1. Anamudhi a Tiago ali a mukalelo gani?

 TIAGO mbali wa Yezu, wunuwile murala wa anamudhi oliba mpaddi womuyani. * Amambali, aye José na Maria animukwela Yehova venjene vina ankosa muli mwetemwene wi amulabele Iyene. Tiago wahikana mareliho menjene—sabwani mbalaye munddimuwaya wahidha okala Mesiya. Tiago wahakela nikamihedho namakamaka mpaddi wa amudhaye!

2. Tiago wana mwaha gani dhigamuttukuleli omuriha mbalaye muddimuwaya?

² Dhahikalawo dhilobo dhinjene esuwene dhigawodhile Tiago osunza na mbalaye munddimuwa, Yezu. (Mt. 13:55) Motagiha, Yezu bana vyaka 12 dhobaliwa, wannonelamo pama Malebo a mazu a Mulugu vina wantikiniwa na anddimuwa ali anamasunziha a mu Jeruzalemi. (Lk. 2:46, 47) Txino Tiago wahilaba na Yezu mabasa osema. Akala pumwenemo iyene wahikana gari yomuziwa pama mbalaye. Nathan H. Knorr ohiloga dhahi, “Weyo onosunza dhilobo dhinjene na muttu mwina ogalaba na iyene.” * Tiago vina wahiwodha wona wi ‘Yezu wannunuwa na malago, yumo, gari dha Nabuya Mulugu vina attu anziveliwa na iyene.’ (Lk. 2:52) Sabwa ya ejene ninodhaga wubuwela wi Tiago ddigali namafwara woroma wa Yezu. Mbwenye kahiye ejene edhile opadduwa.

3. Tiago wewilemo dhavi sabwa ya miselu dhalaleya Yezu?

³ Mwari mwa mabasa olaleya a Yezu velaboni ya vati Tiago kakalile namafwara waye. (Jo. 7:3-5) Enoneya ninga Tiago  wali vamodha na anamudhi aye mudhidhi wobuwelani wi Yezu “thotho emuthawa.” (Mk. 3:21) Vina kuli mpaddi ononiha wi Tiago wali vamodha na maye Maria, mudhidhi wakomeliwa Yezu vapingirhizini.—Jo. 19:25-27.

4. Dhilobo gani dhinasekeserhe iyo mwari mwa nsunzo ntti?

⁴ Vasogorhova, Tiago wahimurumela Yezu vina wahidha okala musogorheli worihiwa mmulogoni w’Okristu. Mwari mwa nsunzo ntti ninele osekeserha dhilobo bili dhinasunze iyo na Tiago: (1) ninfwanyelela eni okala attu ovyeviha vina (2) ninawodhe dhavi okala anamasunziha apama.

5. Txini ekosile Tiago mmaleli Yezu ovenyihiwa mukwani bamoneyela?

⁵ Tiago okalile namafwara wa Yezu mudhidhi gani? Mmaleli Yezu ovenya mukwani ‘amoneyela Tiago vina awoneyela arumiwi otene.’ (1 Kor. 15:7) Mmaleli matugumano abale na Yezu, padhile Tiago okala namafwara waye. Mudhidhi wattikitteliwe anamafwara a Yezu na muya wokoddela o Jeruzalemi Tiago vina wali venevo. (Mer. 1:13, 14) Vasogorhova, Tiago wahikana gari yokosa mpaddi wa nikuru nolamulela na nsaka zana noroma. (Mer. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Mudhidhi mung’onovi ehinafiya yaka ya 62  N.K., Mulugu wahimulabihedha wi alebele karta Akristu ottikitteliwa. Karta ntti ninonikamihedha iyo notene onkala masaka abano kintanala akala njedhelo nehu ttodhowa wirimu obe ttokala velaboni ya vati. (Tia. 1:1) Mowiwanana na namaloga mapaduwo Josefo okalilewo nsaka zana noroma Tiago opiwe bali muzombwe na Namakutta Munddimuwa wakuweliwa Ananias. Tiago bali velaboni ya vati walivi wororomeleyene mpaka okwa waye.

