1. Nawẹ a na basi zẹẹmẹ whẹndo Jakọbu tọn gbọn?

 JAKỌBU, he yin nọvisunnu Jesu tọn yin pinplọn whẹ́n to whẹndo he lodo to gbigbọ-liho de mẹ. * Mẹjitọ etọn lẹ, enẹ wẹ Josẹfu po Malia po yiwanna Jehovah sisosiso, podọ yé wà nuhe go yé pé lẹpo nado sẹ̀n Ewọ. Jakọbu sọ tindo lẹblanulọkẹyi devo, mẹdaho etọn sunnu na wá lẹzun Mẹsia dopagbe lọ. Lẹblanulọkẹyi dagbe nankọ die Jakọbu tindo nado yin apadewhe whẹndo enẹ tọn!

2. Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wẹ Jakọbu tindo nado nọ na sisi mẹdaho etọn sunnu?

² Jakọbu tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado nọ na sisi mẹdaho etọn sunnu. (Mat. 13:55) Di apajlẹ, Jesu yọ́n Owe-wiwe lẹ ganji sọmọ bọ whenue e do owhe 12, e hẹn awuji nukọntọ wesetọ lẹ to Jelusalẹm. (Luku 2:46, 47) Jakọbu sọgan ko nọ wà azọ́n whlẹpipa tọn to pọmẹ hẹ Jesu. Eyin mọ wẹ, e sọgan ko yọ́n mẹdaho etọn dogọ. Nathan H. Knorr nọ saba dọ dọ, “A na plọn nususu gando mẹde go, eyin a wazọ́n dopọ hẹ mẹlọ.” * Ayihaawe ma tin dọ Jakọbu na ko sọ doayi e go dọ ‘Jesu to whinwhẹ́n deji to nuyọnẹn mẹ, to agbasa mẹ podọ to nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn po gbẹtọ tọn po mẹ.’ (Luku 2:52) Enẹwutu, mí gán lẹndọ Jakọbu dona ko yin dopo to omẹ tintan he lẹzun devi Jesu tọn lẹ mẹ. Amọ́, nulẹ ma yì domọ.

3. Nawẹ Jakọbu yinuwa gbọn whenue Jesu bẹ lizọnyizọn etọn jẹeji?

 ³ Jakọbu ma lẹzun devi Jesu tọn to lizọnyizọn aigba ji tọn etọn whenu. (Joh. 7:3-5) Na nugbo tọn, Jakọbu gán ko yin dopo to hẹnnumẹ Jesu tọn he lẹndọ e “ko hùnalẹ̀” lẹ mẹ. (Malku 3:21) Podọ, nudepope ma dohia dọ Jakọbu topọ hẹ onọ̀ etọn Malia to whenue Jesu yin hùhù to yatin ji.—Joh. 19:25-27.

4. Nuplọnmẹ tẹlẹ ji wẹ mí na dọhodo?

⁴ To nukọn mẹ, Jakọbu wá yí Jesu sè bo lẹzun hagbẹ agun Klistiani tọn he yè nọ na sisi de. To hosọ ehe mẹ, mí na dọhodo onú awe delẹ he mí gán plọn sọn Jakọbu dè ji: (1) nuhewutu mí dona to whiwhẹnọ yin zọnmii, podọ (2) lehe mí gán yin mẹplọntọ kọdetọn dagbenọ lẹ do.

5. Nawẹ Jakọbu yinuwa gbọn whenue Jesu he yin finfọnsọnku lọ sọawuhia ẹ?

⁵ Whetẹnu wẹ Jakọbu wá lẹzun hodotọ nugbonọ Jesu tọn de? Whenue Jesu ko yin finfọnsọnku godo, “e sọawuhia Jakọbu, enẹgodo apọsteli lẹpo.” (1 Kọl. 15:7) To whenue Jesu sọawuhia Jakọbu, enẹ dona ko yin nujijọ ayidego tọn de to gbẹzan Jakọbu tọn mẹ. E to finẹ whenue apọsteli lẹ to nukundo gbigbọ wiwe he yè dopà etọn na yé lọ to abò aga tọn de mẹ to Jelusalẹm. (Owalọ 1:13, 14) To nukọn mẹ, homẹ Jakọbu tọn hùn nado tin to hagbẹ anademẹtọ owhe kanweko tintan whenu tọn mẹ. (Owalọ 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Podọ to ojlẹ de mẹ jẹnukọnna owhe 62 W.M., e yin gbigbọdo nado kàn wekanhlanmẹ de hlan Klistiani yiamisisadode lẹ. To egbehe, mílọsu sọgan mọaleyi sọn wekanhlanmẹ enẹ mẹ, vlavo mí tindo todido olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn. (Jak. 1:1) Sọgbe hẹ nuhe whenuho-kantọ owhe kanweko tintan whenu tọn Josèphe dọ, Yẹwhenọ Daho Ananias, visunnu Annas tọn wẹ degbè bọ Jakọbu yin hùhù. Jakọbu yin nugbonọ na Jehovah kakajẹ whenue e dotana gbẹzan aigba ji tọn etọn.

