụ irya nya ịngịhyẹ ọlẹ kọ ka họ myị́ kori ká iJekobụ-ụ́ da ịwẹẹ bala Ịsọ u-uhye nya ọngọlẹ kọ ri oku wẹẹ! Ọ-tọ awụlẹ tọ nyaa ịnọ ka cheju ụ-ụgbẹyị ọtịpyọ. Ụka kahị ka ẹga nya ọọnahị nyọka họ okpunyi balọọ, ahị baba nyọka kpịlọhị keji. (Wa Ala Efesọsị 4:2, 3.) Etu 18:19 yẹkẹẹ: “Á da ọọnang ụbwọ, ọ ka chewu keng lala ugulo ọdagaga ju epweji, arụ ọrụrụ tị ka du kị ka tụ ụgbẹyị nyaa kung.” Ụka kahị yụbwọ beji ha ọngọọwa, ọ ka myị ọnụ nyọka họ okpunyi balahị.

16. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ irya ju? Ịyẹ tị́ du?

¹⁶ Ịnyịnyi, ahị baba nyọka kụ irya ju ẹla ọlẹ kahị ka ya bala ọọnahị, bala abwọlẹ kahị ka bwu ya ọnụ nọ ya ẹla ọọwa. Ụka kahị nwụlanọ kpá, ahị baba nyọka ya ẹla bala ọngọlẹ ká ẹla wụ ẹjẹ, la irya nyọka dọọ ụbwọ nwụla igu oriri nyahị balọọ. Ọhẹka ọ ka ya ẹla ọlẹ kọ ka wụ́ụhị ẹjẹ ụka nya ọgbanyẹ myị́. Ọ ka chịkpẹẹ nya ahị ọ-ka ju agbama lee ọ-maga nyọka ya ẹjẹ rụ ịlọhị, ma ọ-họ ịnyị ka du ká okpunyi ka ji? Kpịtịya nyori, ọ-tịrị okpunyi ọlẹpwarịrị nyang bala ọọnang ẹkpẹ baba gụ ọ-maga nyọka jẹ́ ọngọlẹ kọ ri oku datị.​—1 Kọr. 6:7.

17. Ẹlịyẹ a tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya ọọnahị Gilbert?

¹⁷ Ọọnahị ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Gilbert  maga nya ịlẹhị-ịlehị nyọka ri ọngọ họ okpunyi. Ọ yẹkẹẹ: “M̀ la akama lụmẹ-lụmẹ bala ọnyị nyam ọnyang. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka imiiye lẹpwụ-lẹpwụ, m̀ maga nyọka họ okpunyi balọọ.” Ẹlịyẹ Gilbert à tị́ họ myịmyị? “Ene kam ka ya ẹla balọọ, m̀ kaa raabwọ bala ọ-kpịlọm ịtịya nyọka ju agbama kori kọ ya ẹla wụ́m ẹjẹ ka. M̀ baba nya ọ-nwụlanọ nyọka hịnyọhi. M̀ wẹ ka jẹ́ nyori, ḿ ka maga nyọka mẹjẹ nyori am à ri oku lẹ ka, ụkụrwọ nyam ri ọ-ka họ ká okpunyi ka ji.” Ịyẹ à tị́ ri ocheju nyọọwa? Gilbert yẹkẹẹ: “Alẹ, m̀ la okpunyi nya ọkịlẹtụ chajị nyọlẹ kam ji la okpunyi bala alugbiyegu nyam wuu.”

18-19. Kori kahị họ ẹla wụ́ ọngọhẹ ẹjẹ, ịyẹ ahị tị́ ka chị eje nyọka họ? Ịyẹ tị́ du?

¹⁸ Lẹ, ịyẹ à tị́ ka ri eje ọchịchị nyang ụka ká yẹ nyori à họ ẹla wụ́ ọọnang ọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị ẹjẹ? Ba ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya jẹ nyọka họ okpunyi. Raabwọ ha iJihova u-uhye nya ẹla ọọwa, bala ọ-kpụnịrọ olegu ịgọgọ nyamwụ nyọka dang ụbwo ri ọngọ họ okpunyi. Kori ká họ ịnyị, à ka chị ọkẹkẹnị, bala ọ-mẹjẹ nyori à wẹẹ ke ụrụ la iJisọsị.​—Mat. 5:9.

¹⁹ Ọ myịhị lẹhị lụmẹ jaabwọ ká iJihova wẹẹ kpahị ụgbẹyị bwula iJisọsị ịKịrayịsị, ko ri “olegbeju nya [ọjịra-jịra].” (Efe. 5:23) Lala alẹrụ iPita, iJemsi, bala ịJọn, ahị chị eje nyọka ke ụrụ “wo omyi nyamwụ.” (Mat. 17:5) Ahị wụlayẹ wẹ jaabwọ kahị ka bwu họ ịnyị, kọ ri ọ-ka họ okpunyi bala ọọnahị ọlẹ kahị họ ẹla wẹẹjẹ lẹ. Bwula ọ-họ ịnyị bala ọ-kịnyaa ụ-ụgbẹyị okpiilee ọlẹ kọ da ka ọhịhị ọmyịmyị-ka, ahị ka yé ahị ọwawa lụmẹ-lụmẹ lẹẹlẹẹ. Ụ-ụwa ị-ịlahị ịnyịnyị, ahị ka chị ọkẹkẹnị gboyi myị́ oyi.