1-2. (a) Abakwenda ba Yesu basatu mubasabwa erikolaki, nabo mubayira bati? (b) Tukendighaki omo mwatsi ono?

EPASAKA y’oko mwaka 32 M.W. yabere yahwa, omukwenda Petero, Yakobo na Yoane mubalangira enzoli eyikaswekaya. Oko kitwa kiri, alinga kyabya kitwa kye Hermoni, Yesu mwahindukibwa embere syabo. “N’obusu buwe mobwakangabasania ng’eryuba, n’esyongimba siwe mosyabya nyeru-nyeru ng’ekyakakala.” (Mat. 17:1-4) Enzoli ikasonda erihwa, abakwenda mubowa oMungu akabugha ati: “Oyu ni mugala wage mwanze, namamutsemera ndeke; mumwowe.” (Mat. 17:5) Ngoko abakwenda basatu abo batamba enyuma sy’omwatsi oyo, mukyakangania ngoko mubowa Yesu. Twanzire erighabo.

² Omo mwatsi owalaba mutwalangira ngoko eryowa omulenge wa Yesu kikasaba itwaleka erikola emyatsi milebe. Omo mwatsi ono, tukendilangira emyatsi ibiri eyo Yesu abugha ati litolere itwakola.

3. Ngoko kiri omo Matayo 7:13, 14, litolere itwakolaki?

³ Soma Matayo 7:13, 14. Uminye ngoko Yesu mwakania oko mihanda ibiri y’esyongyo eyisighene eyikalolaya oko mihanda ibiri y’esyonzira esisighene, ‘enzira nene-nene’ ‘n’enzira nge’. Sihali enzira y’akasatu. Litolere itwayisombolera itwibene-bene enzira eyo tukendilabamo. Eriyisogha eri, ry’eriyisogha linene eryo twangakola​—kundi enzira eyikalolaya oko ngebe y’erikota ni nguma nyisa.

4. Wangabugha utiki oko ‘nzira nene-nene’?

 ⁴ Litolere itwabya itunemulengekania okwitendisosana eliri omo kati-kati k’esyonzira ibiri esyo. ‘Enzira nene-nene’ yiswire mw’abandu kundi kyolobire erilaba muyo. Eky’obulighe, abandu bangyi bakasombola erikwama enzira eyo n’erikola ng’abandi bandu bangyi abakakwamayo. Sibasi ngoko oyukayikasa erileta abandu b’omo nzira eyi ni Sitani, kandi yikalolaya oko luholo.​—1 Kor. 6:9, 10; 1 Yoa. 5:19.

5. Abandu balebe mubayikasa bati eribana enzira “nge” n’eritsuka erikwamayo?

⁵ Eyindi nzira eyitasosene ne ‘nzira nene-nene,’ ye ‘nzira nge’; na Yesu mwabugha ati abandu bake bo bakabanayo. Busanaki? Eky’eriswekya, omo mulondo owakwamire, Yesu mwahana abigha biwe burora-rora ati bayiteghaye oko baminyereri b’amabehi. (Mat. 7:15) Abandu balebe bakabugha bati ebisomo ni bingyi n’ebyosi bikayihalamba biti bikakangiriraya ekwenene. Busana n’ekyo abandu bangyi babiribunika mutima kutse bakabula nga bakwame ekyahi neryo sibalisyayikasa erisyasondya enzira eyikalolaya oko ngebe. Aliwe enzira eyo yanganabanika. Yesu mwabugha ati: “Mwamabya mukakwama ebinywa byage, imuli biga bage kwenene. Kandi mwasyaminya ekwenene, n’omwatsi w’ekwenene asyabaha obwiranda.” (Yoa. 8:31, 32) Kyowene, kundi iwe mughutakola ng’abandi bandu, aliwe muwayikasa erisondya ekwenene. Muwatsuka erigha ekinywa ky’oMungu kyo kutsibu utoke eriminya ebyo akatusaba erikola, kandi muwahulikirira amakangirirya wa Yesu. Eyindi myatsi eyo wigha, muyakuwatikya eriminya ngoko oMungu akatusaba eriyihighula oko makangirirya w’ebisomo by’amabehi n’eryumbya eribya tukatasyakola oko bisendebele by’ebisomo by’amabehi. Kandi muwigha ngoko kyanganakala oko mundu akakola esyombinduka omo ngebe yiwe atoke eritsemesya Yehova. (Mat. 10:34-36) Alinga mukitoloba okwiwe erikola esyombinduka esyo wabya usabirwe erikola; aliwe, muwayikasa erikola esyo kundi wanzire Tata waghu w’elubula kandi wanzire erimutsemesya. Akakutsemera kundu!​—Emi. 27:11.

6. Ngoko kiri omo Esyonyimbo 119:9, 10, 45, 133, ni kyahi kyo kyangatuwatikya erisighala omo nzira nge?

⁶ Twabitsuka erilendera omo nzira nge, ni kyahi kyo kyangatuwatikya erisighala muyo? Tulengekanaye oko ky’erileberyako kino. Omo bihugho bilebe bakahimbira ehiri nga hiluba hyoko syondaki nge nge nge esiri oko kitwa busana n’eriteya abandu abakalaba musyo. Ehiluba ehyo hikawatikaya abandu eritendilaba oko musike w’endaki kutse hakuhi nagho. Sihali oyo wangayilungumula ati ehiluba ehyo hyabere hikaleka inyatayatoghera omo ngwangwa n’erihutala kutse erihola! Esyokanuni sya Yehova esiri omo Biblia siri ng’ehiluba ehyo. Sikatuwatikaya erisighala omo nzira nge.​—Soma Esyonyimbo 119:9, 10, 45, 133.

7. Abalwana batolere ibabya n’amalengekania wahi oko nzira nge?

⁷ Inywe balwana, hakanabya endambi imwalangira esyokanuni sya Yehova nga sikabakakiraya erikola ebyo mwanzire? Ayo w’amalengekani awo Sitani anzire imwabya nagho. Angananza imwahira amalengekania wenyu w’oko myatsi eyikakolawa n’abandu abakalaba omo nzira nene-nene, kundi bakalangirika nga bakatsemera engebe yo kundu. Anzire iwayowa nga sighulitsemera engebe ng’abandu abo ukasoma nabo kutse abo ukalangira oko Enternete. Sitani  anzire iwalangira esyokanuni sya Yehova nga sikakukakiraya eritsemera engebe ngoko wanzire. * Aliwe wibuke kino: Sitani syanzire abandu abakalaba omo nzira nene-nene, baminye aho yikalolayabo. Yehova iye anzire iwaminya ngoko engebe yaghu yasyuwana wamabilola embere erilaba omo nzira nge.​—Esy. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Ekyahikira Olaf kyangighisya abalwana boki?

⁸ Lebaya ekyo wangigha oko ekyahikira omulwana mughuma oyukahulawamo Olaf alabamo. * Abakolo bali kyabo mubamuhatikana erikola obusingiri. Omughulu ababwira ati Abimiri ba Yehova bakakolesaya esyokanuni sy’eBiblia omo ngebe yabo, abasika b’omo kalasi kabo mubatasyamuhatikana kutsibu bati aghotsere nabo. Aliwe Olaf mwataleghula. Sibabya bakamuhatikana erikola  omwatsi mughuma musa! Olaf akabugha ati: “Abaghalima baghe mubasonda erinilighisya bati namabisoma akalasi kali-kali abandu ibakendinikenga. Mubabugha bati namatendikola nitya, isinangabana omubírí owuwene kutse eribya n’engebe eyuwene.” Ni kyahi ekyawatikaya Olaf erikinda erihatikanwa eryo? Akabugha ati: “Munayitunda hakuhi kutsibu n’abandi Bakristo b’omo ndeko yetu. Mubabya ng’aboko kihanda kyaghe. Kandi munatsuka erigha eBiblia yo kutsibu. Nabere ngalola embere erigha kutsibu, n’erikirirya lyaghe ngoko ebyo ngigha ni by’ekwenene mulyakanya. Ekyo mukyaleka inayisogha kundu erikolera Yehova.”

9. Abandu abanzire erisighala omo nzira nge batolere ibakolaki?

⁹ Sitani anzire iwalwa omo nzira eyikalolaya oko ngebe. Anzire iwakola ngoko abandi bandu bangyi bakakola n’erilaba omo “nzira eyikalolaya okwihera.” (Mat. 7:13) Aliwe twasyasighala omo nzira nge twamabilola embere eryowa Yesu n’erilangira enzira eyo mo buteya. Tulebaye oghundi mwatsi owo Yesu abugha ati litolere itwakola.

10. Ngoko kiri omo Matayo 5:23, 24, Yesu mwabugha ati litolere itwakolaki?

¹⁰ Soma Matayo 5:23, 24. Hano Yesu akakanaya oko mwatsi mulebe ow’abya w’omughaso munene oko Bayahudi ababya bakamuhulikirira. Lengekanaya oko mundu mulebe oyuli oko hekalu oyukasonda eriha omuhereri enyama nyilebe mo buhere. Oko ndambi eyo, omundu iniakabya amibuka ngoko omulikyabo awite olubanza okwiye, abya atolere erisigha enyama eyo y’aho ‘n’erighenda luba.’ Busanaki? Kundi habya ihane omwatsi w’omughaso munene owo abya atolere erikola embere sy’eriherera ekihembo kiwe oko Yehova. Yesu mwabugha ati: ‘Utsuke erisangana [erihulikirirana] n’omuli kyenu.’

11. Kanaya ekyo Yakobo akola atoke erikola obuholo haghuma na Esau.

¹¹ Twanganigha ebingyi oko mwatsi w’erikola obuholo omwiyiteghererya ekyahikira Yakobo. Yakobo abere abugha emyaka 20 isyali omo kihugho ekyo abutawamo, oMungu mwakolesya omumalaika amubwire ati asube ewabo. (Enz. 31:11, 13, 38) Aliwe habya olubanza. Omukulu wiwe yo Esau mwanabya n’amalengekania w’erisonda erimwita. (Enz. 27:41) Yakobo “mubaha” kutsibu n’erisagha ati omughala wabo anganabya inakinamubikireko ekinigha. (Enz. 32:7) Yakobo mwayira ati atoke erikola obuholo n’omughala wabo? Eky’erimbere, mwasaba Yehova yo kutsibu busana n’omwatsi oyo. N’enyuma syaho, mwatumira Esau y’ebihembo. (Enz. 32:9-15) N’omughulu ahindana na Esau mwamukangania ngoko amusikirye. Munama oko kitaka embere sya Esau​—butsira kaghuma kasa, kutse kabiri, aliwe ngendo sirinda. Yakobo mwayikehya n’erikangania kwasikirye Esau kandi mwakola obuholo haghuma n’omughala wabo oyo.​—Enz. 33:3, 4.

12. Eky’erileberyako kya Yakobo kyamatwighisyaki?

¹² Ngoko Yakobo ayiteghekanaya erihindana na Esau kandi ngoko akanaya naye, kikatwighisaya omwatsi mulebe. Omwiyikehya Yakobo mwasaba Yehova y’obuwatikya. Mwakangania ngoko mwakola erikwamana n’omusabe wiwe omwiyikasa erikola obuholo haghuma n’omughala wabo. Babere basungana, Yakobo mwatanza erikangania Esau oyusingene nga nindi, nandi nga yuwite amakosa. Ekyo Yakobo abya asondire ryabya erikola obuholo haghuma n’omughala wabo. Twangakwama tuti eky’erileberyako kya Yakobo?

13-14. Litolere itwakolaki twamabiminya ngoko twabirihitania oMukristo muli kyetu?

¹³ Twamabianza erilaba omo nzira nge eyikalolaya oko ngebe, litolere itwabya omo buholo haghuma n’abaghala n’abali betu. (Rom. 12:18) Litolere itwakolaki twamabiminya ngoko twabirihitania oMukristo mulikyetu? Nga Yakobo litolere itwasaba Yehova erilua oko mutima. Twanganamusaba tuti atuwatikaye tukayikasa erikola obuhoko haghuma na mughala wetu.

¹⁴ Kutya litolere itwabya n’endambi y’eriyitsopolya itwibene-bene. Twanganayibulya amabulyo ng’ano: ‘Nganaligha bweghu-bweghu ngoko n’ingye w’amakosa, erisaba obughanyiri, n’erikola obuholo? Yehova na Yesu bangayowa bati namabiyikasa erikola obuholo haghuma n’omughala kutse omwali wetu?’ Ebyo twangasubirya oko mabulyo ayo, byanganatukuna eryowa Yesu n’erileka itwayasondya oMukristo muli kyetu tutoke erikola obuholo haghuma naye. Okwekyo, twanganakwama eky’erileberyako kya Yakobo.

15. Erikolesya akanuni akali omo Abanya Efeso 4:2, 3 kyanganatuwatikya kiti erikola obuholo haghuma n’oMukristo muli kyetu?

¹⁵ Terilengekania nga byangabere biti Yakobo ng’atsuka erikania na Esau ng’omundu oyusingene, n’erisonda erimukangania ngoko niye w’amakosa! Erihindana lyabo lyangalwiremo obuhaka obukalire. Omughulu tukahindana n’omughala wetu busana n’erikola obuholo naye, litolere itwayikehya. (Soma Abanya Efeso 4:2, 3) Emisyo 18:19 yikabugha yiti: “Eriwatikya mughala wabo oyo wabirighalibwa likalire kwilaba omuyi w’amaka; n’amahaka ngaya ali ng’emihomo y’enyumba y’omwami.” Omughulu tukasaba oyo tukakanaya naye y’obughanyiri, kyanganamuwatikya eryanguha erikola obuholo haghuma netu.

16. Ni kindi kyahi ekyo litolere itwalengekaniako, kandi busanaki?

¹⁶ Kandi litolere itwayiteghererya kutsibu ebinywa ebyo tukendibwira omughala wetu kandi nga tukendibibugha tuti. Twabiyitegheka, tutolere itwakania naye tukayikasa eritasyasubya obwira haghuma naye. Oko nzuko anganabugha ebinywa ebitenditutsemesya. Ekyo kyanganatuhitania luba neryo itwasonda erimukangania ngoko n’itwe tusingene, aliwe erikola ekyo kyanganahikya okwisoha olubanza lo ndeke? Iyehe. Wibuke ngoko erisubyaho obuholo ni ky’omughaso munene kulenga erisonda erikangania oyusingene  nga nindi n’owamakosa nga nindi.​—1 Kor. 6:7.

17. Eky’erileberyako kya Gilbert kyamakwighisyaki?

¹⁷ Omughala wetu oyukahulawamo Gilbert mwayikasa kutsibu eribya mundu oyukakola obuholo. Akabugha ati: “Nabya n’esyombanza nyingyi n’omwali waghe. Munayikasa erisogha esyombanza esyo omo buholo tutoke eritasyabya bira.” Gilbert mwakola ekindi kyahi? “Obuli ndambi embere tukanaye ingasaba n’eryibuka ngoko siritolere inahitana amabimbwira omwatsi mulebe owatuwene. Kyabya kitolere inaghanyira bweghu-bweghu. Munigha ngoko siritolere inasondekania erikangania ngoko ningye nisingene, aliwe ekyo nitolere erikola ry’eriyikasa erisubyaho obuholo.” Ekyo mukyalwamo bighuma byahi? Gilbert akabugha ati: “Lino, nitekene omo mutima kundi niwite obwira obuwene haghuma n’abandu bosi b’omo kihanda kyaghe.”

18-19. Twamabihitania omundu mulebe, litolere itwayisogha erikolaki, kandi busanaki?

¹⁸ Neryo, wamabiminya ngoko wabirihitania oMukristo muli kyenyu, litolere iwayisogha erikolaki? Ukwame erihano lya Yesu omwiyikasa erisubyaho obuholo. Ukanaye na Yehova oko mwatsi oyo, kandi uleke ekirimu kiwe kibuyirire kikuwatikaye eribya omundu oyukakola obuholo. Wamabikola ekyo, iwukendibya n’obutseme kandi iwukendikangania ngoko unemwowa Yesu.​—Mat. 5:9.

¹⁹ Tutsemire kutsibu ngoko Yehova akakolesaya Yesu Kristo, “omutwe w’endeko” erituha obusondoli. (Efe. 5:23) Ng’omukwenda Petero, Yakobo na Yoane, ngambe itwayisogha kundu ‘erimwowa.’ (Mat. 17:5) Twamabigha ngoko twangowa Yesu omwikola obuholo haghuma n’oMukristo muli kyetu oyo tulyahitanaya. Omwikola tutya n’omwisighala omo nzira nge eyikalolaya oko ngebe, tukabana lino emiyisa mingyi n’obutseme bw’erikota omo biro ebikasa.