6. Tiago wattiyanile dhavi na anddimuwa a marelijiau a nsaka naye?

⁶ Tiago wali muttu wovyeviha. Ninlogelani ejene? Kona ottiyana waliwo mukalelo wamweddiha Tiago Yezu na anddimuwa a marelijiau. Venevo vana Tiago matibelo owakwana wi Yezu wali Mwana Mulugu, iyene novyeviha wahirumela. Mbwenye kahiyo ejene ekosile anamakutta a mu Jeruzalemi. Motagiha, awene kafwanyela okodda wi Lázaro wahivenyihiwa mukwani na Yezu. Mbwenye awene karumelile vina ahikodda wi Yezu warumiwe na Yehova nona mohigonela ahitamela ompa Yezu vamodha na  Lázaroya. (Jo. 11:53; 12:9-11) Vasogorhova muvenyihiwe Yezu mukwani, awene ahikosa muli mwetemwene wi avitele attu ebaribari eji. (Mt. 28:11-15) Ovittukulela wa anddimuwa abale a makapela owattukulela omukodda Mesiya.

7. Sabwaya jani ehinfwanyelihu okala attu ovittukulela?

⁷ Ensunza iyo: Ninofwanyela orabela okala attu ovittukulela mbwenye nirumele osunzihiwa na Yehova. Nigahikale txenjewa ovittukulela vang’ono-vang’ono onodhaga ovaddiha murima wehu. Kona epadduwile na Afarizi, awene attiya muriha wawa ovadda ofiyedha ohirumela matibelo ohipambiheya wi Yezu mwana Mulugu. (Jo. 12:37-40) Ovittukulela wopiha, onodhaga onimwalaniha na Yehova, ku ovittukulela oku wayelelihile Afarizi gari yowakela egumi yohimala. (Mt. 23:13, 33) Nona japama omuttiya Bibilia na muya wokoddela wa Mulugu osaddula mubuwelo wehu vina onikamihedha okosa dhosakula dhapama! (Tia. 3:17) Ovyeviha wa Tiago bumuttukuleli osadduliwa na Yehova. Ninga munonelihu ku ovyeviha oku omukamihedhile musogorho okala namasunziha wapama.

8. Txini enanikamihedhe okala anamasunziha apama?

⁸ Tiago kakosile masunziho manddimuwa. Nona anddimuwa a makapela a masaka abale amona Tiago, Pedru na Joau—ninga “athu a mmawani ahisunzile elo.” (Mer. 4:13) Mbwenye masiki dhawene Tiago wahidha okala namasunziha wapama, iyo ninziwa ejene nigengesa nivuru na Bibilia nilebiliye. Dhahene ninga Tiago txino iyo kanikosile masunziho manddimuwa. Mbwenye na nikamihedho na muya wokoddela wa Yehova, vina na maswagiho anakelihu munikuruni naye ninodhaga okala anamasunziha apama. Ndowe none yamukosiha Tiago okala namasunziha wapama vina mukalelo onasaze iyo yotagiha yaye.

9. Tiago wasunziha na mukalelo gani?

⁹ Tiago kasunziha na mazu orutxa vina katapulela na mukalelo wohinoneleyamo. Sabwa ya ejene, iyene agasunzihaga attuya anvuruwana, anziwa yafwanyelani okosa vina mukalelo wokosawa. Motagiha, kona mukalelo wohirutxa osunzihile Tiago, iyene wahiloga wi Akristu anodhaga opujiwa, masiki dhawene  sokala attu abure. Iyene ohileba: ‘Ahagalale abale anziwa ovilela. Nyuwo muhiwa ologiwaga ovilela onddimuwa wa Job muwiwa edhile omuttuva Yehova omamalelowá, ndde Nabuya ddodhala ttagaraga na nttebwa.’ (Tia. 5:11) Tiago asunzihaga anlabihedha Malebo. Dila eji iyene wahilabihedha Nzu na Mulugu wi akamihedhena attu ononelamo wi Yehova onowattuva abale aneddeyana na Iyene dhahene ninga Job. Tiago wanlabihedha mazu ovevuwa vina wantapulelamo na mukalelo waharutxa ononelamo. Dhahene nttittimiho notene nakala na Yehova.

