Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 51

Ná ndakundeéyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra

Ná ndakundeéyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra

“Ta̱yóʼo kúú se̱ʼi̱, ta̱ kúni̱níi̱ xínii̱, ta̱yóʼo kúú ta̱ nda̱ka̱xii̱n, kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nra” (MAT. 17:5).

YAA 54 “Ña̱yóʼo kúú ña̱ nda̱a̱”

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1, 2. a) ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin u̱ni̱ na̱ apóstol, ta ndáaña ke̱ʼéna? b) ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

TÁ KU̱I̱YA̱ 32 tá ni̱ya̱ʼa ña̱ pascua, ta̱ apóstol Pedro, ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan xi̱nina iin visión. Na̱yóʼo xi̱nina ña̱ na̱sama ki̱ʼva ña̱ náʼa̱ ta̱ Jesús chí xi̱ní iin yuku̱ ña̱ súkun, ta sana ña̱yóʼo xi̱kuu yuku̱ ña̱ xi̱naní Hermón. Tu̱ʼun Ndióxi̱ nátúʼunña xíʼinyó ndáaña ku̱u, káchiña: “Nu̱úra iin nda̱ye̱ʼe̱ña táki̱ʼva káa ñu̱ʼu ta ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxira ki̱ndoo yéʼe̱ña táki̱ʼva íyo luz” (Mat. 17:1-4). Ta saátu xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ tu̱ʼun yóʼo: “Ta̱yóʼo kúú se̱ʼi̱ ta̱ kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱; ta̱ sákusi̱í-inii̱. Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nra” (Mat. 17:5). Xíʼin ña̱ ke̱ʼéna ndiʼi tiempo ña̱ xi̱takuna ni̱na̱ʼa̱na ña̱ xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús. Ta saátu miíyó kúni̱yó keʼéyó táʼan ña̱ ke̱ʼéna.

2 Nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa sa̱kúaʼayó ña̱ kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús kúni̱ kachiña: ña̱ sandákooyó keʼéyó sava ña̱ʼa. Ta nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinyó keʼéyó.

“KI̱ʼVINDÓ CHÍ YÉʼÉ TÁÑU”

3. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Mateo 7:13, 14, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó?

3 (Kaʼvi Mateo 7:13, 14). Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ u̱vi̱ yéʼé ña̱ kúúmií xa̱a̱ síín síín yichi̱, iinña “ndíka̱” ta iinña “táñu”. Kǒo inkaka yichi̱ íyo. Ña̱kán, iin tá iinyó xíniñúʼu ndaka̱xinyó ndáa yichi̱ ku̱ʼu̱nyó ta xíniñúʼu viíní ndaka̱xinyó ña̱yóʼo, saáchi ña̱yóʼo kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kutakuyó ndiʼi tiempo.

4. ¿Ndáa ki̱ʼva íyo yichi̱ ña̱ “ndíka̱”?

4 Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó nda̱chun xa̱a̱ síín síín íyo yichi̱ yóʼo. Ku̱a̱ʼánína ndáka̱xinna ku̱ʼu̱nna yichi̱ ña̱ “ndíka̱”, saáchi va̱ása yo̱ʼvi̱ví ku̱ʼu̱nna nu̱úña. Ta va̱ása xíínna sandákoona yichi̱ yóʼo chi ndíku̱nna ña̱ kéʼé inkaka na̱ ku̱a̱ʼa̱n yichi̱ yóʼo. Va̱ása kíʼinna kuenta ña̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ta̱ kúni̱ ná ku̱ʼu̱nna yichi̱ yóʼo ña̱ va̱ʼa ndiʼi-xa̱ʼa̱na (1 Cor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19).

5. ¿Ndáaña kéʼé savana ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼína yichi̱ ña̱ táñu?

