51-زەرتتەۋ ماقالاسى
يسانى تىڭداي بەرىڭىز!
«بۇل — مەنىڭ سۇيىكتى ۇلىم. مەن وعان ريزامىن! ونى تىڭداڭدار!» (مات. 17:5).
54-ٵن مىنە، جول!
اڭداتپا *
1، 2. ا) قۇداي ٷش ەلشىگە نە دەپ بۇيىردى جانە ولار بۇعان قۇلاق استى ما؟ ٵ) وسى ماقالادا نە تالقىلايمىز؟
ٴبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ 32-جىلى قۇتقارىلۋ مەيرامى وتكەن سوڭ، حەرمون تاۋىندا بولسا كەرەك، پەتىر، جاقىپ، جوحان ۇشەۋى ٴبىر كەرەمەت ايان كوردى. «ولاردىڭ الدىندا يسانىڭ سىرت كورىنىسى وزگەرىسكە ٴتۇسىپ، بەت الپەتى كۇندەي جارقىرادى، كيىمى دە جارقىراپ ساۋلە شاشتى» (مات. 17:1—4). سوسىن اياننىڭ سوڭىنا تامان ەلشىلەر قۇدايدىڭ: «بۇل — مەنىڭ سۇيىكتى ۇلىم. مەن وعان ريزامىن! ونى تىڭداڭدار!»— دەگەن داۋسىن ەستىدى (مات. 17:5). راسىندا دا، بۇل ٷش ەلشى ٶمىر بويى يسانى تىڭداپ ٶتتى. ٴبىز دە سولاي ەتكىمىز كەلەدى.
2 الدىڭعى ماقالادان ٴبىز يسانى تىڭداپ، كەيبىر ىستەردى دوعارۋىمىز كەرەكتىگىن بىلدىك. ال بۇل ماقالادا ٴبىز ىستەۋىمىز كەرەك ەكى نارسەنى بىلەمىز.
«تار قاقپا ارقىلى كىرىڭدەر»
3. ماتاي 7:13، 14 كە ساي، ٴبىز نە ىستەۋىمىز قاجەت؟
3 ماتاي 7:13، 14 وقىڭىز. يسا ەكى قاقپا تۋرالى ايتقان. ولاردىڭ بىرەۋى «داڭعىل» جولعا تۇسىرسە، ەكىنشىسى «تار» جولعا تۇسىرەدى. بۇدان باسقا جول جوق. سوندىقتان بىزگە وسى ەكى جولدىڭ بىرەۋىن تاڭداۋ قاجەت. بۇل — ومىرىمىزدە قابىلدايتىن ەڭ ماڭىزدى شەشىم، ويتكەنى ماڭگىلىك ٶمىر ٴسۇرۋ-سۇرمەۋىمىز سوعان بايلانىستى.
4. «داڭعىل» جول دەگەن قانداي جول؟
4 ٴبىز وسى ەكى جولدىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. «داڭعىل» جولمەن ٴجۇرۋ وڭاي بولعاندىقتان، كوپ ادام سول جولدى تاڭداعان. وكىنىشكە قاراي، كوپ ادام باسىم كوپشىلىكتىڭ سوڭىنان ەرىپ، سول جولدا جۇرە بەرگىسى كەلەدى. ٴبىراق بۇل جولدا ولاردى ٸبىلىس شايتاننىڭ جەتەلەپ كەلە جاتقانىن جانە ونىڭ اقىرى ولىمگە اپاراتىنىن تۇسىنبەيدى (قور. 1-ح. 6:9، 10؛ جوح. 1-ح. 5:19).
