1. Ko mungafotokoze chani va banja ya Yakobo?

YAKOBO yemwe wenze m’bale wake wa Yesu, adakulira m’banja yolimba mwauzimu. * Yosefe na Mariya omwe enze azibereki wake angakonda maninge Yahova ndipo ambachita vose vangakwanise pakumutumikira. Daliso inango yomwe Yakobo wenze nayo ni yakuti m’bale wake adadzakhala Mesiya wopolomisiwa. Wenze mwayi ukulu maninge kwa Yakobo kukulira m’banja mwiyi.

2. Ndawa chani tingalewe kuti Yakobo wenze na mwayi womudziwa bwino nkulu wake?

² Penze vizinji vomwe Yakobo adakapfunzira kwa nkulu wake. (Mat. 13:55) Mwakulinganiza, Yesu pewenze na magole 12 basi, ambadziwa bwino Malemba ndipo adadabwisa akulu wa ku Yerusalemu wopfunzira maninge. (Luka 2:46, 47) Vinkuwoneka kuti Yakobo angaphatambo basa yokonza vinthu vamatabwa pabodzi na Yesu. Ndipomwapa tingalewe kuti adafika pakumudziwa bwino m’bale wake. Nathan H. Knorr kawirikawiri ambalewa kuti: ‘Mungamudziwe bwino munthu mukambaphata naye basa pabodzi.’ * Sikuti Yakobo ambandothandiza chabe basa, koma iye ambawona pomwe momwe ‘Yesu angakulira mu nzeru na munsinkhu nkumbakondewa na Mulungu pabodzi na wanthu.’ (Luka 2:52) Ndipomwapa Yakobo moyu ndiye angadekana kukhala wopfunzira woyamba wa Yesu. Koma ndivolini vomwe vidachitika.

3. Ko Yakobo adachita chani padawona kuti Yesu wayamba utumiki wake?

³ Panthawe yomwe Yesu angachita utumiki wake padziko yapasi,  Yakobo alibe kukhala wopfunzira wake. (Yoh. 7:3-5) Vinkuwoneka kuti Yakobo wenzembo mugulu ya azibale wake womwe ambalewa Yesu kuti ‘wafuntha.’ (Maliko 3:21) Ndipo palibe chomwe chinkuwonesa kuti Yakobo wenzembo na amayi wake panthawe yomwe Yesu angafa pamuti wodzudzikira.—Yoh. 19:25-27.

4. Ko tikambirane chani mu nkhani ino?

⁴ Patsogolo pake Yakobo adayamba kukhulupirira Yesu ndipo adadzakhala munthu wolemekeza mu mpingu wachikhrisitu. Munkhani ino, tikambirane vinthu viwiri vomwe tinkupfunzira kuchokera kwa Yakobo. Vinthu vake ni ivi: (1) ndawa yake tichadekana kukhala wodzichepesa na (2) momwe tingakhalire apfunzisi wabwino.

5. Ko Yakobo adachita chani padawona kuti Yesu wamukisiwa nkuwonekera kwa iye?

⁵ Ko ni panthawe iponi pomwe Yakobo adakhala wopfunzira wa Yesu? Padati Yesu wamukisiwa, ‘adawonekera kwa Yakobo ndipo patsogolo pake adawonekera pomwe kwa atumi anango.’ (1 Akor. 15:7) Kugumana kumuku kudathandiza kuti Yakobo akhale wopfunzira wa Yesu. Iye wenzembo pabodzi na atumi pangadikhirira mzimu wakuchena muchipinda cha mdzulu ku Yerusalemu. (Mac. 1:13, 14) Patsogolo pake, Yakobo adakhala na mwayi wotumikira m’bungwe yotonga yoyambirira. (Mac. 15:6, 13-22; Agal. 2:9) Ndipo ikanati kufika gole ya 62 Yesu wayenda kale kudzulu, Yakobo adauziriwa kunemba kalata yoyenda kwa Akhrisitu wodzozewa. Kalata mwiyi ni yothandiza maninge kwa ise ntsiku zino, viribe basa peno chidikhiro chathu nchakudzulu panango padziko yapasi. (Yak. 1:1) Josephus, wonemba mbiri wa kalekale adalewa kuti Yakobo adaphewa na nkulu wa antsembe Ananias mwana wa Anasi. Yakobo adapitiriza kukhala wokhulupirika kwa Yahova mpakana panthawe yadamaliza moyo wake wapadziko yapasi.

