Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

NAʼLEBʼ RE TZOLOK 2

Kʼaru naqatzol chirix jun rehebʼ li riitzʼin li Jesús?

Kʼaru naqatzol chirix jun rehebʼ li riitzʼin li Jesús?

«Laj Santiago, aj kʼanjel chiru li Yos ut chiru li Qaawaʼ Jesukriist» (SANT. 1:1).

BʼICH 88 Hazme conocer tus caminos

RUʼUJIL LI TZOLOM a

1. Chanru li xjunkabʼal laj Santiago?

 LAJ Santiago, li riitzʼin li Jesús, kikʼiik saʼ jun li junkabʼal li kawebʼ chaq xpaabʼal. b Laj José ut li xMaría, xnaʼ xyuwaʼ laj Santiago, qʼaxal nekeʼxra li Jehobʼa ut nekeʼxyal xqʼe chi kʼanjelak chiru. Laj Santiago kixkʼul jun chik li osobʼtesihom: li ras twanq choʼq li Sikʼbʼil Ru. Qʼaxal nim li osobʼtesihom kixkʼul laj Santiago naq kiwank saʼ li junkabʼal aʼan!

Saʼ xkʼabʼaʼ naq laj Santiago kikʼiik rochbʼen li Jesús, kixnaw ru chiʼus. (Chaawil li raqal 2).

2. Kʼaru xyaalal wank chaq chiru laj Santiago re naq tixkʼam re rikʼin li ras?

2 Wank chaq naabʼal xyaalal chiru laj Santiago re naq tixkʼam re rikʼin li ras (Mat. 13:55). Li Jesús qʼaxal naxnaw chaq chiʼus li naxye li Santil Hu usta 12 chihabʼ ajwiʼ wank re, joʼkan naq keʼsach xchʼool ebʼ li cheekel winq re li tenamit Jerusalén li tzolbʼilebʼ chaq chiʼus naq keʼrabʼi li Jesús (Luc. 2:46, 47). Joʼkan ajwiʼ, maare laj Santiago kikʼanjelak joʼ aj peechʼ rochbʼen li Jesús. Wi joʼkan, chʼolchʼo naq kixnaw ru chiʼus li ras. Laj Nathan Knorr naxye chaq: «Naq nakatkʼanjelak rikʼin jun li kristiʼaan, naabʼal aanaʼlebʼ nakaatzol». c Maare laj Santiago kixkʼe ajwiʼ reetal naq «li Jesus yo chi kʼiik rikʼin xnaʼlebʼ ut rikʼin xteram, saʼ chaabʼilal chiru Yos ut chiruhebʼ li winq» (Luc. 2:52). Kiʼoybʼenimank raj naq laj Santiago t-oq xbʼeenwa choʼq xtzolom li Jesús, abʼan, moko joʼkan ta kikʼulmank.

3. Chanru kinaʼlebʼak laj Santiago naq li Jesús kixtikibʼ li xkʼanjel arin saʼ Ruuchichʼochʼ?

3 Naq li Jesús kixbʼaanu li xkʼanjel li Xyuwaʼ arin saʼ Ruuchichʼochʼ, laj Santiago moko kiwank ta choʼq xtzolom (Juan 7:3-5). Maare laj Santiago aʼan chaq jun rehebʼ li xkomon li Jesús li kixye: «Inkʼaʼ tuqtu li xnaʼlebʼ» (Mar. 3:21). Ut inkʼaʼ natawmank resil naq laj Santiago kirochbʼeni li xMaría, li xnaʼ, naq li Jesús kitʼuyubʼaak chiru li cheʼ (Juan 19:25-27).

4. Kʼaru wiibʼ li naʼlebʼ tqatzʼil rix?

4 Moqon, laj Santiago kixpaabʼ li Jesús ut kiʼoxloqʼiik saʼ li chʼuut. Saʼ li tzolom aʼin, tqatzʼil rix wiibʼ li naʼlebʼ li naqatzol chirix li kixkʼul laj Santiago: 1) kʼaʼut tento tqakubʼsi qawankil? ut 2) chanru tooruuq chi kʼutuk chiʼus?

