INKHANI IYAKUMANYILA 2
Mumanyileghe Ukufuma ku Nnughuna wa Yesu
“Yakobu, untumwa wa Kyala nuwa Mwalafyale Yesu Kristu.”—YAK. 1:1.
ULWIMBO 88 Nimanyiskani Mendero Ghinu
ISI TUKUYA PAKUMANYILA *
1. Ngimba mubaghile ukuyilingania bulebule imbumba iyi Yakobu apapiliwe?
YAKOBU, unnung’una wa Yesu, akulile mu mbumba iyi yali nsubiliwa kwa Yehova. * Abapapi bake, Yosefu na Maria, balinganile fiyo Yehova kangi biyipagha pakumbombela. Yakobu asayiwe kangi munjila iyingi. Unkulu wake alisile ukuya yo Mesiya. Lwali lusako lunywamu fiyo kwa Yakobu ukuya mu mbumba bo iyi.
Akabalilo aka akulagha na Yesu, Yakobu alimmenye kanunu unkulu wake (Keta ipalagilafu 2)
2. Ngimba fifukwa filiku ifi fyalimpangisye Yakobu ukungindika unkulu wake Yesu?
2 Yakobu ali ni fifukwa fingi ifyakungindika unkulu wake. (Mat. 13:55) Mwakifwanikisyo, Yesu aghamenye kanunu Amalemba kangi bo ali ni fyinja 12 abatolile na bakulumba ba mu Yerusalemu. (Luka 2:46, 47) Yakobu abaghile ukuti abombagha imbombo ya busongola fipiki na Yesu. Linga momuno syayilile umwene alimmenye kanunu unkulu wake. Nathan H. Knorr utubalilo twingi ayobagha ukuti, “Linga kubomba imbombo nu mundu yumo sikutula ukummanya kanunu.” * Isi sikunangisya ukuti Yakobu yope alimmenye kanunu Yesu. Umwene atile, “Yesu alinkongelapo ukukula mmahala na mbukusi, alinkukaba ilipyana kwa Kyala na ku bandu.” (Luka 2:52) Yonongwa yake tubaghile ukwinong’ona ukuti Yakobu ali mfundiwa wakwanda wa Yesu. Loli mukaya momuno syayilile.
3. Ngimba Yakobu abombile bulebule ifindu bo Yesu andile ububombeli bwake pa kisu kyapasi?
3 Pakabalilo aka Yesu abombagha ububombeli bwake pa kisu, Yakobu akali yumo mwa bafundiwa bake. (Yoh. 7:3-5) Yakobu abaghile ukuti ali yumo mwa bakamu bake aba banjobagha Yesu ukuti “asyutile untu.” (Mar. 3:21) Kangi kikayapo nakimo iki kikunangisya ukuti Yakobu ali pampene na mama wake Maria bo Yesu ikufwa pampiki uwakutamiliwapo.—Yoh. 19:25-27.
4. Ngimba fimanyilo filiku ifi tukuya pakumanyila?
4 Ukufuma apo Yakobu ali nulwitiko mwa Yesu kangi ali nkulumba nsubiliwa nkipanga kya Bukristu. Mu nkhani iyi tukuya pakuyobesania ifimanyilo fibili ifi tukumanyilako kwa Yakobu: (1) inongwa iyi tukulondiwa ukukindilila ukuya bakwiyisya (2) muno tubaghile ukuyila bamanyisi banunu.
TUKINDILILEGHE UKUYA BAKWIYISYA BO YAKOBU
Bo Yesu abonekile kwa Yakobu, mwakwiyisya Yakobu alitikisye ukuti Yesu yo Mesiya. Ukufuma apo, Yakobu alinkuya mfundiwa nsubiliwa wa Kristu (Keta amapalagilafu 5-7)
