1. Ano an masasabi mo sa pamilya ni Santiago?

 SI Santiago, na tugang ni Jesus, nagdakula sa sarong pamilya na may makusog na espirituwalidad. * An saiyang mga magurang, si Jose asin si Maria, namumutan na marhay si Jehova asin ginibo an pinakamakakaya para paglingkudan Siya. Bendisyon man ki Santiago an matua niyang tugang ta ini an magigin ipinanugang Mesiyas. Magayunon nanggad na pribilehiyo ini para ki Santiago na magin miyembro kan pamilyang iyan!

2. Taano ta kadakul nin mga puwedeng hangaan ni Santiago sa matua niyang tugang?

² Kadakul nin mga puwedeng hangaan ni Santiago sa matua niyang tugang. (Mat. 13:55) Halimbawa, kan si Jesus 12 anyos, pamilyar na siyang marhay sa Kasuratan kaya ngalason saiya an mga paratukdo sa Jerusalem. (Luc. 2:46, 47) Posibleng nakaibanan man ni Santiago si Jesus sa pagkakarpintero. Kun iyo, siguradong namidbid niyang marhay an saiyang tugang. Parating sinasabi kaidto ni Nathan H. Knorr, “Mamimidbid mong marhay an sarong tawo pag nakakaibanan mo siya.” * Asin posibleng marhay na narisa ni Santiago kun paano “padagos na nadadagdagan an kadunungan ni Jesus, asin padagos man siyang nagdadakula saka urog na nagkakamit kan pag-uyon nin Diyos asin kan mga tawo.” (Luc. 2:52) Kaya puwedeng isipon niyato na si Santiago saro sa magigin inot na mga disipulo ni Jesus. Pero bako iyan an nangyari.

3. Ano an nagin reaksiyon ni Santiago kan punan ni Jesus an saiyang ministeryo?

 ³ Durante kan ministeryo ni Jesus sa daga, dai si Santiago nagin saro sa mga disipulo ni Jesus. (Juan 7:3-5) Sa katunayan, posibleng saro si Santiago sa mga kapamilya ni Jesus na nag-isip na “nararaot na an isip” ni Jesus. (Mar. 3:21) Asin mayo nin nagpaparisa na kaibanan si Santiago kan saindang ina, na si Maria, kan si Jesus ipako sa hariging pasakitan.—Juan 19:25-27.

4. Anong mga leksiyon an pag-uulayan ta?

⁴ Kan huri, nagtubod si Santiago ki Jesus asin nagin sarong iginagalang na miyembro kan Kristiyanong kongregasyon. Sa artikulong ini, pag-uulayan ta an duwang leksiyon na manunudan ta ki Santiago: (1) taano ta dapat kitang magdanay na mapakumbaba asin (2) paano kita magigin mahusay na mga paratukdo.

5. Ano an ginibo ni Santiago kan magpahiling saiya an binuhay liwat na si Jesus?

⁵ Kasuarin si Santiago nagin maimbod na parasunod ni Jesus? Pagkatapos na buhayon si Jesus, “nagpahiling siya ki Santiago, dangan sa gabos na apostol.” (1 Cor. 15:7) Nakapabagong marhay sa buhay ni Santiago an paghilingan nindang iyan ni Jesus. Yaon siya sa Jerusalem kaiba kan mga apostol sa sarong kuwarto sa itaas na naghahalat sa ipinanugang banal na espiritu. (Gibo 1:13, 14) Kan huri, maugma si Santiago na naglingkod bilang miyembro kan namamahalang grupo kan inot na siglo. (Gibo 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Asin bago 62 C.E., pinasabngan siya na maggibo nin surat para sa linahidan na mga Kristiyano. Nakikinabang kita ngunyan sa surat na iyan, sa langit man o sa daga an satong paglaom. (Sant. 1:1) Sinasabi kan inot na siglong historyador na si Josephus na si Santiago ginadan sa pagbuot kan Judiong Halangkaw na Saserdoteng si Ananias na aki ni Annas. Si Santiago nagdanay na maimbod ki Jehova sagkod na matapos an saiyang buhay digdi sa daga.