QAKUBʼSIHAQ QAWANKIL JOʼ LAJ SANTIAGO

Laj Santiago kixkubʼsi xwankil naq li Jesús kixkʼut ribʼ chiru ut kiʼok joʼ xtzolom. (Chaawil li raqal 5 toj 7).

5. Kʼaru kixbʼaanu laj Santiago naq li Jesús kixkʼutbʼesi ribʼ chiru naq ak xwakliik wiʼ chik chi yoʼyo?

5 Joqʼe kiʼok laj Santiago choʼq xtzolom li Jesús? Naq ak kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, «kixkʼut ribʼ chiru laj Santiago; chirix chik aʼan chiruhebʼ chixjunil li apóstol» (1 Cor. 15:7). Naq kikʼulmank aʼin, kijalaak xyuʼam laj Santiago. Laj Santiago wank chaq rikʼinebʼ li apóstol naq chʼutchʼukebʼ saʼ jun li ochoch aran Jerusalén naq yookebʼ chaq roybʼeninkil li santil musiqʼej li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Hech. 1:13, 14). Moqon, laj Santiago kiwank saʼ xyanqebʼ li nekeʼjolomink re li xtenamit li Yos saʼ xkutankilebʼ li apóstol (Hech. 15:6, 13-22; Gál. 2:9). Ut, naq toj maajiʼ nawulak li chihabʼ 62, kixtzʼiibʼa li esilhu choʼq rehebʼ laj paabʼanel li yulbʼilebʼ ru. Ut toj nakʼanjelak choʼq qe anaqwan, maakʼaʼ naxye ma tooxik saʼ choxa malaj toowanq saʼ Ruuchichʼochʼ (Sant. 1:1). Laj Josefo, jun li winq li naxtzʼil rix li kikʼulmank chaq saʼ xkutankilebʼ li apóstol, kixye naq laj Anán li wank chaq joʼ xyuwaʼil aj tij kixtaqla xkamsinkil laj Santiago. Moko kixtzʼeqtaana ta li Jehobʼa toj reetal kixraq li xkʼanjel saʼ Ruuchichʼochʼ.

6. Chanru kinaʼlebʼak laj Santiago ut ebʼ laj kʼamolbʼe saʼebʼ li paabʼal?

6 Laj Santiago kixkubʼsi ribʼ. Qilaq chanru kinaʼlebʼak laj Santiago ut chanru keʼnaʼlebʼak laj kʼamolbʼe saʼebʼ li paabʼal. Naq kiril ebʼ li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq li Jesús aʼan li Ralal li Yos, kixkʼulubʼa chi anchal xchʼool. Abʼan, ebʼ li xbʼeenil aj tij re Jerusalén moko joʼkan ta keʼnaʼlebʼak. Jun eetalil, inkʼaʼ naru teʼxye naq li Jesús inkʼaʼ kixwaklesi chi yoʼyo laj Lázaro. Abʼanan, inkʼaʼ keʼxkʼulubʼa naq li Jesús taqlanbʼil chaq xbʼaan li Jehobʼa ut keʼraj xkamsinkil li Jesús joʼ ajwiʼ laj Lázaro (Juan 11:53; 12:9-11). Moqon, naq li Jesús kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, keʼxbʼaanu naq ebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ teʼxnaw aʼin (Mat. 28:11-15). Li xqʼetqʼetil ebʼ laj kʼamolbʼe aʼin kixbʼaanu naq inkʼaʼ teʼxkʼulubʼa li Sikʼbʼil Ru.