6. Ko Yakobo adasiyana tani na azitsogoleri wavipembedzo wa munthawe yake?

⁶Yakobo wenze wodzichepesa. Ndawa chani tinkulewa tene? Yesani kulinganiza vomwe Yakobo adachita padabva vipfunziso va Yesu na vomwe atsogoleri wavipembedzo adachita. Yakobo padawona umboni wotsimikizira kuti Yesu ni Mwana wa Mulungu, iye adadzichepesa nkutsimikizirambo. Koma atsogoleri wavipembedzo adalamba. Mwakulinganiza, iwo enze alibe mphanvu yotsutsa kuti  Yesu wamukisa Lazaro. Koma m’malo mwakuti atsimikizire kuti Yesu ankuyimira Yahova, iwo ambafuna kupha Yesu na Lazaro kubodzi. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Padati Yesu wamukisiwa, iwo ambawabisira wanthu umboni wotsimikizira kuti Yesu wamukisiwadi. (Mat. 28:11-15) Kudzikuza kwa azitsogoleri wavipembedzo mwawa kudachitisa kuti alambe Mesiya.

7. Ndawa chani tichadekana kupewa kukhala wodzikuza?

⁷Pfunziro kwa ise: Tipewe kukhala odzikuza ndipo tikhale opfunzisika. Ninge momwe matenda yangakangisire mtima wa munthu kumenya bwinobwino, kudzikuza kungachitise kuti munthu alambe kutewedza malangizo ya Yahova. Afalisi adaumisa maninge mitima yawo mpakana adalamba umboni wotsimikizira kuti mzimu wakuchena unkutsogolera Mwana wake. (Yoh. 12:37-40) Imwiyi yenze ngozi ikulu ndawa vidawakangisa kukhala na mwayi wodzatambira moyo wosapera. (Mat. 23:13, 33) Ndipomwapa ni vodikana maninge kuti timbapitirize kubvera malangizo ya Mulungu na kubvuma kuti mzimu wake uchinje kaganizidwe kathu na vochita wathu. (Yak. 3:17) Ndawa yakuti Yakobo wenze wodzichepesa, adabvuma kupfunzisiwa na Yahova, ndipo vinkuwonekeratu kuti kudzichepesa kwake moku ndiko kudachitisa kuti akhale mpfunzisi wabwino.

8. Nchani chingatithandize kuti tikhale apfunzisi wabwino?

⁸ Yakobo wenzelini wopfunzira maninge. Ndipo ni vosachita kubvunza kuti azitsogoleri wavipembedzo wa munthawe mwiyo ambamuwona Yakobo ninge mwangawonera mtumi Petulo na Yohane kuti ni ‘wosapfunzira ndipo ni wanthu wamba.’ (Mac. 4:13) Koma Yakobo adapfunzira kukhala mpfunzisi wabwino ndipo tinkuwona vimwevi tikambawerenga bukhu yodziwika na dzina yake. Ninge Yakobo, panango isepano ndisembo wosapfunzira. Podiya kuti viri teno, mothandiziwa na mzimu wa Yahova na mapfunziro yoperekewa na gulu yake, tingakwanisembo kukhala apfunzisi wabwino. Naboni manje tiwone vomwe tinkupfunzira kwa mpfunzisi wabwino Yakobo.

9. Ko mungaifotokoze tani njira yomwe Yakobo angaphatisa basa pakupfunzisa?

⁹Yakobo alibe kuphatisa basa mawu panango  vitsanzo voshupa kubvesa. Vimwevi vidathandiza kuti wanthu adziwe vomwe achadekana kuchita na momwe angavichitire. Ndoganizani njira yomwe Yakobo adapfunzisira Akhrisitu kuti achadekana kupirira vosowa chilungamo koma osasunga chakumoyo. Iye adanemba kuti: ‘Wanthu wopirira tiwachemera wodala. Mudabva va kupirira kwa Yobu ndipo mwaona vomwe Yahova adamupasa, mwawona kuti Yahova ni wachikondi chikulu na wachifundo.’ (Yak. 5:11) Wonani kuti vinthu vomwe Yakobo angapfunzisa abale wake angavitenga m’Malemba. Iye adaphatisa basa Malemba kuti athandize abale wake kuwona kuti Yahova achadalisa wanthu wokhulupirika kwa iye ninge mwadachitira na Yobu. Yakobo adawapfunzisa mpfundo mwiyi pakuphatisa basa mawu yosashupa kubva. Vimwivi vidathandiza kuti wanthu ambatamande Yahova osati iye.

