1. Ko na kangaa ni kabwarabwaraa ana utu Iakobo?

 E KAIKAWAAKI Iakobo are tarin Iesu n te utu ae a kakaonimaki kaaina. * A rangi n tangira Iehova ana karo aika Ioteba ma Maria, ao a kabanea aia konaa ni beku ibukina. Ma iai riki kakabwaiaan Iakobo. E riki tarina are ikawai riki bwa te Mesia are beritanaki. Ai kakabwaiaakira Iakobo ngkai e kaaina te utu aei!

2. Baikara bukina ake e bon riai ni karinea iai tarina are ikawai riki Iakobo?

² A boni bati bukina ngkai e riai Iakobo ni karinea tarina are ikawai riki. (Mat. 13:55) N te katoto, e ataa raoi kanoan te Koroboki ae Tabu Iesu ngke 12 ana ririki, n te aro are a a mimi iai unimwaane aika bati aia atatai ake i Ierutarem. (Ruka 2:​46, 47) E bae naba Iakobo ni mwamwakuri ni kabentaa ma Iesu, n te aro are e a karekea riki iai kinaakin tarina aei. E tataekina aei Nathan H. Knorr: “Ko na kinaa riki te aomata ngkana ko mwakuri ma ngaia.” * E boni bae naba n noria Iakobo ae e “rarakarake wanawanan Iesu ao n ikawairake, ma n akoaki iroun te Atua ao aomata.” (Ruka 2:52) Ngaia are ti na bae n iangoia bwa e na riki Iakobo bwa temanna i buakoia naake a moan riki bwa taan rimwin Iesu. Ma e aki riki anne.

3. Tera aron Iakobo ngke e moana ana mwakuri ni minita Iesu?

³ N ana tai ni mwakuri ni minita Iesu i aon te aba, ao e aki riki Iakobo bwa te tia rimwina. (Ioa. 7:​3-5) Tao e mena  naba Iakobo i buakoia ana koraki Iesu ake a a iangoia bwa “e a mino.” (Mareko 3:21) E aki kaotaki bwa e mena Iakobo i rarikin tinaia are Maria, ngke e kamateaki Iesu i aon te kai ni kammaraki.​—Ioa. 19:​25-27.

4. Tera ae ti na rinanona ngkai?

⁴ Imwina riki ao Iakobo e a onimakina Iesu ao n riki bwa kaain te ekaretia temanna ae rangi ni karineaki. N te kaongora aei, ti na nori reireiara aika uoua mairoun Iakobo: (1) bukina ngkai ti riai n teimatoa n nanorinano, ao (2) arora ni kona n riki bwa taan angareirei aika mwaatai.

5. Tera aron Iakobo ngke e tia ni kaoti Iesu nakoina imwini kautakina?

⁵ N ningai are e riki iai Iakobo bwa te tia rimwin Iesu ae kakaonimaki ni koaua? Imwini kautakin Iesu man te mate, “e kaoti nakon Iakobo, ao imwina nakoia abotoro ni kabane.” (1Kor. 15:7) Imwin noran Iesu irouna n te tai anne, ao e a riki bwa te tia rimwina. E mena i buakoia abotoro n te ruu are i eta i Ierutarem, ngke a tataningaa reken te taamnei ae raoiroi are beritanaki. (Mwa. 1:​13, 14) Imwina riki, e a beku Iakobo bwa kaain te rabwata n tautaeka n te moan tienture. (Mwa. 15:​6, 13-22; IKar. 2:9) Ao tabeua te tai imwain 62 C.E., e a kairaki rinanon te taamnei bwa e na korea te reta nakoia Kristian aika kabiraki. Ti kakabwaiaaki naba n ana reta anne ni boong aikai, n aki ongeia bwa ti kantaningaa te maiu i karawa ke i aon te aba. (Iak. 1:1) E taekinna te tia korea rongorongon rimoa n te moan tienture ae Josephus, bwa e kamateaki Iakobo i aan ana tua aia Ibonga ae Rietata I-Iutaia ae Anania are natin Annati. E teimatoa Iakobo ni kakaonimaki ni koaua nakon Iehova ni karokoa tokini maiuna i aon te aba.