7. Kʼaʼut tento tqatzʼeqtaana li qʼetqʼetil?

7 Li naqatzol: Qatzʼeqtaanaq li qʼetqʼetil ut qakanabʼaq naq li Jehobʼa tooxtzol. Joʼ naq jun li yajel naru tixkawubʼresi li richʼmul li qaanm ut tixbʼaanu naq inkʼaʼ chik tkʼanjelaq chiʼus, li qʼetqʼetil naru tixkawubʼresi li qachʼool ut tixbʼaanu naq tchʼaʼajkoʼq chiqu xpaabʼankil li Jehobʼa. Ebʼ laj pariseey qʼaxal keʼkawuuk li xchʼool, joʼkan naq inkʼaʼ keʼxkʼulubʼa li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq li Jesús aʼan li Ralal li Yos ut naq wank li xsantil musiqʼej rikʼin (Juan 12:37-40). Aʼin kixbʼaanu naq teʼxtzʼeq li maatan re li junelik yuʼam (Mat. 23:13, 33). Qʼaxal wank xwankil naq tqakanabʼ naq li Raatin li Yos ut li xsantil musiqʼej tixjal li qanaʼlebʼ, li qakʼaʼuxl ut li qabʼaanuhom (Sant. 3:17). Laj Santiago kixkubʼsi xwankil joʼkan naq kixkanabʼ naq li Jehobʼa ttzoloq re. Ut joʼ tqil, saʼ xkʼabʼa naq kixkubʼsi ribʼ chaabʼil kikʼutuk.

TOOKʼUTUQ CHIʼUS JOʼ LAJ SANTIAGO

8. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq tooruuq chi kʼutuk chiʼus?

8 Moko naabʼal ta chaq xtzolbʼal laj Santiago. Choʼq rehebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal, laj Santiago, laj Pedro ut laj Juan «moko tzolbʼilebʼ ta ut aj kʼalebʼaalebʼ» (Hech. 4:13). Abʼan, chaabʼil kikʼutuk, joʼ naqil saʼ li hu li naxkʼam li xkʼabʼaʼ. Joʼ laj Santiago, maare moko naabʼal ta li qatzolbʼal. Usta joʼkan, rikʼin li xtenqʼ li xsantil musiqʼej li Jehobʼa ut li qatzolbʼal li naqakʼul saʼ li xmolam, tooruuq ajwiʼ chi kʼutuk chiʼus. Qatzʼilaq rix chanru kikʼutuk laj Santiago ut kʼaru li naʼlebʼ naru tqatzol.

9. Chanru kikʼutuk laj Santiago?

9 Laj Santiago kiroksi li aatin ut li naʼlebʼ li moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru. Chi joʼkan, ebʼ li kristiʼaan keʼxtaw ru li tento teʼxbʼaanu ut chanru xbʼaanunkil. Qilaq chanru kixchʼolobʼ laj Santiago naq ebʼ laj paabʼanel inkʼaʼ teʼxxok saʼ xchʼool li rahilal li nekeʼxkʼul. Kixtzʼiibʼa: «Us xaq rehebʼ li keʼkuyuk rahilal […]. Eerabʼihom resil li xnimal xkuyum laj Job; ut nekenaw ajwiʼ kʼaru kixkʼul rikʼin li Qaawaʼ saʼ xraqik, xbʼaan naq li Qaawaʼ aʼan aj toqʼobʼanel u ut aj uxtaan» (Sant. 5:11). Qakʼehaq reetal naq laj Santiago kiroksi li Raatin li Yos naq kikʼutuk. Kiroksi re xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan chi rilbʼal naq li Jehobʼa junelik narosobʼtesi li tiikebʼ xchʼool joʼ laj Job. Naq laj Santiago kixkʼut aʼin, kiroksi li aatin ut li naʼlebʼ li moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru. Chi joʼkan, kixkʼe xwankil li Jehobʼa ut maawaʼ aʼan.

10. Chanru tqakʼam qe rikʼin laj Santiago naq nokookʼutuk?

10 Li naqatzol: Naq tookʼutuq miqoksi li aatin li chʼaʼaj xtawbʼal ru ut qoksihaq li Raatin li Yos. Naqaj xkʼutbʼal chiruhebʼ li kristiʼaan naq li Jehobʼa wank naabʼal xnawom ut naxkʼe xchʼool chirixebʼ, maawaʼ naq laaʼo naabʼal qanawom (Rom. 11:33). Tooruuq xbʼaanunkil aʼin wi junelik naqoksi li Raatin li Yos. Jun eetalil, inkʼaʼ tqaye rehebʼ li qatzolom kʼaru raj tqabʼaanu wi laaʼo yooko raj xkʼulbʼal aʼin, tento bʼan tqatenqʼahebʼ chi naʼlebʼak chirix ebʼ li eetalil li natawmank saʼ li Santil Hu ut chi rilbʼal kʼaru naxkʼoxla ut narekʼa li Jehobʼa. Joʼkan naq, li t-ekʼasinq rehebʼ chi xyuʼaminkil li nekeʼxtzol, aʼan naq teʼraj xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa ut maawaʼ laaʼo.

11. Kʼaru inkʼaʼ us yookebʼ chaq xbʼaanunkil junjunq ebʼ laj paabʼanel ut, kʼaru kixye laj Santiago rehebʼ? (Sant. 5:13-15).

11 Laj Santiago kitawok u. Saʼ li hu li kixtzʼiibʼa naqakʼe reetal naq chʼolchʼo chaq chiru li chʼaʼajkilal li yookebʼ xkʼulbʼal ebʼ li rechpaabʼanel ut kixye rehebʼ li tento teʼxbʼaanu. Jun eetalil, wankebʼ laj paabʼanel nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xyuʼaminkil li naʼlebʼ li nekeʼxtzol (Sant. 1:22). Wankebʼ ajwiʼ, kaʼajwiʼ nekeʼxra ebʼ li bʼihom (Sant. 2:1-3). Ut wankebʼ chik moko us ta nekeʼroksi li ruʼuj raqʼ (Sant. 3:8-10). Ebʼ laj paabʼanel aʼin, moko us ta li yookebʼ xbʼaanunkil, abʼan laj Santiago moko kixkʼoxla ta naq inkʼaʼ teʼruuq xjalbʼal xnaʼlebʼebʼ. Saʼ tuulanil kixkʼe xnaʼlebʼebʼ ut kixye rehebʼ li moko kawebʼ ta saʼ li xpaabʼal naq chixsikʼaqebʼ xtenqʼ rikʼinebʼ li cheekel winq (taayaabʼasi Santiago 5:13-15).

12. Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li qatzolom?

12 Li naqatzol: Qatawaq ru ebʼ li junchʼol. Naabʼal rehebʼ li nekeʼxtzol li Santil Hu, nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ xyuʼaminkil li nekeʼxtzol (Sant. 4:1-4). Maare t-ajmanq li hoonal re naq teʼxjal li xnaʼlebʼebʼ ut teʼxyuʼami li nekeʼxtzol. Joʼ laj Santiago tento naq tqaye rehebʼ li nekeʼxtzol li Santil Hu kʼaru naʼajmank xjalbʼal saʼ li xyuʼamebʼ. Abʼan, qatawaq ajwiʼ ruhebʼ; chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa tixkʼamebʼ chaq li nekeʼxkubʼsi xwankil ut tixtenqʼahebʼ re naq teʼxjal li xnaʼlebʼebʼ (Sant. 4:10).

13. Kʼaru chʼolchʼo chiru laj Santiago? (Sant. 3:2).

13 Laj Santiago inkʼaʼ kixtaqsi xwankil. Moko kixkʼoxla ta naq qʼaxal wank xwankil chiruhebʼ li junchʼol chik aj paabʼanel xbʼaan li kʼanjel kʼebʼil re malaj naq aʼan riitzʼin li Jesús. Aʼan kixye rehebʼ: «Ex was wiitzʼin raarookex inbʼaan» (Sant. 1:16, 19; 2:5). Moko kixye ta naq tzʼaqal re ru li xyuʼam. Kixye bʼan: «Chiqajunilo naabʼal sut nokootʼaneʼk» (taayaabʼasi Santiago 3:2).