5. Ngimba Yakobu abombile bulebule ifindu bo Yesu ansetukile pakabalilo aka asyukile mbafwe?
5 Ngimba po pakabalilo kaliku aka Yakobu ali mfundiwa nsubiliwa wa Yesu? Bo Yesu asyukile mbafwe, “alinkunsetukila Yakobu, panyuma alinkubasetukila abatumiwa bosa.” (1 Kor. 15:7) Bo aghene na Yesu pakabalilo kala umwene ali yumo wa bafundiwa bake. Umwene alipo bo abafundiwa babungene pampene ku Yerusalemu ukuti bambilile mbepo mwikemo. (Imbo. 1:13, 14) Bo akabalilo kakindilepo umwene ali walusekelo ukubomba bo wa nkabughatila kakulongosya. (Imbo. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Kangi bo ikyinja kya 62 C.E. kikali umwene atuyiliwe ukubalembela kalata Abakristu. Isi alembile sikututula nanuswe amasiku agha kali tuli nulusubilo ulwakubuka kumwanya pamo ulwakwisa kwikala pa kisu. (Yak. 1:1) Umuyuda yumo uyu ingamu yake yo Josephus alembile ukuti, Yakobu aghoghiwe panongwa ya isi ayobile Umputi Unkulumba Ananias. Yakobu akindilile ukuya nsubiliwa ukufika apa amalisye ububombeli bwake pa kisu kyapasi.
6. Ngimba mo munjila yiliku iyi Yakobu akindene na balongosi ba matchalichi aba nkabalilo kake?
6 Yakobu ali wakwiyisya. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Inong’onela muno Yakobu pabumalilo alimwamulile Yesu kangi na muno abalongosi ba matchalichi babombile. Bo Yakobu asimikisye ukuti Yesu mwana wa Kyala, mwakwiyisya alimwitike. Loli abaputi ba ku Yerusalemu bakabombile isi. Mwakifwanikisyo, abene bakanagha ukuti Yesu alinsyusisye Lazaro ku bufwe. Kangi bakalitikisye ukuti Yesu atumiwe na Yehova. M’malo mwake, baghelaghelagha ukuti bangoghe Yesu na Lazaro. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Ukufuma apo, bo Yesu asyukile ukufuma ku bufwe baghelile ukufisa ukuti abandu bangamanyagha. (Mat. 28:11-15) Panongwa yakuti abalongosi aba bali balwitufyo, abene balinkanile Mesiya.
7. Nongwa yafiki tutikulondiwa ukuya balwitufyo?
7 Isi tukumanyilako: Tungayagha balwitufyo, twitikisyeghe ukumanyisiwa na Yehova. Mwakufwana itolo na muno imbungo yibaghile ukupangisya indumbula ya mundu ukuti yingabombagha kanunu, ulwitufyo lope lubaghile ukutupangisya ukuti kuye kukafu ukupilikila ifundo sya Yehova. Abafarisai bali balwitufyo abene bakanile ukusubila ubuketi ubwakuti Yesu ali na mbepo wa Kyala kangi ukuti ali mwana wa Kyala. (Yoh. 12:37-40) Akayilo kabo aka lwitufyo kali kabibi fiyo panongwa yakuti kabapangisye ukuti kuye kukafu ukuti basabwaghe ubumi bwa bwila na bwila. (Mat. 23:13, 33) Kwakulondiwa fiyo ukukindilila ukwitikisya Amasyu gha Kyala na mbepo wake ukuti fitutuleghe ukuchenja akayilo kitu nu kutukasya ukuti tusaleghe kanunu ifyakubomba. (Yak. 3:17) Panongwa yakuti Yakobu ali wakwiyisya, alitikisye ukumanyisiwa na Yehova. Kangi bo muno tukuya pakumanyilila, umwene ali mmanyisi nnunu panongwa yakuti ali wakwiyisya.
TUYEGHE BAMANYISI BANUNU BO YAKOBU
8. Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukuti tuye bamanyisi banunu?
8 Yakobu akamanyile ifimanyilo ifya pamwanya. Kisita kukayika, abalongosi ba matchalichi banketagha ukuti ali “mundu itolo kangi akali nubumanyi nabumo” bo muno banketelagha untumiwa Peteri na Yohani. (Imbo. 4:13) Loli Yakobu ali mmanyisi nnunu. Tusimenye isi mwakubelenga mu Baibolo ibuku ili likumanyiwa ni ngamu yake. Mwakufwana itolo na Yakobu, nanuswe lumo tukamanyila ifimanyilo ifya pamwanya. Loli nubutuli bwa mbepo wa Yehova ni fimanyilo ifinunu ifi igulu lyake likutumanyisya, nanuswe tubaghile ukuya bamanyisi banunu. Isagha tukete ikifwanikisyo iki Yakobu anangisye pakuya mmanyisi nu kuketa isi tubaghile ukumanyilako.
