1-2. (a) Na cava e dredre kina vei ira e levu nikua mera nuitaki ira na veiliutaki? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

LEVU nikua e dredre mera nuitaki ira na veiliutaki. Na vuna? Era raica ni o ira na veiliutaki vakapolitiki kei na tabana vakalawa era kauaitaki ira ga na vutuniyau kei na veiliutaki, era sega ni vukei ira vakalevu na dravudravua. E tukuna vakadodonu na iVolatabu nira “veiliutaki . . . na tamata e tini ga ina leqa.” (Dauv. 8:9) Kena ikuri, era cakava eso na iliuliu ni lotu na veika ca, e vakavuna mera sega ni nuitaka kina na Kalou eso. Ni via vuli iVolatabu gona e dua, e noda itavi meda vukei koya me vulica me nuitaki Jiova, kei ira na matataki koya e vuravura.

² E macala ni sega ni vinakati ga vei ira na vuli iVolatabu mera cakava qori. E bibi tale ga vei keda sa dede ena dina meda vakabauta dei ni vinaka duadua na ka e dau cakava o Jiova. Eso na gauna ena basika na ituvaki ena rawa ni vakatovolei kina na noda nuitaki Jiova. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo e tolu na ka ena rawa ni vakatovolei kina noda vakabauta: (1) nida wilika eso na itukutuku ena iVolatabu, (2) ni dusimaki keda na isoqosoqo i Jiova, kei na (3) nida sotava na veika dredre e se bera mai.

3. Ena vakatovolei vakacava noda nuitaki Jiova nida wilika eso na itukutuku ena iVolatabu?

 ³ Nida wilika na Vosa ni Kalou, eda na rairai lomatarotarotaka na ka e cakava o Jiova vei ira eso kei na vuna e  vakatulewataka kina eso na ka. Kena ivakaraitaki, eda wilika ena Tiko Voli Mai na Lekutu ni vakarota o Jiova me vakamatei e dua na tagane ni Isireli ni cabuka tiko ena Siga ni Vakacecegu. Ni oti tale e vica na senitiuri, eda wilika ena ikarua ni ivola i Samuela ni vosoti Tui Tevita o Jiova ni veibutakoci, e laba tale ga. (Tiko 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Eda na rairai taroga, ‘Na cava e vosoti Tevita kina o Jiova ni veibutakoci, e laba, ia e vakarota me vakamatei na tagane kadua ena dua na cala e sega sara ni bibi?’ Me saumi na taro qori, e vinaka meda nanuma tiko e tolu na ka nida wili iVolatabu.

4. E uqeti keda vakacava na Vakatekivu 18:20, 21 kei na Vakarua 10:17 meda nuitaka vakalevu na vakatulewa i Jiova?

⁴ E sega ni tukuna vakamatailalai na iVolatabu na ka e yaco. Kena ivakaraitaki, eda kila ni veivutunitaka mai vu ni lomana o Tevita na ka e cakava. (Same 51:2-4) Ia vakacava na tagane e beca na lawa ni Siga ni Vakacecegu? E veivutunitaka na ka e cakava? E dau talaidredre ena lawa i Jiova ena gauna sa oti? E vakalecalecava se dau beca na ivakasala sa tukuni oti? E sega ni tukuna qori na iVolatabu. Ia qo ga na ka eda vakadeitaka: “E sega vakadua ni lewacala” o Jiova. (Vkru. 32:4) E yavutaka na nona vakatulewa kece ena itukutuku dina, e sega ni yavutaki ena veivakaduiduitaki, ka e rogoci, se dua tale na ka e dau vakaleqa na vakatulewa ni tamata. (Wilika Vakatekivu 18:20, 21; Vakarua 10:17.) Na levu ga ni noda vulici Jiova kei na nona ivakatagedegede, eda na nuitaka vakalevu na nona vakatulewa. Ke da lomatarotarotaka ena gauna qo e dua na itukutuku ena iVolatabu, e levu sara na ka eda sa kila tu meda vakadeitaka kina ni noda Kalou o Jiova e “yalododonu . . . ena nona ivalavala kece ga.”—Same 145:17.

5. E vakaleqa vakacava noda vakatulewa vakadodonu na ivalavala ca? (Raica tale ga na kato “ Na iValavala ca e Vakaleqa Noda Rai me Baleta na iValavala Dodonu.”)

