1, 2. a) ¿Jas mandar ajiyile oxwane jekabʼanumik bʼa Jesús, sok jastal yabʼye? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it?

TSAʼAN ja bʼa Pascua bʼa jabʼil 32, ja jekabʼanum Pedro, Santiago sok Juan wajye testigoʼil bʼa jun nakʼsat jel chamyiljel. Bʼa jun niwan wits, bʼa bʼobʼta jani kʼotel parte ja bʼa wits Hermón, ja Jesús tukbʼi splanta ja bʼa stiʼ sateʼi. Ja Biblia wa xyala: «Ja sniʼ sati xojobʼani jastal ja kʼaʼuji jaxa skʼuʼi och lijpuk jastal ijlabʼ» (Mat. 17:1-4). Yajni ojxta chʼak yile ja nakʼsati, ja jekabʼanumiki ti yabʼye jach yala ja Dyosi: «Jaʼ it ja Kunin jel xkʼana, ja maʼ lek wa xkila. Maklayik» (Mat. 17:5). Yuja jastal yiʼa ja sakʼanile, sjeʼawe yoxwanile ke waneni smaklajel ja Jesús, sok ja keʼntiki wani xkʼana oj jnochtik ja sjejel yaʼaweʼi.

² Ja bʼa artikulo ekʼta, jnebʼatik ke smaklajel ja Jesús wa stojolan yajelkan skʼulajel jujuntik jastik junuk. Ja bʼa artikulo it, oj kiltik chabʼ jasunuk yalakan ja Jesús bʼa tʼilan oj jkʼuluktik.

3. Jastalni wa xyala ja Mateo 7:13, 14, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktiki?

³ (Kʼuman ja Mateo 7:13, 14). Ja il wa xkilatik ke ja Jesús yala ke ay chabʼ puerta sok kada jujune tuktukil bʼej ja bʼa wa x-ikʼwani, ja juni ‹niwan bʼej› jaxa juni ‹latsʼan bʼej›. Mini ay tuk bʼej. Kada jujune oj jtsatik bʼa oj wajkotika. Jani ja jasunuk jel tʼilan oj jtsatiki yujni soka jaw oj jtatik jsakʼaniltik.

4. ¿Jastal oja chol kʼotel ja «niwan bʼeji»?

 ⁴ Wani xkʼana oj jnatik lek ja stukil yiʼoj ja chabʼ bʼej it. Ja bʼa «niwan bʼeji» jani wa stsaʼawe jitsan yujni mi wokoluk wajel ja tiw. Tristeni yabʼjel, jitsan ti wa skʼanawe oj kanuke tiw yuja jaʼ wa snochowe ja nole kristyano. Mini snaʼawe ta yeʼn ja Satanás, ja Dyablo, ja maʼ wa skʼana bʼa ti oj wajuke ja bʼa bʼej jaw bʼa ti wa x-ikʼwani bʼa chamelal (1 Cor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19).

5. ¿Jasa skʼuluneje jitsan bʼa stajel ja «latsʼan bʼeji» sok bʼa ti oj wajuke tiw?

⁵ Ja stukil ja «niwan bʼeji», ja juni kʼotelni jun ‹latsʼan bʼej›, sok ja Jesús yala ke jelni tʼusan ja maʼ wa staʼa. ¿Jas yuj? Jelni chaʼanyabʼalil yuja bʼa pilan bersikulo, ja Jesús yala ke la ka jkuidadotik soka alumanik mi meranuki (Mat. 7:15). Jastalni akʼubʼal jujuntik kuenta, ay jitsan mil relijyon, sok tʼusan mi yibʼanaluk wa xyala wa sjeʼawe ja smeranili. Yuja jitsan relijyon, jitsan kristyano elel sganaʼe sok mi snaʼa jas oj skʼuluke, sok mixa sleʼawe modo slejel ja bʼej bʼa sakʼanili. Pe wani xbʼobʼ staʼe, yujni ja Jesús yala: «Ta mixa jipawexkan ja jastik wa xjeʼa, kʼotelexni mero jnebʼumanik; oja naʼex sbʼaj ja smeranili, jaxa smeranili oj ya elanik libre» (Juan 8:31, 32).Jelni lek ja mi anocho ja kristyanoʼiki jani wa leʼa ja smeranili. Kʼe achʼikabʼaj ja bʼa spaklajel ja Yabʼal ja Dyosi bʼa oja naʼ jastik yaʼunej kujlajuk sok amaklay ja jastik sjeʼa ja Jesús. Jun sjejel, anebʼa ke ja Jyoba wani smajlay ke oj kijnaytik ja jas wa sjeʼawe ja relijyon mi meranuki sok la katikan skʼulajel kʼinik ma kostumbreʼik bʼa ti jakel bʼa relijyonik mi meranuk. Cha anebʼa ke ayni ekʼele mi pasiluk skʼulajel ja jas wa skʼana ja Jyoba sok yajelkan skʼulajel ja jastik mi lek wa xyila (Mat. 10:34-36). Bʼobʼta ja weʼn mini pasiluk awabʼ skʼulajel ja jastik it, pe yuja waxa yajtay jawa tat bʼa satkʼinali sok waxa kʼana lek oj yila ja yuj mini el wa gana. Sen ja Jyoba jelni gusto ay yuj weʼna (Prov. 27:11).

6. Jastalni wa xyala Salmo 119:9, 10, 45, 133, ¿jasa oj skoltayotik bʼa oj ajyukotik ja bʼa latsʼan bʼeji?

⁶ Ta kʼeta wajkotik ja bʼa latsʼan bʼeji, ¿jasa oj skoltayotik bʼa oj ajyukotik tiw? La katik jun sjejel. Bʼa jujuntik país, ja karreteraʼik jel latsʼan ja bʼa montañaʼi ayiʼoj jun smakbʼal ja bʼa stiʼtik ja karretera bʼa oj skoltay ja maʼ wan syamjeli sok bʼa mi oj chʼayuk ja karro. Ja smakbʼal it wa xkoltani bʼa mi jel oj mojxuke ja bʼa stiʼ ja karreta sok mi oj mokʼuke bʼa jun loman kʼinal. ¿Anke mini jun yama karro oj kʼe kʼumal bʼa oj yal ke jelni xmakwani ja smakbʼal jaw? Pes ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba ja bʼa Biblia jachni kʼotel jastal smakbʼalik jaw: wani xmakuni bʼa oj ya ajyukotik ja bʼa latsʼan bʼej jaw (kʼuman ja Salmo 119:9, 10, 45, 133).

7. ¿Jastal maʼ oj yile ja keremtik akʼixuk ja «latsʼan bʼeji»?

⁷ Keremtik akʼixuk, ¿ay maʼ ekʼele waxa wila ke wanxa xjelxi ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba? Jani jaw ja jas wa skʼana oja pensaraʼuk ja Satanás. Wani skʼana ke jaʼ oj wajuka sat ja jastik wa skʼulane ja matik ti wajume ja bʼa niwan bʼeji sok ja jastal jel lek x-ekʼyujile. Wa skʼana oja pensaraʼuk ke mini jel wana yajelyi el slekilal jastal jawa mojik bʼa eskuela sok ja kristyanoʼik waxa wila bʼa internet, sok ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba mibʼi xya  awabʼ stsamalil ja jastik lek bʼa sakʼanili. * Pe ajuluka kʼujol, ja Satanás mini xcham skʼujol bʼa oj snaʼe ja jas oj ekʼ sbʼaje tsaʼan ja matik wa skʼulane ja jas wa skʼana. Pe ja Jyoba xchiktesnejawi lek ja jas oj ajukyile ja matik ti oj ajyuke ja bʼa bʼej wa x-ikʼwani bʼa sakʼanili (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23).

8. ¿Jasa wa xbʼobʼ snebʼe ja keremtik akʼixuk ja sjejel bʼa Olaf?

