1-2.(a) Zvini va nga byeliwa ku maha a vapostoli vanharu va Jesu, niku va gumesile va maha yini? (b) Zvini hi to zvi wona ka ndzima leyi?

LOKU ku hundzile a Phasika ga 32 Nguveni ya Hina, mupostoli Pedro, na mupostoli Jakobe, na mupostoli Johani va wonile zvilo zvo hlamalisa nguvhu. A cikhati va nga hi le hehla ka citsunga, zvi wonekisako ku Citsunga ca Hermoni, va no wona Jesu na a hundzuluswa. A Bhibhiliya gi wula ku ‘a nghohe yakwe yi no woninga ku fana ni gambo, a tinguwo takwe ti hatima a ku khwatsi kuwonekela’. (Mat. 17:1-4) Laha a muwoniso lowo wu nga kari wu mbhela, va nozwa gezu ga Nungungulu giku: “Loyi hi yena N’wana wa mina ndzi mu randzako, loyi ndzi xalalako hi yena. Mu ingiseni.” (Mat. 17:5) Lezvi a vapostoli lavo va nga maha wutomini gabye andzhako ka lezvo, zvi kombile ku hakunene va mu ingisile Jesu. Hi lava ku pimanyisa cikombiso cabye.

² Ka ndzima yi nga hundza hi wonile lezvaku a ku ingisa gezu ga Jesu zvi wula ku tsika ku maha zvilo zvo kari. Ka ndzima leyi, hi ta wona zvilo zvimbiri lezvi Jesu a ngaku hi fanele ku maha.

3. Matewu 7:13, 14, i hi fanele ku maha yini?

³ Lera Matewu 7:13, 14. Ka mavhesi lawa, hi wona ku Jesu i kumbukile tinyangwa timbiri ti yako ka tindlela timbiri to hambana: Ka ndlela yin’we ya “hombe”, ni yin’we yo ‘manyana’. A ku na ndlela ya wunharu. Hi fanele ku hlawula ha hoce a ndlela leyi hi to famba hi yona. Leco hi cona ciboho ca lisima nguvhu ka zvontlhe hi to maha wutomini ga hina, hakuva i ndlela yin’we basi yi yisako wutomini ga pindzukelwa.

4. Tlhamusela tshamela ga ndlela leyi ya “hombe”.

 ⁴ Leci hi faneleko ku ci tiva, ku hi kwihi kuhambana ka tindlela leto ta timbiri. Leyi ya “hombe” ku famba vanhu vo tala hakuva a zvi karati ku famba hi yona. A ya hava hi ku a votala va hlawula ku famba hi ndlela leyo, ve khube va landza van’wani va fambako hi ndlela leyo. A va zvi tivi ku hi Sathani a kokako vanhu lezvaku va famba hi ndlela leyo, niku i lava ku va yafa va ku bhi. — 1 Kor. 6:9, 10; 1 Joh. 5:19.

5. Zvini a vokari va ti karatileko va maha kasi va kuma ndlela yo ‘manyana’ va tlhela va sangula ku famba hi yona?

⁵ A ndlela leyi yin’wani a hi ya “hombe”, yi “manyene” niku Jesu i te vatsongwani va yi kumako. Hikuyini? Ku ni mhaka yo hlamalisa laha. Wona lezvaku ka vhesi 15, Jesu i tlharihisile vapizani vakwe lezvaku va ti wonela vaphrofeti va mawunwa. (Mat. 7:15) Ku ni wukhongeli ga talela ga cima, niku a kutala ka gona gi ti byela ku gi gondzisa lisine. Ku ni vanhu vo tala nguvhu va mbhetilweko ntamu kutani va vhalilweko mahlo hi wukhongeli legi laha ka ku ne a va ha zami ku lavetela ndlela yi yako wutomini. Phela a ndlela leyo yi kona futsi. Jesu i te: “Mu vapizani va mina loku mu simama ku hlayisa a timhaka ta mina. Mu ta tiva lisine, ni lisine li ta mu tlhatlhisa.” (Joh. 8:31, 32) Ha ku dzundza hi lezvi u nga ti nyika cikhati u lavetela lisine, u nga vhumeli ku khube u landza van’wani. Ka cikhati leco, u no sangula ku gondza Mhaka ya Nungungulu zvi eta, u tiva lezvi a zvi lavako ka hina u tlhela u ingisa lezvi Jesu a nga gondzisa. A cin’we ca lezvi u nga gondza ku Jehovha i lava ku hi nga kholwi tigondzo ta wukhongeli ga mawunwa hi tlhela hi tsika ku maha tifesta ni zvilo zvin’wani zvi yelanako ni tiferiyadho ti tako hi ka wuhedheni. U tivile kambe lezvaku a ku maha lezvi Jehovha a zvi lavako ni ku tsika ku maha zvilo zvi nga mu tsakisiko zvi nga tshuka zvi karata. (Mat. 10:34-36) Kuzvilava a zvi ku olovelangi a ku cica lezvi zvi nga laveka wutomini ga wena kasi u tsakisa Jehovha. Hambulezvo, u ti karatile u tlhela u timisela hakuva wa mu randza Papayi wa wena wa le tilweni niku u lava ku mu tsakisa. Yena, a nga no ku tsaka hi lezvi u nga maha! — Mav. 27:11.

