1-2. (a) Die yen a vuẹ iyinkọn ri Jesu erha nẹ ayen ru, die kọyen ayen ruru? (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

RE VWO ru orẹ ọwanvrẹ ri 32 C.E. nu, iyinkọn nana Pita, Jems, kugbe Jọn da mrẹ emramrẹ rẹ igbevwunu ọvo. Ayen mrẹ Jesu ro vwo wene oma, ọ sa dianẹ vwẹ enu rẹ ugbenu ri Hermon. “Opharo rọye ko lo wrowro kerẹ ọnre, iwun rọye da rhe fon kerẹ oze.” (Mat. 17:1-4) Emramrẹ na vwo kuẹphiyọ re, iyinkọn na de nyupho rẹ Ọghẹnẹ rọ vwọ ta: “Ọnana hẹ ọmọ mẹ ro je vwe na, rẹ ivun rọye vwerha ovwẹ na; we nyo ota rọye.” (Mat. 17:5) Iyinkọn erha nana djerephia womarẹ obo rẹ ayen yeren akpọ wan nẹ ayen ghene kerhọ ri Jesu. Avwanre guọnọ vwẹrokere udje rayen.

² Vwẹ uyono rọ wanre na, avwanre yonori nẹ re vwo nyupho ri Jesu mudiaphiyọ nẹ a cha kẹnoma vwọ kẹ erọnvwọn evo. Vwẹ uyono nana, a cha fuẹrẹn erọnvwọn ivẹ ri Jesu tare nẹ avwanre ru.

3. Vwo nene obo rehẹ Matiu 7:13, 14, die yen ofori nẹ e ru?

³ Se Matiu 7:13, 14. Jokaphiyọ nẹ Jesu djunute anurhorho ivẹ ra wan ruẹ idjerhe ivẹ re fẹnẹre, re dia idjerhe ọ “hẹhẹre” kugbe idjerhe ọ “hwahwa”. Idjerhe re erha herọ-ọ. Kofori nẹ a jẹ idjerhe a cha wan enẹna. Ọnana yen orhiẹn rọ ma ghanre kparobọ kidie ọyen se djephia sẹ avwanre che vwo arhọ ri bẹdẹ na.

4. Mavọ wo se djisẹ rẹ idjerhe ọ “hẹhẹre” na?

 ⁴ Ofori nẹ avwanre vwo ẹruọ ro fẹnẹ rọ herọ vwẹ uvwre rẹ idjerhe ivẹ na. Idjerhe ọ “hẹhẹre” na titiri mamọ kidie ebẹnbẹn herọ vwẹ idjerhe yena-a. Ọ da ohwo mamọ nẹ ihwo buebun jẹ ojẹ rẹ ayen vwọ yan vwẹ idjerhe yena. Ayen riẹnre nẹ Idẹbono yen si ihwo rere ayen vwọ yan vwẹ idjerhe nana-a, ayen je riẹn nẹ ughwu yehẹ oba rẹ idjerhe na-a.—1 Kọr. 6:9, 10; 1 Jọn 5:19.