5. «تار» جولدى تاۋىپ، سونىمەن ٴجۇرۋ ٷشىن كەيبىرەۋلەر قالاي كۇش سالدى؟
5 ال «تار» جولدى تاباتىندار از. نەلىكتەن؟ بۇنىڭ سەبەبىن ٴبىلۋ ٷشىن يسا ٴدال وسى تارماقتان كەيىن نە دەگەنىنە كوڭىل بولەيىكشى. ول ٸزباسارلارىنا جالعان پايعامبارلاردىڭ شىعاتىنىن ەسكەرتكەن (مات. 7:15). قازىرگى كەزدە الەمدە مىڭداعان ٴدىن بار، ٵرى ولاردىڭ ٴبارى دەرلىك اقيقاتتى ۇيرەتەمىز دەيدى. ٴدىننىڭ كوپتىگى سونشا — ميلليونداعان ادام شاتاسىپ، قولدارىن ٴبىر سىلتەپ، ومىرگە اپاراتىن جولدى ىزدەۋدى قويعان. ٴبىراق ول جول بار جانە ونى تابۋعا بولادى. يسا بىلاي دەگەن: «ەگەر مەنىڭ ٴسوزىمدى ۇستانساڭدار، شىنىمەن مەنىڭ شاكىرتىمسىڭدەر، ٵرى شىندىقتى بىلە تۇسەسىڭدەر، ال شىندىق سەندەردى ازات ەتەدى» (جوح. 8:31، 32). ال ٴسىز جارايسىز، ويتكەنى كوپتىڭ اعىمىنا ەرمەي، شىندىقتى ىزدەي بەردىڭىز! قۇدايدىڭ تالاپتارىن ٴبىلۋ ٷشىن، ونىڭ ٴسوزىن مۇقيات زەرتتەي باستادىڭىز، يسانىڭ تالىمدەرىنە قۇلاق ٴتۇردىڭىز. سونداي-اق جالعان ٴدىننىڭ ىلىمدەرىنەن باس تارتتىڭىز جانە سودان باستاۋ العان مەيرامداردى تويلامايتىن بولدىڭىز. ٴسىز ەحوبانىڭ تالابىن ورىنداپ، وعان ۇنامايتىن ىستەردەن باس تارتۋ وڭاي ەمەس ەكەنىن دە ٴتۇسىندىڭىز (مات. 10:34—36). دەسە دە ومىرىڭىزدە وزگەرىستەر جاساۋعا تىرىسا بەردىڭىز. ويتكەنى كوكتەگى اكەڭىزدى جاقسى كوردىڭىز جانە ونى قۋانتقىڭىز كەلدى. ول سىزگە ريزا بولعانىندا ٴسوز جوق! (ناق. س. 27:11).
تار جولدان تايماۋ ٷشىن...
قۇدايدىڭ كەڭەستەرى مەن نورمالارىن ۇستانساق، «تار» جولدان شىعىپ كەتپەيمىز (6—8-ابزاستاردى قاراڭىز) *
6. ٴزابۇر 119:9، 10، 45، 133-تارماقتارعا ساي، «تار» جولدان شىعىپ كەتپەۋگە نە كومەكتەسەدى؟
6 «تار» جولعا اياق باسقاننان كەيىن، سول جولدان اۋىتقىپ كەتپەۋىمىزگە نە كومەكتەسەدى؟ مىناداي ٴبىر مىسال كەلتىرەيىك: ادەتتە تاۋعا كوتەرىلەتىن جىڭىشكە جولداردىڭ جيەگىندە تەمىر قورشاۋلار ورناتىلادى. ولار نە ٷشىن كەرەك؟ ولار كولىكپەن كەلە جاتقان جۇرگىزۋشىنى جولدان شىعىپ كەتۋدەن جانە قۇزدان قۇلاپ كەتۋدەن ساقتاپ تۇرادى. ارينە، ەشبىر جۇرگىزۋشى «وسى تەمىر قورشاۋلار كەرەك ەمەس، كولىكتى ەركىن ايداتقىزبايدى» دەپ نارازى بولمايدى عوي! قۇدايدىڭ كيەلى كىتاپتاعى نورمالارى دا ٴدال وسى قورشاۋلار سياقتى. ولار «تار» جولدان شىعىپ كەتۋدەن ساقتايدى (ٴزابۇر 119:9، 10، 45، 133 وقىڭىز).
