1. Kansi Yakobo ekulila m’banja yotyani?

YAKOBO ekulila m’banja yauzimu. Makolo ŵake, Yosefe na Mariya, enzomukonda ngako Yehova ndipo enzocita zilizonse zaangakwanishe pomutumikila. Kuyangizhyila apo, Yakobo enze na mwai wokulila pamozi na Yesu wamene ecizonkhala Mesiya. Kulaŵila cendi, yenze daliso ikulu ngako kukulila m’banja yoteti.

2. Kansi ni zinthu zotyani zamene zenzofunika kucitisha Yakobo kutolela cisanzo ca mkulu wake?

² Yakobo enze na vifukwa vinyinji vamene venzofunika kumucitisha kutolela cisanzo ca mkulu wake. (Mat. 13:55) Mwacisanzo, Yesu enzoyaziŵa bwino Malemba cakuti peenze na vyaka 12, edabwisa akulu a ku Yerusalemu cifukwa ca makonsho yeenzoŵakonsha na mayankho yeenzopeleka. (Luka 2:46, 47) Ndipo Yakobo enzoseŵenzela pamozi na Yesu pa nchito ya ukalipentala. Izi zecitisha kuti amuziŵe bwino ngako. Mkwasu Nathan H. Knorr enzokonda kulaŵila kuti, “Ngati useŵenza pamozi na munthu muyakine, niye paunkhala na mwai womuziŵa bwino.” * Yakobo enzoona pamene “Yesu enzokula m’nzelu na msinkhu, ndipo Mulungu na ŵanthu epitilizhya kukondwela naye.” (Luka 2:52) Pavuli poganizila mfundo zonse izi, payakine tingaganize kuti Yakobo enze m’mozi mwa ophunzila a Yesu oyambilila, koma zenze lini tetyo.

3. Kansi Yakobo enze na maganizo otyani pamene Yesu enzocita utumiki wake pacalo?

³ Pa nthawi yonse yamene Yesu enzocita utumiki wake pacalo, Yakobo aliyonkhale wophunzila wake. (Yoh. 7:3-5) Ndipo cuoneka kuti yove enze m’mozi mwa akwake a Yesu amene enzoganiza kuti “wacita misala.” (Mko. 3:21) Kuyangizhyila apo, Baibo  yuonesha lini kuti Yakobo enze pamozi na amai ŵake, a Mariya, pa nthawi yamene Yesu epacikiwa pa cimuti conzunzikilapo.—Yoh. 19:25-27.

4. Kansi tiphunzile cinji m’nkhani ino?

⁴ Koma m’kuluta kwa nthawi, Yakobo eyamba kukhulupilila Yesu, ndipo enkhala m’mozi mwa akulu mumpingo wacikhristu. M’nkhani ino, tione zinthu ziŵili zatingaphunzile pa cisanzo cake. Zinthu izi ni (1) cifukwa cake tufunika kupitilizhya kunkhala olicefya, na (2) zatingacite kuti tinkhale aphunzisi aluso.

5. Kansi Yakobo ecitanji Yesu pecionekela kuli yove pavuli pakuti waukishiwa?

⁵ Kansi ni pa nthawi yotyani pamene Yakobo enkhala wophunzila wa Yesu? Baibo yulaŵila kuti pavuli pakuti Yesu waukishiwa, “eciyoonekela kwa Yakobo ndipo pavuli pake eonekela kwa atumwi.” (1 Akor. 15:7) Apa niye pamene Yakobo enkhala wophunzila wa Yesu. Ndipo enzepo pamene atumwi enzoyembekezela kulandila mzimu utuŵa m’cipinda capalulu ku Yerusalemu. (Mac. 1:13, 14) Pavuli pake, Yakobo enkhala na mwai wotumikila mu bungwe yolamulila ya m’vyaka 100 voyambilila. (Mac. 15:6, 13-22; Agal. 2:9) Ndipo cikaliyofwika caka ca 62 C.E., Yakobo euzhyiliwa kulemba kalata kuli Akhristu ozozewa. Kalata iyi ikali yoyavya olo masiku ŵano mosasamala kanthu kuti tili na ciyembekezo cakuyonkhala na moyo kululu olo pacalo. (Yak. 1:1) Yakobo epitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika mpaka pa nthawi yecisilizhya utumiki wake wa pacalo. Molingana na zecikamba Josephus wamene enze wolemba mbili wa m’vyaka 100 voyambilila, cuoneka kuti Ananiya Mtontho, niye elamula kuti Yakobo apaiwe. Yove enze Mkulu wa Ansembe waciyuda.

