1. O le ā le ituaiga aiga na ola aʻe ai Iakopo?

 NA TAUSIA aʻe Iakopo le uso o Iesu i se aiga e malolosi faaleagaga. * Na matuā alolofa ona mātua o Iosefa ma Maria iā Ieova, ma na la faia le mea sili e auauna ai iā Ieova. Na maua foʻi e Iakopo se isi faamanuiaga, o lona uso matua o le Mesia na folafolaina. Na maua e Iakopo se faaeaga tautele o le avea ma se tasi o lenā aiga!

2. O ā māfuaaga sa tatau ai ona faaaʻoaʻo Iakopo i lona uso matua?

² E tele māfuaaga na tatau ai ona faaaʻoaʻo Iakopo i lona uso matua. (Mata. 13:55) O se faataʻitaʻiga, na silafia lelei e Iesu Tusitusiga Paia. Ina ua 12 ona tausaga, na matuā maofa ai toeaina na aʻoaʻoina le tulafono i Ierusalema i lona atamai. (Luka 2:46, 47) Atonu na galulue faatasi Iakopo ma Iesu i le galuega kamuta. Afai o le tulaga lenā na tatau la ona ia iloa lelei lona uso. E masani ona taʻua e Nathan H. Knorr, “E tele mea e te iloa e faatatau i se tagata pe a lua galulue faatasi.” * Na ono mātauina foʻi e Iakopo le ʻtupu o le atamai ma le tino o Iesu, ma ua alofaina o ia e le Atua atoa ma tagata.’ (Luka 2:52) O lea e tatou te ono manatu ai, o Iakopo le tagata muamua sa tatau ona avea ma soo o Iesu. Ae e lē o le mea lenā na tupu.

3. Na faapefea ona tali atu Iakopo ina ua amata le faiva a Iesu?

³ E leʻi avea Iakopo ma soo o Iesu i le taimi na fai ai le faiva a Iesu i le lalolagi. (Ioa. 7:3-5) Atonu o Iakopo o se tasi o tauaiga  na manatu, ʻua faalētonu le mafaufau’ o Iesu. (Mare. 3:21) E leʻi iai foʻi se faamaoniga na faatasi Iakopo ma Maria lona tinā, a o faatautau Iesu i le laau e faapuapuagatia ai.​—Ioa. 19:25-27.

4. O ā lesona o le a tatou iloiloina?

⁴ Mulimuli ane na faatuatua Iakopo iā Iesu, ma na avea o ia ma se tasi o poutū o le faapotopotoga Kerisiano. O le a tatou iloiloina i lenei suʻesuʻega ni lesona se lua e tatou te aʻoaʻoina mai iā Iakopo: (1) māfuaaga e tatou faaalia ai pea le lotomaulalo, ma le (2) auala e avea ai i tatou ma faiaʻoga lelei.

5. O le ā le auala na tali atu ai Iakopo ina ua toetū Iesu ma faaali atu iā te ia?

⁵ O le ā le taimi na avea ai Iakopo ma soo faamaoni o Iesu? Ina ua toe faatūina Iesu ʻona faaali atu lea o ia iā Iakopo, ona sosoo ai lea ma le ʻauaposetolo uma.’ (1 Kori. 15:7) O lenā feiloaʻiga na amata ai ona suia le olaga o Iakopo. Na faatasi foʻi Iakopo ma le ʻauaposetolo i se fale i Ierusalema, a o latou faatalitali mo le liligiina ifo o le agaga paia. (Galu. 1:13, 14) Mulimuli ane na avea foʻi Iakopo ma se tasi o sui o le vaega pule i le uluaʻi senituri. (Galu. 15:6, 13-22; Kala. 2:9) Pe ā o le 62 T.A., na tofia ai o ia e le agaga paia e tusi se tusi i Kerisiano faauuina. O loo aogā lenā tusi iā i tatou i aso nei, e tusa pe tatou te faamoemoe e ola i le lagi po o le lalolagi. (Iako. 1:1) Na taʻua e Josephus o se tusitala o talafaasolopito o le uluaʻi senituri, na faatonuina e le ositaulaga sili a Iutaia o Anania le atalii o Ana, le fasiotia o Iakopo. Na tumau faamaoni Iakopo iā Ieova seʻia oo i le oti.

6. O le ā le eseesega o Iakopo ma taʻitaʻi lotu i na aso?

⁶ Na lotomaulalo Iakopo. Aiseā e tatou te faapea atu ai o Iakopo o se tagata lotomaulalo? Seʻi mātau le eseesega o le auala na tali atu ai Iakopo iā Iesu ina ua toe faatūina, ma le auala na tali atu ai le toʻatele o taʻitaʻi lotu. Ina ua iloa e Iakopo faamaoniga maumaututū o Iesu o le Alo o le Atua, na ia talia ai loa ma le lotomaulalo. Ae e lē o le mea lenā na tupu i le ʻaufaitaulaga sili i Ierusalema. Mo se faataʻitaʻiga, na latou vaai i faamaoniga maumaututū, na toe faatūina e Iesu Lasalo mai i le oti. Peitaʻi, e latou te leʻi talia o Iesu na auina mai e Ieova, ma na latou maumauaʻi e fasioti Iesu ma Lasalo. (Ioa. 11:53; 12:9-11) Mulimuli ane ina ua toe faatūina Iesu mai le oti, na latou taupulepule ai e nanā lenā mea  moni mai i tagata. (Mata. 28:11-15) O le faamaualuluga o na taʻitaʻi lotu, na latou teena ai le Mesia.

7. Aiseā e tatau ai ona tatou teena le faamaualuga?

⁷ Lesona: ʻAlofia le faamaualuga ae avea pea ma sē aʻoaʻo gofie. E mafai e se faamaʻi ona malō ai alātoto o ō tatou fatu ma faigatā ai ona tātā. E faapena foʻi ona faamaaaina e le faamaualuga o tatou loto faafaatusa, ma lē mafai ai ona tatou tali atu i le taʻitaʻiga a Ieova. Na matuā faamaaaina loto o le ʻau Faresaio ma latou mumusu ai e talia faamaoniga manino, na faailoa atu e le agaga paia o le Atua iā i latou. (Ioa. 12:37-40) E mataʻutia na uiga na latou faaalia, ona na aafia ai lo latou mauaina o le ola e faavavau. (Mata. 23:13, 33) Maʻeu le tāua o lo tatou faatagaina pea o le Afioga a le Atua ma lona agaga, e suia o tatou uiga ma taaʻina o tatou mafaufauga ma filifiliga! (Iako. 3:17) Talu ai o Iakopo o se tagata lotomaulalo, na lotomalie ai e aʻoaʻo o ia e Ieova. O le a tatou iloa mai i lenei suʻesuʻega, o lona lotomaulalo na avea ai o ia ma se faiaʻoga lelei.

8. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia avea ai ma faiaʻoga lelei?

⁸ E leʻi aʻoaʻoina Iakopo i ni aʻoga maualuga. E mautinoa na vāai taʻitaʻi lotu iā te ia, e pei ona vāai iā Peteru ma Ioane o ni tagata “e leʻi lava ni aʻoaʻoga ma e faatauvaa.” (Galu. 4:13) Ae na avea Iakopo ma faiaʻoga lelei. E faamaonia lenā manatu pe a tatou faitau i le tusi o loo faaigoa i lona igoa. Atonu e leʻi lava ni a tatou aʻoaʻoga e pei o Iakopo. E ui i lea e mafai foʻi ona avea i tatou ma faiaʻoga lelei, e ala i le fesoasoani o le agaga o Ieova ma toleniga aogā mai i lana faalapotopotoga. Seʻi o tatou talanoaina faaaʻoaʻoga a Iakopo o se faiaʻoga, ma iloa lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai.

9. Faamatala le auala na aʻoaʻo ai Iakopo.

⁹ E leʻi faaaogāina e Iakopo ni upu maotua, pe faamatala mea i se auala e faigatā ona malamalama ai. O le iʻuga na iloa ai e ē na faalogologo ane iā te ia, mea e tatau ona latou faia ma le auala e faia ai. O se faaaʻoaʻoga, seʻi mātau le auala faigofie na aʻoaʻo ai e Iakopo  Kerisiano, ina ia lotomalilie e mafatia i faiga lē tonu e aunoa ma le teulotoina o le ita. Na ia tusi: “Ua tatou faapea atu, e fiafia i latou e tumau. Ua outou faalogo i le tumau o Iopu i lona faamaoni, ma ua outou iloa foʻi le iʻuga mai iā Ieova, auā e alofa faapelepele ma alofa mutimutivale Ieova.” (Iako. 5:11) Mātau na faavae aʻoaʻoga a Iakopo i le Tusi Paia. Na ia faaaogāina le Afioga a le Atua e fesoasoani ai i lana aofia ina ia latou iloa, e tauia e Ieova i latou e faamaoni iā te Ia e pei o Iopu. Na pāʻia loto o le aofia i le aʻoaʻo a Iakopo, i lona faaaogāina o upu faigofie ma faamatalaga e faigofie ona malamalama ai. O lenā auala na ia taaʻina atu ai manatu o tagata iā Ieova ae lē o ia.

