1. Jacques a nga nañ avale nda bôt avé?

 JACQUES, monyañe Yésus, a nga yaé nda bôt é mbe é kabeta’ane Yéhôva. * Bebiaé bé, Joseph ba Marie, be mbe be nye’e Yéhôva angôndô ya abui a be mbe be va’a ngul jap ése na be bo nye ésaé. Jacques a mbe a bili beta mvome mfe, monyañ mvendé ba nye be nga yaé nnye a mbe Messie. A mbe fo’o ébotan asu Jacques na a bo ébu’a ya nda bôt éte.

2. Beamu bevé be mbe ve bo na Jacques a semé monyañe mvendé wé?

² Jacques a mbe a bili abui beamu ya nye’e monyañ mvendé wé. (Mt. 13:55) Éve’an e ne na, éyoñe Yésus a mbe a bili mimbu 12, a mbe a yeme’e mimfufube mintilan aval é ne na, éyoñ a nga laan a beye’ele ya Jérusalem, be mbe fe’e ne vema. (Luc 2:46, 47) Éko éziñ Jacques a nga bo fe ésaé kafinda a Yésus. Nge é ne nalé, wônaa jam ete e nga volô nye na a tu’a yeme monyañe wé. Nathan H. Knorr a mbe a jô’ô na: “Nge wo yi na ô kôme yeme môt éziñ, kele’e saé a nye.” * Jacques a nga kôm yen ane Yésus a “yé’é mam, a yaé, a tabe ane Zambe ba be bôt ba nye’e.” (Luc 2:52) Ajô te, bi ne simesane na Jacques a mbe a yiane fo’o bo môte wua ya ba be nga taté bo beyé’é be Yésus. Ve sake nne mam me nga bobane nalé.

3. Jé Jacques a nga bo éyoñ Yésus a nga taté ésaé nkañete jé?

 ³ Nté ôse Yésus a nga bo ésaé nkañete si va, Jacques a nji be nsamba beyé’é wé. (Jean 7:3-5) Éko éziñ, Jacques a mbe môte wua ya bivuvumane bi Yésus bi nga jô na “a so’ étyi.” (Marc 3:21) A teke jam éziñ da liti na Jacques a mbe ba nyia wé, Marie, éyoñe Yésus a nga wu élé mintaé.​—Jean 19:25-27.

4. Bii yalane minsili mivé ayé’é di?

⁴ Ve mvuse ya valé, Jacques a nga bo éwôlô Kristen, a bobejañe be mbe be semé’é nye abui akônda. Ayé’é di, bii yene miñye’elane mibaé nkañete Jacques ô ne ve bia: (1) Amu jé bia yiane ke ôsu a bo éjote nyul a (2) aval avé bi ne bo mintyetyeñ beye’ele.

5. Jé Jacques a nga bo éyoñe Yésus a nga yené be nye mvuse ñwômane miñwuane wé?

⁵ Éyoñ évé nje Jacques a nga bo ñyé’é Yésus? Éyoñe Yésus a wômôya, “a nga yené be Jacques, wôna be minlôman mise.” (1 Bec. 15:7) Jam ete e nga bo na Jacques a nyoñe ntyi’ane ya bo ñyé’é Yésus. Jacques a mbe fe a too valé éyoñe minlômane mi mbe mi yange’e mbamba nsisim be too étun nda éziñe Jérusalem. (Mam. 1:13, 14) Mvuse ya valé, Jacques a nga bi meva’a ya saé ane ébu’a jia ya tin ékôane ya ntete mimbu ôsu. (Mam. 15:6, 13-22; Beg. 2:9) Ôsusua na mbu 62 É.J wo kui, Yéhôva a nga belane Jacques na a tili Bekristene be ne miñwo’ane kalate. kalate ate a ne mfi asu bia bese, to’o bi bili ndi nleme ya nyiñe si va nge ke yôp nnôm éto. (Jc. 1:1) Josèphe, beta ñyeme mame ya ntete mimbu ôsu, a nga jô na Beta Prêtre ya ñyebe Bejuif a mbe jôé na Ananias, mone Anas, a nga lôme bôte na be ke wôé Jacques. Jacques a nga wulu ba’aba’a a Yéhôva nté ôse a nga nyiñe si va.

