1-2. a) N’nga Nlungu awandenle arumiwi araru ira tairengan’ni? N’nga aliwa tatovweladi? b) N’nga muyofunjedha yei ninofuna nifunjedheni?

VANDULI va paska yawa ya 32 vanduli va Kristu, arumiwi Pedru, Tiyago, na Juwau tatoona vyongo vyodabwi-a. Va mwango olapa, vinooneya valimburo n’nango la mwango wa Herimoni, Yesu atoroma chinjea aliwa tam’monanga. Bibilya inoonga ira: “Kovee yanovyerimela ninga dhuwa, vyowaravyee vyanovyerimela ninga njeza ya luju.” (Mat. 17:1-4) Mosompenyala ta-anamale, arumiwi tatomvwa Nlungu aonganga ira: “Ula ngumwananga odhiveliwiwa, wenio unadhiveliwana miyo, muvwelenga.” (Mat. 17:5) Arumiwi araruale tatoiranadi vyevyo. Fiedhela komoni wa ingumi, aliwa tanooni-a ira tanovwela madhu a Yesu. I-yo ninofuna sazi-edha ifwanafwani-o iwa.

² Mu yofunjedha ivirile, i-yo nitoona ira vwela madhu a Yesu unothangani-avo i-yachi irana vyongo vinango. Mbwenye mu yofunjedha yei nafuna nione vyongo vinli vyevyo viongile Yesu ira niirengana.

3. Movwelana na lemba la Mateu 7:13, 14, n’nga Yesu uniwandenle ira niirenganani?

³ Muleri Mateu 7:13, 14. Onani mwemo Yesu mwaongile liye vya milango minli yo-iyana, vakada mlango vandhila yen’ne. umbo-i mwaaliwa wali “nlukulu” unango wali “opaparedha.”  Kavali ndhila inango yaneraru, mbwenye mbinli dhedhi baa-i. Vakada mutu wa i-yo unofwanela sakula ndhilee. Yei chosakula yofunea vinjinji inofwanela i-yo ira—mwasiwa ira nidhafwanye ingumi yo-omala vinonyindela vyosakulavi-u.

4. N’nga ndhila ilukulu njoi a-vi?

⁴ Kanidiwale ira ndhila mbinlidhi to-iyana. Mbwenye atu anjinji tanosakula ndhila “ilukuluila” mwasiwa njo-orucha wendamo. Pyova-a thangaranga ira atu anjinji tanofunave dhowanave wendanga mundhila yen’na noiranganave vyongo ninga anjinji vinoirana aliwa. Mbwenye aliwa katinaonelamo ira ndhila yen’na nja Satana thitho ira limburo leli todhowa manongiwela.—1 Akor. 6:9, 10; 1 Juwau 5:19.

5. N’nga atu anjinji tafwanela irani ira tafwanye ndhila “yopaparedha” na nowendangamo?

⁵ Mbwenye ndhila “yopaparedha” njo-iyana mwasiwa Yesu uwongile ira mbaatu oyeva anofwanya ndhila yen’na. Mwasiwa ngwani? Mwasiwa ngoi waanamaro-edha onama. Pievyo Yesu vyaawenjeli-idhe liye anama-arelee va Mateu 7:15. Atu anjinji tanoonga ira utokala mamiliau manjinji amarelijiau o-iyana-iyana mbwenye tanoonga othenene enala tanofunji-a imbarimbari. Vamwasa wenuo, mamiliau manjinji aatu tanokonda saka relijiau laimbarimbari venango tanokala obalaleya zelu na vyevyo marelijiau vinofunji-a aliwa. Mbwenye pyo-orucha fwanya ndhila inonidhowana uingumi yo-omala. Yesu uongile ira: “Mwalokotanga madhuanga hora dhothene, munokaladi anamafunjedhanga, munodha idhiwa imbarimbari thitho imbarimbariyo inodha uthathulani.” (Juwau 8:31, 32) Akala mutofwanya imbarimbari thitho mutosakula a-arela atu enengo, niire ninousimbani! Nyo mutofunjedha Bibilya vinjinji na mutoidhiwa vinodedi-edha Nlungu ira muviirena thitho motoromadi vuruwana madhu a Yesu. Mofwanafwani-a mutoidiwa ira Yohova unodedi-edha ira mukonde mafunji-edho amarelijiau onama na mu-iyachi irana maferia amuilamboni. Mwaimbarimbari, nyo munoona ira rambela vyongo vyevi na irangana vyongo vinouvepani Yohova vinooda kala vyorucha. (Mat. 10:34-36) Venango vyali vyorucha ira muire machinjo va vyongo vinango. Masiki angalive ee-no, nyo kamwa-iyide namwasa munomdhiveliwana Babinyu Yohova, na munofuna mdhiveliwi-a rimee. Mwaimbari, Yohova unodha kala osangalala vinjinji nanyo!—Sang. 27:11.