10. Ninamutagihe dhavi Tiago nigasunzihaga attu ena mwaha wa Yehova?

¹⁰ Ensunza iyo: Osunzihege na mukalelo wohirutxa vina omulabihedhege Bibilia. Nigamusunzihaga muttu Bibilia, efunelo yehu kikale otonyihedha wi nili aziwitxi. (Rom. 11:33) Mbwenye woniha efunelo ena Yehova vina mukalelo onnikweliye, ninawodhe okosa ejene nigamulabihedhaga Bibilia nigasunzihaga. Motagiha, ottiya omwaddela namasunza wehu egakosilihu vamburoni vaye, egahikala yaderetu osekeserha na iyene dhotagiha dhinfwanyeha mBibiliani. Wi iyene anonelemo mukalelo onubuwela Yehova, vina mukalelo oniwamo iyene sabwa ya makaniya. Dhahene awene anele osunza wi eli yamakamaka omuziveliha Yehova ottiya oniziveliha iyo.

11. Dhowobana gani dhana Akristu, nanda Tiago wavahile malago gani? (Tiago 5:13-15)

¹¹ Tiago wali muttu webaribari. Nigengesa karta na Tiago, ninononelamo wi iyene wanziwa pama dhowobana dha abali na arogora nanda wahavaha malago afwanyelani ofwara. Motagiha, Akristu ena angonela ovirihamo malago mena. (Tia. 1:22) Ena azuzumeletxa areli. (Tia. 2:1-3) Oku enagu kawodha wang’ananiha nlumi. (Tia. 3:8-10) Aba ali makattamiho awopiha, mbwenye Tiago wanziwa wi enowodheya abali abale osadduwa. Tiago wahalaga abali abale na mukalelo wapama, mbwenye kattiyile wawaddela vafwanyelani otxinja, ottiya ejo iyene wahawaddela wi anfwanyela watamela anddimuwa a mmulogoni wi akamihedhe okosa masadduwo aba.—Kengesa Tiago 5:13-15.

12. Nikuluvelo gani ninfwanyelihu okana nigakamihedhaga anamasunza a Bibilia?

¹² Ensunza iyo: Okale webaribari ohiyelelaga njedhelo. Ninofwanyela okana ebaribari vina oziwa wi anamasunza enjene anihu anokanaga makattamiho a olabihedha magano a Bibilia. (Tia. 4:1-4) Enjiya anottukula mudhidhi mwinjene wi awodhe orabela dhilemelelo dhabure baroma ottukula mikalelo dha Okristu. Dhahene ninga Tiago, iyo vina ninofwanyelela wawaddela anamasunza ehu nihipipirihaga vanfwanyelelani otxinja. Ninofwanyela vina okana monelo wapama niroromelaga wi Yehova, onele wawittanela munikuruni mwaye attu ovyeviha vina onele wavaha guru wi awodhe okosa matxinjo mwigumini mwawa.—Tia. 4:10.

13. Txini erumelile Tiago enengesihu va Tiago 3:2?

¹³ Tiago kavyonana ttima opitta attu ena. Iyene kobuwela wi wali muttu wamakamaka sabwa ya okala mbali wa Yezu vina okana dhittomo dhinjene. Tiago wahakuwela Akristu abale dhahi ‘abali okweleya.’ (Tia. 1:16, 19; 2:5) Iyene kavyona ninga muttu woligana. Ottiya ejo, Tiago wahivitaganyiha na awene alogaga mazu aba: “Iyo notene ninovirigana venjene.”—Kengesa Tiago 3:2.

14. Ekalelini yamakamaka wawaddela anamasunza ehu wi iyo vina ninovonya?

¹⁴ Ensunza iyo: Kudduwale wi iyo notene ninovirigana. Kaninfwanyela wubuwela  wi nili amakamaka opitta anamasunza ehu. Sabwaya? Sabwani nigakana mubuwelo ninga obwene, anamasunza ehu anele onyimuwa sabwani anonege ninga kanawodhe okosa ejile enfuna Mulugu. Iyo ninofwanyele wakamihedha anamasunza ehu omulabela Yehova nawaddelaga wi enofuneya okosa guru wila niwodhe ovirihamo magano a mBibiliani mwigumini mwehu vina watapulelamo mukalelo onikamihedhile Yehova okosa matxinjo mwigumini mwehu.