5. Mavọ yen ihwo evo davwẹngba te ayen sa vwọ mrẹ idjerhe ọ “hwahwa” na je dia evun rọyen?

⁵ Vwọ fẹnẹ idjerhe ọ “hẹhẹre” na, idjerhe o chekọ na pha “hwahwa,” Jesu je tanẹ imihwo krẹn yen sa guọnọ mrẹ. Diesorọ? Ọ vwerhoma dẹn nẹ owọrota rọ vwọ kpahọn, Jesu vwo orhọ-esio vwọ kẹ idibo rọyen kpahen emraro refian. (Mat. 7:15) Ihwo evo tanẹ ẹga uriorin buebun yen herọ, buebun rayen je tanẹ ayen yono uyota na. Fikirẹ oborẹ ẹga bun wan, ọnana kọ nẹrhẹ ofu dje ihwo buebun ayen rhe vwo ẹwẹn ayen vwọ guọnọ idjerhe rẹ arhọ na mrẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo a sa guọnọ idjerhe na mrẹ. Jesu da ta: “Wo de phi obọ phihọ ota mẹ vwẹ ọ rẹ uyota ovwan ke dia idibo mẹ, ovwan ke riẹn uyota na, uyota na ko ru ovwan phihọ ọmuvwiẹ.” (Jọn 8:31, 32) Ọ vwerhoma dẹn nẹ, wọ vwẹrokere otu na-a; ukperẹ ọtiọyen, wọ guọnọ uyota na. Wọ da tuẹn eyono rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ phiyọ rere wo se vwo yono oborẹ Ọghẹnẹ guọnọ miẹ avwanre, wọ je kerhọ rẹ iyono ri Jesu. Wo ji yono nẹ, Jihova guọnọre nẹ avwanre sen iyono rẹ ẹga rẹ efian eje je dobọ rẹ erẹ vẹ irueru ri churobọ sio ji. Wọ je rhe mrẹvughe re nẹ wọ vwọ davwẹngba ru wo vwo si obọ nẹ iruemu vẹ irueru ri tuẹn Jihova oma na, ọ cha dia obo re lọhọ vwọ kẹ wẹ kakaka-a. (Mat. 10:34-36) Ọ ghwa dia obo re lọhọ vwọ kẹ wẹ wo vwo ru ewene ri fori-i. Ẹkẹvuọvo, wo muomaphiyọ kidie wo vwo ẹguọnọ rẹ Ọsẹ wẹn rọhe obodjuvwu, wọ je guọnọ aruesiri rọyen. Ọnana cha nẹrhẹ oma vwerhọn dẹn!—Isẹ 27:11.

6. Kirobo rehẹ Une Rẹ Ejiro119:9, 10, 45, 133, die yen sa chọn avwanre uko vwọ dia idjerhe ọhwahwa na?

⁶ Ọ da dianẹ avwanre yan vwẹ idjerhe ọhwahwa na re, die yen sa chọn avwanre uko vwọ dia evun rọyen? Roro kpahen udje nana. O vwo ogba re viẹ muẹ okọkọ rẹ idjerhe rọ pha hwahwa rọ wan enu rẹ ugbenu yẹrẹ urhie vrẹ rere ọ sa vwọ sẹro rẹ ohwo rọ gua imoto vẹ imoto rọyen. Ogba nana sẹro rẹ ihwo re djẹ vwẹ idjerhe na rere ayen vwo je siẹkẹrẹ akọkọ ri idjerhe na nọ yẹrẹ tobọ wanvrẹn asan re gberi kẹ ayen na. O vwo idriva vuọvo rọ cha tanẹ ogba nana so ebẹnbẹn vwọ kọye-en! Irhi ri Jihova rehẹ Baibol na họhọ oka rẹ ogba ọtiọyena. Irhi rọyen chọn avwanre uko rere a sa vwọ dia idjerhe ọhwahwa na.—Se Une Rẹ Ejiro 119:9, 10, 45, 133.

7. Ẹro vọ yen ofori nẹ ighene vwo ni idjerhe ọhwahwa na?

⁷ Ighene, o vwo ọke ọvo we vwo roro nẹ irhi ri Jihova ganọ? Idẹbono guọnọre nẹ we vwo oka rẹ iroro tiọyen. Ọ guọnọre nẹ wan tẹnrovi oborẹ ihwo re yan vwẹ idjerhe ọhẹhẹre na ruẹ, we vwo roro nẹ ayen ghene riakpọ. O che ru ọnana womarẹ ihwo wẹ vẹ ayen gbe kpo isikuru yẹrẹ ihwo re riariẹ owẹ phiyọ kugbe obo wọ mrẹ vwẹvunrẹ itaneti wo vwo roro nẹ ayen riakpọ gbọ wẹ. Idẹbono guọnọre nẹ wo roro nẹ irhi ri Jihova dobọ wẹn jẹ rere  wo vwo jẹ akpọ ẹriọ vọnvọn. * Ẹkẹvuọvo karophiyọ nẹ: Idẹbono guọnọre nẹ ihwo re yan vwẹ idjerhe ọhẹhẹre nana riẹn obo re hẹrhẹ ayen vwẹ obaro na-a. Jihova guọnọre nẹ wọ riẹn oborẹ akpọ wẹn che yovwin te siẹrẹ wọ da sa daji idjerhe rẹ ọhwahwa na.—Une 37:29; Aiz. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Die yen ighene se yono vwo nẹ udje ri Olaf rhe?