9. Ngimba mubaghile ukulingania bulebule muno Yakobu amanyikisyagha?
9 Yakobu akabombelagha amasyu amakafu pakumanyisya. Panongwa ya isi, abandu bamanyagha isi balondiwagha ukubomba na muno bayagha pakubombela. Mwakifwanikisyo, Yakobu abamanyisye injila imbepe Abakristu ukuti bitendekesyeghe ukutamiwa kangi bakalondiwagha ukukalala. Umwene atile: “Tukubayoba ubusangalufu aba bali bafindang’oma. Mupilike isya bufindang’oma bwa Yobu kangi musibwene na muno Yehova asimalikisyagha, namanga umwene Yehova wa kibabilisi ikikulumba kangi wa lupakisyo.” (Yak. 5:11) Tubaghile ukuketa ukuti isi Yakobu abamanyisyagha abakamu na balumbu bake, syafumagha M’malemba. Umwene abombelagha Amasyu gha Kyala ukuti abatule abandu ukuketa ukuti utubalilo tosa Yehova ikubasaya aba bikunangisya ubusubiliwa ku myake bo muno ayilile Yobu. Yakobu amanyisyagha nu kulingania mwakubombela amasyu amapepe. Ukumanyisya mu njila bo iyi, abatulagha abandu ukuti bampaleghe Yehova m’malo mwakumpala umwene.
10. Ngimba yo njila yimo yiliku iyi tubaghile ukunkonga Yakobu linga tukumanyisya?
10 Isi tukumanyilako: Tumanyisyeghe mu masyu amapepe, kangi ukufuma mu Baibolo. Linga tukubamanyisya abangi, tungabanangisyagha muno tusimanyile ifundo loli tubanangisyeghe muno Yehova asimanyile na muno ikubapwelelela. (Rom. 11:33) Tubaghile ukufwanisya ukubomba isi linga utubalilo tosa tukumanyisya ukufuma M’malemba. Mwakifwanikisyo, m’malo mwakubabula abamanyili bitu ba Baibolo isi bikulondiwa ukubomba, tubatuleghe ukwinong’onela ififwanikisyo fya mu Baibolo nu kumanya muno Yehova ikuketela nu kwipilikila. Ukufuma apo, bikuya pakukonga isi bikumanyila panongwa yakuti bikulonda ukunhobosya Yehova komma uswe.
11. Ngimba ndamyo siliku isi Abakristu bamo baghanagha nasyo nkabalilo ka Yakobu, kangi umwene abapele ubulongosi buliku? (Yakobu 5:13-15)
11 Yakobu ali nubumanyi. Ukufuma mwa kalata wake, bwanaloli ukuti Yakobu asyaghaniagha indamyo isi Abakristu abinake baghana nasyo kangi abapagha ubulongosi ubununu ubwa isi balondiwagha ukubomba. Mwakifwanikisyo, Abakristu bamo bakapilikilagha mwanakalinga ubulongosi. (Yak. 1:22) Bamo babasalagha abandu abalondo. (Yak. 2:1-3) Kangi bamo kwayagha kukafu ukwikola pa isi bayobagha. (Yak. 3:8-10) Abakristu aba bali ni ndamyo inywamu fiyo loli Yakobu akawile amaka. Umwene akindililagha ukubapa ubulongosi mwakisa loli kisita kufisa kangi abakasyagha bosa aba balondiwagha ubutuli bwa mwambepo ubwakufuma ku bakulumba.—Belenga Yakobu 5:13-15.