6. Ano an pagkakalain ni Santiago sa mga lider nin relihiyon kan panahon niya?

⁶ Mapakumbaba si Santiago. Taano ta nasabi ta iyan? Pag-isipan an pagkakalain kan reaksiyon ni Santiago pag-abot nin panahon saka kan reaksiyon kan dakul na lider nin relihiyon. Kan mahiling ni Santiago an dai maninigaran na ebidensiya na si Jesus an Aki nin Diyos, mapakumbaba niyang inako iyan. Bakong arog kaiyan an nagin reaksiyon kan panginot na mga saserdote sa Jerusalem. Halimbawa, dai ninda maninigaran an katunayan na binuhay ni Jesus si Lazaro. Imbes na midbidon na si Jesus sugo ni Jehova, pinagmaigutan nindang  gadanon siya saka si Lazaro. (Juan 11:53; 12:9-11) Tapos kan si Jesus mismo buhayon liwat, nagkurumplutan sinda na itago iyan sa mga tawo. (Mat. 28:11-15) Huli sa kapalangkawan kan mga lider nin relihiyon na idto isinikwal ninda an Mesiyas.

7. Taano ta dai kita dapat magin mapalangkaw?

⁷ An leksiyon: Dai magin mapalangkaw, asin magin andam na magpatukdo. Kun paanong an sarong hilang puwedeng makapatagas sa mga ugat kan literal na puso asin masakitan iyan sa pagkutab, an kapalangkawan puwedeng makapatagas sa satong piguratibong puso asin masakitan kita na magsunod sa paggiya ni Jehova. Pinatagas na marhay kan mga Fariseo an saindang puso kaya dai ninda inako an malinaw na patunay na ipinahiling sa sainda kan espiritu nin Diyos. (Juan 12:37-40) Marauton an nagin epekto kaiyan sa sainda huling nakaulang iyan na dai sinda mag-ako nin buhay na daing katapusan. (Mat. 23:13, 33) Mahalaga nanggad na padagos niyatong tugutan an Tataramon nin Diyos asin an saiyang espiritu na baguhon an satong personalidad asin giyahan an satong kaisipan asin mga desisyon! (Sant. 3:17) Huling mapakumbaba si Santiago, andam siya na magpatukdo ki Jehova. Asin, arog kan mahihiling ta, nagin mahusay siyang paratukdo huling mapakumbaba siya.

8. Ano an makakatabang sa sato na magin mahusay na mga paratukdo?

⁸ Si Santiago mayo nin halangkaw na inadalan. An mga lider nin relihiyon kan panahon niya siguradong pighiling siya arog kan paghiling ninda ki apostol Pedro saka Juan—mga “daing inadalan asin mga ordinaryong tawo.” (Gibo 4:13) Pero nagin mahusay na paratukdo si Santiago, maririsa ta iyan pag binasa ta an libro sa Bibliya na ipinangaran saiya. Arog ni Santiago, tibaad mayo man kita nin halangkaw na inadalan. Minsan siring, paagi sa tabang kan espiritu ni Jehova asin sa praktikal na pagsasanay kan saiyang organisasyon, puwede man kitang magin mahusay na mga paratukdo. Pag-ulayan ta an halimbawa na ipinahiling ni Santiago bilang sarong paratukdo asin aramon ta an mga manunudan ta diyan.

9. Ano an masasabi mo sa paagi nin pagtutukdo ni Santiago?

⁹ Dai naggamit si Santiago nin hararom na mga tataramon o komplikadong paliwanag. Huli  kaiyan, nasabutan kan mga nagdadangog kun ano an kaipuhan nindang gibuhon asin kun paano iyan gigibuhon. Halimbawa, pag-isipan an simpleng paagi nin pagtutukdo ni Santiago na an mga Kristiyano dapat na magin andam na magtagal nin inhustisya na dai naghihinanakit. Isinurat niya: “Ibinibilang niyato na maugma idtong mga nagtagal. Aram baga nindo kun paano nagtagal si Job asin kun paano siya binendisyunan ni Jehova, na nagpapahiling na si Jehova mamumuton na marhay asin mahihirakon.” (Sant. 5:11) Mangnuhon na ibinasar ni Santiago sa Kasuratan an saiyang mga itinutukdo. Ginamit niya an Tataramon nin Diyos tanganing tabangan an mga nagdadangog na masabutan na si Jehova pirming binebendisyunan an mga maimbod sa Saiya, arog ni Job. Itinukdo ni Santiago an leksiyon na iyan paagi sa simpleng mga tataramon saka pangangatanusan. Paagi kaiyan, dinara niya an atensiyon, bako sa sadiri niya, kundi ki Jehova.