6. Nsela’ane mbé a mbe zañe Jacques a betebe ôsu ya miñyebe ya melu mé?

⁶ Jacques a mbe éjote nyul. Amu jé bia jô nalé? Tame yen nsela’ane a ne zañe Jacques a betebe ôsu ya abui miñyebe ya éyoñ éte. Éyoñe Jacques a nga mane yene mam mese me mbe me bo’olô na Yésus a ne Mone Zambe, a nga yebe de a éjote nyul ése. Ve bivete beprêtre ya Jérusalem ki bi nga bo éngana’a. Éve’an é ne na, be nji be ve sôô na Yésus a  nga wômôlô Lazare. Be li’i meme na Yéhôva nnye a nga lôme Yésus, be nga viane bôndé mefek na be wôé Yésus ba Lazare. (Jean 11:53; 12:9-11) Mvuse ya valé, éyoñe Yésus émien a wômôya miñwuan, be nga viane jeñe mezene ya solé bôte jam ete. (Mt. 28:11-15) Mebun mme me nga bo na betebe ôsu bete be bene Messie.

7. Amu jé bia yiane sa’ale fulu mebun?

⁷ Ñye’elane bi ne nyoñ: Sa’ale’e mebun, kañese’e na Yéhôva a ye’ele wo. Aval ane ôkon ô ne bo na nlem ô kate limiti metyi, aval ete fe mebun me ne bo na bi kate bo Yéhôva mewôk. Mebun me nga bo na minleme Bepharisien mi mane bo ayet aval e ne na, be nga bene kañese mam mese me mbe me bo’olô na Yésus a bili nsisim Zambe, a na a ne Mone Zambe. (Jean 12:37-40) Mebun mete me nga telé be mbia été a bo na be sub ényiñe ya melu mese. (Mt. 23:13, 33) E ne fo’o nya mfii na bi ke ôsu a jô’é na Kalate Zambe a mbamba nsisim Yéhôva bi méé asimesane dangan a wulu mintyi’ane miangan. (Jc. 3:17) Mbôle Jacques a mbe éjote nyul, a nga kañese na Yéhôva a ye’ele nye. A avale bia zu yen, éjote nyule nje é nga volô nye na a bo ntyetyeñ ñye’ele.

8. Jé é ne volô bia na bi bo mbamba beye’ele?

⁸ Jacques a nji bo abui sikôlô. Betebe ôsu ya miñyebe be mbe be yene’e nye ane ndimi mam, avale be mbe be lo’one nlômane Pierre ba Jean. (Mam. 4:13) Ve éyoñe bia yene kalate Jacques a nga tili, bia yene na a mbe ntyetyeñ ñye’ele. Éko éziñ aval ane Jacques, bia fe bi nji bo beta besikôlô. Ve to’o nalé, nsisim Yéhôva a besikôlô ékôane jé é nga bôndé be ne yañele bia asu na bi bo mbamba beye’ele. Bi tame zu yen avale Jacques a mbe a ye’ele’e bôt, a avale bi ne vu nye.

9. Aval avé Jacques a mbe a ye’ele’e bôt?

⁹ Jacques a mbe a bela’ane bifia bi ne tyi’ibi ya wôk. Nalé a nga volô bôte be  nga lañe kalate wé na be yem jam ba yiane bo, a avale be ne bo de. Tame yen aval a nga kate Bekristene na ba yiane tabe nkômesane ya jibi ékotekote meva’a été. A nga tili na: “Bia loene ba be nga bo mbane ya jibi na, benyoñ ébotan: Mi wô’ôya njibane Job, a mi yeneya susu’a jame ya Tate, aval ane na, Tate a ne [nkoon] éngôngo ne lut, a mvam.” (Jc. 5:11) Ye wo te yen ane Jacques a ke belane Kalate Zambe na a ye’ele bobenyañe bé? A nga belane Kalate Zambe asu na a liti bobenyañe bé na Yéhôva é botane ba bese ba kabetane nye aval ane Job. Éyoñe Jacques a nga ve be ñye’elan ôte, a nga belane bifia bi ne tyi’ibi ya wôk. Nalé a nga bo na Yéhôva nnye a nyoñe duma, sake émien.