6. Tera kaokoron Iakobo ma mataniwi n Aaro ake n ana bong?

⁶ E nanorinano Iakobo. E aera bwa ti kona n taekina anne? Nora kaokoron aron Iakobo nakon Iesu imwina riki, ma aroia mataniwi n Aaro aika bati. Ngke e nora te bwai ni kakoaua Iakobo bwa Iesu bon Natin te Atua, e nanorinano ni butimwaea anne. Ma a aki karaoa anne mataniwi n ibonga i Ierutarem. N te katoto, a aki kona ni kakewea ae Iesu e kauta Rataro man te mate. Ma n oneani mwin ae a nang kakoauaa bwa e tei Iesu ibukin Iehova, a kataia n tiringa Iesu ma Rataro.  (Ioa. 11:53; 12:​9-11) Imwina riki ngke e a kautaki Iesu man te mate, a kataia ni karabaa anne mairouia aomata. (Mat. 28:​11-15) Ibukina bwa a kamoamoa mataniwi akanne, a a rawa ni butimwaea te Mesia.

7. E aera bwa ti riai n rarawa ni kamoamoa?

⁷ Reireiara: Tai kamoamoa, ao kariaia reireinakim iroun Iehova. N aron te aoraki ae tuka butin te raraa nakon te buroo, e kona naba te kamoamoa ni kamatoaa nanora ao n tukira mani butimwaean ana kairiri Iehova. A kariaia Baritaio bwa e na matoatoa nanoia, ao a rawa ni butimwaea te bwai ni kakoauaa ae mataata ae kaotaki nakoia rinanon taamnein te Atua. (Ioa. 12:​37-40) E karuanikai aroia anne, bwa a aki kona iai ni karekea te maiu are aki toki. (Mat. 23:​13, 33) Ai kakawakira ngkanne bwa ti na teimatoa ni kariaia Ana Taeka te Atua ma taamneina bwa a na bitii aroarora, arora n iango, ao ara motinnano! (Iak. 3:17) Ibukina bwa e nanorinano Iakobo, e kariaia bwa e na reireinaki iroun Iehova. Ao n aron ae ti na noria, e riki bwa te tia reirei ae mwaatai ibukin nanorinanona.

8. Tera ae e na buokira n riki bwa taan angareirei aika mwaatai?

⁸ E aki bubura ana reirei Iakobo. A bae n iangoia naba mataniwi n Aaro n ana bong, n aron iangoan te abotoro Betero ma Ioane ake a “uarereke aia reirei ao a aki kakannato.” (Mwa. 4:13) Ma e riki Iakobo bwa te tia reirei ae mwaatai n aron ae kaotaki n te boki are ingoanaki n arana. Tao a aki bubura naba ara reirei n aron Iakobo. Ma ti boni kona n riki bwa taan angareirei aika mwaatai man ana ibuobuoki taamnein Iehova ao te reirei ni kataneiai man ana botaki. Ti na nora ngkai ana katoto Iakobo ngkai te tia reirei ngaia, ao ni karekei reireiara mai iai.

9. Ko na kangaa ni kabwarabwaraa aron ana angareirei Iakobo?

⁹ E aki kamanenai taeka aika kabinano Iakobo, ke ni kabwarabwara n te aro ae kangaanga te ota iai. Ibukin anne, a ataa te bwai ae a riai ni karaoia taan ongora, ao aroia ni karaoia. N te katoto, iangoa aron Iakobo n reireinia Kristian n te aro ae mataata,  bwa a riai n tauraoi n rinanon te ribuaka ao n aki kaikoa unia. E korea aei: “Ti iangoiia ake a nanomwaaka bwa a kukurei. Kam a tia n ongo nanomwaakan Iobi ma n nora mwin ana mwakuri Iehova nakoina, ao kam a ataia iai bwa e rangi n tatangira Iehova ao n nanoanga.” (Iak. 5:11) E kabotoa ana reirei Iakobo i aon te Koroboki ae Tabu. E kamanena Ana Taeka te Atua ni buokiia iai taan ongora, bwa a na ataia ae Iehova e kakabwaiaia n taai nako naake a kakaonimaki ni koaua nakoina n aron Iobi. E taekina te reirei ane kakawaki anne Iakobo ni kamanenai taeka aika bebete ao ni kai ota. N te aro anne, e aki kamoamoaa i bon irouna ma e kamoamoaa iai Iehova.