7. جاستاردىڭ تار جولعا دەگەن كوزقاراسى قانداي بولۋ كەرەك؟
7 جاستار، سەندەردە «ەحوبانىڭ نورمالارىن ۇستانسام، ٶز قالاۋىمشا ٴجۇرىپ-تۇرا الماي قالامىن» دەگەن وي بولا ما؟ شايتان وسىلاي ويلاعاندارىڭدى قالايدى. داڭعىل جولمەن كەتىپ بارا جاتقاندار ٶمىردىڭ ناعىز راقاتىن كورىپ جۇرگەندەي كورىنۋى مۇمكىن. شايتان سەندەردىڭ سولارعا قىزىققاندارىڭدى قالايدى. ول سىنىپتاستارىڭ نەمەسە ينتەرنەتتەن كورگەندەرىڭ ارقىلى سەندەردى بار قىزىقتان قۇر قالىپ جۇرگەندەي سەزىندىرگىسى كەلەدى. ٵرى بۇعان كىنالى — ەحوبانىڭ نورمالارى دەگەن وي سالعىسى كەلەدى *. ٴبىراق، قىمباتتى جاستار، مىنانى ۇمىتپاڭدار: شايتان داڭعىل جولمەن كەتىپ بارا جاتقاندارمەن تۇبىندە نە بولاتىنىن جاسىرادى. ال ەحوبا بولسا ومىرگە اپاراتىن جولمەن جۇرەتىندەردى الدا قانداي كەرەمەت سي كۇتىپ تۇرعانىن ناقتى ايتىپ وتىر (ٴزاب. 37:29؛ يشايا 35:5، 6؛ 65:21—23).
8. جاستار، ولافتان نە ۇيرەندىڭدەر؟
8 ولاف دەگەن جاس باۋىرلاستان نە ۇيرەنە الاتىندارىڭدى قاراستىرىپ وتەيىكشى *. سىنىپتاستارى ونى قىزدارمەن جاقىنداسۋعا كوندىرگىسى كەلەدى. ول كيەلى كىتاپتاعى جوعارى نورمالارمەن ٶمىر سۇرەتىنىن ايتقاندا، كەيبىر قىزدار باستەسىپ، ونى جىنىستىق قاتىناسقا كوندىرمەيىنشە قويمايمىز دەيدى. ٴبىراق ولاف ەش بەرىلمەيدى. بۇدان بولەك، ول تاعى ٴبىر سىناققا كەزىكتى. ول بىلاي دەيدى: «مۇعالىمدەرىم مەنى جوعارى ٴبىلىم الۋعا بارىنشا كوندىرگىسى كەلدى. —سوندا عانا ابىرويلى، قۇرمەتتى بولاسىڭ، ومىردە جەتىستىككە جەتۋدىڭ جالعىز جولى — سول،— دەدى». ولافقا قىسىمعا بەرىلىپ قالماۋعا نە كومەكتەستى؟ «مەن قاۋىمداعى باۋىرلاستارمەن جاقىن دوس بولۋعا تىرىستىم. ٴبىز ٴبىر وتباسىنداي بولىپ كەتتىك. كيەلى كىتاپتى جاقسىراق زەرتتەۋدى دە قولعا الدىم. تەرەڭىرەك زەرتتەگەن سايىن، شىندىقتا جۇرگەنىمە كوزىم جەتە بەردى. وسىنىڭ ارقاسىندا ەحوباعا قىزمەت ەتەمىن دەگەن شەشىمىمدە نىق تۇردىم»،— دەيدى ول.
9. تار جولدا قالا بەرگىمىز كەلسە، نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
9 شايتان ٴسىزدى كوپشىلىككە ەرىپ، «جويىلۋعا اپاراتىن» داڭعىل جولعا تۇسسە ەكەن دەيدى. سوندىقتان ول ٴسىزدى ومىرگە اپاراتىن جولدان شىعارۋعا تىرىسىپ باعادى (مات. 7:13). الايدا يساعا ٵرى قاراي دا قۇلاق اسساق جانە تار جولدىڭ وزىمىزگە قورعانىش ەكەنىن ۇمىتپاساق، سول جولدا قالا بەرەمىز. ال ەندى ىستەۋىمىز كەرەك ەكىنشى نارسەگە كوشەيىك.