10. Ko ni njira iponi yatingatewedzerere Yakobo tikambapfunzisa?

¹⁰Pfunziro kwa ise: Vipfunziso vathu timbavitenge m’Mawu ya Mulungu ndipo mawu yathu yambakhale yosashupa kubva. Cholinga chathu chisambakhale kufuna kudabwisa wanthu na kuwanda kwa vinthu vomwe tinkudziwa, koma chimbakhale kuwatsimikizira kuti Yahova awadziwa bwino ndipo adzawasiyelini. (Aro. 11:33) Kuti tikwanirise cholinga chimwechi timbawonesese kuti vomwe tinkupfunzisa tinkuvitenga m’Malemba. Mwakulinganiza, m’malo mwa kuuza wopfunzira wathu vomwe tidakachita adakati ndise, tingachite bwino kuwathandiza kuti aganizire vitsanzo va m’Baibolo na kuwona momwe Yahova achaganizira. Tikachita teno iwo adzakhale na shungu yokondweresa Yahova osati isepano.

11. Ko Akhrisitu anango enze na mabvuto yaponi mu ntsiku za Yakobo, ndipo iye adawapasa malangizo yaponi? (Yakobo 5:13-15)

¹¹Yakobo angalewa vinthu mwa sitiriti. Tikambawona kalata yomwe Yakobo adanemba, tinkuchita kuwoneratu kuti ambadziwa bwino mabvuto yomwe abale wake enze nayo, ndipo adawapasa malangizo yobveka bwino. Mwakulinganiza, Akhrisitu anango angachebwa kuphatisa basa malangizo. (Yak. 1:22) Anango angaikhira kumbuyo wolemera. (Yak. 2:1-3) Ndipo anango vimbawashupa kulamulira lilimi yawo. (Yak. 3:8-10) Akhrisitu mwawa enze na mabvuto yazinji, koma Yakobo alibe kuwasiya. Iye adapereka malangizo mokoma mtima, koma mwasitiriti ndipo adalimbikisa womwe angadwala mwauzimu kuti akafage thandizo kwa akulu.—Lewengani Yakobo 5:13-15.

12. Tikambathandiza wopfunzira wathu, ndawa chani tichadekana kukhulupirira kuti angakwanise kuchinja?

¹²Pfunziro kwa ise: Timbakhale wa sitiriti, koma timbadziwe kuti anzathu angakwanise kuchinja. Wanthu azinji womwe tinkupfunzira nawo Baibolo vingawashupe kutewedza malangizo ya m’Baibolo. (Yak. 4:1-4) Panango vingatenge nthawe kuti iwo asiye vizolowezi voipa na kukulisa makhalidwe yachikhrisitu. Ninge Yakobo, isembo tingachite bwino kulimba mtima nkuwauza vinthu vomwe achadekana kuchinja. Timbakhulupirire pomwe kuti angakwanise kuchinja ndipo timbadziwe kuti Yahova ankukwekweta wanthu wodzichepesa na kuwapasa mphanvu kuti achinje moyo wawo.—Yak. 4:10.

13. Ninge mwainkuwonesera lemba ya Yakobo 3:2, ko Yakobo ambazindikira chani?

¹³Yakobo angadziwona munjira yoyenerera. Yakobo angadziwonalini kuti ni wofunika maninge kuposha abale na alongo wake ndawa yakuti ni m’bale wake wa Yesu panango ndawa ya maudindo yadapasiwa. Iye adachemera Akhrisitu anzake kuti: ‘Abale wangu wapamoyo.’ (Yak. 1:16, 19; 2:5) Iye ambafunalini kuti wanthu ambamuwone ninge aphonyesalini vinthu. M’malo mwake iye  adafotokoza kuti: ‘Tose tiphonyesa nthawe zizinji.’—Lewengani Yakobo 3:2.

14. Ndawa chani tichadekana kukhala wokonzeka kufotokoza kuti isembo tiphonyesa vinthu?

¹⁴Pfunziro kwa ise: Timbakumbukire kuti tose ndise wochimwa: Osati timbaganize kuti ndise wapadzulu kuposha wanthu womwe tinkupfunzisa. Ndawa chani? Tikambachita vinthu kumbakhala ninge tingaphonyeselini, wopfunzira wathu angachite ulesi nkumbawona kuti angakwaniselini kutewedza malamulo ya Mulungu. Koma peno tingamutsimikizire kuti olo isembo vitishupa kutewedza mpfundo za m’Malemba na kumusimbira momwe Yahova adatithandizira kusiya vizolowezi voipa, tingamuthandize kuwona kuti nayembo angakwanise kutumikira Yahova.