6. Kansi Yakobo enzosiyana tyani na akulu ansembe a m’nthawi yake?

⁶Yakobo enze wolicefya. Ndaŵa yanji talaŵila teti? Yakobo pecimvwa umboni wosasushika wakuti Yesu ni Mwana wa Mulungu, evomelezhya kamangu cifukwa enze wolicefya. Izi n’zosiyana ngako na zecicita akulu ansembe a ku Yerusalemu. Mwacisanzo, ove eona umboni wosasushika wakuti Yesu eukisha Lazaro. Koma m’malo mokhulupilila kuti etumiwa cendi na Yehova, enzofuna kuti am’paye pamozi na Lazaro. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Ndipo olo pavuli pakuti Yesu waukishiwa, akulu ansembe aŵa ecita zilizonse zaangakwanishe kuti ŵanthu asaziŵe kuti eukishiwa cendi. (Mat. 28:11-15) Cifukwa ca kulikuzhya kwao, ove ekana Mesiya.

7. Ndaŵa yanji tufunika kupewa kulikuzhya?

 ⁷Zatuphunzilapo: Tufunika kupewa kunkhala olikuzhya. M’malo mwake, tufunika kunkhala okonzeka kuphunzisiwa na Yehova. Monga ni mwamene matenda angacitishile mtima kuleka kuseŵenza bwino, kulikuzhya kungacitishe mtima wasu wophiphilisila kuleka kumvwila malamulo a Yehova. Cifukwa colikuzhya, Afarisi ekana umboni woonesha kuti Yesu enze Mwana wa Mulungu na kuti enzosogolelewa na mzimu utuŵa. (Yoh. 12:37-40) Kucita izi kwecitisha kuti asankhale na mwai wakuyonkhala na moyo msogolo. (Mat. 23:13, 33) Tetyo, tufunika kulola Mau a Mulungu na mzimu utuŵa kucinja umunthu wasu na kaganizidwe kasu notiyavya kupanga zosankha mwanzelu. (Yak. 3:17) Cifukwa cakuti enze wolicefya, Yakobo elola kuphunzisiwa na Yehova. Monga ni mwati tionele m’nkhani ino, kulicefya kwemuyavya kuti ankhale mphunzisi waluso.

8. Kansi n’cinji cingatiyavye kuti tinkhale aphunzisi aluso?

⁸ Yakobo enze wosaphunzila ngako. Mosakaikila, asogoleli a cipembezo a m’nthawi yake enzomuona kuti ‘enze wosaphunzila koma soti munthu wamba’ monga ni mwenzoonela mtumwi Petulo na Yohane. (Mac. 4:13) Koma tikaŵelenga m’buku ya m’Baibo yoziŵika na zina yake, tuona umboni wakuti enze mphunzisi waluso. Molingana na Yakobo, payakine nase tiliyolute patali na maphunzilo a ku calo. Koma moyavyiwa na mzimu wa Yehova koma soti maphunzilo yatulandila m’gulu yake, tingakwanishe kunkhala aphunzisi aluso. Lomba, tilaŵizhyane mwamene Yakobo eoneshela kuti enze mphunzisi waluso noona zatingaphunzilepo pa cisanzo cake.

9. Kansi Yakobo enzophunzisa tyani?

⁹Yakobo enzoseŵenzesha mau osavuta kumvwa. Izi zeyavya kuti ŵanthu amene enzomvwishila uthenga wake azindikile zeenzofunika kucita na mweenzofunikila kuzicitila. Mwacisanzo, ganizilani njila yosavuta yeciseŵenzesha pofuna kuphunzisa Akhristu kuti ngati acitiliwa zinthu ziliye cilungamo, enzofunika kupewa kusunga cakumkosi. Eŵalembela kuti: “Ŵanthu amene epilila tuŵaita kuti odala. Mwecimvwa za kupilila kwa Yobu na madaliso yecilandila, ndipo mwaona kuti Yehova ni wacikondi cikulu koma soti wacifundo.” (Yak. 5:11)  Onani kuti Yakobo eseŵenzesha Mau a Mulungu pofuna kuyavya Akhristu ayake kuzindikila kuti Yehova odalisa atumiki ŵake amene ni okhulupilika monga ni mweenzele Yobu. Yove efotokoza mfundo izi poseŵenzesha mau osavuta kumvwa. Izi zecitisha kuti ulemelelo ulute kwa Yehova osati kwa yove.

10. Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Yakobo pophunzisa?