«ونىمەن تاتۋلاس»
10. يسا ماتاي 5:23، 24 تە ايتقانداي، ٴبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
10 ماتاي 5:23، 24 وقىڭىز. يسا تاۋداعى ۋاعىزىندا ياھۋديلەردىڭ ومىرىندەگى وتە ماڭىزدى ٴبىر جاعدايدى كەلتىردى. عيباداتحاناعا كەلگەن ٴبىر ٴياھۋديدى ەلەستەتىڭىزشى. ول قۇرباندىققا الىپ كەلگەن مالىن ٴدىني قىزمەتكەرگە بەرگەلى تۇر. ٴبىراق سول ساتتە ٴبىر باۋىرلاسىنىڭ وعان رەنىشى بار ەكەنى ەسىنە ٴتۇسىپ كەتەدى. سوندا ول قۇرباندىعىن تاستاي سالا، عيباداتحانادان كەتۋ كەرەك ەدى. نە ٷشىن؟ ەحوباعا قۇرباندىق ۇسىنۋدان دا ماڭىزدى نە بولۋى مۇمكىن؟ «بارىپ، الدىمەن ونىمەن تاتۋلاس»،— دەدى يسا.
كىشىپەيىلدىلىك تانىتىپ، اعاسىمەن تاتۋلاسقان جاقىپقا ەلىكتەيسىز بە؟ (11، 12-ابزاستاردى قاراڭىز) *
11. جاقىپ اعاسىمەن تاتۋلاسۋعا قالاي كۇش سالدى؟
11 رۋباسى جاقىپتىڭ ومىرىندە بولعان ٴبىر جاعدايدان تاتۋلاسۋعا قاتىستى ماڭىزدى ساباق الامىز. ول تۋعان جەرىنەن جىراقتا جۇرگەنىنە 20 جىلداي بولعاندا، قۇداي پەرىشتەسى ارقىلى وعان ۇيىنە قايتۋدى بۇيىرادى (مۇس. 1-ج. 31:11، 13، 38). ٴبىراق ٴبىر قيىن ماسەلە بار ەدى. كەزىندە اعاسى ەساۋ ونى ولتىرگىسى كەلگەن بولاتىن (مۇس. 1-ج. 27:41). ول ٵلى دە ٶش العىسى كەلەر دەپ «جاقىپ قاتتى قورقىپ، ابىرجىدى» (مۇس. 1-ج. 32:7). اعاسىمەن تاتۋلاسۋ ٷشىن ول مىنا ٷش نارسەنى ىستەدى: بىرىنشىدەن، ەحوباعا جالبارىنىپ دۇعا ايتتى. سوسىن ەساۋعا مول سي-تارتۋ جىبەردى (مۇس. 1-ج. 32:9—15). ۇشىنشىدەن، ارالارى سۋىپ كەتسە دە، جاقىپ اعاسىن كورە سالا، ٴبىرىنشى بولىپ ٴيىلىپ تاعزىم ەتتى. ول ٴبىر رەت تە، ەكى رەت تە ەمەس، جەتى رەت ٴيىلدى! جاقىپ قۇرمەت پەن كىشىپەيىلدىلىك تانىتقاننىڭ ارقاسىندا اعاسىمەن تاتۋلاستى (مۇس. 1-ج. 33:3، 4).
12. رۋباسى جاقىپتان نە ۇيرەنەمىز؟
12 جاقىپتىڭ اعاسىمەن كەزدەسۋگە دايىندالعانىنان جانە ونىمەن قالاي كورىسكەنىنەن كوپ ساباق الامىز. جاقىپ ەحوبادان كومەك سۇراپ، كىشىپەيىلدىلىك تانىتتى. سوسىن اعاسىمەن تاتۋلاسىپ كەتۋ ٷشىن بار جاعدايدى جاساپ، دۇعاسىنا ساي ارەكەت ەتتى. ول اعاسىمەن سويلەسكەندە كىمدىكى دۇرىس، كىمدىكى قاتە بولعانىن ايتىپ داۋلاسپادى. ونىڭ بار ماقساتى تاتۋلاسۋ بولدى. وسى ورايدا جاقىپقا قالاي ەلىكتەسەك بولادى؟
باۋىرلاسىڭىزبەن تاتۋلاسۋ ٷشىن...
13، 14. باۋىرلاسىمىزدى رەنجىتكەن بولساق، نە ىستەگەنىمىز ٴجون؟
13 ومىرگە اپاراتىن جولمەن كەتىپ بارا جاتقاندار تاتۋلىق ساقتاۋلارى كەرەك (ريم. 12:18). ال ەگەر بىرەۋدى رەنجىتىپ قويساق، قالاي ارەكەت ەتكەنىمىز ٴجون؟ جاقىپ سياقتى، ەحوباعا جالبارىنا دۇعا ايتايىق، باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسۋعا كومەكتەسۋىن سۇرايىق.