10. Aval avé bi ne vu Jacques éyoñe bia ye’ele bôt?

¹⁰ Ñye’elane bi ne nyoñ: Bela’ane bifia bi ne tyi’ibi ya wôk a ye’ele a zene ya Kalate Zambe. Nsôñane wongan ô nji bo na bi liti bôte bevok abim avé bi ne atyeñ, ve na bi liti be abim avé Yéhôva a ne fek, a abim avé a nye’e bia. (Bero. 11:33) Bi ne tôé nsôñan ôte nge bia belane bifuse ya Kalate Zambe éyoñ ése bia kômbô ye’ele bôt. Éve’an é ne na, a lôte na ô kate beyé’é Bible bôé jam ô ne bo nge ô tele été jap, volô’ô be na be fas a zene ya minkañete mi ne Bible été, a na be yene mam ane Yéhôva. Nalé é ve be nkômbane ya ve Yéhôva nlem avak, sake na be yené mvaé mise mangan.

11. Minju’u mivé Bekristene béziñe be mbe be bili, a melebe mevé Jacques a nga ve be? (Jacques 5:13-15)

¹¹ Jacques a mbe a yeme’e tebe été bôte bevok. Éyoñe bia lañe kalate wé, bia yene na Jacques a mbe a yeme’e minju’u bobenyañ bé a bekale bé be mbe be tôba’ane mie, a a nga ve be mbamba meleb asu na be dañe mie. Éve’an é ne na, Bekristene béziñ be nji be be tôñe’e melebe ya Kalate Zambe tyi’ibi. (Jc. 1:22) Ba bevok ki be mbe be liti’i fulu ôbangam zañe minkukum a minzôzoé. (Jc. 2:1-3) Bevo’o ki be mbe be kate’e jô’é fulu ékobôkobô. (Jc. 3:8-10) Bekristene bete be mbe fo’o be bili abui minjuk, ve Jacques a nji ngbwe’e be. A nji koo woñe ya kate be mam ba yiane sôan binyiñe biap, ve a nga lebe be évôvoé été. A nga jô ba bese be mbe be ntoo ate’e mfa’a ya nsisim na be jeñe mvolane be bemvendé.​—Lañe’e Jacques 5:13-15.

12. Aval avé bi ne yeme tebe été beyé’é Bible bangan?

¹² Ñye’elane bi ne nyoñ: Yeme’e tebe été bôte bevok. Abui beyé’é Bible e ne yen ayaé ya tôñe mam ba yé’é. (Jc. 4:1-4) E ne be sili abim éyoñ éziñ asu na be jô’é mbia mefulu a fole me a mefulu Bekristene ba yiane bi. Aval ane Jacques, bia yiane bi ayo’o nlem asu na bi kate beyé’é Bible bangan mame ba yiane beta tyendé binyiñe biap. Bia yiane bo ôjibi a tabe ndi na Yéhôva é dutu bezôsôô be bôte be nye, a ve be ngule ya bo mintyendane binyiñe biap.​—Jc. 4:10.

13. Bela’ane Jacques 3:2 asu na ô liti jame jacques émien a nga mem.

¹³ Jacques a mbe a yeme’e minné mié. A nji simesane na nnye a dañe mfi a lôte Bekristene bevok amu a mbe monyañe Yésus, a amu a mbe a bili beta mimbe’e akônda. A mbe a lo’one Bekristene bevo’o na “bobenyañe bam ma nye’e.” (Jc. 1:16, 19; 2:5) A nji be a liti’i  bôte bevo’o na nye a ne étyi teke bo bikop. Ve, éyoñ a nga jô na: “Bia bese bia kolô ôbak mimfa’ abui,” a mbe a kobô’ô fe émien.​—Lañe’e Jacques 3:2.

14. Amu jé bia yiane meme na bia fe bi wô’ô bo bikop?

¹⁴ Ñye’elane bi ne nyoñ: Te vuane na bia bese bi be’e metyi ya abé. Bi nji yiane liti bôte bia ye’ele Bible na bia dañe be mfa’a éziñ. Amu jé? Nge bia liti ñyé’é Bible wongan na bi bi ne teke bo bikop, a ne buni na a vo’o kui na a tôñe memvinda me Yéhôva avale da yian môs éziñ. Ve nge bi kate nye na e nji be tyi’ibi asu dangane na bi tôñe memvinda me Yéhôva, a kate nye aval avé Yéhôva a nga volô bia na bi dañe minju’u mite, nalé a ne liti ñyé’é Bible na nye fe a ne bo Yéhôva ésaé.