¹⁰Zatuphunzilapo: Tufunika kuseŵenzesha mau osavuta kumvwa ndipo ziphunziso zasu zufunika kuzikiwa pa Baibo. Pophunzisa ŵanthu, tufunika lini kuzioneshela kuti tuziŵa zinthu zinyinji. M’malo mwake, tufunika kuŵaonesha kuti Yehova niye oziŵa zonse na kuti oŵasamalila. (Aro. 11:33) Tingakwanishe kucita izi ngati nthawi zonse tuseŵenzesha Mau a Mulungu pophunzisa. Mwacisanzo, m’malo mouzhya ophunzila Baibo ŵasu zatingacite ngati takumana na vuto yaakumana nayo, tufunika kuŵayavya kuganizila pa visanzo va m’Baibo na kuti akoona zinthu monga ni mwakuzionela Yehova. Ngati tucita izi, ophunzila Baibo akoseŵenzesha zakuphunzila pofuna kukondwelesha Yehova osati seo.

11. Kansi Akhristu a m’nthawi ya Yakobo enze na zophophonya zotyani, ndipo eŵapasa malangizo otyani? (Yakobo 5:13-15)

¹¹Yakobo enzotwala uphungu mosapita m’mbali. Tikaŵelenga kalata yake, n’zoonekelatu kuti Yakobo enzoziŵa bwino mavuto yeenzokumana nayo Akhristu ayake. Tetyo eŵapasa malangizo yosapita m’mbali yokhuza zeenzofunika kucita kuti ayagonjese. Mwacisanzo, Akhristu ayakine enzokonkha lini malangizo yeenzolandila. (Yak. 1:22) Ayakine enzokondela ŵanthu olemela. (Yak. 2:1-3) Ndipo ayakine enzovutika kulamulila lilime yao. (Yak. 3:8-10) Olo kuti Akhristu aŵa enze na zophophonya zinyinji, Yakobo enzokhulupilila kuti angacinje. Niye cifukwa cake eŵapasa uphungu mwacikondi koma soti mosapita m’mbali. Ndipo elimbikisha ŵala amene enzofunikila thandizo yauzimu kuti asenge akulu kuti aŵayavye.—Ŵelengani Yakobo 5:13-15.

12. Ndaŵa yanji tufunika kunkhala na maganizo oyenelela kuti tikwanishe kuyavya ophunzila Baibo ŵasu?

¹²Zatuphunzilapo: Mukopeleka uphungu mosapita m’mbali, ndipo mukoona ayakine m’njila yoyenelela. Ŵanthu anyinji ŵatuphunzila nao Baibo angovutika kuseŵenzesha zinthu zakuphunzila. (Yak. 4:1-4) Ndipo zingatole nthawi kuti aleke minkhalidwe iipa noyamba kuonesha minkhalidwe yabwino. Molingana na Yakobo, tufunika kunkhala otang’a mtima nouzhya ophunzila Baibo ŵasu mbali zakufunika kucinja pa umoyo. Koma patucita izi, tufunika kunkhala na maganizo oyenelela nonkhala na cidalilo cakuti Yehova aŵayavye kupanga masinthidwe kuti ayambe kumutumikila.—Yak. 4:10.

13. Molingana na Yakobo 3:2, kansi Yakobo enzozindikila cinji?

¹³Yakobo enzoziona moyenelela. Yove enzoziona lini kuti enze wofunika ngako kupambana Akhristu ayakine cifukwa cakuti enze mkwake wa Yesu, olo cifukwa cakuti enze na udindo wapadela mumpingo wacikhristu. M’kalata yecilembela Akhristu ayake, yove eyamba na mau akuti “akwasu okondeka.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Kuyangizhyila apo, Yakobo enzocita lini zinthu m’njila yoonesha kuti enze wangwilo. M’malo mwake, naye evomelezhya kuti enzolakwisa zinthu pecilaŵila kuti: “Tonse tulakwisa nthawi zinyinji.”—Ŵelengani Yakobo 3:2.

14. Ndaŵa yanji tufunika kufotokozela wophunzila Baibo wasu kuti nase tulakwisa nthawi ziyakine?

¹⁴Zatuphunzilapo: Tikokumbukila kuti tonse nise ocimwa. Tufunika lini kuganiza kuti nise apadela ngako kupambana ŵanthu ŵatuphunzisa. Izi zili teti cifukwa ngati tuonesha wophunzila wasu kuti seo tulakwisa lini kanthu kalikonse, angafooke poganiza kuti angakwanishe lini kukonkha ndendende  malamulo a Mulungu. Koma ngati moona mtima tumufotokozela kuti nase tulakwisa zinthu ziyakine, nomuuzhya mwamene Yehova otiyavyila kugonjesa mavuto yatukumana nayo, zimupase cidalilo cakuti naye angakwanishe kutumikila Yehova.