⁸ Pensaraʼan ja jas wa xbʼobʼa nebʼ ja bʼa yexperiencia jun hermano mito ay skʼujol sbʼiʼil Olaf. * Ja yeʼn wani xtʼenji yuja smojik bʼa eskuela bʼa oj koʼuk bʼa chaʼanik mulal. Yajni xcholo yabʼye ke ja testigoʼik bʼa Jyoba jani wa xyiʼaje ja tojelal wa xyaʼa ja Biblia, jitsan akʼixuk yilawe jastal jun modo bʼa yajel och probar sok sleʼawe modo oj kʼokxuk bʼa oj wayukesok.  Pe ja yeʼn mini kʼokxi, sok mini kechanuk ja wokol jaw ekʼ sbʼaji. Ja yeʼn wa xyala: «Ja jmaestroʼik man wa xyalawekabʼ bʼa awajkon bʼa universidad, pes ja jaw wanibʼi xyawi merana lekilal. Wa xyalawekabʼ ta mikʼa jkʼulani, mini jas oj makunukon». ¿Jastal bʼobʼ kuchyuj ja tʼenjel jaw? Ja yeʼn wa xcholo: «Jleʼa lekil amigoʼik ja bʼa kongregasyon. Jachni kʼotye jastal jpamilya. Cha mastoni kʼe kil stʼilanil ja kestudio bʼa Biblia. Yajni mas wa xchʼika jbʼaj, mastoni wa xkʼuʼan bʼa jani it ja smeranili sok mas puesto wala ajyiyon bʼa yaʼteltajel ja Jyoba».

9. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta wa xkʼana ti oj ajyukotik bʼa chʼin bʼej?

⁹ Ja Satanás wa skʼana ke oj elkotikan ja bʼa bʼej wa x-ikʼwani bʼa sakʼanili sok wa skʼana ti oj wajkotik sok spetsanil ja kristyano ja bʼa niwan bʼej wa x-ikʼwani bʼa chʼakelali (Mat. 7:13). Pe ta mi xkaʼatikan smaklajel ja Jesús sok wa xkilatik ja chʼin bʼej jastal jun jasunuk bʼa wa stalnayotik, mini oj elkotikani. La kiltik ja wego pilan jasunuk yala ja Jesús ke tʼilan oj jkʼuluktik.

10. Jastalni wa xyala ja Mateo 5:23, 24, ¿jasa yala tʼilan oj jkʼuluktik yala ja Jesús?

¹⁰ (Kʼuman ja Mateo 5:23, 24). Ja bʼa bersikuloʼik it, ja Jesús wani stajel tiʼal jun jasunuk jel chaʼanyabʼal sbʼaja judíoʼik wan maklajelyuji. La jpensaraʼuktik june maʼ tey bʼa templo sok ojxta yayi ja sacerdote jun chante jastal majtanal. Ta ja bʼa jutsʼin jaw wa xjul skʼujol ke kʼeʼelsok kʼumal ja yermano, tʼilani oj yakan ja chanteʼi sok oj eluk ja tiw. ¿Jas yuj? ¿Jasunkiluk kʼotel mas tʼilan yuja skʼapjelyi jun majtanal ja Jyoba? Ja Jesús yala jaman lek: «Aʼa kulan bʼajtan soka wa wermano».

11. ¿Jastik skʼulan ja Jacob bʼa oj ya kulan soka Esaú?

¹¹ Jelni jitsan jas wa xbʼobʼ jnebʼtik sbʼaja yajel ajyuk ja lamanil spaklajel jun jasunuk ekʼ ja bʼa sakʼanil ja Jacob. Yajni ja Jacob junukxa 20 jabʼil mi teyuk bʼa mero slugar, ja Dyosi ya makunuk jun angel bʼa yajelyi mandar akumxuk (Gén. 31:11, 13, 38). Pe ayni jun wokol: ja sbʼankili, ja Esaú, sleʼunejni modo bʼa oj miljukyuj (Gén. 27:41). Ja Jacob jeltoni «xiw sok wa x-aji chamskʼujol» spensarajel ke ja yermano snolunejtoni tajkel (Gén. 32:7). ¿Jastik skʼulan ja Jacob bʼa oj ya kulan soka yermano? Bʼajtan, yayi orasyon sok spetsanil skʼujol ja Jyoba. Xchabʼil, sjekayi ja Esaú jun majtanal yaʼasok spetsanil skʼujol (Gén. 32:9-15). Sok yoxil, yajni kʼot yil sbʼaje, ja Jacob yeʼnani waj kʼumanuk bʼajtan sok stoyo ja Esaú. Sok mini kechan jun ekʼele koʼ tinan bʼa stiʼ sat, jukeni ekʼele. Bʼa jun modo chʼin yaʼa sbʼaj sok kiswani, ja Jacob yaʼa kulan soka yermano (Gén. 33:3, 4).

12. ¿Jasa wa xnebʼatik ja bʼa sjejel bʼa Jacob?

¹² Ayni jas wa xbʼobʼ jnebʼtik ja jastal xchapa sbʼaj ja Jacob ja yajni ojxa yil ja yermano sok ja jastal skʼumani. Bʼajtan, chʼin yaʼa sbʼaj skʼanjelyi ja Jyoba bʼa akoltajukyuj. Tsaʼan, jachni skʼulan jastal skʼana bʼa yorasyon skʼulajel ja janekʼ bʼobʼyuj bʼa lekni oj wajyuj ja yajni oj yil sbʼaj soka Esaú. Sok yajni yila sbʼajsoki, mini kʼesok kʼumal sbʼa machunkiluk ayiʼoj rason. Ja jas wa skʼana jani yajel kulan soka yermano. ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuʼuktik ja jas skʼulani?

13, 14. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta jyajbʼesnejtik pilan snochuman Kristo?

¹³ Ja matik teytik ja bʼa bʼej wa x-ikʼwani och bʼa sakʼanil wani xkʼana oj katik ajyuk ja lamanil soka kermanotiki (Rom. 12:18). Ja yuj, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta kaʼa jbʼajtik kuenta ke jyajbʼesnejtik pilan snochuman Kristo? Jastalni Jacob, tʼilani oj katikyi orasyon sok spetsanil jkʼujoltik ja Jyoba sok skʼanjelyi aya koʼuk slekilal ja janekʼto wa xkʼujolantik bʼa yajel ajyuk ja lamanil.

¹⁴ Cha jelni tʼilan oj jpiltik tyempo bʼa spaklajel jbʼajtik. Jun sjejel, ojni bʼobʼ jobʼ jbʼajtik: «¿Puesto maʼ ayon bʼa oj jchʼay ja jastal niwan wa xkaʼa jbʼaji, yajel jbʼaj chʼin bʼa skʼanjel perdon sok yajel ajyuk ja lamanil? ¿Jastal maʼ oj yabʼ ja Jyoba soka Jesús ta keʼn wa xleʼa modo sok wa xkaʼ ajyuk ja lamanil soka kermano ma kermana?». Ja sjakʼjeliki wani xbʼobʼ snikotik bʼa smaklajel ja Jesús sok yajel jbʼajtik chʼin bʼa mojxel soka kermanotik bʼa yajel ajyuk ja lamanil. Ja sjejel bʼa Jacob ojni skoltayotik bʼa oj bʼobʼkujtik.

15. ¿Jastal wa skoltayotik ja rason wa xtaʼatik bʼa Efesios 4:2, 3 bʼa yajel ajyuk ja lamanil soka kermanotik?

¹⁵ ¿Jas maʼ oj ekʼuk lekbʼi ja Jacob jel niwan yaʼa sbʼaj ja yajni waj staʼ ja yermano? Bʼobʼta tukni lek oj ekʼuk yuja jastal wa skʼana ajyi. Cha jachni junxta, ta oj loʼilanukotiksok jun hermano bʼa stojbʼesel jun kʼumal, tʼilani oj jkʼuluktik sok jun jmodotik bʼa chʼin (Kʼuman ja Efesios 4:2, 3). Ja Proverbios 18:19 wa xyala: «Jun hermano bʼa yajbʼesnubʼal mastoni mi pasiluk ochel ke yuj bʼa jun chonabʼ bʼa chapan lek, sok ay tiroʼik ja bʼa spuertaʼil jun yijil chonabʼ». Ja yajel jbʼajtik chʼin bʼa skʼanjel perdon wani xbʼobʼ kʼotuk jastal ja yabe bʼa oj bʼobʼ ya ochkotik ja bʼa «yijil chonabʼ» jaw.