10. Pe a tatou aʻoaʻo atu, o le ā se isi auala e tatou te faaaʻoaʻo ai iā Iakopo?

¹⁰ Lesona: Ia faafaigofie lau aʻoaʻo atu ma ia aʻoaʻo mai i le Afioga a le Atua. O lo tatou sini o le faaofo o tagata i le tele o le atamai o Ieova ma lona manatu mamafa iā i tatou, ae lē o le faaofo o tagata i le tele o mea e tatou te iloa. (Roma 11:33) E mafai ona tatou ausia lenā sini, pe a faavae i le Tusi Paia a tatou aʻoaʻoga i taimi uma. O se faataʻitaʻiga, e lē manaʻomia ona taʻu atu i lau tagata aʻoga le mea e te faia, pe ana faapea o oe lea e tupu ai se faafitauli. Ae ia fesoasoani iā te ia e iloilo faaaʻoaʻoga mai i le Tusi Paia, ina ia malamalama ai i manatu ma faalogona o Ieova. O lea, o le a uunaʻia ai o ia e gaoioi ona o lona manaʻo e faafiafia Ieova, ae lē o oe.

11. O ā luʻi na feagai ma nisi Kerisiano i aso o Iakopo, ma o ā fautuaga na ia avatu iā i latou? (Iakopo 5:13-15)

¹¹ Na aʻoaʻo atu e Iakopo mea moni. E matilatila mai i le tusi a Iakopo na malamalama o ia i luʻi na tauivi ma ona uso talitonu, ma na ia tuuina atu iā i latou ni fautuaga manino i le auala e foʻia ai na luʻi. O se faataʻitaʻiga, na tuai ona faatatau e nisi Kerisiano fautuaga. (Iako. 1:22) Na faaalia e isi le faailoga tagata, ma latou talia ai na o ē mauʻoa. (Iako. 2:1-3) A o isi na faigatā ona pulea o latou laulaufaiva. (Iako. 3:8-10) Na matuā faigatā faafitauli na feagai ma na Kerisiano, ae leʻi faavaivai ai Iakopo iā i latou. Na ia avatu lana fautuaga i se auala agalelei ae tuusaʻo, ma na ia faalaeiauina i latou e lē malolosi faaleagaga, ina ia saʻili nisi fesoasoani mai i toeaina.​—Faitau le Iakopo 5:13-15.

12. E faapefea ona iai pea iā i tatou se vaaiga saʻo a o fesoasoani i a tatou tagata aʻoga?

¹² Lesona: Ia aʻoaʻo atu mea moni ma ia iai pea se vaaiga saʻo i isi. E toʻatele i latou o loo tatou suʻesuʻe e faigatā ona faatatauina fautuaga a le Tusi Paia. (Iako. 4:1-4) Atonu e umi se taimi e latou te liaʻiese ai uiga leaga ae suia i uiga o Keriso. Ina ia faaaʻoaʻo iā Iakopo, e tatau ona tatou lototetele e taʻu atu i a tatou tagata aʻoga mea e ao ona faaleleia. E tatau foʻi ona iai pea iā i tatou se vaaiga saʻo, ia maufaatuatuaina Ieova e na te tosina mai tagata lotomaulalo iā te ia. E tuuina atu foʻi e Ieova iā i latou le malosi e faia ai suiga i o latou olaga.​—Iako. 4:10.

13. E pei ona taʻua i le Iakopo 3:2 ma le faaopoopoga, o le ā na iloa e Iakopo?

¹³ Na iai pea iā Iakopo se vaaiga saʻo e faatatau iā te ia. E leʻi manatu Iakopo o ia o se tagata faaaloalogia pe sili atu i ona uso ma ona tuafāfine, ona o le talaaga lelei o lona aiga ma faaeaga faapitoa na ia maua. Na ia faasino atu i ona uso tapuaʻi, o “oʻu uso pele e.” (Iako. 1:16, 19; 2:5) E leʻi taumafai o ia e fai ni mea ina ia manatu ai uso o ia o se tagata e lelei atoatoa. Ae na ia faaaofia o ia i le faaupuga, “e sesē i tatou uma i mea e tele.”​—Faitau le Iakopo 3:2 ma le faaopoopoga.

14. Aiseā e tatau ai ona tatou lotomalilie e taʻutino atu a tatou mea sesē?

 ¹⁴ Lesona: Ia manatua e tatou te agasala uma. Aiseā e lē tatau ai ona tatou manatu e sili atu i tatou nai lo o ē o loo tatou aʻoaʻoina? Pe a tatou faia ni mea e foliga atu ai e tatou te lē faia lava ni mea sesē, atonu la o le a manatu ai a tatou tagata aʻoga e lē mafai ona latou ausia tapulaa a le Atua. Peitaʻi ia tatou taʻutino atu ma le faamaoni e leʻi faigofie ona tatou faatatauina mataupu silisili o le Tusi Paia. Ia faamatala atu foʻi le auala na fesoasoani ai Ieova iā i tatou e foʻia luʻi. O le faia faapea ua e fesoasoani ai i tagata aʻoga e iloa, e mafai foʻi ona latou auauna iā Ieova.

15. E faapefea ona e faamatalaina talafaatusa na faaaogā e Iakopo? (Iakopo 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Na faaaogā e Iakopo talafaatusa e pāʻia ai le loto. E lē taumatea na fesoasoani le agaga paia iā te ia. Ae atonu na ia aʻoaʻoina foʻi le tele o mea e faatatau i le auala e aʻoaʻo atu ai, i le suʻesuʻeina o talafaatusa na faaaogā e lona uso matua o Iesu. E faigofie talafaatusa na faaaogā e Iakopo i lana tusi, ma e manino lona faatatauina.​—Faitau le Iakopo 3:2-6, 10-12.

16. Aiseā e tatau ai ona tatou faaaogāina talafaatusa uigā?

¹⁶ Lesona: Faaaogā talafaatusa uigā. Pe a saʻo lelei talafaatusa e tatou te faaaogāina, o le a mafai ai e le aofia ona malamalama ma faaāta lesona i o latou mafaufau. O le a mafai foʻi ona fesoasoani i lau aofia, e manatua ai upu moni tāua o le Tusi Paia. O Iesu o le faiaʻoga sili i le faaaogāina o talafaatusa uigā, ma na faaaʻoaʻo lona uso o Iakopo i lana faaaʻoaʻoga. Seʻi o tatou iloiloina se tasi o talafaatusa a Iakopo, ma le māfuaaga na uigā ai.

17. Aiseā e matuā uigā ai le talafaatusa o loo taʻua i le Iakopo 1:22-25?

¹⁷ Faitau le Iakopo 1:22-25. E tele māfuaaga e uigā ai le talafaatusa a Iakopo e faatatau i le faata. Na iai se lesona patino na ia aʻoaʻoina mai. Ina ia aogā le Afioga a le Atua iā i tatou, e tele mea e tatau ona tatou faia nai lo le tau ina faitau i ai. E tatau ona faatatauina mea ua tatou faitau i ai. Na filifili e Iakopo se talafaatusa e masani ai lana aofia, o se tagata o loo vaai i se faata. O le ā le manatu tāua? E lē atamai se tagata e vaai i le faata ma iloa atu le mea sesē e mafai ona faasaʻo, ae leai se gaoioiga e faia i ai. E lē atamai foʻi se tagata e  faitau i le Afioga a le Atua, ma iloa atu se mea e tatau ona suia e faatatau i ona uiga, ae leai se gaoioiga e faia ai.

18. O ā mea e tolu e tatau ona tatou faia pe a faaaogā talafaatusa e aʻoaʻo atu ai?

¹⁸ Pe a tatou faaaogāina se talafaatusa, e mafai ona tatou faaaʻoaʻo i le faaaʻoaʻoga a Iakopo e ala i le faia o ni mea se tolu: (1) Ia faamautinoa e fetaui lelei le talafaatusa ma le manatu o loo talanoaina. (2) Faaaogā talafaatusa e masani ai lau aofia. (3) Ia manino le faatatauina o le talafaatusa. Pe a faigatā ona maua ni talafaatusa talafeagai, tagaʻi i le Tusi Taʻiala mo Saʻiliʻiliga a Molimau a Ieova i lalo o le ulutala “Talafaatusa,” e te maua ai le tele o faaaʻoaʻoga e mafai ona e faaaogāina. Ia manatua e pei talafaatusa o se maikorofoni, e faamanino ai se manatu tāua. Ia faamautinoa e faaaogā talafaatusa, e faataʻitaʻi ai na o manatu tāua e te manaʻo e aʻoaʻo atu. O le māfuaaga autū e tatou te mananaʻo ai e faaleleia o tatou tomai i le aʻoaʻo atu, e lē ina ia faauaʻi mai tagata iā i tatou ae ia fesoasoani i le toʻatele e avea o se vaega o le aiga fiafia o Ieova.

19. E faapefea ona faaalia atu e tatou te talisapaia lo tatou aiga faaleagaga?

¹⁹ E leʻi iā i tatou le faaeaga na maua e Iakopo o le feola faatasi aʻe ma se uso matua e lelei atoatoa, ae ua tatou maua le faaeaga o le auauna faatasi iā Ieova o se aiga toʻatele o uso ma tuafāfine Kerisiano. E tatou te fefaaaliaʻi le alofa o le tasi i le isi, e ala i le faifaimea faatasi, aʻoaʻo mai iā i latou ma auauna faamaoni faatasi ma i latou i le galuega talaʻi ma le aʻoaʻo atu. Ia tatou taumafai malosi e faaaʻoaʻo iā Iakopo i o tatou uiga, amioga ma le auala e tatou te aʻoaʻo atu ai. O le faia faapea ua tatou faamamaluina ai Ieova, ma fesoasoani i tagata lotofaamaoni e tosina mai i lo tatou Tamā alofa i le lagi.