14. Kʼaʼut naq tento tqaye naq nokoopaltoʼk?

14 Li naqatzol: Qajultikaq naq chiqajunilo aj maak. Moko tqakʼoxla ta naq qʼaxal wank qawankil chiruhebʼ li naqatzolebʼ. Kʼaʼut naq inkʼaʼ? Wi rikʼin li naqabʼaanu naqakʼutbʼesi chiru li qatzolom naq maajunwa nokoopaltoʼk, maare aʼan tixkʼoxla naq maajunwa truuq xbʼaanunkil li naraj li Yos. Abʼan, naq naqaye re, naq wank sut nachʼaʼajkoʼk chiqu xyuʼaminkil li naxye li Santil Hu ut naqaseeraqʼi re chanru xooxtenqʼa li Jehobʼa chi xjalbʼal li qanaʼlebʼ, tqatenqʼa chi rilbʼal naq aʼan ajwiʼ truuq chi kʼanjelak chiru.

Ebʼ li eetalil li kiroksi laj Santiago moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru, chʼolchʼo ru ut qʼaxal nakʼanjelak. (Chaawil li raqal 15 ut 16). d

15. Chanruhebʼ li eetalil li kiroksi laj Santiago? (Sant. 3:2-6, 10-12).

15 Laj Santiago kiroksi li eetalil li narekʼasi xchʼoolebʼ. Chʼolchʼo naq li santil musiqʼej kitenqʼank re, abʼan maare kixtzol ajwiʼ kʼutuk naq kixtzʼil rix li eetalil li kiroksi li Jesús, li ras. Ebʼ li eetalil li kiroksi laj Santiago saʼ li esilhu li kixtzʼiibʼa moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru ut xyuʼaminkil (taayaabʼasi Santiago 3:2-6, 10-12).

16. Kʼaʼut naq tento tqoksi ebʼ li eetalil li qʼaxal nakʼanjelak?

16 Li naqatzol: Qoksihaq ebʼ li eetalil li qʼaxal nakʼanjelak. Naq naqoksi chiʼus li eetalil, naqatenqʼahebʼ chi rilbʼal li yookebʼ rabʼinkil. Li eetalil li naqakanabʼ saʼ xchʼoolebʼ, tixtenqʼahebʼ re naq teʼxjultika li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil li natawmank saʼ li Santil Hu. Li Jesús qʼaxal naxnaw chaq roksinkil ebʼ li eetalil ut laj Santiago, li riitzʼin, joʼkan ajwiʼ kixbʼaanu. Qatzʼilaq rix jun li eetalil li kiroksi laj Santiago ut qilaq kʼaʼut naq qʼaxal nakʼanjelak.

17. Kʼaʼut naq qʼaxal nakʼanjelak li eetalil li natawmank saʼ Santiago 1:22-25?

17 (Taayaabʼasi Santiago 1:22-25). Wank naabʼal xyaalal kʼaʼut naq li eetalil chirix li lem qʼaxal nakʼanjelak. Chʼolchʼo chaq chiru laj Santiago li naʼlebʼ li naraj xkʼutbʼal: wi naqaj xtawbʼal rusilal li Raatin li Yos, moko tzʼaqal ta kaʼajwiʼ rilbʼal, tento naq tqayuʼami. Laj Santiago kixsikʼ jun li eetalil re naq inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiruhebʼ xtawbʼal ru: kiʼaatinak chirix jun li winq li naril ribʼ saʼ li lem. Kʼaru li naʼlebʼ kiraj xkʼutbʼal? Maakʼaʼ raj xyaalal naq junaq li kristiʼaan tril ribʼ saʼ li lem, tril li tento tixjal abʼan inkʼaʼ tixbʼaanu. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, maakʼaʼ raj xyaalal naq tqil li Santil Hu, tqil li tento tqajal saʼ li qayuʼam, ut inkʼaʼ tqabʼaanu.