10. Ano an sarong paagi na maaarog ta si Santiago pag nagtutukdo?

¹⁰ An leksiyon: Pagdanayon na simple an saimong mensahe, asin magtukdo gamit an Tataramon nin Diyos. Pasuhan niyato na ipahiling sainda bako kun gurano kadakul kan aram ta, kundi kun gurano kadakul kan aram ni Jehova, asin ipahiling sainda na nagmamalasakit siyang marhay sa sainda. (Roma 11:33) Magigibo ta iyan pag pirmi tang ibinabase sa Kasuratan an sinasabi ta. Halimbawa, imbes na sabihon sa mga tinutukduan ta an gigibuhon ta kun kita an nasa sitwasyon ninda, dapat tang tabangan sinda na pag-isipan an mga halimbawa sa Bibliya asin masabutan an kaisipan saka pagmati ni Jehova. Paagi kaiyan iaaplikar ninda an nanudan ninda huling gusto nindang mapaugma si Jehova, bako kita.

11. Kan panahon ni Santiago, anong mga problema an pinaglalabanan kan nagkapirang Kristiyano, asin anong konseho an itinao niya sa sainda? (Santiago 5:13-15)

¹¹ Realistiko si Santiago. Sa saiyang surat, malinaw na aram ni Santiago an mga problemang pinaglalabanan kan mga kapagtubod niya, asin tinawan niya sinda nin malinaw na giya kun paano ninda iyan mapapangganahan. Halimbawa, may mga Kristiyano na dai tulos nag-aaplikar nin konseho. (Sant. 1:22) An iba man nagpapahiling nin paboritismo sa mga mayaman. (Sant. 2:1-3) Asin an iba man nasasakitan na kontrulon an saindang dila. (Sant. 3:8-10) May seryosong problema an mga Kristiyanong idto, pero tiwala si Santiago na mabago sinda. Itinao niya an saiyang konseho sa mabuot pero prangkang paagi asin pinakusog an mga nangluluya sa espirituwal na magpatabang sa mga elder.—Basahon an Santiago 5:13-15.

12. Paano kita magdadanay na positibo pag tinatabangan ta an satong mga tinutukduan sa Bibliya?

¹² An leksiyon: Magin realistiko, pero papagdanayon na positibo an pagmansay sa iba. Dakul sa mga tinutukduan ta sa Bibliya an tibaad nadidipisilan na iaplikar an konseho kaiyan. (Sant. 4:1-4) Tibaad kaipuhan ninda nin panahon para mahali an maraot na mga ugali asin magkaigwa nin arog-Cristong mga kuwalidad. Arog ni Santiago, dapat na magkaigwa kita nin kusog nin buot na sabihon sa satong mga tinutukduan kun ano an kaipuhan nindang pauswagon. Kaipuhan ta man na magdanay na positibo, na nagtitiwala na irarani ni Jehova sa saiya an mapakumbabang mga tawo asin na tatawan niya sinda nin determinasyon na gumibo nin mga pagbabago.—Sant. 4:10.

13. Arog kan sinasabi sa Santiago 3:2, ano an inako ni Santiago?

¹³ Pinagdanay ni Santiago an tamang pagmansay sa saiyang sadiri. Dai inisip ni Santiago na espesyal siya o nakakalabi sa saiyang mga kapagtubod dahil sa pamilyang pinaghalian niya o sa saiyang mga pribilehiyo. Inapod niya an saiyang mga kapwa parasamba na “namumutan kong mga tugang.” (Sant. 1:16, 19; 2:5) Dai siya nagpahiling nin impresyon na perpekto siya. Imbes, iiniba niya an sadiri niya kan sinabi niya:  “Gabos . . . kita napapasala nin dakul na beses.”—Basahon an Santiago 3:2.

14. Taano ta dapat tang akuon na kita nasasala?

¹⁴ An leksiyon: Tandaan na gabos kita nagkakasala. Dai ta dapat pag-isipon na maski paano nakakalabi kita sa mga tinutukduan ta. Taano? Kun mapahiling kita sa satong tinutukduan nin impresyon na dai kita nasasala, tibaad isipon niya na dai niya nuarin man masusunod an mga kahagadan nin Diyos. Pero, kun onesto tang aakuon na dai man pirming nagin madali para sa sato na sunudon an mga prinsipyo sa Kasuratan asin ipapaliwanag saiya kun paano kita tinabangan ni Jehova na gumibo nin mga pagbabago, matatabangan ta an satong tinutukduan na masabutan na makakaya man niyang maglingkod ki Jehova.