15. Maladdaniho alabihedha Tiago ali dhavi? (Tiago 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Tiago wanlabihedha maladdaniho addiginya mirima dha attu. Kavali waganyedha wi Tiago wahikana nikamihedho na muya wokoddela, mbwenye enoneya wila iyene osunzile olabihedha maladdaniho abo na mbalaye munddimuwaya, Yezu. Epaddi ya Bibilia elebiliye ohilabihedha maladdaniho ovevuwa vina ottiddihedheya mabasa.—Kengesa Tiago 3:2-6, 10-12.

16. Txini empadduwa nigalabihedha nladdaniho napama?

¹⁶ Ensunza iyo: Olabihedhe maladdaniho anddiginya murima. Nladdaniho nofwanyela ninodhaga ofugula mento a muttuya onvuruwana. Ejile ensunziyiwe enele okala mmurimani vina muyubuweloni mwa muttuya. Kavo muttu wasunziha pama opitta Yezu. Tiago ofwara yotagiha yaye, ninele wona nladdaniho na Tiago vina nikalelani nladdaniho napama vaddiddi.

17. Ninlogelani wi nladdaniho ninfwanyeya va Tiago 1:22-25 ninolaba deretu?

¹⁷ Kengesa Tiago 1:22-25. Nladdaniho ntti nilabihedhile Tiago na supeyo ttamakamaka vaddiddi vina ninottidda mabasa. Voroma, Tiago wahikana muyubuweloni ejile yafuneye osunziha. Wi Mazu a Mulugu awodhe otxinja egumi yehu, ottiya omwengesavi Bibilia, ninofwanyela olabihedha mwigumi mwehu esile dhinsunzehu. Tiago wakosile nladdaniho na elobo enziwiwa na attu otene—supeyo. Kili yapama muttu ovyang’ana musupeyoni ona wi kove yaye ehitakala, nanda ahikosa elobo. Na mukalelo wakene, kili yofwanyelela omwengesa Bibilia nona wi ninofwanyelela okosa matxinjo mwigumini mwehu, nanda nihikosa elobo.

18. Dhilobo gani ttaru dhinfwanyelihu wubuwela wi niwodhe okosa maladdaniho apama?

¹⁸ Onawodhe dhavi omutagiha Tiago ogalabihedhaga nladdaniho? Onawodhe okosa  ejene ogafwara ttarho esi: (1) Otamele nladdaniho novevuwa ninamukamihedhe namasunza wawo ononelamo ejile enimusunzihiwe. (2) Otamelege okosa maladdaniho a dhilobo dhinziwa attuya. (3) Ohipipirihe ejile ensunziha nladdanihona. Ki akala enowurutxa okosa maladdaniho apama, odhowe mu Indice das Publicações da Torre de Vigia. Otamele mutoma onloga “Ilustrações,” mwenemo onele ofwanyamo maladdaniho menjene agawodhiliwe olabihedha. Mbwenye, kudduwale wi maladdaniho ankala ninga mikorofoni—muttu agalogaga na mikorofoni lizu naye ninowiweya vaddiddi. Maladdaniho vina anotonya ejile ensunzihani. Dhahene ninofwanyela okala txenjewa vina nilabihedhe maladdaniho mpule munfwanyelelani. Mwebaribari, iyo ninofuna okala anamasunziha apama mbwenye kaninfuna osibiwa na masunziho ehu. Ninofwanyela wakamihedha attu enjene okosa mpaddi wa murala wowagalala wa Yehova.

19. Ninatonyihedhe dhavi wi ninowavaha ttima anamudhi ehu omuyani?

¹⁹ Ebaribari wi kawo wa iyo ona gari yakene yana Tiago ya wunuwa na mbalaye munddimuwaya wali woligana, Yezu. Mbwenye iyo nihikana gari yomulabela Yehova vamodha na anamudhi ehu omuyani abalihu na arogorihu. Iyo ninotonyihedha wi ninowavaha ttima nigatugumanaga na awene, nigaviraga mudhidhi na awene, nigasunzaga na awene vina nigalaleyaga vamodha. Nigakosa guru yosaza yotagiha enittiyedhile Tiago mmereloni mwehu, ninele owodha omuttittimiha Yehova vina ninele wakamihedha attu anfuna osunza ebaribari.