6. Hi kuya hi Lisimu 119:9, 10, 45, 133, cini ci to hi vhuna ku hi nga humi ndleleni yo manyana?

⁶ Loku hi sangulile ku famba ndleleni yo manyana, cini ci to hi vhuna ku hi nga humi ndleleni leyi? Wona mufananiso lowu: Ka matiko yo kari, ku mahiwa maruwa yo hlonga lomu ka zvitsunga, va gumesa va bhiya lomu matlhelweni. A libhiyo lelo, li vhikela movha ni loyi a fambisako — li maha ku a fambela kule ni laha gi gumesako kona ruwa kutani ku nga weli lomu cikheleni futsi. I hava a nga wa ta khala aku a libhiyo lelo la mu vhalela ku huma laha ruweni kasi a ya dhibha a bayisiwa kutani kufa futsi. A milayo ya Jehovha yi nga lomu ka Bhibhiliya yi fana ni libhiyo lelo. Yi hi vhikela ku hi nga humi ndleleni yo manyana. — Lera Lisimu 119:9, 10, 45, 133.

7. Wena muswa, u fanele ku yi wonisa kuyini a ndlela yo manyana?

⁷ Wena muswa, wa tshuka u ti zwisa ku a milayo ya Jehovha yo ku bohelela? Phela hi lezvi Sathani a lavako ku u ti zwisa zvona. Lezvi lava va fambako ndleleni ya hombe va wonekisako ku khwatsi vo ti buza hi wutomi, Sathani i zvi lava nguvhu a ku ku wona na u navela lezvi vona va mahako. A nga ha tirisa lezvi va mahako a vaswa lava u gondzako navo kutani lezvi u zvi wonako lomu ka Internet kasi u ti zwisa ku khwatsi wa luza wutomi go tsakisa. Sathani i lava ku u zvi wonisa ku a milayo ya  Jehovha yo ku vhalela ku ti buza hi wutomi hi kumbhelela kasi uzwa lezvi hakunene gi nandzihisako zvona. * Kanilezvi, alakanya lezvi: Sathani a nga zvi lavi ku lava va fambako ndleleni yakwe va nyima va ehleketa hi lomu va yako kona. A kuhambana na Sathani, Jehovha i ku komba zvi ku dlunya lezvi u to zvi kuma cikhatini ci tako loku u simama ku famba ndleleni yi yako wutomini. — Lis. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23.

8. A vaswa va nga gondza yini ka cikombiso ca Olaf?

⁸ Wona lezvi u nga gondzako ka makabye a ha hiko muswa, wa ku hi Olaf. * A zvigondzani-kuloni zvi no mu kucetela ku maha wubhayi. A cikhati a nga va tlhamusela ku yena kota Kustumunyu ya Jehovha i hanya hi milayo ya Bhibhiliya, a vanhanyana vo kari a nga gondza navo, va no mu bhejela, va zama  hi tindlela tontlhe kasi a hlengela navo masango. Kanilezvi, Olaf i no tiya a ku nde, a nga vhumeli ku hlengela navo masango. A hi lezvo basi a nga lwisana nazvo. I wula lezvi: “A vagondzisi va ndzi kucetele ku ndziya Univhersidhadhe kasi a vanhu va ndzi wona na ndzi hi munhu wo chaviseka. Va wa tlhela va ku loku ndzi ngayi ndzi nga ta kuma ntiro wa wu nene ne litsako wutomini.” Cini ci nga mu vhuna ku tiya ka zvontlhe lezvo? I wula lezvi: “Ndzi wa hi ni wunghana ga hombe nguvhu ni vamakabye laha bandleni. Va wa fana ni mamani, ni papayi, ni vamakabye ka mina. Ndzi no tlhela ndzi sangula ku gondza Bhibhiliya zvi eta. Laha ndzi ngaya ndzi gondza zvi eta, ndzi noya ndzi tiyiseka khwatsi a ku ndzi le lisineni. Lezvo zvi mahile ku ndzi ti yimisela ku tirela Jehovha.”