15. Kansi Yakobo enzoseŵenzesha mafanizo otyani pophunzisa? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵Yakobo enzoseŵenzesha mafanizo okata mtima. Mosakaikila, mzimu utuŵa niye wemuyavya kucita izi. Koma naye ecita khama kuphunzila mafanizo yeciseŵenzesha Yesu Khristu wamene enze mkulu wake. Yakobo enzoseŵenzesha mafanizo yosavuta kumvwa. Izi zeyavya ŵanthu ŵeenzophunzisa kuti asavutike kumvwisha tanthauzo yake.—Ŵelengani Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. Ndaŵa yanji tufunika kuseŵenzesha mafanizo okata mtima pophunzisa?

¹⁶Zatuphunzilapo: Pophunzisa, tufunika kuseŵenzesha mafanizo okata mtima. Ngati museŵenzesha mafanizo oyenelela, muyavye omvwishila ŵanu kuti akoona zamuphunzisa m’maganizo mwao. Izi zingaŵayavye kuti osati akoluŵa mfundo za m’Baibo. Pophunzisa, Yesu enzoseŵenzesha mafanizo okata mtima, ndipo Yakobo etolela cisanzo cake. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane imozi mwa mafanizo yeciseŵenzesha Yakobo noona cifukwa cake yenze yokata mtima.

17. Ndaŵa yanji fanizo yopezeka pa Yakobo 1:22-25 ni yokata mtima?

¹⁷ Ŵelengani Yakobo 1:22-25. Kansi n’cinji cecitisha fanizo iyi kunkhala yokata mtima? Coyamba, fanizo iyi yenze yokatizhyana ngako na mfundo yeenzofuna kumvwikisha. Mfundo iyi ni yakuti, kuti tipindule na mfundo za m’Baibo, tufunika kucita zinyinji osati tyala kuiŵelenga. Tufunika kuseŵenzesha zinthu zatuŵelenga. Caciŵili, mu fanizo iyi Yakobo eseŵenzesha cilola camene ŵanthu anyinji enzociziŵa bwino. Ndipo cacitatu, yove efotokoza phunzilo yeenzofuna kuti omvwishila ŵake atolepo pa fanizo yeciseŵenzesha. Phunzilo iyi yenze yakuti kungankhale kusoŵa nzelu ngati munthu angaloleshe pa cilola noona pakufunika kukonza, koma osakonzapo. Molingana na izi, kungankhale kusoŵa nzelu ngati tingaŵelenge Mau a Mulungu noona mbali zatufunika kucinja pa umoyo wasu, koma osacitapo kanthu.

18. Kansi tufunika kucita zinthu zitatu zotyani poseŵenzesha mafanizo?

¹⁸ Ngati mufuna kuseŵenzesha mafanizo pophunzisa,  mungatolele cisanzo ca Yakobo mwa kucita zinthu zitatu izi: (1) Mukoseŵenzesha fanizo yamene ni yokatizhyana na mfundo yamufuna kumvwikisha. (2) Pofotokoza fanizo, mukoseŵenzesha zinthu zamene omvwishila ŵanu oziziŵa bwino. (3) Mukofotokoza mfundo yamene omvwishila ophunzilapo pa fanizo yamwaseŵenzesha. Ngati muvutika kupeza mafanizo yoyenelela yamungaseŵenzeshe, mungacite bwino kufufuza mu Watch Tower Publications Index. Lutani pa mbali yakuti “Illustrations” ndipo mupeze mafanizo anyinji yamungaseŵenzeshe. Koma mukokumbukila kuti colinga coseŵenzeshela mafanizo ni kumvwikisha mfundo zofunika ngako mu nkhani yanu. Tetyo, mukoseŵenzesha mafanizo, tyala ngati mufuna kumvwikisha mfundo zikulu-zikulu. Cifukwa ngati mungaseŵenzeshe fanizo pa mfundo iliyonse m’nkhani yanu, omvwishila ŵanu angasokonezeke ndipo angakangiwe kumvwisha mfundo yamufuna kumvwikisha. Mufunika lini kuseŵenzesha mafanizo na colinga cakuti muchuke, koma kuyavya ŵanthu kuti ayambe kutumikila Yehova.

19. Kansi tingaoneshe tyani kuti tukonda akwasu na azilongosi?

¹⁹ Seo tiliye mwai wokulila pamozi na Yesu Khristu monga ni mwezenzele kwa Yakobo. Koma tili na mwai wotumikila Yehova pamozi na akwasu na azilongosi. Tingaoneshe kuti tuŵakonda ngati tuyanjana nao, tuphunzila pa cisanzo cao noseŵenzela nao pamozi pa nchito yolalikila nophunzisa. Ngati tuyesayesa kutolela cisanzo ca Yakobo m’zocita zasu na kaphunzisidwe kasu, tutwala ulemelelo kwa Yehova ndipo tuyavya ŵanthu a maganizo oyenelela kuti ayambe kumutumikila.