⁵ Eda sega ni dau vakatulewa vakadodonu nida kawa ivalavala ca. E buli keda na Kalou meda ucui koya, oya na vuna eda dau vinakata kina me caka na ka  dodonu vei ira na lewenivanua. (Vkte. 1:26) Ia e dau cala na noda vakatulewa ena so na gauna nida kawa ivalavala ca, ke da nanuma mada ga nida kila na dina ni itukutuku kece. Kena ivakaraitaki, vakasamataka na nona rarawataka o Jona na vakatulewa i Jiova me vosoti ira na lewe i Ninive. (Jona 3:10–4:1) Na cava e qai yaco? Era vakabulai e sivia ni 120,000 nira veivutuni! A cala gona na rai i Jona, sega ni vakatulewa i Jiova.

6. Na cava e sega ni vinakati kina vei Jiova me vakamacalataka vei keda na nona vakatulewa?

⁶ E sega ni vinakati me vakamacalataka vei keda o Jiova na nona vakatulewa. Io, e vakadonuya o Jiova mera vakamacalataka na lomadra na nona dauveiqaravi ena gauna makawa ena so na vakatulewa e dau cakava, se vakarau cakava. (Vkte. 18:25; Jona 4:2, 3) Eso na gauna e dau vakamacalataka na vuna e cakava kina eso na ka. (Jona 4:10, 11) Ia e sega ni vinakati vei Jiova me vakamacalataka vei keda na nona vakatulewa. Ni Dauveibuli, e sega ni vinakati na noda veivakadonui ni bera ni vakatulewa, se ni vakatulewa oti.—Aisea 40:13, 14; 55:9.

7. Na cava ena dredre vei keda? Na vuna?

⁷ Eda duavata ni o Jiova e dau cakava tu ga na ka dodonu. Ia eso na gauna e dredre meda nuitaki ira na tacida tagane e lesia. Eda rairai lomatarotarotaka ke ra muria na tacida qori na veidusimaki i Jiova, se na nodra nanuma ga. De dua e va tale ga qori nodra nanuma eso ena gauna vakaivolatabu.  Vakasamataka mada na ivakaraitaki ena parakaravu e 3. Ena rairai vakasamataka e dua na wekai koya a beca na lawa ni Siga ni Vakacecegu ke a kerea dina o Mosese na veidusimaki i Jiova ni bera ni vakamatei. Ena rairai vakasamataka tale ga e dua na itokani i Uraia na Itaiti a veibutakoci o watina, ke vakayagataka o Tevita na nona itutu vakatui me kua kina ni vakamatei. Ia na kena dina, eda sega ni nuitaki Jiova ke da lomatarotarotaki ira na matataki koya e vuravura, o ira e nuitaka.

8. E tautauvata vakacava na ka e volai ena Cakacaka 16:4, 5 kei na kena qaravi na ivavakoso nikua?

⁸ Nikua e liutaka o Jiova na nona isoqosoqo e vuravura ni vakayagataka na “dauveiqaravi yalodina e vuku.” (Maciu 24:45) Na dauveiqaravi qori e qaravi ira na tamata ni Kalou e veiyasa i vuravura, e dusimaki ira tale ga na qase ni ivavakoso, me vaka ga na ilawalawa dauvakatulewa ena imatai ni senitiuri. (Wilika Cakacaka 16:4, 5.) Oti era na muria sara na qase na veidusimaki qori ena ivavakoso. Eda vakaraitaka nida nuitaka na ka e cakava o Jiova nida talairawarawa ena veidusimaki eda rogoca ena isoqosoqo kei ira na qase ni ivavakoso.

9. Na gauna cava ena rairai dredre kina meda muria nodra vakatulewa na qase? Na vuna?

⁹ Eso na gauna ena rairai dredre meda muria nodra vakatulewa na qase ni ivavakoso. Kena ivakaraitaki, ena vica tiko ga na yabaki sa oti e veisau kina eso na ivavakoso kei na tabacakacaka. Eso na ituvaki, era kerei ira na dautukutuku na qase ni ivavakoso mera tokona e dua tale na ivavakoso me rawa ni tawa vinaka na Vale ni Soqoni. Ke kerei meda lewena e dua na ivavakoso vou, ena rairai dredre meda biuti ira na noda itokani kei na vuvale. Vakacava era dusimaki vakalou na qase mera lesi ira na dautukutuku ena  dua na ivavakoso? Sega. Qori ena rawa ni dredre kina meda muria na nodra veidusimaki. Ia o Jiova e nuitaki ira na qase ni ivavakoso mera vakatulewataka, e bibi tale ga meda nuitaki ira. *

10. Me salavata kei na Iperiu 13:17, na cava meda tokoni ira kina na qase ni ivavakoso?

¹⁰ Eda na rairai sega ni taleitaka na nodra vakatulewa na qase ni ivavakoso. Ia na cava meda tokoni ira kina kei na nodra vakatulewa? Nida cakava qori eda uqeta kina na noda duavata na tamata ni Kalou. (Efeso 4:2, 3) E bulabula vakayalo na ivavakoso nira vakamalumalumu na mataveitacini kece ena vakatulewa ni ilawalawa qase. (Wilika Iperiu 13:17.) Koya e bibi sara, eda vakaraitaka vei Jiova nida nuitaki koya nida nuitaki ira e lesia mera karoni keda.—Caka. 20:28.

11. Na cava ena vukei keda meda nuitaka vakalevu na nodra veidusimaki na qase ni ivavakoso?

¹¹ Eda na nuitaka vakalevu na nodra veidusimaki na qase ni ivavakoso nida nanuma tiko nira dau kerea na yalo tabu nira veivosakitaka na ka e vauca na ivavakoso. Era dikeva tale ga na ivakavuvuli vakaivolatabu e veiganiti ra qai muria na idusidusi e vakarautaka na isoqosoqo i Jiova. Era vinakata sara ga mera vakamarautaki Jiova ra qai qaravi ira vinaka na nona tamata. Era kila na tagane yalodina qori nira na saumitaro vua na Kalou ena sala era qarava kina na nodra itavi. (1 Pita 5:2, 3) Vakasamataka mada qo: Ena vuravura e dau veivakaduiduitaki ena vuku ni matatamata, matalotu kei na veika vakapolitiki, eda duavata na tamata i Jiova nida sokalou vua na Kalou dina duadua. E rawati ga qori ni vakalougatataka tiko o Jiova na nona isoqosoqo!

12. Na cava mera vakasamataka vinaka na qase nira vakatulewataka ke sa veivutuni e dua?

¹² O Jiova e nuitaki ira na qase ena itavi bibi mera raica me savasava tiko ga na ivavakoso. Ke valavala ca bibi e dua na lotu vaKarisito, e vinakata o Jiova mera vakatulewataka na qase me lewe tiko ga ni ivavakoso se sega. E vinakati tale ga mera kila ke sa veivutunitaka dina na ka e cakava. De dua ena kaya ni sa veivutuni, vakacava e cata dina na ka e cakava? E vakadeitaka me kua ni cakava tale na ivalavala ca qori? Ke vu ni nona caka ca na ilala ca, vakacava sa tu vakarau me kua ni vakailala kei ira? Era na masu na qase, vakasamataka na ituvaki qori kei na ka e tukuna na iVolatabu, era na kauaitaka tale ga na nona rai o koya e valavala ca. Oti era na vakatulewataka ke rawa ni lewe ni ivavakoso tiko ga se sega. Eso na ituvaki ena vinakati me vakasivoi.—1 Kor. 5:11-13.

13. Na cava eda na rairai leqataka ni vakasivoi e dua na noda itokani se wekada?

¹³ Ena rawa ni vakatovolei vakacava noda nuitaki ira na qase ni ivavakoso? Ni vakasivoi e dua e sega ni noda itokani voleka se wekada, ena rawarawa nida ciqoma na nodra vakatulewa na qase. Ia kaya mada ke noda itokani voleka o koya e vakasivoi qori. De dua eda na leqataka nira sega ni dikeva na qase na dina ni itukutuku kece, se da rairai nanuma nira sega ni vakatulewa me vaka ena cakava o Jiova. Na cava ena uqeti keda me donu tiko ga na noda rai ena vakatulewa qori?

14. Na cava ena vukei keda ke ra vakatulewataka na qase me vakasivoi e dua eda dau veivolekati?

¹⁴ Meda nanuma tiko ni veivakasivoi  e nona ituvatuva o Jiova, e yaga ena ivavakoso vaka kina vei koya e cala. Ke vakatarai me lewe tiko ga ni ivavakoso o koya e sega ni veivutuni, ena rawa ni vakacalai ira eso tale. (Kala. 5:9) Kena ikuri, ena rairai sega ni liaca na bibi ni nona cala kei na vuna me veisautaka kina na nona rai kei na ivalavala me rawa ni vakadonui koya tale o Jiova. (Dauv. 8:11) Nira vakatulewataka na qase ni ivavakoso me vakasivoi e dua, meda nuidei nira raica vakabibi na nodra itavi. Me vakataki ira ga na turaganilewa e Isireli makawa, era kila na qase nira “sega ni lewa ena vuku ni tamata, ena vuku i Jiova ga.”—2 Vei. 19:6, 7.