15. Ano an masasabi mo sa mga ilustrasyon na ginamit ni Santiago? (Santiago 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Naggamit si Santiago nin epektibong mga ilustrasyon. Siguradong tinabangan siya kan banal na espiritu, pero posibleng nakanuod man siyang marhay kun paano magtukdo paagi sa pag-adal kan mga ilustrasyon na ginamit kan saiyang matuang tugang na si Jesus. An mga ilustrasyon na ginamit ni Santiago sa saiyang surat simple, asin malinaw an leksiyon.—Basahon an Santiago 3:2-6, 10-12.

16. Taano ta dapat kitang gumamit nin epektibong mga ilustrasyon?

¹⁶ An leksiyon: Gumamit nin epektibong mga ilustrasyon. Pag naggamit ka nin angay na mga ilustrasyon, tinatabangan mo an mga tawo na maimahinar an saimong itinutukdo. Paagi kaiyan matatabangan mo an mga nagdadangog na matandaan an panginot na mga katotoohan sa Bibliya. Eksperto si Jesus sa paggamit nin epektibong mga ilustrasyon, asin inarog kan tugang niyang si Santiago an halimbawa niya. Pag-ulayan ta an saro sa mga ilustrasyon ni Santiago asin pag-isipan kun taano ta epektibong marhay iyan.

17. Taano ta epektibong marhay an ilustrasyon na mababasa sa Santiago 1:22-25?

¹⁷ Basahon an Santiago 1:22-25. May nagkapirang dahilan kun taano ta masasabing epektibo an ilustrasyon ni Santiago manungod sa salming. May nasa isip siya na sarong espesipikong punto—tanganing makinabang sa Tataramon nin Diyos, dai ta lang dapat basahon iyan; kaipuhan tang iaplikar an nabasa ta. Naggamit si Santiago nin ilustrasyon na madaling masabutan kan mga nagdadangog—sarong lalaki na naghihiling sa salming. An leksiyon? Kamangmangan kun mananalming an lalaking iyan, tapos may nahiling  siya na kaipuhan pakarhayon, pero dai man niya iyan pinakarhay. Kamangmangan man kun mabasa kita kan Tataramon nin Diyos, tapos may nahiling kita na kaipuhan tang baguhon sa satong personalidad, pero mayo man kitang ginibo para baguhon iyan.

18. Anong tulong bagay an dapat tang gibuhon pag naggagamit nin ilustrasyon?

¹⁸ Pag naggagamit nin ilustrasyon, puwede mong maarog si Santiago paagi sa paggibo kan tulong bagay: (1) Siguraduhon na an ilustrasyon angay sa punto na ipinapaliwanag mo. (2) Gumamit nin ilustrasyon na madaling masabutan kan mga nagdadangog saimo. (3) Malinaw na ipaliwanag kun paano iaaplikar an leksiyon kan ilustrasyon. Kun nasasakitan kang mag-isip nin angay na mga ilustrasyon, maghiling sa Watch Tower Publications Index. Sa heading na “Illustrations,” makakahiling ka nin kadakul na halimbawa na magagamit mo. Pero tandaan, an mga ilustrasyon garo sarong mikropono—pinapalataw kan mga iyan an punto na gusto mong iduon. Kaya siguraduhon na an iilustrar sana iyo an importanteng mga punto na gusto mong itukdo. Siyempre, an pinakaimportanteng dahilan kaya gusto tang pauswagon an satong kakayahan sa pagtutukdo, bako para mapasatuya an atensiyon, kundi para tabangan an pinakadakul na tawo na magin parte kan maugmang pamilya ni Jehova.

19. Paano ta ipinapahiling na namumutan ta an satong espirituwal na pamilya?

¹⁹ Maski ngani dai kita nagkapribilehiyo na magkaigwa nin perpektong matuang tugang, igwa man kita kan onra na maglingkod ki Jehova kaiba kan dakulang pamilya nin Kristiyanong mga tugang. Ipinapahiling ta an satong pagkamuot sa sainda paagi sa pakikiasosyar sa sainda, paghihinguwa na makanuod sa sainda, asin maimbod na paglilingkod kaiba ninda sa gibuhon na paghuhulit asin pagtutukdo. Kun pagmamaigutan niyato na arugon an halimbawa ni Santiago sa satong ugali, paggawi, asin paagi nin pagtutukdo, matatawan ta nin onra si Jehova asin matatabangan ta an mga tawo na sadiyosan an puso na magin harani sa satong mamumuton na Ama sa langit.