⁸ Roro kpahen obo wo se yono vwo nẹ udje rẹ eghene ọshare ọvo re se Olaf. * O hirharoku ukeke vwẹ obọ rẹ emọ iklasi rọyen rere o se vwo vwobọ vwẹ uruemu rẹ ọfanrhiẹn. O ji vwo dje fiotọ kẹ ayen nu nẹ Iseri ri Jihova ruẹ nene iji ri Jihova rehẹ Baibol na, emetẹ evo vwẹ iklasi na ke rhoma ri tikpẹrikpẹ phiyotọ rere ayen sa vwọ nẹrhẹ o she phiyọ ufi rẹ ọfanrhiẹn. Ẹkẹvuọvo Olaf rhọvwen ru oborẹ  ayen guọnọre na-a. Ọ dia ọnana ọvo yen ukeke ro hirharoku-u. Olaf da je ta: “Iyono mẹ je guọnọ nẹ me vwọ tua isikuru ride kidie ayen rorori nẹ ọnana cha nẹrhẹ ihwo muọghọ kẹ vwẹ je nẹrhẹ mi vwo omamọ rẹ iruo rọ cha kẹ vwẹ omavwerhovwẹn vwẹ akpeyeren.” Die yen chọn Olaf uko vwo phi ukeke yena kparobọ? Ọ da ta: “Me da rhe vwẹ ugbeyan vwo mu iniọvo rẹ ukoko mẹ. Kẹ ayen họhọ ihwo rẹ orua mẹ. Mi de ji ri muomaphiyọ eyono ri Baibol na vwọ vrẹ obo ri jovwo. Mi vwo yono kodo phiyọ ye, ki mi ri vwo imuẹro nẹ ọnana yen ghini uyota na. Ukuotọ rọyen, mi de ri muomaphiyọ ẹga ri Jihova.”

9. Die yen a guọnọ mie ihwo re guọnọ dia idjerhe rẹ ọhwahwa na?

⁹ Idẹbono guọnọre nẹ wo vrẹn nu idjerhe ọhwahwa na, ro sun ohwo kpo arhọ na. Ọ guọnọre nẹ wo kuomakugbe ihwo buebun re yan vwẹ idjerhe rẹ ọhẹhẹre ro sun ohwo kpo “ughwru” na. (Mat. 7:13) Ẹkẹvuọvo, avwanre sa dia idjerhe rẹ ọhwahwa na ọ da dianẹ avwanre nyo urhurhu ri Jesu ọkieje ji ni idjerhe na kerẹ ochọvwe. Enẹna, gbe jẹ a fuẹrẹn emu ọfa ri Jesu guọnọre nẹ e ru.

10. Kirobo rehẹ Matiu 5:23, 24, die yen Jesu tare nẹ avwanre ru?

¹⁰ Se Matiu 5:23, 24. Vwẹ ẹkpo nana, Jesu ta ota vwọ kẹ egọghẹnẹ ri Ju kpahen irueru ọvo rọ ghanre vwọ kẹ ayen mamọ. Vwẹ ẹwẹn vwo roro ohwo rọhẹ evun rẹ uwevwin rẹ ẹga na rọ guọnọ muẹ eranvwe ro che vwo ze izobo vwọ kẹ orherẹn na. Siẹvuọvo na ọ da karophiyọ nẹ ọyen vẹ oniọvo rọyen ghwọ, ọ cha yanjẹ izobo na vwo rere ọ “yanran.” Diesorọ? O ghini vwo emuọvo rọ ghanre vrẹ izobo re che ze vwọ kẹ Jihova? Jesu nabọ dje fiotọ rọ vwọ ta: “Wọ vẹ omoni wẹ na rhuẹrẹ kugbe tavwe.”