15. Ko mungafotokozeko chani pankhani ya mafanizo yomwe Yakobo adaphatisa basa? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵Yakobo angaphatisa basa mafanizo yofika pamoyo. Tinkutsimikiza kuti adachita kuthandiziwa na mzimu wakuchena, koma vinkuwoneka pomwe kuti adapfunzirapo kanthu pa mafanizo ya Yesu nkulu wake adaphatisa basa. Mafanizo yomwe Yakobo adaikha nkalata mwake yenze yosashupa kubva ndipo wanthu ambabvesa momwe angayaphatisire basa.—Lewengani Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. Ndawa chani tichadekana kuphatisa basa mafanizo yoyenerera?

¹⁶Pfunziro kwa ise: Timbaphatise basa mafanizo yoyenerera. Mukambaphatisa basa mafanizo yoyenerera mungathandize wanthu kuwona mosashupa vomwe ankupfunzirapo. Kuphatisa basa mafanizo yatene kungathandize wopfunzira kumbakumbukira mpfundo zikuluzikulu za mu choonadi cha m’Baibolo. Yesu wenze shasha pakuphatisa basa mafanizo yoyenerera, ndipo m’bale wakembo Yakobo adatewedzera chitsanzo chake. Naboni tikambiraneko fanizo ibodzi yomwe Yakobo adaphatisa basa na kuwona kuti ndawa chani ni yoyenerera.

17. Ndawa chani tingalewe kuti fanizo ya pa Yakobo 1:22-25 ni yoyenerera?

¹⁷ Lewengani Yakobo 1:22-25. Fanizo ya Yakobo ya girazi ni yoyenerera pa vifukwa vizinji. Pamwapa angabvekesa pfunziro yakuti tichadekanalini kundowerenga chabe Mawu ya Mulungu, koma tichadekana kuphatisa basa vomwe tawerenga. Fanizo ya Yakobo yenze yosashupa kuti wanthu ambaikumbukire ndawa imbalewa va munthu yemwe ankudzinyang’ana  pagirazi. Ko mpfundo yake yenze iponi? Mpfundo yenze yakuti peno munthu angadzinyang’ane pagirazi nkuwona pofunika kukonza koma ne kupakonza, alibe nzeru. Nchibodzibodzimbo, peno tingawerenge Mawu ya Mulungu nkuwona vofunika kuchinja koma ne kuchinjadi, ndiye kuti tilibe nzeru.

18. Ko tichadekana kuchita vinthu vitatu viponi tikambaphatisa basa fanizo?

¹⁸ Mukambaphatisa basa fanizo, mungachite bwino kutewedzera Yakobo nkuchita vinthu vitatu ivi: (1) Tsimikizirani kuti fanizo yanu inkubverana na nkhani yomwe munkukambirana. (2) Phatisirani basa fanizo yomwe wobvera wanu angashupikelini kuibvesa. (3) Awoneseni momwe angaiphatisire basa. Peno vinkukushupani kugumana mafanizo yabwino, wonankoni mu Índice das Publicações da Torre de Vigia. Mukayenda pambali yakuti ‘mafanizo’ mungagumane vitsanzo va khaindi na khaindi vomwe mungaviphatise basa. Mafanizo yali ninge maikolofoni ndawa yakulisa mpfundo yomwe munkupfunzisa. Ndipomwapa mumbaphatisire basa mafanizo kuti mundobvekesa mpfundo zikuluzikulu basi. Koma cholinga chikulu chokulisira buya yathu nkufunalini kuti wanthu ambatitamande, koma kufuna kuthandiza wanthu azinji kubwera m’banja ya Yahova ya wanthu wokondwa.

19. Ko tichawonesa tani kuti ndise wotembeja kukhala m’banja ya abale na alongo wathu?

¹⁹ Yakobo wenze na mwayi wokula na nkulu wake wangwiro, koma ise tinamwayi wotumikira Yahova pabodzi na banja ikulu ya abale na alongo wathu. Tingawonese kuti tiwakonda tikambachita nawo vinthu pabodzi na kumbaphata nawo mwakhama basa yolalikira. Tikambayesesa kutewedzera chitsanzo cha Yakobo pa kaganizidwe kathu, khalidwe yathu na njira yopfunzisira, tichitisa kuti ulemerero uyende kwa Yahova ndipo tithandiza wanthu wa mtima wabwino kukhala pa ushamwali na Ababa wathu wakudzulu womwe achatikonda.