15. Avale bive’an avé Jacques a mbe a bela’ane de? (Jacques 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Jacques a nga belane mbamba bive’an. Teke bisô na mbamba nsisim a nga volô nye mfa’a ôte, ve éko éziñ a nga yé’é fe ane ba belane bive’an be monyañe mvendé wé Yésus. Bive’an Jacques a mbe a bela’ane bie bi mbe tyi’ibi, a miñye’elane mi mbe mi wô’é ne sañesañ.​—Lañe’e Jacques 3:2-6, 10-12.

16. Amu jé bia yiane belane mbamba bive’an?

¹⁶ Ñye’elane bi ne nyoñ: Bela’ane mbamba bive’an. Éyoñe wo belane mbamba bive’an, wo bo na ñye’elane wo so été ô bo vevee ôsimesane bôte wo ye’ele. Nalé a volô be na be ba’ale mintene miñye’elane ya Kalate Zambe. Yésus a mbe angôndô ya atyeñ mfa’a ya belane bive’an, a monyañe wé Jacques a nga tôñ éve’ela jé. Bia zu tame yen éve’an Jacques a nga belane je, a amu jé é mbe é wô’é ne sañesañ.

17. Amu jé éve’an bia koone je Jacques 1:22-25 ja wô’é melo ne sañesañ?

¹⁷ Lañe’e Jacques 1:22-25. Bia zu tame kobô ajô éve’an ngobô Jacques a nga belane je. A mbe mbamba éve’an. Éyoñ a nga tobe je, a mbe a bili ngumba nsôñan. A mbe a kômbô’ô liti na asu na môt a kôme bu’ubane miñye’elane ya Kalate Zambe, a nji yiane su’u ve na a lañe nye, a yiane fe tôñe mam a yé’é. Jacques a nga belan éve’an bôte bese be  mbe ve ji’a wôk: Môt a fombô émien ngobô. Jé a mbe a kômbô’ô ye’ele bôt? Môt a ne fek a vo’o fombô émiene ngobô, a yene jam éziñ e nji bo mvo’é, éyoñe te a bo teke de kôm. Avale te da da, éyoñe bia lañe Kalate Zambe a yene na bi ne tyendé jam éziñe mefulu mangan, bi nji yiane ba’a mo.

18. Mam melal mevé bia yiane simesan éyoñe bia kômbô belane bive’an?

¹⁸ Éyoñe bia nyoñe bive’an, bi ne vu Jacques éyoñe bia belane mam melal ma: (1) Bo’o na éve’an wo belane je é lu’an a ñye’elane wo kômbô ve bôt. (2) Bela’an éve’an bôte bese bé wô’ô tyi’ibi. (3) Bo’o na bôte bese be kôme wô’ô ñye’elane wo so été. Nge wo yeme ki avale bive’an ô ne belane de, kele’e lañe Index des publications des Témoins de Jéhovah. Vôm a ne na “Exemples,” Wé yen abui bive’an ô ne belane de. Te vuane na bive’an bi ne ane micro, amu bia volô bôte na be kôme wô’ô ñye’elan. Ajô te, bela’ane bive’an bia ngôné fo’o ve ñye’elane wo yi na môt a ba’ale. Te vuane fe na bi nji jeñe na bi bo mintyetyeñe beye’ele amu bia yi na bi bo miñyené, ve bia yi na bi volô abui bôte na e bo bibu’a ya nda bôte bebo bisaé be Yéhôva.

19. Aval avé bi ne liti na bia nyane nda bôte jangan ya nsisim?

¹⁹ Jacques a nga bi mvome ya yaé a monyañ a too teke ayeñ, bi bi nji bi avale monyañ ete. Ve bi bili mvome ya bo Yéhôva ésaé a beta nda bôte ya nsisim é too njalan a bobejañ a besita. Bia liti na bia nye’e be éyoñe bia yeñ a be, éyoñe bia kañese na be ye’ele bia abui mam, a éyoñe bia kañete a be. Éyoñe bia jeñe na bi vu mefulu me Jacques, mimboane mié a aval a mbe a ye’ele’e bôt, bia ye ve Yéhôva duma, a bii volô bezôsôô be bôte na be subu Ésaa wongane ya nye’ane bebé.