6. Aliho tẹ mẹ wẹ Jakọbu gbọnvona nukọntọ sinsẹ̀n tọn ojlẹ etọn mẹ tọn lẹ te?

⁶ Jakọbu yin whiwhẹnọ. Naegbọn mí sọgan dọ mọ? Lẹnnupọndo vogbingbọn he tin to aliho he mẹ Jakọbu wá yinuwa hlan Jesu te po aliho he mẹ sinsẹ̀ngán susu yinuwa te po ṣẹnṣẹn ji. Whenue Jakọbu mọ kunnudenu he yè ma sọgan mọ́n lọ dọ Jesu wẹ Visunnu Jiwheyẹwhe tọn, e kẹalọyi i po whiwhẹ po. Nukọntọ sinsẹ̀n tọn he to Jelusalẹm lẹ ma yinuwa domọ. Di apajlẹ, yé ma sọgan mọ́n dọ Jesu fọ́n Lazalọsi sọnku. Kakati yé ni kẹalọyi dọ  Jesu wẹ afọzedaitọ Jehovah tọn, yé kàn ayiha nado hù Jesu po Lazalọsi po. (Joh. 11:53; 12:9-11) To godo mẹ, whenue Jesu lọsu wá yin finfọnsọnku, yé blasé nado whlá nugbo enẹ do mẹlẹ. (Mat. 28:11-15) Goyiyi nukọntọ sinsẹ̀n tọn enẹlẹ tọn zọ́n bọ yé gbẹ́ Mẹsia lọ dai.

7. Naegbọn mí dona dapana goyiyi?

⁷ Nuplọnmẹ lọ: Dapana goyiyi bo wleawufo nado yin pinplọn gbọn Jehovah dali. Kẹdẹdile azọ̀n de gán hẹn ẹn vẹawuna ahun mítọn nado hò ganji do, goyiyi gán hẹn ahun yẹhiadonu tọn mítọn sinyẹn bo glọnalina mí nado kẹalọyi anademẹ Jehovah tọn. Falesi lẹ na dotẹnmẹ ahun yetọn nado sinyẹn sọmọ bo gbẹ́ nado kẹalọyi kunnudenu họnwun he yin nina yé gbọn gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ lẹ. (Joh. 12:37-40) Nuyiwa owù tọn de wẹ enẹ yin, na e bẹpla todido yetọn nado mọ ogbẹ̀ madopodo wutu. (Mat. 23:13, 33) Lehe e yin nujọnu do sọ dọ mí ni zindonukọn nado nọ na dotẹnmẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn po gbigbọ etọn po nado diọ gbẹtọ-yinyin mítọn bosọ yinuwado linlẹn po nudide mítọn lẹ po ji! (Jak. 3:17) Na Jakọbu yin whiwhẹnọ wutu, e dike bọ Jehovah plọnnu in. Podọ, dile mí na mọ do, whiwhẹ etọn wẹ zọ́n bọ e lẹzun mẹplọntọ dagbe de.

8. Etẹwẹ na gọalọna mí nado lẹzun mẹplọntọ dagbe lẹ?

⁸ Jakọbu ma yì wehọmẹ susu. Ayihaawe ma tin dọ nukun he nukọntọ sinsẹ̀n tọn ojlẹ etọn mẹ tọn lẹ yí do pọ́n ẹn wẹ yé ko yí do pọ́n apọsteli Pita po Johanu po, yèdọ taidi mẹhe “ma sewé bosọ yin omẹ tata lẹ.” (Owalọ 4:13) Amọ́, Jakọbu plọn nado yin mẹplọntọ kọdetọn dagbenọ de, dile e nọ họnwun do whenue mí to owe he tindo yinkọ etọn lọ hia. Taidi Jakọbu, mílọsu sọgan nọma yì wehọmẹ sọmọ. Etomọṣo, po alọgọ gbigbọ Jehovah tọn po gọna azọ́nplọnmẹ he titobasinanu etọn nọ na mí lẹ, mílọsu gán lẹzun mẹplọntọ dagbe lẹ. Mì gbọ mí ni dọhodo apajlẹ he Jakọbu zedai taidi mẹplọntọ de ji bo pọ́n nuhe mí gán plọn sọn e mẹ lẹ.