10. Tera te anga teuana ae ti kona iai ni kakairi n aron ana angareirei Iakobo?

¹⁰ Reireiara: Taekina te reirei n te aro ae bebete, ao angareirei man Ana Taeka te Atua. Ngkana ti angareirei, ti aki kani kamoaira bwa aongkoa e bati ara atatai, ma ti kani kaotia nakoia aomata bwa e bati ana atatai Iehova ao e rangi n tabeakinia. (IRom 11:33) Ti kona ni karaoa anne ngkana ti kabotoa ara maroro i aon te Baibara n taai nako. N te katoto, ti na aki tuangia ara reirei n te Baibara te bwai ae ti na karaoia ngke arona bwa ngaira ae ti kaaitara ma te kangaanga are a rinanona. Ma ti riai ni buokiia bwa a na iangoi katoto man te Baibara, ao n ataa ana iango ma ana namakin Iehova iai. A na kairaki ngkanne bwa a na kani kakukureia Iehova ao tiaki ngaira.

11. Baikara kangaanga ake a kaaitarai Kristian tabeman n ana bong Iakobo, ao tera te reirei ni kairiri are e angania? (Iakobo 5:​13-15)

¹¹ E ota n aroia aomata aika kakaokoro Iakobo. E oti n ana reta bwa e atai raoi aia kangaanga raona n te onimaki, ao e angania te kaetieti ae mataata ibukin aroia n tokanikai iai. N te katoto, a tabwara Kristian tabeman ni maiuakina te reirei ni kairiri. (Iak. 1:22) Tabeman a inanonano nakoia aika kaubwai. (Iak. 2:​1-3) Ao ake tabeman riki e kangaanga irouia tauan aron neweia. (Iak. 3:​8-10) Bon iai aia kangaanga Kristian akanne, ma Iakobo e aki kabwaraa nanona irouia. E anga te reirei ni kairiri ae mataata ma te akoi, ao e kaungaia naake a aki marurung n te onimaki bwa a na karekea buokaia irouia unimwaane n te ekaretia.​—Wareka Iakobo 5:​13-15.

12. Ti na kangaa ni kateimatoa te iango ae raoiroi ngkana ti buokiia ara reirei n te Baibara?

¹² Reireiara: Karekea otam ni kakaokoron aroia aomata, ma kateimatoa te iango ae raoiroi ibukia. A bati aika ti reirei ma ngaiia ake e kona ni kangaanga irouia maiuakinan ana reirei ni kairiri te Baibara. (Iak. 4:​1-4) Tao a kainnanoa te tai ae maan ibukini katokan aroaroia aika bubuaka, ao ni karikirakei aroaro ni Kristian. N aron Iakobo, ti riai n ninikoria n tuangia ara reirei n te Baibara itera ake a riai ni kanakoraoi. Ti riai naba ni kateimatoa te iango ae raoiroi ibukia, ao n onimakina Iehova bwa e na boni katikiia ake a nanorinano ao ni kakorakoraia bwa a na karaoi bitaki ni maiuia.​—Iak. 4:10.

13. Tera ae e ataia Iakobo n aron ae kaotaki n Iakobo 3:2 ao te kabwarabwara mai nano?

¹³ E aki kamoamoaa i bon irouna Iakobo. E aki iangoia Iakobo bwa e kakawaki riki nakoia Kristian ake tabeman ngkai tarina Iesu, ke ibukini mwiokoana aika okoro. E bon taekinia raona n te onimaki bwa ‘tarina aika tangiraki.’ (Iak. 1:​16, 19; 2:5) E aki kataia n taekinna bwa e kororaoi arona. Ma e boni karinna naba n ana  taeka aikai: “Ti bane ni kakaraoa ae kairua n taai aika bati.”​—Wareka Iakobo 3:2 ao te kabwarabwara mai nano.

14. E aera bwa ti riai n tauraoi ni kaotii kabwakara?

¹⁴ Reireiara: Uringnga ae bon taani bure ngaira. Ti aki riai n iangoia bwa ti raoiroi riki nakoia naake ti reirei ma ngaiia. Bukin tera? Ngkana ti kataia ni kaotia nakon te aomata ae ti reirei ma ngaia bwa akea kabwakara, tao e na iangoia bwa e aki kona n ongeaba n ana tua te Atua n te aro ae kororaoi. Ma ngkana ti bwaina te koaua ni kaotia ae e aki bebete iroura n taai nako maiuakinan ana boto n reirei te Baibara, ao ti kabwarabwaraa aron Iehova ni buokira n tokanikai i aoni kangaanga, ti a buoka iai ara reirei n te Baibara bwa e na ataia ae e kona naba ni beku ibukin Iehova.

15. Tera aron Iakobo ni kamanenai kaikonaki? (Iakobo 3:​2-6, 10-12)

¹⁵ E kamanenai kaikonaki aika ringa te nano Iakobo. Akea te nanououa bwa e buokaki rinanon te taamnei ae raoiroi, ma e bae naba ni karekea reireiana ae bati ibukin te angareirei, man arona n neneri kaikonaki ake e kamanenai tarina are Iesu. E kamanenai kaikonaki aika kai ota Iakobo n ana reta, ao a mataata naba reirei ake iai.​—Wareka Iakobo 3:​2-6, 10-12.

16. E aera bwa ti riai ni kamanenai kaikonaki aika uaana?

¹⁶ Reireiara: Kamanenai kaikonaki aika uaana. Ngkana ko kamanenai kaikonaki aika nakoraoi, a na aki tii ongo te reirei aomata, ma a kona naba ni kataamneia. Mani karaoan anne, a a kona iai n ururingi reirei aika kakawaki man te Baibara. E mwaatai Iesu ni kamanenai kaikonaki, ao e boni kakairi irouna tarina are Iakobo. Ti na nenera ana kaikonaki teuana Iakobo, ao n noria bwa e aera ngkai e rangi n uaana.

17. E aera bwa e rangi n uaana te kaikonaki are n Iakobo 1:​22-25?

¹⁷ Wareka Iakobo 1:​22-25. A bati bukina aika e uaana iai ana kaikonaki Iakobo ae taekan te tirotaam. E anga iai te reirei ae manena aei. Ngkana ti na kakabwaiaaki man Ana Taeka te Atua, ti aki riai n tii warekia ma ti riai naba ni maiuakinna. E rinea Iakobo te kaikonaki ae a kai  ota iai taan ongora ae taekan te aomata ae tiroia n te tirotaam. Tera te reirei iai? E bon nanobaba te aomata ae tiroia n te tirotaam ao e nora te bwai ae e riai ni kanakoraoia, ma e aki karaoia. Ai bon arora naba anne ngkana ti wareka Ana Taeka te Atua ao ti noria bwa ti riai ni bita arora, ma ti aki karaoia.

18. Baikara baika tenua aika ti riai ni karaoi ngkana ti kamanena te kaikonaki?

¹⁸ Ngkana ko kamanena te kaikonaki, kakairi iroun Iakobo ni karaoi baika tenua aikai: (1) Taraia raoi bwa am kaikonaki e na kamataataa te reirei ae kakawaki are ko maroroakinna. (2) Kamanena te kaikonaki ae a kai ota iai taan ongora. (3) Kamataataa te reirei ae riai ni maiuakinaki man te kaikonaki. Ngkana e kangaanga iroum iangoani kaikonaki aika nakoraoi, nora te Watch Tower Publications Index. Ko na nori katoto aika bati aika ko kona ni kamanenai i aan te atu ae “Illustrations.” Ma uringnga are taiani kaikonaki kaanga ai aron te bwai n taetae ae e na kanenea bwanaam. A na boni katerei reirei aika kakawaki taiani kaikonaki. Ngaia are taraia raoi bwa ko na kamanena te kaikonaki tii i aon reirei aika kakawaki. Ti kani karikirakea rabakaura n angareirei tiaki ibukini kamoamoaara, ma ae kakawaki riki bon ibukini buokaia aika bati bwa a na riki bwa kaain ana utu Iehova ae kakukurei.

19. Ti na kangaa ni kaota tangiraia tarira ao mwaanera n te onimaki?

¹⁹ Ti aki ikawairake i rarikin tarira ae kororaoi n aron Iakobo, ma ti kakabwaiaaki ni beku i rarikia tarira ma mwaanera n te onimaki aika bati. Ti kaota tangiraia ngkana ti ikoikotaki ma ngaiia, ti karekea reireiara mairouia, ao ngkana ti kakaonimaki ni koaua ni beku i rarikia n te mwakuri n uarongorongo ao n angareirei. Ngkana ti kakorakoraira ni kakairi n ana katoto Iakobo n ara iango, aroarora, ao n arora n angareirei, ti a karekea iai neboan Iehova, ao ti buokiia aika raoiroi nanoia bwa a na kaania Tamara are i karawa ae tatangira.