5 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ inka yichi̱ ña̱ “táñu”, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ loʼova kúú na̱ ndáni̱ʼí ña̱yóʼo. ¿Nda̱chun? Saáchi nu̱ú inka versículo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xíniñúʼu kuenta kooyó xíʼin na̱ profeta vatá (Mat. 7:15). Íyo yáʼaka mil religión, ta ku̱a̱ʼání na̱yóʼo káʼa̱nna ña̱ sánáʼa̱na ña̱ nda̱a̱. Xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ku̱a̱ʼání religión, ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndákava-inina ta va̱ása xíni̱na ndáa religión kúú mií ña̱ nda̱a̱. Ña̱kán, va̱ása nándukúkana yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo. Soo kiviva ndani̱ʼínaña saáchi ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Tá ndíku̱nndó ña̱ sánáʼi̱ ndóʼó, mií ña̱ ndixa kúúndó discípuloi̱; sakúaʼandó ña̱ nda̱a̱, ta tá ná kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ sa̱ñándó” (Juan 8:31, 32). Va̱ʼaní ke̱ʼún ña̱ va̱ása níxi̱ndiku̱n sa̱tá na̱ ku̱a̱ʼa̱n yichi̱ ña̱ ndíka̱, ta na̱ndukún ña̱ nda̱a̱. Ki̱xáʼún káʼvikaún tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún ndáaña kúni̱ra keʼún, ta xi̱niso̱ʼún ña̱ sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús. Ni̱xa̱ún ku̱nda̱a̱-iniún ña̱ va̱ása kúni̱ Jehová kuniso̱ʼoyó ña̱ sánáʼa̱ na̱ veʼe-nu̱ʼu vatá, ta ni va̱ása kúni̱ra ná taváyó vikó á kundiku̱nyó costumbre ña̱ va̱ása kútóora. Ta saátu ki̱ʼún kuenta ña̱ íxayo̱ʼvi̱vaña xíʼinyó keʼéyó ña̱ kúni̱ Jehová, ta sandákooyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa (Mat. 10:34-36). Sana i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼún nasamaún ña̱ kéʼún, soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-iniún xíniún Jehová ta kúni̱ún sakúsi̱íún-inira, na̱samavaún ña̱ kéʼún. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúsi̱íní-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼún (Prov. 27:11).

¿NDÁAÑA XÍNIÑÚʼU KEʼÉYÓ ÑA̱ VA̱ÁSA KEEYÓ YICHI̱ TÁÑU?

Consejo ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása keeyó yichi̱ ña̱ “táñu”. (Koto párrafo 6 nda̱a̱ 8). *

6. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 119:9, 10, 45, 133, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása keeyó yichi̱ táñu?

6 Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱nyó yichi̱ táñu, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása keeyó nu̱úña? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo. Sava yuku̱ íyo carretera ña̱ táñuní, ta chí yuʼú carretera yóʼo íyo ka̱a ña̱ sási tú carro. Ka̱a yóʼo kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱ kávanú ña̱ va̱ása kuyatinnína yuʼú carretera ta ko̱yona. Nda̱a̱ ni iin na̱ káva carro yóʼo va̱ása ka̱ʼa̱nna ña̱ sásiní ka̱a yóʼo nu̱úna. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ka̱a yóʼo saá íyo ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó keʼéyó, saáchi chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása keeyó yichi̱ táñu nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nyó (kaʼvi Salmo 119:9, 10, * 45, * 133). *

7. ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu koto na̱ va̱lí yichi̱ ña̱ táñu?

7 Na̱ va̱lí, ¿á túvindó ña̱ yo̱ʼvi̱ní ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinndó, ta sásiníña nu̱úndó? Ña̱yóʼo kúú ña̱ kúni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ná ndakanixi̱níndó. Kúni̱ra ná kotondó ndáaña kéʼé na̱ ku̱a̱ʼa̱n yichi̱ ña̱ ndíka̱, ta kúni̱ra ná kotondó ña̱ si̱íníva íyo na̱kán. Ta saátu kúni̱ra ná ndakanixi̱níndó ña̱ va̱ása si̱í íyondó nda̱a̱ táki̱ʼva si̱í íyo na̱ káʼvi xíʼinndó escuela á na̱ yiví na̱ xítondó nu̱ú Internet; ta kúni̱ra ná ndakanixi̱níndó ña̱ yo̱ʼvi̱ní ña̱ káʼa̱n Jehová, ta sásiníña nu̱úndó ña̱ si̱í koondó. * Soo ndakaʼánndó, ta̱ Ndi̱va̱ʼa va̱ása ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱ na̱ ku̱a̱ʼa̱n yichi̱ra chi va̱ása kúni̱ra kunda̱a̱-inina ndáaña kundoʼona. Soo, Jehová kúni̱ra ná kunda̱a̱-inindó ndáaña va̱ʼa ndakiʼinndó tá ná ku̱ʼu̱nndó yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakundó (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23).

8. ¿Ndáaña kivi sakúaʼa na̱ va̱lí xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Olaf?

8 Ndakanixi̱ní ndáaña kivi sakúaʼún xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano ta̱ naní Olaf. * Na̱ xi̱kaʼvi xíʼinra xi̱ ixandúxana xíʼinra keʼéra ña̱ kini, soo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ testigo Jehová kúúra ta ndíku̱nra ña̱ káʼa̱n Biblia. Ta tá ku̱nda̱a̱-ini ná válí ná káʼvi xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ndeéka ki̱xáʼaná íxandúxaná xíʼinra ña̱ ku̱su̱nra xíʼinná. Soo va̱ása níxiinra, ta su̱ví iinlá ña̱yóʼo níndoʼora chi íyo inkakavaña ndo̱ʼora. Ta̱ Olaf káchira: “Na̱ maestroi̱ xi̱ ixandúxana xíʼi̱n ña̱ ná kaʼvii̱ universidad, ta xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ña̱ va̱ása kundayáʼvíi̱ tá ná va̱ása kaʼvii̱”. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinra ku̱ndeé-inira? Ta̱yóʼo káchira: “Iin ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n kúú ña̱ ki̱xáʼíi̱ nándukúi̱ na̱ kutáʼan xíʼi̱n ti̱xin congregación, ta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ veʼi̱ saá ni̱xi̱yo na̱yóʼo. Saátu ki̱xáʼíi̱ káʼvi ni̱ʼikai̱ Biblia, ta tá xi̱kaʼvikai̱ña xi̱kandíxakai̱ ña̱ kúúña ña̱ nda̱a̱, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱kuni̱i̱ kachíñukai̱ nu̱ú Jehová”.

9. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá va̱ása kúni̱yó keeyó yichi̱ ña̱ táñu?

9 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúni̱ra ña̱ ná keeyó yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuyó, ta ná ku̱ʼu̱nyó yichi̱ ña̱ ndíka̱ nu̱ú ku̱a̱ʼa̱n ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ku̱a̱ʼa̱n ndiʼi-xa̱ʼa̱ (Mat. 7:13). Soo va̱ása keeyó yichi̱ ña̱ táñu tá ná ndakundeéyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús, ta saátu tá ná ndakaʼányó ña̱ ndáa yichi̱ yóʼo miíyó nu̱ú ña̱ va̱ása va̱ʼa. Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inka ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús keʼéyó.

“NDASAVIÚN KU̱A̱CHI XÍʼIN NA̱ TÁʼÚN”

10. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Mateo 5:23, 24, ¿ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinyó keʼéyó?

10 (Kaʼvi Mateo 5:23, 24). Nu̱ú versículo yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ iin ña̱ xi̱ndayáʼviní nu̱ú ndiʼi na̱ judío. Ná ndakanixi̱níyó ña̱ ni̱xa̱a̱ iin na̱ ñuu Israel ti̱xin templo, ta táxina iin kití ndaʼa̱ ta̱ su̱tu̱ ña̱ va̱ʼa kaʼnírarí nu̱ú Jehová, tasaá nda̱kaʼánna ña̱ sáa̱ iin na̱ táʼanna xíʼinna. Ña̱kán xi̱niñúʼu sandákoonarí ta ku̱ʼu̱nna. ¿Nda̱chun? ¿Á xi̱ndayáʼvika ña̱kán nu̱úka ña̱ taxina kití ndaʼa̱ Jehová? Xi̱ndayáʼvivaña, chi káxiní ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús: “Siʼnaka ndasaviún ku̱a̱chi xíʼin na̱ táʼún”.

Ta̱ Jacob vitání ni̱xi̱yo inira ta nda̱saviíra ku̱a̱chi xíʼin ñanira, ¿á kundiku̱nyó yichi̱ra? (Koto párrafo 11 xíʼin 12). *

11. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jacob ña̱ nda̱saviíra ku̱a̱chi ña̱ xi̱kuumiíra xíʼin ta̱ Esaú?

11 Tá ná kaʼviyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jacob, ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin inkana. Tá xa̱a̱ ni̱xi̱nu o̱ko̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ íyo ta̱ Jacob inka ñuu, Jehová chi̱ndaʼára iin ángel ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ xíniñúʼu ndandikóra ñuura (Gén. 31:11, 13, 38). Soo ni̱xi̱yo iin ña̱ xi̱sasi nu̱úra ña̱ ndandikóra, saáchi ñanira ta̱ Esaú xi̱kuni̱ra kaʼnírara (Gén. 27:41). Ta̱ Jacob xi̱yiʼvíníra ta xi̱ndi̱ʼi̱ní-inira, saáchi xi̱ndakanixi̱níra ña̱ xi̱sa̱a̱kava ñanira xíʼinra (Gén. 32:7). ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jacob ña̱ va̱ʼa nda̱saviíra ku̱a̱chi ña̱ xi̱kuumiíra xíʼin ñanira? Ña̱ nu̱ú, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová. Ña̱ u̱vi̱, chi̱ndaʼára regalo ndaʼa̱ ñanira (Gén. 32:9-15). Ta ña̱ u̱ni̱, tá xa̱a̱ nda̱kutáʼanra xíʼin ñanira ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ íxato̱ʼórara. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱a̱ u̱xa̱ yichi̱ xi̱kuxítíra nu̱úra. Ta̱ Jacob ndasaviíra ku̱a̱chi yóʼo chi vitá ni̱xi̱yo inira ta i̱xato̱ʼóra ñanira (Gén. 33:3, 4).

12. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jacob?

12 Íyo iin ña̱ ndáyáʼviní kivi sakúaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jacob tá kúma̱níka ndakutáʼanra xíʼin ñanira, saátu xíʼin ña̱ ke̱ʼéra tá nda̱kutáʼanra xíʼinra. Siʼna vitá ni̱xi̱yo inira ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinra. Tándi̱ʼi, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kuni̱ra keʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová, saáchi ke̱ʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa sákusi̱íra-ini ñanira tá xa̱a̱ ná ndakutáʼanra xíʼinra. Ta tá nda̱kutáʼanra xíʼin ta̱ Esaú va̱ása nína̱ára xíʼinra, ta ni va̱ása níka̱ʼa̱nra xíʼinra ndáana kúúmií ku̱a̱chi. Chi ña̱ xi̱kuni̱ra kúú ña̱ ndasaviíra ku̱a̱chi ña̱ xi̱kuumiíra xíʼin ñanira. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jacob?

¿NDÁA KI̱ʼVA NDASAVIÍYÓ KU̱A̱CHI ÑA̱ KÚÚMIÍYO XÍʼIN INKANA?

13, 14. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá ni̱ka̱ʼa̱nyó á ke̱ʼéyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin na̱ hermanoyó?

13 Miíyó na̱ ku̱a̱ʼa̱n yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuyó kúni̱yó viíní kutáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó (Rom. 12:18). Ña̱kán, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá ki̱ʼinyó kuenta ña̱ va̱ása va̱ʼa níkuni iin na̱ hermano xíʼin ña̱ ke̱ʼéyó á ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó? Kivi keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jacob, ta ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼinna.

14 Ta saátu xíniñúʼu taváyó tiempo kotoyó ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ kéʼéyó. Tá kúú kivi ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Á ndákunii̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ kéʼíi̱ á ña̱ káʼi̱n? ¿Á ndúkúi̱ ña̱ káʼnu-ini nu̱ú inkana ña̱ va̱ʼa ndakutáʼan viíi̱ xíʼinna? ¿Ndáa ki̱ʼva kuni Jehová ta saátu ta̱ Jesús tá ná chika̱i̱ ndee̱ ña̱ ndasaviíi̱ ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíi̱ xíʼin na̱ hermanoi̱?”. Ki̱ʼva ña̱ ndakuiinyó pregunta yóʼo kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús, ta saátu vitá koo iniyó ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin na̱ hermanoyó. Ta ña̱ kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jacob kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó keʼéyó ña̱yóʼo.

15. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Efesios 4:2, 3 xíʼinyó ña̱ ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin na̱ hermanoyó?

15 Ná ndakanixi̱níyó ndáaña kuu tá va̱ása vitá níxi̱yo ini ta̱ Jacob, ta kixáʼara na̱ára xíʼin ñanira. Sana va̱ása ndiʼiví ku̱a̱chi ña̱ xi̱kuumiína. Ña̱kán, tá ndásaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin na̱ hermanoyó xíniñúʼu vitá koo iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ini ta̱ Jacob (kaʼvi Efesios 4:2, 3). Proverbios 18:19 káchiña: “Yo̱ʼvi̱níka ña̱ ndasaviíyó ku̱a̱chi xíʼin iin na̱ migoyó na̱ va̱ása va̱ʼa níkuni xíʼin ña̱ ke̱ʼéyó, nu̱úka ña̱ ki̱ʼviyó iin ñuu ña̱ kútu̱ní ndási. Ta íyo sava ku̱a̱chi ña̱ yo̱ʼvi̱ní ndasaviíyó, nda̱a̱ táki̱ʼva yo̱ʼvi̱ ndakunáyó iin yéʼé ña̱ kútu̱ní ndási”. Ña̱ vitá koo iniyó íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin llave ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ndakunáyó “yéʼé” ña̱ kútu̱ní ndási.

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱, ta nda̱chun?

16 Xa̱a̱ ya̱chi̱ka viíní ná ndakanixi̱níyó ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ hermano na̱ sáa̱ xíʼinyó, ta ndáa ki̱ʼva ka̱ʼa̱nyó xíʼinna. Tasaá, tá xa̱a̱ íyo tu̱ʼvayó, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ hermano yóʼo, ta ná chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ ndakutáʼan vií tukuna xíʼinyó. Ta sana kivi ka̱ʼa̱nna iin ña̱ va̱ása kutóoyó, soo ná va̱ása sa̱a̱yó xíʼinna ta ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ íyo iin xa̱ʼa̱va kúú ña̱ ke̱ʼéyó á ni̱ka̱ʼa̱nyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna. Chi tá ná keʼéyó saá, va̱ása kivi ndakutáʼan viíyó xíʼinna. Ná ndakaʼányó chi ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ ndakutáʼan viíyó xíʼin na̱ hermanoyó, ta su̱víka ña̱ ka̱ʼa̱nyó ndáana kúúmií ku̱a̱chi (1 Cor. 6:7).

17. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Gilbert?

17 Ná kotoyó ndáaña ke̱ʼé iin ta̱ hermano ta̱ naní Gilbert ña̱ va̱ʼa nda̱kutáʼan vií tukura xíʼin iin na̱ veʼera. Ta̱yóʼo káchira: “Va̱ása vií níxi̱kitáʼi̱n xíʼin ñá loʼo se̱ʼi̱, ta yáʼaka u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ chi̱ka̱i̱ ndee̱ ña̱ ka̱ʼa̱n viíi̱ xíʼinñá ña̱ va̱ʼa ndakutáʼan vií tukundi̱”. ¿Ndáa inkakaña ke̱ʼéra? “Tá kúma̱níka ka̱ʼi̱n xíʼinñá, xi̱ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová ta xi̱sandákaʼíi̱n miíi̱ ña̱ va̱ása xíniñúʼu sa̱íi̱ tá ná ka̱ʼa̱nñá iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼi̱n. Ña̱kán, xi̱xiniñúʼu koo tu̱ʼvai̱ ña̱ ixakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱ñá. Ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ va̱ása ndáyáʼviví na̱ʼi̱ ña̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmiíi̱, chi ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ ndakutáʼan viíi̱ xíʼinñá”. ¿Ndáaña ku̱u xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra ña̱yóʼo? Ta̱yóʼo káchira: “Vitin va̱ʼaní kúnii̱ chi kǒoka ku̱a̱chi kúúmiíi̱ xíʼinñá, ta va̱ʼaní kítáʼi̱n xíʼin ndiʼi na̱ veʼi̱”.

18, 19. Tá ni̱ka̱ʼa̱nyó á ke̱ʼéyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin inkana, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó, ta nda̱chun?