9. Nawẹ a na basi zẹẹmẹ aliho mẹpinplọn tọn Jakọbu tọn gbọn?

⁹ Jakọbu ma nọ yí hogbe kavi hoyijlẹdohogo he gẹdẹ lẹ zan. Taidi kọdetọn de, todoaitọ  etọn lẹ nọ yọ́n nuhe yé dona wà po lehe yé na wà ẹ do po. Di apajlẹ, lẹnnupọndo lehe Jakọbu plọn Klistiani lẹ to aliho he bọawu mẹ nado wleawufo nado jiya mawadodo tọn, amọ́ bo ma hẹnmẹdohomẹ do ji. E wlan dọmọ: “Mí nọ pọ́n mẹhe ko doakọnnanu lẹ hlan di ayajẹnọ. Mì ko sè gando akọndonanu Jobu tọn go bo ko sọ mọ kọdetọn he Jehovah hẹnwa, dọ Jehovah tindo owanyi sisosiso bosọ yin lẹblanunọ.” (Jak. 5:11) Doayi e go dọ Jakọbu nọ ze nuplọnmẹ etọn lẹ sinai do Owe-wiwe lẹ ji. E yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn do gọalọna todoaitọ etọn lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah nọ suahọ mẹhe nọ yin nugbonọ na Ẹn taidi Jobu lẹ to whelẹponu. Jakọbu yí hogbe gọna hoyijlẹdohogo he bọawu lẹ zan nado hẹn nuagokun enẹ họnwun. Gbọnmọ dali, e dọ̀n ayidonugo wá Jehovah ji, e ma yin wá ede ji.

10. Aliho tẹ mẹ wẹ mí gán hodo apajlẹ Jakọbu tọn te whenue mí to mẹplọn?

¹⁰ Nuplọnmẹ lọ: Nọ hẹn owẹ̀n towe bọawu bosọ nọ plọnmẹ sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Yanwle mítọn ma dona yin nado nọ hẹn awuji mẹdevo lẹ, bo dohia yé obá he mẹ mí yọnnuin jẹ, amọ́ nado dohia yé obá he mẹ Jehovah yọnnuin bosọ nọ hò yetọn pọ́n jẹ. (Lom. 11:33) Mí gán jẹ yanwle enẹ kọ̀n eyin mí nọ ze nuhe mí nọ dọ lẹ sinai do Owe-wiwe lẹ ji to whelẹponu. Di apajlẹ, kakati nado dọna nuplọntọ mítọn lẹ nuhe mí na ko wà eyin mí to otẹn yetọn mẹ, mí dona nọ gọalọna yé nado lẹnnupọndo apajlẹ Biblu tọn lẹ ji bo doayi linlẹn po numọtolanmẹ Jehovah tọn lẹ po go. To whenẹnu, ojlo yetọn na yin nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn, e ma yin nado hẹn homẹ míwlẹ tọn hùn.

11. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹlẹ wẹ Klistiani delẹ pehẹ to ojlẹ Jakọbu tọn mẹ, podọ ayinamẹ tẹwẹ e na yé? (Jakọbu 5:13-15)

¹¹ Jakọbu yin lẹnpọn dagbenọ. Wekanhlanmẹ Jakọbu tọn dohia hezeheze dọ ewọ yọ́n avùnnukundiọsọmẹnu he yisenọ hatọ etọn lẹ to ahidi hẹ lẹ, podọ e na yé anademẹ he họnwun gando lehe yé sọgan duto yé ji do go. Di apajlẹ, Klistiani delẹ nọ whleawu nado yí ayinamẹ lẹ do yizan mẹ. (Jak. 1:22) Devo lẹ nọ do mẹnukuntahopọn hia adọkunnọ lẹ. (Jak. 2:1-3) Podọ, e nọ vẹawuna devo lẹ nado dava odẹ́ yetọn. (Jak. 3:8-10) Klistiani enẹlẹ do nuhahun sinsinyẹn lẹ, amọ́ agbọ́ yetọn ma pé Jakọbu. E na ayinamẹ to aliho he do homẹdagbe hia bo ka to tlọlọ de mẹ, podọ e na tuli mẹhe to ahidi to gbigbọ-liho lẹ nado biọ alọgọ dogọ sọn mẹho lẹ dè.—Hia Jakọbu 5:13-15.