16. ¿Jasa tʼilan oj jpensaraʼuktik, sok jas yuj?

¹⁶ Cha tʼilani oj jpensaraʼuktik lek sok oj jpensaraʼuktik bʼajtan jasa oj kaltikyabʼ ja hermano maʼ jyajbʼesnejtiki sok jastal oj kaltikyabʼi. Yajni chapanotikxa, tʼilani oj mojxukotiksok pe jani bʼa slejel modo bʼa yajnajel chikan jas yajbʼelal ay ja bʼa skʼujoli. Bʼobʼta ja bʼajtani oj yalkabʼtik yaljelik bʼa mi jel lek oj kabʼtik. Pe la kuchkujtik bʼa mi oj tajkukotik ma bʼa oj jletik  modo skoltajel jbʼajtik, yujni ja jaw mini oj skoltayotik bʼa yajel ajyuk ja lamanil. La kaʼ jul jkʼujoltik ke yajel ajyuk ja lamanil soka kermanotiki mastoni jel tʼilan ke yuj yiljel machʼa lek skʼulani ma machʼa miyuki (1 Cor. 6:7).

17. ¿Jasa waxa nebʼa soka sjejel bʼa Gilbert?

¹⁷ La kiltik jasa skʼujolan skʼulajel jun hermano sbʼiʼil Gilbert bʼa yajel ajyuk ja lamanil. Ja yeʼn wa xyala: «Ajyikuj jitsan wokol sok june ja bʼa jpamilya. Yiʼajkuj mas ja chabʼ jabʼil bʼa skʼujolajel tsamalxta loʼilanel sok slejel modo kʼumanel bʼa jachuk oj cha kil jbʼajsok lek». ¿Jasa mas skʼulan? «Bʼajtanto oj loʼilanukon soka jpamilya it, wani xkayi orasyon sok wa xchapa jbʼaj bʼa mi wego oj syajbʼeson ta ay jas yaj yalakabʼ. Tʼilani puesto oj ajyukon bʼa yajel perdon. Jnebʼa bʼa mini oj jkʼul luchar yuja jderechoʼik sok jnebʼa ke masni tʼilan ja oj ka ajyuk ja lamanil». ¿Sok jastal wajyuj? Ja Gilbert wa xyala: «Ja wego laman ayon yujni wa xkiʼaj jbʼajsok lek yibʼanal ja jpamilya».

18, 19. Ta ay maʼ jyajbʼesnejtik, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktik, sok jas yuj?

¹⁸ Anto, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta kaʼa jbʼajtik kuenta ke jyajbʼesnejtik pilan snochuman Kristo? Jani skʼuʼajel ja mandar bʼa Jesús bʼa yajel ajyuk ja lamanil. La jtatikyi tiʼal ja it ja Jyoba sok la jletikyi ja skoltanel ja yip bʼa stojbʼesel ja kʼumali. Ta jkʼulantik, ojni ajyukotik gusto sok oj jetik ke wantik smaklajel ja Jesús (Mat. 5:9).

¹⁹ Janekʼto wa xkaʼatik tsʼakatal yuja Jyoba wa stojowotik sok yajalkʼujol yajel makunuk ja Jesukristo, bʼa yeʼnani ja «olomal ja bʼa kongregasyon» (Efes. 5:23). Jastalni ja jekabʼanum Pedro, Santiago sok Juan, puesto la ajyukotik bʼa smaklajel (Mat. 17:5). Kilunejtik jun modo ke bʼa oj lajxukujtik jani yajel ajyuk ja lamanil sok chikan jas kermanotik bʼa jyajbʼesnejtik. Sok ta ti wala ajyitik ja bʼa latsʼan bʼej wa x-ikʼwani ja bʼa sakʼanili, ojni kiltik jitsan slekilal ja wego sok gustoni oj ajyukotik bʼa tolabida.