12. Ngimba tubaghile ukukindilila bulebule ukuya na minong’ono amanunu linga tukubatula abamanyili bitu ba Baibolo?
12 Isi tukumanyilako: Tuyeghe babumanyi kangi tubaketeghe ubununu abinitu. Bingi aba tukumanyila nabo Ibaibolo kubaghile ukuya kukafu ukukonga ubulongosi. (Yak. 4:1-4) Pabaghile ukwegha akabalilo ukuti baleke utuyilo utubibi nukwanda ukunangisya utuyilo utununu utwa Bukristu. Mwakufwana itolo na Yakobu, tukulondiwa ukunangisya ubukifu ukuti tubabule abamanyili bitu utuyilo utubibi utu bikulondiwa ukuchenja. Kangi tukulondiwa ukukindilila ukuya na minong’ono amanunu, tusubileghe ukuti Yehova ikubakwabila ku myake abandu abakwiyisya kangi ikuya pakubatula ukuti bachenje pa bumi bwabo.—Yak. 4:10.
13. Ukufwana na Yakobu 3:2, ngimba Yakobu asyaghenie isyafiki?
13 Yakobu iketagha mu njila inunu. Yakobu akinong’onagha ukuti wakulondiwa fiyo ukukinda Abakristu abangi panongwa yakuti ali nnung’una wa Yesu pamo panongwa ya bubombeli ubu abombagha. Umwene abakolelagha Abakristu abangi ukuti “bamyitu baghaniwa.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Kangi akabapangisyagha abangi ukuti binong’oneghe ukuti umwene ali ngolofu. M’malo mwake, yope aliyobile ukuti: “Kabilikabili twesa tukusoba.”—Belenga Yakobu 3:2.
14. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwitikisya ukuti nanuswe tukusoba?
14 Isi tukumanyilako: Tukumbukeghe ukuti twesa tuli batulanongwa. Tunginong’onagha ukuti tuli bakulondiwa fiyo ukukinda aba tukubamanyisya. Nongwa yafiki? Linga tukubapangisya abamanyili bitu ukwinong’ona ukuti tutikusoba, babaghile ukuwa amaka panongwa yakuti babaghile ukwinong’ona ukuti bakabaghila ukufwanisya ukumpilikila Kyala. Loli linga tukumbula ubwanaloli ukuti utubalilo twingi kutikuya kupepe ukukonga ubulongosi bwa M’malemba nukulingania muno Yehova atutulile ukulimbana ni ndamyo, tukuya pakuntula ummanyili witu ukuketa muno yope abaghile ukumbombela Yehova.
Ififwanikisyo fya Yakobu fyayagha fipepe, fyakupilikiwa kangi finunu (Keta amapalagilafu 15-16) *
15. Ngimba mubaghile ukulingania bulebule ififwanikisyo ifi Yakobu abombelagha? (Yakobu 3:2-6, 10-12)
15 Yakobu abombelagha ififwanikisyo ifi fyabafikagha abandu pandumbula. Kisita kukayika, umwene atuliwagha na mbepo mwikemo loli amanyile nyingi isya muno abaghile ukumanyikisya mwakubombela ififwanikisyo ifi unkulu wake, Yesu abombelagha. Ififwanikisyo ifi Yakobu abombile mwa kalata wake, fipepe kangi ifundo syake syakupilikiwa kanunu.—Belenga Yakobu 3:2-6, 10-12.
16. Nongwa yafiki tukulondiwa ukubombela ififwanikisyo ifipepe?
16 Isi tukumanyilako: Tubombeleghe ififwanikisyo ifipepe. Linga tukubombela ififwanikisyo ifipepe, tukubatula abandu ukupilikisya kanunu isi tukumanyisya. Isi sikubatula ukukumbukila ifundo isya bwanaloli isya mu Baibolo. Yesu abombelagha kanunu ififwanikisyo kangi unnung’una wake Yakobu yope akongagha ikifwanikisyo kyake. Isagha tukete kimo mwa fifwanikisyo fya Yakobu nu kuketa ukulondiwa kwake.