6. Movwelana na lemba la Salimo 119:9, 10, 45, 133, chini inofuna nikami-a wendangave vandhila yopaparedha?

⁶ Chini inofuna nikami-a ira nidhowenave wenda vandhila yopaparedha? Kathuulelani. Ndhila dinango dhopaparedha dinokala vadhulu, ninga myango, tano-indi-edha basa vyothitedana mambalo mwadhila vinakami-e owendi-a karo ira a-avisikuwele ikundu inango. Va-akala vyotithedelana ninga vyevi, owedi-a korula angaodile berimela a-ngani noira ngivi. Mbwenye mwaimbarimbari, kavali unaonge ira vyothitedanavi kavinabasa mbwenye vinaadodomi-a baa-i! Mundhila imbo-ive, makundo a Yohova anofwanyea Bibilyani, tali ninga vyothitedanavi. Anonitithedela na anonikami-a dhowanave vandhila yopaparedha.—Muleri Salimo 119:9, 10, 45, 133.

7. N’nga azombwe tanofwanela onanga a-vi ndhila yopaparedha?

⁷ Akala muli zombwe, munoona ira malamulo a Yohova annawenjedheliwa? Pievyo vinofuna Satana ira muthuulelenga.  Vinofuna liye ndiira muthuulelenga ira nda-akale mundhila “ilukulu,” yenio mutu unoira vinofuna liye. Liye unofuna ira muthuulelenga ira kandinodyavo ilambo thitho uno-indi-edha basa afwinyu a xikolani na iterneni ira tauiri-engani thuulela vyevyo. Liye unofuna muthuulelenga ira mlabela Yohova kutatila hora. * Mbwenye kamudiwale ira: Satana kanofuna ira muthuulelenga vyo-arelavo vya ndila yen’na. Mbwenye Yohova ngo-iyana na Satana. Namwasa oi Yohova unofuna ira muthuulelenga vaingumi yapama inofuna nyo dakaana mwadhowanave vandhila inodhowi-a uingumi yo-omala.—Sal. 37:29; Esaya 35:5, 6; 65:21-23.

8. N’nga azombwe tanofunjedhavo n’ni na vyamuireele Olaf?

⁸ Onani viireile na bali mwinango unitaniwa Olaf. * Afwee a xikolani a Olaf tanomnyengelela ira agonena asika enango axikolani. Angawande ira liye ngwa Mboni dha Yohova  thitho ano-arela makundo anofunji-a Bibilya, asikana enango salanimwee taona ira vyevyo kaivyoodea. Ngumwasiwa aliwa tanoira vilivyothene vofuna mkopa ira amgonena. Mbewnye Olaf atokalave olimba na a-gonja va vyowesedhavi. Mbwenye kaali vyevi vyalimban’nena liye baa-i. Olaf uongile ira: “Mapurusoranga tatondiongana ira miyo ndidhowe faculdadi ndaira eeno atu tangandilemezile thitho ndangakadhi mutu ooneya pama.” N’nga chini yakami-idhe Olaf limbanana vyethene vyevi? Liye uongile ira: “Miyo tatokaana uxamwali na abali apingoni, aliwa tali ninga abalanga wamiyo. Thitho miyo ndatoroma funjedha Bibilya vinjinji, adhaire eeno ndanofunechechave mlabela Yohova.”