12. Nawẹ mí gán hẹn pọndohlan dagbe go gbọn to whenue mí to alọgọna Biblu plọntọ mítọn lẹ?

¹² Nuplọnmẹ lọ: Yin lẹnpọn dagbenọ, amọ́ nọ hẹn pọndohlan dagbe go gando mẹdevo lẹ go. Susu mẹhe mí nọ plọn Biblu hẹ lẹ tọn wẹ e gán nọ vẹawuna nado yí ayinamẹ etọn lẹ do yizan mẹ. (Jak. 4:1-4) E gán yí ojlẹ de to yé si nado họ̀nadọna jijọ ylankan lẹ bo yí jẹhẹnu Klistiani tọn lẹ do diọtẹnna yé. Taidi Jakọbu, mí dona nọ yí adọgbigbo do dọna nuplọntọ mítọn lẹ fihe yé dona basi vọjlado te lẹ. Mí sọ dona hẹn pọndohlan dagbe go, bo deji dọ Jehovah na dọ̀n gbẹtọ whiwhẹnọ lẹ wá ede dè, bosọ na yé huhlọn nado basi diọdo lẹ to gbẹzan yetọn mẹ.—Jak. 4:10.

13. Dile Jakọbu 3:2 dohia do, etẹwẹ Jakọbu kẹalọyi?

¹³ Jakọbu hẹn pọndohlan he sọgbe go gando ede go. Jakọbu ma lẹndọ whẹndo he mẹ emi wá sọn kavi lẹblanulọkẹyi he emi do lẹ hẹn emi zun omẹ vonọtaun de kavi zọ́n bọ emi yiaga hú mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu emitọn lẹ po. E dlẹnalọdo yisenọ hatọ etọn lẹ taidi ‘mẹyiwanna etọn lẹ.’ (Jak. 1:16, 19; 2:5) E ma nọ hẹn mẹdevo lẹ lẹndọ emi yin mẹpipe. Kakatimọ, e ze ede do hodidọ lọ mẹ whenue e dọmọ: “Mímẹpo wẹ nọ ṣinuwa whlasusu.”—Hia Jakọbu 3:2.

14. Naegbọn mí dona nọ wleawufo nado kẹalọyi nuṣiwa mítọn lẹ?

 ¹⁴ Nuplọnmẹ lọ: Nọ flindọ mímẹpo wẹ yin ylandonọ. Mí ma dona nọ lẹndọ mí yiaga hú mẹhe mí nọ plọnnu lẹ to aliho de mẹ. Etẹwutu? Eyin mí nọ hẹn nuplọntọ mítọn lẹndọ mí yin mẹpipe, e gán wá tadona kọ̀n dọ emi ma gán jẹ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ kọ̀n gbede. Amọ́, eyin mí nọ kẹalọyi po ahundopo po dọ e ma nọ bọawuna mílọsu to whelẹponu nado hodo nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ, bo nọ basi zẹẹmẹ lehe Jehovah ko gọalọna mí nado duto avùnnukundiọsọmẹnu mítọn lẹ ji do tọn na nuplọntọ mítọn, mí na gọalọna ẹn nado mọdọ ewọ lọsu sọgan sẹ̀n Jehovah.

15. Nawẹ a na basi zẹẹmẹ apajlẹ he Jakọbu yizan lẹ tọn gbọn? (Jakọbu 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Apajlẹ he Jakọbu yizan lẹ nọ jẹ ahun mẹ. Ayihaawe ma tin dọ gbigbọ wiwe gọalọna ẹn, amọ́ e yọnbasi dọ e sọ plọn nususu gando mẹpinplọn go gbọn dogbigbapọnna apajlẹ he mẹdaho etọn Jesu yizan lẹ dali. Apajlẹ he Jakọbu yizan to wekanhlanmẹ etọn mẹ lẹ bọawu, bọ yọ́n-na-yizan yetọn sọ họnwun.—Hia Jakọbu 3:2-6, 10-12.