18 Tá saá, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá ki̱ʼinyó kuenta ña̱ va̱ása va̱ʼa níkuni iin na̱ hermano xíʼin ña̱ ke̱ʼéyó á ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó? Xíniñúʼu kundiku̱nyó consejo ña̱ ta̱xi ta̱ Jesús ña̱ ndasaviíyó ku̱a̱chi xíʼin inkana. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi yóʼo xíʼin Jehová, ta ná ndukúyó espíritu santo nu̱úra ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinyó ndasaviíyó ku̱a̱chi yóʼo. Tá saá ná keʼéyó, kusi̱íníka-iniyó, ta na̱ʼa̱yó ña̱ xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús (Mat. 5:9).

19 Táxiníyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová saáchi va̱ʼaní xíniñúʼura ta̱ Jesús ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱úyó ti̱xin congregación (Efes. 5:23). Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ apóstol Pedro, ta̱ Santiago xíʼin ta̱ Juan ná chika̱a̱-iniyó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús (Mat. 17:5). Xa̱a̱ sa̱kúaʼayó ña̱ iin ki̱ʼva ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo kúú ña̱ ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin na̱ hermanoyó. Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná va̱ása kítayó yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuyó, ta saátu ndiʼi tiempo kusi̱í-iniyó.

YAA 130 Ná sakuaʼayó ixakáʼnu-iniyó

^ párr. 5 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná ki̱ʼviyó yéʼé táñu, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ taxi ña̱ kutakuyó. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná ndasaviíyó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼin na̱ hermanoyó. ¿Ndáaña kivi kasi nu̱úyó ña̱ keʼéyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinyó, ta ndáa ki̱ʼva kuchiñuyó keʼéyóña?

^ párr. 6 Salmo 119:9, 10: “¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼin iin ta̱ loʼo ña̱ va̱ása keʼéra ña̱ yaku̱a̱? Ña̱ kiʼinníra kuenta xíʼin ña̱ kéʼéra, ta keʼéra ña̱ káʼa̱n tu̱ʼún. 10 Xíʼin ndinuʼu-inii̱ nándukúi̱ yóʼó. Va̱ása taxiún ña̱ sandákoi̱ kundiku̱i̱n ña̱ káʼún xíʼi̱n”.

^ párr. 6 Salmo 119:45: “Ta kakai̱ yichi̱ ña̱ va̱ʼa ta va̱ása yi̱ʼvíi̱, saáchi ndíkui̱n ña̱ káʼún xíʼi̱n”.

^ párr. 6 Salmo 119:133: “Ná kuniʼi tu̱ʼún yichi̱ nu̱úi̱, ta va̱ása taxiún keʼíi̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa”.

^ párr. 7 Koto folleto ña̱ naní Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ 10 ña̱ ndáka̱tu̱ʼun na̱ va̱lí kúa̱an, pregunta 6: “¿Nda̱saa kivi kundeé-inii̱ tá káʼa̱nnína xíʼi̱n ña̱ keʼíi̱ iin ña̱ʼa?”, ta koto video ña̱ naní Kǒo na̱ kuchiñu sandáʼvi yóʼó, ña̱ va̱xi nu̱ú táʼví “Video ña̱ dibujo”, nu̱ú www.pr418.com (ki̱ʼvi nu̱ú ÑA̱ SÁNÁʼA̱ BIBLIA > NA̱ VA̱LÍ KÚA̱AN).

^ párr. 8 Na̱sama sava ki̱vi̱na.

^ párr. 59 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Tá ná va̱ása keeyó yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuyó, yóʼo kúú nu̱ú kundaa Jehová miíyó ña̱ va̱ása ko̱yoyó kotonde̱ʼéyó pornografía, á ña̱ kutáʼanyó xíʼin na̱ kéʼé ña̱ kini ta saátu ña̱ va̱ása chindayáʼviyó ña̱ kaʼvi va̱ʼayó.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱kuxítí ta̱ Jacob nu̱ú ñanira ta̱ Esaú, saáchi xi̱kuni̱ra ndasaviíra ku̱a̱chi ña̱ xi̱kuumiíra xíʼinra.