9. Chini inofwanela i-yo ira akala ninofuna dhowanave wendanga mundhila yopaparedha?

⁹ Satana unofuna ira mukume ndhila inodhowi-a wu ingumi yo-omala na muendenga mundhila isakule atu anjinji. Ndhila ilukulu “inodhowi-a manongiwa.” (Mat. 7:13) Mbwenye i-yo nitosakula dhowanave vuruwana madhu a Yesu no wendanga mudhila yopaparedha yeniyo ili yonibarela. Dhoweni nioneni yongo inango iniwandele Yesu ira niirena.

10. Movwelana na lemba la Mateu 5:23, 24 n’nga Yesu uninowandela ira niiren’ni?

¹⁰ Muleri Mateu 5:23, 24. Yesu unoonga mulemba leli likundo lofuneya vinjinji va ingumi ya Ayuda. Kathuulelani ira mutu mwinango vakachisini ali okozeya mva-a namavelela sembe inyama yofuna velela sembe. Mbwenye liye unothuulela ira utosukwali-a mutu unango, mbwenye liye uno-iyachi sembeeyo vakundu nodhowa mathei-ana na balee. Mwasiwa ngwan’ni utoira vyevi? Mwasa oi utokaana yongo yofuneya vinjinji kwaranyedha velela sembe wa Yohova. Yesu utovwei-a pama ira: “Dhowa umathei-ane na balao voroma.”

11. N’nga Yakobo uirilen’ni ira akale varendele na balee?

¹¹ Yongo inango iireile vaingumi ya Yakobo inooda nifunji-a yofunjedha yofuneya vamwasa okala varendele na bali-u. Yakobo angamadhi vyawa 20 undendai na ilambo ibaliwile liye, Yohova dhela mwa ngwelo, atomwandela Yakobo ira awelele waniwa. (Maro. 31:11, 13, 38) Mbwenye vatokala vyorucha, Esau balee wandimuwa, afuna mpa Yakobo. (Maro. 27:41) Angavwide vyevi “Yakobo atokumbanya noova vinjinji” noonanga ira balee unamwindanana. (Maro. 32:7) N’nga Yakobo uodile a-vi kala varendele na balee? Yoroma, liye atolobela wa Yohova na rima wethene noonga vyamwasula. Vanduli viwa liye atokala ova-a modhala mandha no tumiza vyotuva ira kamamva-e Esau. (Maro. 32:9-15) Vongomi-edha angagumanena Esau, liye atothonyi-edha ira unolemeza. Liye atokokora akala fendo imbo-i venango mbinli, mbwenye fendo thanu na mbinli! Yakobo atothei-ana na balee mwasa oi ali odhievi-a thitho atothonyi-edha lemezo.—Maro. 33:3, 4.

12. N’nga ninafunjedhevo n’ni va ifwanafwani-o ya Yakobo?

¹² I-yo ninooda funjedha yofunjedha yofunea vinjinji na vyairile Yakobo ira takale va rendele na balee. Yakobo ali odhievi-a na atovepa kami-iwa na Yohova. Adhamale liye atoira ikunduyee. Liye atoira viondile liye ira vyothene viwende mwapama vongumanana balee. Vongumana na Esau Yakobo kaasakile idhiwa ira adawi-ide mbaani venango apangile pama mbaani. Yakobo vyafuna liye ali kala varendele na balee baa-i, ifuneloyee ali eyo baa-i. N’nga i-yo ninasazi-edhe a-vi ifwanafwani-o ya Yakobo?

13-14. N’nga ninofwanela ira n’ni namsukwali-a bali?

¹³ Nafunanga ira niwendenga mundhila ya ingumi yo-omala, ninofwanela kala varendele na abali naarongoli-u. (Aroma 12:18) Akala nitosukwali-a bali mwinango, chin’ni inofwanela i-yo ira? Mosazi-a ifwanafwani-o ya Yakobo, ninofwanela lobela wa Yohova. Ninofwanela mvepanga Yohova ira anikami-e kaana rendele na baluo.

¹⁴ Ninofwanela kaana hora nothuulela vyofuka vi: ‘Ndili okozeya iyachi viulukuli-a, nokala odhievi-a nopepesa no kaathei-a rendele? N’nga Yohova na Yesu tanavivwe a-vi taona ira miyo nditoroma kaathei-a rendele nabali venango rongola?’ Vothuulela vyevi vinooda niva-a kopolo ira nionde vuruwana madhu a Yesu, vodhievi-a vonsaka bali ira nithei-ane no kaathei-a rendele. Mwandhila yena, ninooda sazi-edha ifwanafwani-o ya Yakobo.