15. Na cava sa qai bibi ga kina ena gauna qo meda muria na veidusimaki i Jiova?

¹⁵ Ni sa voleka ni cava na ituvaki ca qo, sa qai bibi ga meda nuitaka na sala e dau cakava kina na ka o Jiova. Na vuna? Ena veivakararawataki levu, ena rairai mawi, duatani, se dredre me muri na veidusimaki. E macala ni na sega ni vosa yadudua vei keda o Jiova. Ena rairai vakarautaka na veidusimaki vei ira e lesia. Qori e sega ni gauna meda lomatarotarotaka kina na veidusimaki se meda vakatitiqataka, nida nanuma, ‘E vu dina mai vei Jiova qo, se qo na ka ga era vakatulewataka na tacida era lesi?’ O na nuitaki Jiova kei na nona isoqosoqo ena gauna bibi qori? Na kena isau ena vakatau tiko ena nomu rai ena gauna qo me baleta nodra veidusimaki o ira na lesi ena isoqosoqo. Ke o nuitaka na veidusimaki ena gauna qo qai muria totolo, o na rawa ni cakava qori ena veivakararawataki levu.—Luke 16:10.

16. Ena rawa ni vakatovolei vakacava noda nuitaki Jiova ena dua na gauna sa voleka qo?

¹⁶ E dua tale na tikina meda na vakasamataka, ya na vakatulewa i Jiova ni sa cava na ituvaki qo. Ena gauna qo, eda nuitaka nira na vakatulewataka e levu era se bera ni qaravi Jiova, wili kina o ira na wekada mera qaravi koya ni bera na icavacava. Ia ena Amaketoni, ena vakayagataki Jisu o Jiova me tauca na iotioti ni lewa me baleti ira. (Maciu 25:31-33; 2 Ces. 1:7-9) Ena sega ni vakatau vei keda o cei ena lomana o Jiova se sega. (Maciu 25:34, 41, 46) Vakacava eda na nuitaka na vakatulewa i Jiova, se na vakavuna meda tarabe? E macala ni vinakati ena gauna qo meda nuitaki Jiova vakalevu, me rawa nida nuitaki koya vakatabakidua ena gauna se bera mai.

17. Ena yaga vakacava vei keda na vakatulewa i Jiova ni cava na ituvaki qo?

 ¹⁷ Vakasamataka mada na ivakarau ni lomamu ena vuravura vou ni Kalou ni o raica na ka e vakatulewataka o Jiova. Sa na vakarusai o lotu lasu, sa na sega tale ga na caka bisinisini kocokoco se na veiliutaki vakapolitiki e dau vakalolomataki ira na lewenivanua qai veivakararawataki. Eda na sega tale ni vakila na bula tautauvimate, bula vaqase, se mera takali na wekada lomani. Sa na vesu o Setani kei ira na nona timoni me duanaudolu na yabaki. Sa na oti vakadua na veika ca kece e vu mai na nodra talaidredre. (Vkta. 20:2, 3) Dua na ka na noda vakavinavinaka ena gauna qori nida nuitaka na sala e dau cakava kina na ka o Jiova!

18. Na cava eda vulica ena nodra ivakaraitaki na Isireli ena Tiko Voli Mai na Lekutu 11:4-6 kei na 21:5?

¹⁸ Vakacava eso na ituvaki ena vuravura vou ni Kalou ena vakatovolei kina noda nuitaki Jiova? Kena ivakaraitaki, vakasamataka na ka e yaco nira sereki oti na Isireli mai Ijipita. Eso era vosakudrukudru nira vakananuma na kakana bulabula era dau kania mai kea ra qai vakasisilataka na mana e solia o Jiova. (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 11:4-6; 21:5.) Vakacava ena va qori na noda rai ni oti ga na veivakararawataki levu? Eda sega ni kila na levu ni cakacaka e vauci ena kena samaki na vuravura me veisautaki tale ga me parataisi. Kena irairai ni na levu dina na ka meda cakava, ena sega toka ni rawarawa na bula. Vakacava eda na kudruvaka na ka e vakarautaka o Jiova ena gauna ya? E dua na ka e macala: Na levu ga ni noda vakavinavinataka na veika e vakarautaka o Jiova ena gauna qo, eda na rawa ni cakava tale ga qori ena gauna ya.

19. Na cava eso na tikina bibi eda vulica ena ulutaga qo?

¹⁹ E dodonu tu ga na sala e dau vakayacora kina na ka o Jiova. E bibi meda vakabauta qori. E vinakati tale ga meda nuitaki ira e nuitaka o Jiova mera vakayacora na ka e vakarota. Kua ni guilecava na ka e tukuna o Jiova ni vakayagataka nona parofita o Aisea: “Oni na kaukaua ke oni tiko vakacegu, oni vakanuinui tiko.”—Aisea 30:15.