18. Kʼaru oxibʼ li naʼlebʼ tento tqabʼaanu naq tqoksi junaq li eetalil?

18 Naq tqoksi junaq li eetalil, tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin laj Santiago wi tqabʼaanu li oxibʼ chi naʼlebʼ aʼin: 1) tento naq li eetalil tixchap ribʼ rikʼin li naʼlebʼ li yooko xkʼutbʼal; 2) qoksihaq junaq li eetalil li teʼxtaw ru saʼ junpaat, ut 3) qachʼolobʼaq chiʼus li naʼlebʼ. Wi nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼal junaq li eetalil, qoksiq li hu Índice de las publicaciones Watch Tower. Tqasikʼ bʼarwiʼ wankebʼ li eetalil ut aran tqataw naabʼal li tooruuq roksinkil. Abʼan qajultikaq naq ebʼ li eetalil chanchan jun li bʼosiin: nakʼanjelak re naq t-abʼimanq li xyaabʼ qakux, joʼkan ajwiʼ ebʼ li eetalil nakʼanjelak re naq tkʼeheʼq xwankil li yooko xkʼutbʼal. Joʼkan naq qoksihaq ebʼ li eetalil re xkʼutbʼal li naʼlebʼ li wank xwankil. Abʼan, li qʼaxal wank xwankil re naq tqatzol kʼutuk chiʼus, aʼan naq naqaj xtenqʼankilebʼ naabʼal li kristiʼaan re naq teʼoq saʼ li xjunkabʼal li Jehobʼa, maawaʼ naq teʼxkʼe qawankil.

19. Chanru naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ li qechpaabʼanel li wankebʼ joʼ qajunkabʼal?

19 Yaal naq moko xqamaatani ta kʼiik chixkʼatq junaq li qas li tzʼaqal re ru li xyuʼam, abʼan xqamaatani kʼanjelak rochbʼenebʼ li hermaan li wankebʼ joʼ qajunkabʼal. Tooruuq xkʼutbʼesinkil chiruhebʼ naq naqarahebʼ wi naqanumsi hoonal rikʼinebʼ, naqatzol qe rikʼinebʼ ut nokookʼanjelak rochbʼenebʼ saʼ li puktesink ut naq nokookʼutuk. Naq naqayal qaqʼe chi xkʼambʼal qe rikʼin laj Santiago joʼ chanru nokoonaʼlebʼak, nokookʼoxlak ut nokookʼutuk, naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa ut naqatenqʼahebʼ li qas qiitzʼin li tiikebʼ xchʼool chi nachʼok chixkʼatq li qachoxahil Yuwaʼ, li qʼaxal narahok.

BʼICH 114 Demostremos paciencia

a Laj Santiago kikʼiik rochbʼen li Jesús, joʼkan naq naxnaw tzʼaqal ru li Ralal li Yos chiruhebʼ li junchʼol chik chi kristiʼaan. Saʼ li tzolom aʼin, tqil li naqatzol chirix li xyuʼam ut li kixkʼut li riitzʼin li Jesús li kiwank choʼq roqechal li chʼuut saʼ xkutankilebʼ li apóstol.

b Naq tooʼaatinaq chirix laj Santiago tqaye naq aʼan li riitzʼin li Jesús usta moko tzʼaqal riitzʼin ta. Joʼkan ajwiʼ, wank li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq aʼan kitzʼiibʼank re li hu li naxkʼam li xkʼabʼaʼ.

c Laj Nathan Knorr kiwank joʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa ut kixraq li xkʼanjel saʼ Ruuchichʼochʼ naq kikamk saʼ li chihabʼ 1977.

d XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Laj Santiago kiroksi jun li eetalil chirix jun li chʼina xaml, li inkʼaʼ nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ xtawbʼal ru, re xkʼutbʼesinkil naq qʼaxal xiwxiw wi inkʼaʼ naqoksi chiʼus li ruʼuj qaqʼ.