9. Zvini va faneleko ku maha lava va lavako ku simama va famba ndleleni yo manyana?

⁹ Sathani i zvi lava nguvhu a ku ku humesa ndleleni yi yako wutomini. I lava ku u ti patsa ni vanhu laha va yileko, u famba navo ndleleni ya hombe “yi yako kulovisweni”. (Mat. 7:13) Hambulezvo, loku hi zvi wona ku a ndlela leyi yo manyana yo hi vhikela, hi tlhela hi ingisa Jesu, hi ta zvi kota ku simama hi famba hi yona. Zvezvi, a hi woneni nchumu wun’wani lowu Jesu a ngaku hi fanele ku maha.

10. Hi kuya hi Matewu 5:23, 24, Jesu i te hi fanele ku maha yini?

¹⁰ Lera Matewu 5:23, 24. Laha, Jesu i wulawulile hi cimaho ca lisima nguvhu ka vaJudha lava va nga kari va mu ingisela. Hi nga alakanyela munhu na a hi phambeni ka mupristi, na a longile ku mu nyika cihari kasi a maha hi cona muphahlo. Ka cikhati caleco, a alakanya ku a makabye wakwe i na ni mhaka na yena! Zvini a nga fanele ku maha? I wa fanele ku siya cihari leci a nga lava ku maha hi cona muphahlo, a ‘suka a famba’. Hikuyini? Hi ku ku wa hi ni nchumu wa lisima a nga fanele ku maha na a nga se nyikela muphahlo ka Jehovha. Jesu i wu wulile kubaseni a nchumu lowo, aku: “Hlota kurula ni makabye wa wena kuranga.”

11. Zvini a nga maha Jakobe na a zama kuva ni kurula ni makabye wakwe Esawu?

¹¹ Mhakeni ya ku hlota kurula ni van’wani, hi nga gondza nchumu wa lisima nguvhu hi ku kambisisa zvokari zvi nga humelela wutomini ga Jakobe. Loku ku hundzile 20 wa malembe na a hanya kule ni lomu a nga pswaliwa kona, Nungungulu i no mu laya ku a tlhela tikweni gabye. (Gen. 31:11, 13, 38) Hambulezvo, ku wa hi ni cikarato. A makabye wakwe Esawu i wa lavile ku mu daya. (Gen. 27:41) Laha Jakobe a nga hi kona, i wo ‘chava nguvhu, a karateka’ hi ku alakanya ku dhevhi a makabye wakwe wa ha hi ni civiti. (Gen. 32:7) Zvini a nga maha Jakobe kasi ava ni kurula ni makabye wakwe? A kusangula, i no khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe xungetano hi mhaka leyo; a guma a rumela zvinyikiwo zvo tala ka Esawu. (Gen. 32:9-15) Hi kugumesa, Jakobe i no ranga hi yena a kombisa cichavo ka makabye wakwe a cikhati leci va nga kumana. I no khizama, a korama mahlweni ka Esawu— a nga koramangi khati gin’we, ne mambiri, mave ntlhanu wa makhati! — Gen. 33:3, 4.

12. Hi gondza yini ka cikombiso ca Jakobe?

¹² Hi gondza cokari ka lezvi Jakobe a nga ti longiselisa zvona kasi a ya kumana na Esawu ni ka lezvi a nga maha a cikhati va nga kumana. I rangile hi ku ti koramisa a kombela Jehovha kasi a mu vhuna. A nga khongelangi a guma a kondla mawoko, i no maha zvontlhe a nga zvi kota kasi a tlhangana ni  makabye wakwe hi ndlela ya kurula. Laha va nga kumana, a nga zamangi ku komba Esawu a ku hi mani a nga ni razawu laha ka vona. Leci Jakobe a nga ci lava, kuva ni kurula ni makabye wakwe. Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Jakobe?

13-14. Zvini hi faneleko ku maha loku hi khunguvanyisile makabye wo kari?

¹³ Hina hi fambako ndleleni yi yako wutomini hi lava ku maha lezvi hi zvi kotako kasi hi hanya hi kurula ni vamakabye va hina. (Rom. 12:18) Zvini hi faneleko ku maha loku hi pola ku hi khunguvanyisile makabye wo kari? A ku fana na Jakobe, hi fanele ku khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe. Hi nga mu kombela ku a katekisa mizamo ya hina ya ku lava ku vhuxa kurula ni makabye wa hina.

¹⁴ Hi fanele ku ti nyika cikhati ca ku ti hlola kambe. Hi nga ti wutisa zvilo zvo fana ni lezvi: ‘Ndzi ti yimisele ku tsika matshandza, ndzi ti koramisa ndzi kombela rivalelo, ndzi vhuxa kurula ni makabye wa mina ke? Jehovha i ta ti zwisa kuyini loku ndzi ranga hi mina ndzi zama ku vhuxa kurula ni makabye wa mina?’ Kuzvilava a mihlamulo ya hina yi nga hi kuca ku ingisa Jesu, hi ti koramisa hi tshinelela makabye wa hina kasi hi vhuxa kurula. Loku hi maha lezvo, hi tava hi pimanyisa cikombiso ca Jakobe.