14 ٴبىز ۋاقىت ٴبولىپ، مىنا سۇراقتار جايلى وي جۇگىرتكەنىمىز دۇرىس: مەن نامىسىمدى ىسىرىپ، كىشىپەيىلدىلىكپەن كەشىرىم سۇراپ، باۋىرلاسىممەن تاتۋلاسۋعا دايىنمىن با؟ تاتۋلاسۋعا ٴبىرىنشى بولىپ قادام جاساسام، ەحوبا مەن يسا نە سەزىنەدى؟ وسى ەكى سۇراق جايلى ويلانىپ، ٴبىر تۇيىنگە كەلسەك، يسانى تىڭداۋعا بەكىنەمىز. سوندا باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسۋ ٷشىن كىشىپەيىلدىلىكپەن سويلەسۋگە اسىق بولامىز. ٴقازىر جاقىپتىڭ ۇلگىسىنە ورالايىق.
15. ەفەستىكتەرگە 4:2، 3 تەگى پرينسيپ باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
15 ال ەگەر جاقىپ اعاسىمەن كەزدەسكەندە، «نامىسىمدى تاپتاتپايمىن» دەپ ٶزىن اقتاپ، داۋلاسا باستاسا، نە بولار ەدى؟ بۇنىڭ اقىرى وتە جامان بولار ەدى. سوندىقتان ٴبىز دە باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسامىز دەپ بارساق، كىشىپەيىل قالپىمىزدان اينىماعانىمىز ٴجون (ەفەستىكتەرگە 4:2، 3 وقىڭىز). ويتكەنى «رەنجىگەن اعايىن بەكىنىستەن دە بەرىك كەلەر، داۋلاسقاندار بەكىتىلگەن قامالداي بولار» (ناق. س. 18:19). ال بۇل «قامالعا» كىرۋدىڭ جولى — كىشىپەيىلدىلىكپەن كەشىرىم سۇراۋ.
16. نە جايىندا ويلانىپ الۋىمىز كەرەك جانە نەگە؟
16 سونداي-اق ٴبىز ول ادامعا نە دەپ ايتاتىنىمىزدى جانە قالاي ايتاتىنىمىزدى جاقسىلاپ ويلانىپ الۋىمىز كەرەك. دايىن بولعاندا، بارىپ ونىمەن سويلەسكەنىمىز ٴجون. ونداعى ماقساتىمىز باۋىرلاسىمىزدىڭ كوڭىلىندەگى رەنىشىن سەيىلتىپ، جاقسى قارىم-قاتىناسىمىزدى قالپىنا كەلتىرۋ بولۋ قاجەت. بالكىم، ول باسىندا سىزگە اۋىر تيەتىن سوزدەر ايتار. ٴبىراق سول كەزدە ٴسىز اشۋلانىپ نە ٶزىڭىزدى اقتاي باستاساڭىز، قالاي ويلايسىز، بۇل تاتۋلىققا اكەلە مە؟ ارينە، جوق. كىمدىكى دۇرىس، كىمدىكى بۇرىس ەكەنىن كورسەتۋ ەمەس، ارامىزدا تاتۋلىق ورناتۋ ماڭىزدىراق ەكەنىن ۇمىتپايىق (قور. 1-ح. 6:7).
17. گيلبەرت سىزگە قاي جاعىنان ۇلگى بولدى؟
17 گيلبەرت باۋىرلاسپەن بولعان جاعدايدى الايىق. ول ٶزىنىڭ وتباسىنداعى ٴبىر اداممەن تاتۋلاسۋ ٷشىن وتە كوپ كۇش سالعان. ول بىلاي دەيدى: «ۇزاق ۋاقىت بويى ونىمەن ارامىزدا وتە كوپ قيىندىق بولدى. مەن ەكى جىلدان استام ۋاقىت بويى اراقاتىناسىمىزدى تۇزەۋگە كۇش سالدىم. ونىمەن اشۋلانباي، اشىق سويلەسۋگە تىرىستىم». گيلبەرت تاعى نە ىستەدى؟ «ونىمەن سويلەسپەس بۇرىن مەن دۇعا ايتىپ الاتىنمىن. قانداي دا ٴبىر جاعىمسىز سوزدەر ايتسا، كوڭىلىمە الماۋعا ٶزىمدى دايىندادىم. كەشىرۋگە دە دايىن بولدىم. مەنىڭ مىندەتىم ٶزىمنىڭ دۇرىستىعىمدى دالەلدەۋ ەمەس، تاتۋلاسۋ ەكەنىن ٴتۇسىندىم»،— دەيدى گيلبەرت. ول مۇنىڭ قانداي جەمىسىن كوردى؟ گيلبەرت ٴقازىر بۇكىل وتباسىمەن تاتۋ-ٴتاتتى قارىم-قاتىناستا ٵرى كوڭىلى دە تىنىش.
18، 19. باۋىرلاسىمىزدى رەنجىتسەك، نە ىستەۋىمىز كەرەك جانە نەگە؟
18 سونىمەن، ەگەر ٴسىز باۋىرلاسىڭىزدى رەنجىتىپ قويساڭىز، نە ىستەگەنىڭىز ٴجون؟ يسا ايتقانداي، «بارىپ، ونىمەن تاتۋلاسىڭىز». بۇل ٷشىن ەحوباعا وسى جايىندا دۇعا ەتىپ الىڭىز جانە باۋىرلاسىڭىزبەن تاتۋلاسۋ ٷشىن كيەلى رۋحىمەن كومەكتەسۋىن سۇراڭىز. سوندا ٶزىڭىز دە باقىتتى بولاسىز جانە يسانى تىڭدايتىنىڭىزدى دا كورسەتەسىز (مات. 5:9).
19 ەحوبا بىزگە «قاۋىمنىڭ باسى» يسا ارقىلى وسىنداي كەرەمەت نۇسقاۋلار بەرىپ جاتقانىنا وتە ريزامىز! (ەفەس. 5:23). ەندەشە، ەلشى پەتىر، جاقىپ پەن جوحان سياقتى ٴبىز دە يسانى تىڭدايمىز دەپ بەكىنەيىك (مات. 17:5). ٴبىز مۇنىڭ ٴبىر جولى رەنجىگەن باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسۋ ەكەنىن قاراستىردىق. وسىنى ىستەسەك جانە ومىرگە اپاراتىن تار جولدا قالا بەرسەك، مۇنىڭ باتالارىن ٴقازىر دە كورەمىز جانە بولاشاقتا دا باقىتتى كۇندەرىمىز تاۋسىلمايتىن بولادى!
130-ٵن كەشىرىمدى بولايىق
^ يسا بىزگە تار قاقپادان كىرىپ، ماڭگىلىك ومىرگە اپاراتىن جولمەن جۇرىڭدەر دەگەن. سونداي-اق ول رەنجىسكەن باۋىرلاسىمىزبەن تاتۋلاسۋدى دا بۇيىرعان. ٴبىراق وعان قۇلاق اسۋ نەگە كەيدە قيىن بولادى جانە سول سىناقتارمەن قالاي كۇرەسە الامىز؟
^ «جاستاردى قىزىقتىراتىن 10-سۇراق» كىتاپشاسىنىڭ «مەكتەپتەگى قىسىمعا قالاي توتەپ بەرسەم بولادى؟» دەگەن 6-سۇراعىن جانە www.pr418.com تور بەكەتىنەن «قۇرداستاردىڭ قىسىمىنا توتەپ بەر!» دەگەن فلوماستەرلىك انيماسيانى قاراڭدار (كيەلى كىتاپ تالىمدەرى > جاستار دەگەن جەردى قارا).
^ كەيبىر ەسىمدەر وزگەرتىلگەن.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: قۇداي ۇسىنىپ وتىرعان قورشاۋلارى بار «تار» جولدا قالا بەرسەك، پورنوگرافيا، ازعىندىق جانە جوعارى ٴبىلىم قۋۋ سياقتى قاۋىپتەردەن اۋلاق بولامىز.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: جاقىپ اعاسى ەساۋمەن تاتۋلاسۋدى ماقسات ەتكەندىكتەن، ونىڭ الدىندا بىرنەشە رەت ٴيىلىپ تاعزىم ەتتى.