17. Nongwa yafiki ikifwanikisyo iki kili pa Yakobu 1:22-25 kyakutula fiyo?
17 Belenga Yakobu 1:22-25. Ikifwanikisyo ikya galasi iki Yakobu abombile kyakutula mu njila nyingi. Umwene amanyisyagha ifundo iyakulondiwa fiyo bo iyakuti, ukuti tusayiweghe na Masyu gha Kyala, tukulondiwa ukubomba nyingi ukukinda ukubelenga itolo; tukulondiwa ukukonga isi tukubelenga. Yakobu abombelagha ififwanikisyo ifi abandu bafipilikisyagha nakalinga bo ikya mundu uyu ikwiketa pigalasi. Ngimba ifundo yake yali yakuti fiki? Bubaghile ukuya bukonyofu linga umundu iketile pigalasi nukuketa apa ikulondiwa ukutendekesya loli atikubombapo nasimo. Mwakufwana itolo bubaghile ukuya bukonyofu linga umundu atikuchenja utuyilo twake utubibi linga abelengile Amasyu gha Kyala.
18. Ngimba findu fitatu filiku ifi tukulondiwa ukubomba linga tukubombela ikifwanikisyo?
18 Linga tukubombela ififwanikisyo, tubaghile ukunkonga Yakobu mwakubomba ifindu fitatu ifi: (1) Tuketesyeghe ukuti ikifwanikisyo kikukolelana na isi tukumanyisya. (2) Tubombeleghe ififwanikisyo ifi abandu babaghile ukufipilikisya kanunu. (3) Tubombeleghe ififwanikisyo ifipepe. Linga mukuketa ukuti kukafu ukwinong’onela ififwanikisyo ifinunu, mubaghile ukufufuza mu Buku Lakupenjera Nkhani la Ŵakaboni ŵa Yehova. Pakighaba ikyakuti “Nthalika,” mukuya pakufyagha ififwanikisyo fingi ifi mubaghile ukubombela. Kumbukila ukuti ififwanikisyo ifi fifwene itolo na mayikolofoni, ifi fibaghile ukubatula ukulingania kanunu isi mukumanyisya. Yonongwa yake mukulondiwa ukubombela ikifwanikisyo iki kikukolelana na isi mukumanyisya. Ikyakulondiwa fiyo ukuti tukusye amaluso ghitu, kukaya ko kuti twihobosye twibene loli ukuti tubatule abandu bingi ukuti baye ku kighaba kya mbumba ya Yehova iya lusekelo.
19. Ngimba tukunangisya bulebule ukuti tukundaghisya imbumba yitu iya mwambepo?
19 Yakobu ali nu nkulu wake ungolofu loli uswe tukaya nawe. Loli tuli nulusako ulwakumbombela Yehova pampene ni mbumba inywamu iya bakamu na balumbu ba Bukristu. Tukubanangisya ulughano mwakwangala nabo pampene, mwakumanyila kumyabo kangi mwakubombela nabo pampene imbombo iyakufumusya nu kumanyisya. Linga tukughelaghela ukukonga ikifwanikisyo kya Yakobu mu fyakubomba fyitu, utuyilo twitu kangi na muno tukumanyikisya, tukumpa ulughindiko Yehova kangi tukubatula abandu aba bali nindumbula inunu ukuseghelela kwa Tata witu uwalughano.
ULWIMBO 114 “Zikirani”
^ Yakobu akulile mu mbumba iyi Yesu yope akulilemo. Umwene alimmenye kanunu umwana ungolofu uwa Kyala ukukinda abandu bingi pakabalilo kala. Mu nkhani iyi, tukuya pakuketa isi tubaghile ukumanyilako ku nnung’una wa Yesu na isi amanyisyagha kangi namuno alongosyelagha ikipanga kya Bukristu ikya nkabalilo ka kunyuma.
^ Mu nkhani iyi, tukuya pakunjoba Yakobu ukuya nnughuna wa Yesu. Umwene ali nkamu wa Yesu kangi yo uyu alembile ibuku lya mu Baibolo ilya Yakobu.
^ Unkamu Nathan H. Knorr ali wa Nkabughatila Kakulongosya, umwene amalisisye ububombeli bwake bwa pa kisu kyapasi mu 1977.
^ ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: Yakobu abombile ikifwanikisyo kya moto unnandi iki abandu bakipilikisyagha kanunu ukuti alinganie ububibi ubwakubombesyela amasyu amabibi.