11. Djekpahen oborẹ Jekọp davwẹngba te rere ọ vẹ Isọ sa vwọ rhuẹre kugbe?

¹¹ E se yono kpahen obo ra vẹ iniọvo avwanre sa vwọ rhuẹre kugbe siẹrẹ e de roro kpahen ikuegbe rẹ akpeyeren ri Jekọp. Jekọp vwo vrẹn nu orho rọyen omarẹ ẹgbukpe 20 nu, Ọghẹnẹ da womarẹ amakashe vuẹ nẹ o rhivwin kpo orho rọyen. (Jẹn. 31:11, 13, 38) Ẹkẹvuọvo, ebẹnbẹn ọvo herọ. Oniọvo rọyen ọkpako Isọ guọnerọ hwe. (Jẹn. 27:41) “Oshọ de mu Jekọp oma de ron” kidie o roro nẹ ọ sa dianẹ ivun rọyen ji miovwo oniọvo rọyen. (Jẹn. 32:7) Die yen Jekọp ruru rere ọ vẹ oniọvo rọyen sa vwọ rhuẹre kugbe? Ẹsosuọ, ọ nẹrhovwo rhe Jihova kpahen ẹdia na. O vwo ru ọyena nu, o de ji mu eranvwe buebun vwo ruẹse kẹ Isọ. (Jẹn. 32:9-15) Ukuotọ rọyen, rọ vwọ mrẹ oniọvo rọyen re, Jekọp da jowọ rọ vwọ vwomakpotọ vwọ kẹ Isọ. Ọ nuẹ uyovwin kpotọ kẹ Isọ ọ dia obọ ọvo-o, ọ dia abọ ivẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo abọ ighwrẹn soso! Kidie nẹ Jekọp vwomakpotọ ji muọghọ vwọ kẹ oniọvo rọyen, ọ vẹ ọyen da rhuẹre kugbe.—Jẹn. 33:3, 4.

12. Die yen e yono vwo nẹ udje ri Jekọp rhe?

¹² Avwanre yono emu ọghanghanre vwo nẹ oborẹ Jekọp muegbe wan o ki ri nene Isọ rhuẹre kugbe. Jekọp vwomakpotọ nokpẹn rẹ ukẹcha vwo mie Jihova. O de ji ru nene obo rọ nẹrhovwo kpahen na je davwẹngba rere ọ vẹ oniọvo rọyen sa vwọ rhuẹre kugbe. Ọke rẹ ayen ihwo ivẹ na vwọ mrẹ ohwohwo, Jekọp guomariase-e. Ọdavwẹ ri Jekọp ọyen ayen ihwo ivẹ na vwọ rhuẹre kugbe. Mavọ yen a sa vwọ vwẹrokere udje ri Jekọp?

13-14. E de gbe oniọvo rẹ avwanre ku, die yen fori nẹ e ru?

¹³ Kerẹ ihwo re yan vwẹ idjerhe rẹ arhọ na, ofori nẹ avwanre vẹ iniọvo avwanre yerin kugbe vwọrẹ ufuoma. (Rom 12:18) Die yen ofori nẹ avwanre ru e de noso nẹ avwanre gbe oniọvo rẹ avwanre ọvo ku? Kerẹ Jekọp, e jẹ avwanre nẹrhovwo rhe Jihova nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. A sa vuẹ nẹ ọ chọn avwanre uko rere a vẹ oniọvo rẹ avwanre na sa vwọ rhuẹre kugbe.

¹⁴ Ofori nẹ a je ghwọrọ ọke vwo roro kpahen obo ra cha ta vẹ obo ra cha ta wan. A sa nọ oma rẹ avwanre onọ kerẹ: ‘Mi muegbe me vwọ rhọvwen nẹ omẹvwẹ yen ruchọ, ji yovwunu rere mẹ vẹ ọyen sa vwọ rhuẹre kugbe? Oma cha vwerhen Jihova vẹ Jesu siẹrẹ me da jowọ mẹ vẹ oniọvo mẹ rẹ ọshare yẹrẹ ọ rẹ aye vwọ rhuẹre kugbe?’ Ẹkpahọnphiyọ rẹ avwanre che mu avwanre vwo nyupho ri Jesu je jowọ rere a vẹ oniọvo rẹ avwanre vwọ rhuẹre kugbe. Vwẹ ẹdia nana, a sa vwẹrokere udje ri Jekọp.

15. Mavọ yen uchebro rọhẹ Ẹfesọs 4:2, 3 sa vwọ chọn avwanre uko vwo nene oniọvo rẹ avwanre rhuẹre kugbe?

¹⁵ Vwẹ ẹwẹn roro obo re ra phia ọ da dianẹ Jekọp guomariase ọke rọ vwọ mrẹ Isọ! Obo ri re no obuko rọyen rhe ra bra mamọ. E de re nene oniọvo rẹ avwanre rhuẹre kugbe, ofori nẹ a vwomakpotọ. (Se Ẹfesọs 4:2, 3.) Isẹ 18:19 da ta: “Ukẹcha ra vwọ kẹ oniọvo ọ họhọ orere ọgangan, ẹkẹvuọvo ẹghwọ họhọ ogbẹn ra vwọ kanre ighẹn.” E de yovwunu kẹ ohwo na, ọ cha chọn uko rere ọ vwọ rhọvwen ọ vẹ avwanre vwọ rhuẹre kugbe.

16. Die yen ofori nẹ avwanre roro kpahen, kẹ diesorọ?

¹⁶ Ofori nẹ a ji jomaphiyotọ kpahen oka rẹ ota ra vuẹ iniọvo rẹ avwanre vẹ oborẹ a ta ota na wan siẹrẹ e de muegbe re vwo bru ohwo re gbeku na ra vẹ ẹwẹn ra vẹ ọyen vwọ rhuẹre kugbe. Ẹsosuọ, ọ sa ta eta ri che miovwo avwanre ivun, ọna sa suo ophu yẹrẹ nẹrhẹ e guomariase, ẹkẹvuọvo ophu de mu avwanre, a ghini sa rhuẹre ebẹnbẹn na phiyọ? Ẹjo kakaka. Karophiyọ nẹ wẹ vẹ oniọvo wẹn vwọ rhuẹrẹ kugbe ghanre vrẹ re vwo vughe ohwo rọ riase yẹrẹ ọ rọ riabe.—1 Kọr. 6:7

17. Die yen wo se yono vwo nẹ udje rẹ Gilbert re?

 ¹⁷ Oniọvo ọshare ọvo re se Gilbert davwẹngba ọ sa vwọ dia ohwo rẹ ufuoma. Ọ da ta: “Mẹ vẹ ohwo rẹ orua mẹ ọvo vwo ẹghwọ ọgangan. Ọ vrẹ ẹgbukpe ivẹ, mi vwọ davwẹngbe mi se vwo vwo ẹwẹn ro djirori rere mẹ vẹ ọyen sa vwọ rhuẹrẹ kugbe.” Dia ọfa yen Gilbert ruru? “Mi ki bru oniọvo mẹ na rha, me nẹrhovwo ji mugbe rẹ ẹwẹn mẹ hẹrhẹ eka eta rọ sa ta ejobi. Ofori nẹ me mugbe rere mi vwo ghovwo. Mi yonori nẹ ofori mi vwo guomariase-e, me da je re riẹn nẹ oghwa ro te vwe yen mi vwọ dia ohwo rẹ ufuoma.” Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Gilbert da ta: “Asaọkephana ẹwẹn mẹ ri totọ re kidie mẹ vẹ ihwo rẹ orua mẹ eje vwo omamọ rẹ oyerinkugbe.”

18-19. Ọ da dianẹ avwanre gbe ohwo ku die yen ofori nẹ a davwẹngba vwo ru, kẹ diesorọ?

¹⁸ Die yen ofori nẹ wọ davwẹngba vwo ru siẹrẹ wo de noso nẹ wo gbe oniọvo wẹn ọvo ku? Nene uchebro ri Jesu rere wẹ vẹ ọyen rhuẹre kugbe. Nẹrhovwo re Jihova kpahen ẹdia na wọ je vwẹroso ẹgba rẹ ẹwẹn ọfuafun rọyen rere ọ chọn wẹ uko vwọ dia ohwo rẹ ufuoma. Oma cha vweren owẹ wo de ru ọtiọyen, wo ji che dje phia nẹ wo nyo urhuru ri Jesu.—Mat. 5:9.

¹⁹ Oma vwerhen avwanre nẹ Jihova kẹ avwanre obọdẹn rẹ odjekẹ womarẹ “olori rẹ ishọshi na,” kọyen (ukoko na) Jesu Kristi. (Ẹfe. 5: 23) Kerẹ iyinkọn Pita, Jọn, kugbe Jems, e jẹ avwanre davwẹngba rẹ avwanre eje e vwo “nyo ota rọye.” (Mat. 17:5) Avwanre yono kpahen oborẹ avwanre se vwo ru ọnana ọke rẹ avwanre vẹ iniọvo rẹ avwanre da rhuẹrẹ kugbe ọ da dianẹ avwanre gbe ayen ku. Avwanre de ru ọtiọyen ji dia idjerhe ọhwahwa ro suo ohwo kpo arhọ na, avwanre cha mrẹ ebruphiyọ gbidiki enẹna kugbẹ omavwerovwẹn ri bẹdẹ vwẹ obaro na.