15. N’nga irana ninga viongile lemba la Aefeso 4:2, 3, vinanikami-e a-vi kala varendele na bali-u?

¹⁵ Nyo munothuulela jafuna irea aakale ira Yakobo atothonyi-edha vigweli-a angagumanena na Esau? Vyongo vingakanle mo-iyana. Mbwenye, nafunanga ira nimathei-ane na bali ninofwanela kala odhievi-a. (Muleri Aefeso 4:2, 3.) Sanganikho 18:19 inoonga ira: “Bali odaweliwa unokwaranya sidadi yolimba. Thitho vatokala kangana unokala matranga ofungana mlango olimba.” Pepesa modievi-a unooda nikami-a dhula matranga “olimba.”

16. N’nga ninofwanela thuulelani nadhowanga makaathi-a rendele na bali, n’nga mwasiwa ngwani?

¹⁶ Ninofwanela ira polepole na vinofuna i-yo maonga na bali-u na ninavionge a-vi. Namala kozeya pama, ninooda msaka bali uli osukwala noira vyothene ira akale xamwali-u akoka. Voroma unooda onga vyongo vyo-onidhiveliwa. Vahora yen’na, pyo-orucha i-yo nyanyuwa noroma dhivunelanga, mbwenye irana vyevi kavinaoda nikami-a. Kamudiwale kaathi-a rendele naabalinyu neri-a pyofuneya vinjinji i-yani-ana sakanga idhiwa ira mbaani uirile pama na udawile.—1 Akor. 6:7.

17. N’nga nyo munofunjedhavo n’ni va ifwanaifwani-o ya Gilbert?

¹⁷ Bali, unoitaniwa Gilbert, nafwanela vilimbi-edha kaatei-a rendele. Liye unoonga ira: “Miyo ndatokaana makalelo orucha na mwananga wa i-yana. Miyo ndatomala vyawa vyokwaranya vinli ndidhilimbi-edhanga tapanya  na mwanaguo mopyasea no kaatei-a rendele.” N’nga liye airileni? “Hora yothene yadhowecha miyo matapanya na mwanaga ndaromecha ira lobelo miyo ndanovilimbi-edha kozeeli-a mathuulelwanga angalive ira liye anondiwakula mwaabuzu. Miyo ndanoidhiwa ira ndanofwanela kala okozeya levelela. Moyi ndatofunjedha ira kavyali vyofwanelela sakanga ira miyo ndanoira pama, ndatoidhiwa ira ifunelo yanga ali kaathei-a rendele.” Gilbert unoonga vyo-arelavo vyee ira: “Malamboano ndinovivwa kaatheya muurendele Mwasiwa nditokaana makaathedho apama na banjalanga lothene.”

18-19. Nasukwali-a mutu mwinango, n’nga ninofwanela sakula ira n’ni thitho mwasiwa ngwani?

¹⁸ Nazindiela ira nitosukwali-a bali, n’nga ninofwanela iravon’ni? Mu-indi-edhe pasa malangi-o a Yesu no kaathei-a rendel. Mumwandele Yohova mwasuo nonyindela zimu ochena ira mukaathei-a rendele. Nyo mwaira vyevyo, munooda kala warendele thitho munooni-a ira mwaimbarimbari nyo munovuruwana madhu a Yesu—Mat. 5:9.

¹⁹ Tipama idhuwa ira mwaudhivela Yohova uno-indi-edha basa Yesu Kristu, “muru wa pingo,” ira uode nisongolela uingumi. (Aef. 5:23) Eeno niga rumiwi Pedru, Tiyago na Juwau, i-yo nili afunechecha ‘vwela’ madhu a Kristu. (Mat. 17:5) Yofunjedha yena, nitofunjedha moda unofuna i-yo kaathei-a rendele na bali. Nairangana vyevi no dhowanave wenda mundhila yopaparedha inonidhowana wu ingumi yo-omala, ninooda kala osangalala malamboano, thitho songolo, sangalala odhowa nodhowa.