15. A ku tirisa wusungukati gi nga ka Va Le Efesusi 4:2, 3 zvi nga hi vhunisa kuyini ku vhuxa kurula ni makabye?

¹⁵ U alakanya ku na ku humelele yini loku Jakobe i wa no kombisa matshandza laha a nga bhulisana ni makabye wakwe? A zvilo na zvi nga fambangi khwatsi. Loku hi ya lulamisa zunga hi nga nago ni makabye wo kari, zvi lava ku hi ti koramisa laha hi bhulisanako naye. (Lera Va Le Efesusi 4:2, 3.) Mavingu 18:19 i wula lezvi: ‘Zva hehuka a ku khozisa a muti wu bhiyelweko, ku hundza a makabye a zangarileko; ni tiholova ti khwatsi zvikwinyaro zva khokhola.’ A ku ti koramisa hi kombela rivalelo, zvi nga maha ku a munghana a tlhatlheka ku vhuxa kurula.

16. Zvini zvin’wani hi faneleko ku ranga hi ehleketa hi zvona, niku hikuyini?

¹⁶ Zvi lava ku hi ranga hi ku ehleketa khwatsi kambe hi lezvi hi to wula ka makabye wa hina ni lezvi hi to wulisa zvona. Loku makunu hi longile, zvi lava ku hi lava makabye wa hina hi mu khunguvanyisileko, na hi hi ni kungo ga ku holisa mbilu yakwe hi vhuxa kurula naye. Kusanguleni, a nga ha wula zvilo zvo kala kutsakisa.  Ka ciyimo leco, zva olova ku zangara kutani ku ti yimelela. Kanilezvi, a ku lezvo zvi ta mu vhuna ku mu bhula hi ndlela ya yi nene mu tlhela mu vhuxa kurula? Ne ni kutsongwani. Alakanya lezvaku a ku vhuxa kurula ni makabye wa wena hi zvona zva lisima ku hundza ku tiva loyi a nga ni razawu. — 1 Kor. 6:7.

17. U gondza yini ka tshango ga Gilberto?

¹⁷ A makabye wo kari wa ku hi Gilberto i kululile a n’watseka na a zama ku hanya hi kurula ni van’wani. I tlhamusela lezvi: “Ka khati go kari, ndzi zangarisene ni xaka go kari. Ku hundzile malembe mambiri na ndzi zama ku bhula naye hi ndlela ya yi nene ni yo rula kasi hi vhuxa wuxaka.” Zvini kambe a nga maha Gilberto? I wula lezvi: “Na ndzi nga seya bhula naye, ndzi wa ranga hi ku khongela ndzi tlhela ndzi ti longisela kuzwa ni gihi gezu go tlhava gi nga wa ta huma. Zvi wa lava ku ndzi tshama ndzi longile ku tsetselela. Ndzi zwisisile ku zvi wa lava ku ndzi nga lweli ku kuma razawu; a ntiro wa mina ku wa hi ku zama ku vhuxa kurula.” Zvini zvi nga humelela? Gilberto i bika lawa: “Lezvi makunu ndzi no pe, hakuva ndzi hanya hi kurula ni maxaka ya mina wontlhe.”

18-19. Loku hi khunguvanyisile wokari, zvini hi faneleko ku ti yimisela ku maha, niku hikuyini?

¹⁸ Makunu-ke, zvini u faneleko ku ti yimisela ku maha loku u pola ku u khunguvanyisile makabye wo kari? Khongela ka Jehovha hi mhaka leyo, u kombela moya wakwe kasi wu ku vhuna ku mu bhulisana hi kurula. Gumesa u landzela cileletelo ca Jesu ca ku vhuxa kurula naye. Loku u maha lezvo, u ta kuma litsako u tlhela u engetela ku komba lezvaku wa mu ingisa Jesu. — Mat. 5:9.

¹⁹ A ho ku mu bonga Jehovha hi lezvi a hi rangelako hi ndlela ya lirandzo hi ku tirisa Jesu Kristu, a “hloko ya bandla”. (Efe. 5:23) A hi ti yimiseleni ku ‘ingisa’ Jesu, a ku fana na mupostoli Pedro, na mupostoli Jakobe, na mupostoli Johani. (Mat. 17:5) Hi wonile lezvi hi nga mu ingisisako zvona Jesu hi ku vhuxa kurula ni makabye hi mu khunguvanyisileko, ni ku simama hi famba ndleleni yo manyana yi yako wutomini. Loku hi maha lezvo, hi ta kuma makatekwa yo tala zvezvi, ni litsako lo kala ku mbhela cikhatini ci tako.