16. Naegbọn mí dona nọ yí apajlẹ he nọ jẹ ahun mẹ lẹ zan?

¹⁶ Nuplọnmẹ lọ: Nọ yí apajlẹ he nọ jẹ ahun mẹ lẹ zan. Eyin a nọ yí apajlẹ he sọgbe lẹ zan, a na diọ otó mẹlẹ tọn zun nukun. A na de yẹdide lẹ do ayiha gbẹtọ lẹ tọn mẹ. Yẹdide ehelẹ na gọalọna todoaitọ towe lẹ nado flin nugbo tangan Biblu tọn lẹ. Jesu yin azọ́nyọnẹntọ na nuhe dù apajlẹ he nọ jẹ ahun mẹ lẹ yiyizan, podọ nọvisunnu etọn Jakọbu hodo apajlẹ etọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna dopo to apajlẹ Jakọbu tọn lẹ mẹ bo pọ́n nuhewutu e do dó kọdetọn dagbe sọmọ.

17. Naegbọn apajlẹ he yin kinkandai to Jakọbu 1:22-25 mẹ do dó kọdetọn dagbe sọmọ?

¹⁷ Hia Jakọbu 1:22-25. Apajlẹ mẹpọnnu tọn he Jakọbu yizan do kọdetọn dagbe na whẹwhinwhẹ́n susu wutu. E tindo nuagokun de to ayiha mẹ, enẹ wẹ yindọ, nado mọaleyi sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí dona nọ wà nususu hú hihia ẹ poun; mí dona nọ zìn gbọn nuhe mí hia lọ ji. Jakọbu yí apajlẹ he todoaitọ etọn lẹ gán yawu mọnukunnujẹemẹ de zan, yèdọ dawe de he to ede pọ́n to mẹpọnnu de mẹ. Etẹwẹ yin nuagokun lọ? Nulunu wẹ e na yin dọ mẹde ni pọ́n ede to mẹpọnnu de mẹ, bo  doayi nuhe e gán jlado de go, amọ́ bo ma ka yí nudepope wà gandego. Mọdopolọ, nulunu wẹ e na yin dọ mí ni hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn, bo doayi nuhe mí dona vọ́ jlado to gbẹtọ-yinyin mítọn mẹ de go, bo ma ka yí nudepope wà gandego.

18. Onú atọ̀n tẹlẹ wẹ mí dona wà whenue mí to apajlẹ de yizan?

¹⁸ Whenue a to apajlẹ de yizan, a gán yinuwa taidi Jakọbu eyin a nọ wà onú atọ̀n ehelẹ: (1) Nọ hẹn ẹn diun dọ apajlẹ lọ sọgbe hẹ nuagokun he ji a to hodọdo lọ. (2) Nọ yí apajlẹ he todoaitọ towe lẹ gán yawu mọnukunnujẹemẹ de zan. (3) Nọ hẹn nuplọnmẹ apajlẹ lọ tọn họnwun. Eyin e nọ vẹawuna we nado mọ apajlẹ he sọgbe lẹ, a gán pọ́n Index des publications Watch Tower mẹ. To hosọ lọ “Exemples” glọ, a na mọ apajlẹ susu he a gán yizan. Amọ́, flindọ apajlẹ lẹ taidi miklo de nkọ, yé nọ na huhlọn nuagokun he ji a to hodọdo. Enẹwutu, nọ hẹn ẹn diun dọ emi nọ yí apajlẹ lẹ zan to nuagokun lẹ kẹdẹ ji. Na nugbo tọn, whẹwhinwhẹ́n titengbe he wutu mí nọ jlo na hẹn nugopipe mẹpinplọn tọn mítọn lẹ pọnte ma yin nado dọ̀n ayidonugo wá míde ji, amọ́ nado gọalọna mẹsusu dile e yọnbasi do nado lẹzun apadewhe whẹndo ayajẹnọ Jehovah tọn.

19. Nawẹ mí nọ dohia gbọn dọ mí yọ́n pinpẹn whẹndo gbigbọmẹ tọn mítọn tọn?

¹⁹ Mí ma do lẹblanulọkẹyi lọ nado whẹ́n dopọ hẹ mẹdaho sunnu he yin mẹpipe de gba, amọ́ mí do gbégbò lọ nado sẹ̀n Jehovah to pọmẹ hẹ whẹndo Klistiani tọn daho de he bẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po hẹn. Mí nọ do owanyi he mí do na yé hia, eyin mí nọ kọnawudopọ hẹ yé, nọ plọnnu sọn yé dè bosọ nọ yí nugbonọ-yinyin do sẹ̀n Jehovah dopọ hẹ yé to azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn tọn lọ po mẹ. Eyin mí nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ Jakọbu tọn to pọndohlan, walọyizan po aliho mẹpinplọn tọn mítọn po mẹ, mí nọ hẹn gbégbò wá na Jehovah, podọ mí nọ gọalọna gbẹtọ ahunjijlọnọ lẹ nado dọnsẹpọ Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn.