1-2. (a) Ki kabakalañi batu babañata kacenu haku babelanga taata kusepa babaetelela? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

KACENU, batu babañata kubabelanga taata kusepa babaetelela. Balemuhile kuli hañata muuso kamba ba mulao bashemubanga bafumi kamba batu babanani litulo, kono babotana bona babaketululanga. Bibele italusa hande taba yeo, haili: “Mutu [ubile] ni maata a kuhatelela yomuñwi, kumueza maswe.” (Muek. 8:9) Hape baeteleli ba bulapeli babañwi baezanga lika zemaswe, ili kutahisa kuli batu babañwi basike basepa Mulimu. Kacwalo, mutu halumela kuituta Bibele ni luna, luswanela kueza molukonela kaufela kumutusa kusepa Jehova ni batu baketile kuetelela mwa kopano fa lifasi.

² Nihakulicwalo, haki baituti ba Bibele feela babatokwa kusepa Jehova ni kopano yahae. Ni luna base babile mwa niti ka nako yetelele lutokwa kusepa kuli Jehova kamita uezanga zelukile. Kono fokuñwi lukona kuipumana mwa muinelo otokwa kuli lubonise kuli lusepile Jehova. Mwa taba ye, lukanyakisisa miinelo yemilaalu yelatelela, ili mo tumelo yaluna ikona kulikiwa: (1) halubala taba yeñwi mwa Bibele, (2) halufiwa ketelelo mwa kopano ya Jehova, (3) haluka kopana ni miinelo yetaata kwapili.

3. Litaba zeñwi zeñozwi mwa Bibele likona kutahisa cwañi kuli lube ni lipuzo ka za likatulo zeñwi zanaaezize Jehova?

 ³ Halunze lubala Linzwi la Mulimu, lukana lwaba ni lipuzo ka za mo Jehova naaezelize batu babañwi ni ka za likatulo zeñwi  zanaaezize. Ka mutala, mwa buka ya Numere, kunani likande la Muisilaele yanaaatulezwi lifu ki Jehova kabakala kulwalela likota fa lizazi la Sabata. Lilimo zeñata kuzwa fo, Jehova naaswalezi Mulena Davida yanaaezize bubuki ni kubulaya mutu, mi taba yeo ifumaneha mwa buka ya 2 Samuele. (Num. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Mwendi lukona kuipuza kuli: ‘Ki kabakalañi Jehova hanaaswalezi Davida yanaabulaile mutu ni kueza bubuki, hailifo naaatulezi muuna yomuñwi lifu yanaaezize sibi sene sibonahala kuli nesi sesituna hahulu?’ Kuli lualabe puzo yeo, halunyakisiseñi lika zetaalu zeluswanela kuhupulanga halubala Bibele.

4. Liñolo la Genese 18:20, 21 ni la Deuteronoma 10:17 lilutusa cwañi kusepa likatulo za Jehova?

⁴Bibele fokuñwi haitalusangi litaba kaufela ka za taba yeñwi. Ka mutala, lwaziba kuli Davida naabakezi libi zahae habuniti. (Samu 51:2-4) Kono muuna yanaalobile mulao wa Sabata yena neli mutu ya cwañi? Kana naaikutwile bumaswe kabakala zanaaezize? Kana kwamulaho naakile aloba milao ya Jehova? Kana naahanile kuamuhela temuso yanaafilwe kwamulaho? Bibele haibuleli sesiñwi ka za taba yeo. Nihakulicwalo, lunani buikolwiso bo: Jehova ‘haaezangi ka kusaluka.’ (Deut. 32:4) Unyakisisanga lika kaufela zeamiwa mwa taba mi haatulangi ka kuya ka zebabulela batu, kamba kabakala ketululo kamba nto ifi kamba ifi yetahisanga kuli batu hañata basike baatula hande litaba. (Mubale Genese 18:20, 21; Deuteronoma 10:17.) Haiba luzwelapili kuituta ka za Jehova ni likuka zahae, lukasepa hahulu likatulo zahae. Niha lusautwisisi hande taba yeñwi yelubala mwa Bibele ka nako ya cwale, luziba litaba zeñata ka za Mulimu waluna zelutusa kuba ni buikolwiso bwa kuli “ki yalukile mwa linzila zahae kamukana.”—Samu 145:17.

5. Kusapetahala kuamanga cwañi likatulo zelueza? (Mubone ni mbokisi yeli, “ Kusapetahala Kutahisanga Kuli Lusike Lwaatula ka Kuluka.”)

⁵Fokuñwi, haluatulangi hande litaba bakeñisa kuli halusika petahala. Mulimu ulubupile ka siswaniso sahae; ki lona libaka halubatanga kuli batu baezwe hande. (Gen. 1:26) Kono bakeñisa kuli halusika petahala, lwakona kupalelwa kuatula hande taba niha luikutwa kuli lwaziba litaba kaufela. Ka mutala, Jonasi naaikutwile hahulu bumaswe kuli  Jehova naashemubile batu ba mwa Ninive. (Jona. 3:10–4:1) Kono mulemuhe zeneezahezi kabakala kuli Jehova naabashemubile. Batu ba mwa Ninive babafitelela 120,000 nebabakile mi nebapilisizwe! Taba yeo neibonisize kuli Jonasi ki yena mane yanaatokwa kucinca mubonelo wahae isiñi Jehova.

6. Ki kabakalañi Jehova hasatokwi kulutaluseza libaka haezize likatulo zeñwi?

⁶Jehova haatokwi kutaluseza batu libaka haezanga likatulo zeñwi. Ki niti kuli Jehova akile akupa batanga bahae ba kwamulaho kutalusa mone baikutwela ka za likatulo zanaaezize kamba zanaatuha aeza. (Gen. 18:25; Jona. 4:2, 3) Mi fokuñwi, naatalusanga libaka hanaaezize likatulo zeo. (Jona. 4:10, 11) Nihakulicwalo, Jehova haatokwi kulutaluseza libaka haezanga likatulo zeñwi. Ka kuba Mubupi waluna, haatokwi tumelezo yaluna pili asika eza kale katulo yeñwi kamba hamulaho wa kueza likatulo.—Isa. 40:13, 14; 55:9.

7. Ki butata mañi bolukona kukopana ni bona, mi ki kabakalañi?

⁷ Kusina kukakanya, lwalumela luli kuli Jehova kamita uezanga zelukile. Nihakulicwalo, kukona kulubela taata kusepa batu baketile kuluetelela. Lukona kuikutwa kuli batu babafilwe buikalabelo mwa kopano ya Jehova habalatelelangi ketelelo yahae kono baikezezanga feela lika. Mwendi batu babañwi bane bapila mwa linako zene iñolwa Bibele ki mona mone baikutwezi cwalo. Halunyakisiseñi mitala yebulezwi mwa  paragilafu 3. Wahabo muuna yanaalobile mulao wa Sabata mwendi naakona kukakanya ka za haiba Mushe naabuzize Jehova luli pili asika atulela kale muuna yo lifu. Mi mulikanaa Uria wa Muhiti, ili yo musalaa hae naabukile ni Davida, naakona kunahana kuli Davida mwendi naaitusisize situlo sahae sa kuba mulena kuli apicuke koto yanaaswanela kufiwa. Kono niti kikuli, halukoni kubulela kuli lusepile Jehova haiba lusasepi batu baitusisa kuetelela mwa kopano yahae fa lifasi, bona basepile.

8. Taba yeñozwi kwa Likezo 16:4, 5 iswana cwañi ni moliezezwa lika mwa puteho ya Sikreste kacenu?

⁸ Kacenu, Jehova uetelela kalulo ya kopano yahae ya fa lifasi ka kuitusisa “mutanga yasepahala yanani kutwisiso.” (Mat. 24:45) Ka kuswana ni sitopa sesietelela sa mwa linako za baapositola, mutanga yo uokamela batu ba Mulimu mwa lifasi kaufela ni kufa ketelelo kwa baana-bahulu mwa liputeho. (Mubale Likezo 16:4, 5.) Baana-bahulu ni bona babonanga teñi kuli balatelela ketelelo yeo mwa liputeho. Lubonisa kuli lusepile mwaezeza lika Jehova ka kuutwa ketelelo yelufiwa ki kopano yahae ni baana-bahulu.

9. Ki lili fokukona kulubela taata kuyemela katulo yebaezize baana-bahulu, mi ki kabakalañi?

⁹ Fokuñwi, kukona kulubela taata kuyemela katulo yebaezize baana-bahulu. Ka mutala, mwa lilimo za cwanoñu fa, liputeho zeñata nelikopanyizwe hamoho, ili nto yetahisize kuli liputeho zeñwi libe mwa mipotoloho isili. Mwa miinelo yemiñwi, baana-bahulu bakupile bahasanyi babañwi kututela mwa liputeho lisili ilikuli lipula lisike zaba feela mukungulu mwa Mandu A Mubuso. Haiba lukupiwa kuswalisana ni puteho isili, kukona kulubela taata kututa kakuli halulati kukauhana ni balikani ni lubasi lwaluna. Kana baana-bahulu bafiwanga ketelelo ki Mulimu kuli bazibe puteho yebaka kupa muhasanyi ni muhasanyi kuli atutele ku yona? Batili. Mi taba yeo ikona kutahisa kuli kulubele taata kulatelela ketelelo yelufiwa. Kono Jehova usepile baana-bahulu mi ubalumelelize kueza  likatulo zecwalo; ni luna luswanela kubasepa. *

10. Ka kuya ka Maheberu 13:17, ki kabakalañi haluswanela kusebelisana hande ni baana-bahulu?

¹⁰ Ki kabakalañi haluswanela kusebelisana hande ni baana-bahulu ni kuyemela likatulo zebaezize nihaikaba kuli halulumelelani ni zona? Kakuli haiba lueza cwalo, lukatusa kuli batanga ba Mulimu baswalisane. (Maef. 4:2, 3) Liputeho zatiyanga haiba mizwale ni likaizeli kaufela mwa puteho baipeya kwatasaa baana-bahulu ka kulatelela likatulo zebaezize. (Mubale Maheberu 13:17.) Mi sa butokwa nikufita kikuli, lubonisa kuli lusepile Jehova ka kusebelisana hande ni batu bafile buikalabelo bwa kulubabalela.—Lik. 20:28.

11. Ki nto mañi yekona kulutusa kulatelela ketelelo yelufiwa ki baana-bahulu?

¹¹ Haiba luhupula kuli baana-bahulu balapelanga kuli baetelelwe ki moya okenile habaeza likatulo zeama puteho, lukalemuha butokwa bwa kulatelela ketelelo yeba lufa. Hape banyakisisanga ka tokomelo likuka za mwa Bibele ni litaba zeñwi zebafiwanga ki kopano ya Jehova. Babata kutabisa Jehova ni kubabalela hande batanga bahae. Baana babasepahala ba, baziba kuli bakaikalabela ku Mulimu ka mobapetela buikalabelo bwabona. (1 Pit. 5:2, 3) Munahane taba ye: Batu mwa lifasi kacenu baaluhani kabakala kuli ki ba litalo lelishutana, bulapeli bobushutana, mi ba mwa likopano za lipolitiki zeshutana, kono batanga ba Jehova bona baswalisani hamoho kulapela Mulimu anosi wa niti. Taba yeo ikonahala feela kabakala kuli Jehova usweli kufuyaula kopano yahae.

12. Ki litaba mañi zebaswanela kunyakisisa baana-bahulu kuli bazibe haiba sifosi ubakile?

¹² Jehova ufile baana-bahulu buikalabelo bobutuna bwa kubona teñi kuli puteho izwelapili kuba yekenile. Haiba Mukreste aeza sibi sesituna, Jehova ulibelela kuli baana-bahulu bakanyakisisa ka za haiba mutu yo uswanela kuzwelapili kuba mwa puteho kamba kutokwa. Mi nto yeñwi yebanyakisisanga ki kubona haiba mutu yo ubakile habuniti. Niha kona kubulela kuli ubakile, kono kana luli utoile lika zanaaezize? Kana uikatulezi kusaeza sibi sesiswana hape? Haiba kuli naaezize sibi seo kabakala kukukuezwa ki balikani bahae babamaswe, kana utuhezi kuswalisana ni bona? Baana-bahulu balapelanga ku Jehova, kunyakisisa litaba zeñwi zeama taba yeo ni zeibulela Bibele ka za teñi, ni kunyakisisa mwaikutwela sifosi yo ka za sibi saezize. Hasamulaho, batokwanga kueza katulo ya kuli sifosi yo azwisiwe mwa puteho kamba kutokwa. Fokuñwi, baatulanga kuli sifosi yo azwisiwe mwa puteho.—1 Makor. 5:11-13.

13. Ki maikuto mañi elukona kuba ni ona haiba mulikanaa luna kamba wahabo luna azwisiwa mwa puteho?

¹³ Ki nto mañi yekona kutahisa kuli kulubele taata kusepa baana-bahulu? Haiba mutu yazwisizwe mwa puteho haki mulikanaa luna yomutuna kamba wahabo luna, kukona kulubela bunolo kuyemela katulo yebaezize baana-bahulu. Kono kucwañi haiba mutu yazwisizwe mwa puteho ki mulikanaa luna yomutuna? Lukona kuikutwa kuli baana-bahulu habasika nyakisisa litaba ka butungi, kamba kuli habasika talima hande taba yeo sina mwatokwela Jehova. Ki nto mañi yekona kulutusa kuba ni mubonelo oswanela ka za katulo yeezizwe yeo?

14. Ki nto mañi yeluswanela kuhupula haiba baana-bahulu baatula kuli mulikanaa luna kamba wahabo luna azwisiwe mwa puteho?

 ¹⁴ Luswanela kuhupula kuli tukiso ya kuzwisa mutu mwa puteho izwa ku Jehova mi itusa puteho, mane ikona kutusa ni sifosi. Haiba muezalibi yasika baka atuhelelwa kuzwelapili kuba mwa puteho, ukona kukukueza batu babañwi kueza lika zemaswe. (Magal. 5:9) Kutuha fo, haana kulemuha butuna bwa sibi saezize kamba butokwa bwa kucinca mubonelo wahae ni kutuhela kueza lika zemaswe kuli ashemubiwe ki Jehova. (Muek. 8:11) Lunani buikolwiso bwa kuli baana-bahulu balemuha kuli kunyakisisa ka za haiba mutu uswanela kuzwisiwa mwa puteho kamba kutokwa ki buikalabelo bobutuna. Balemuha kuli ka kuswana ni baatuli ba mwa linako za Isilaele wa kwaikale, ‘habaatuleli mutu, kono baatulela Jehova.’—2 Makol. 19:6, 7.

15. Ki kabakalañi haluswanela kusepa hahulu ketelelo yalufa Jehova kacenu kufita lili kaufela?

¹⁵ Mafelelezo a lifasi le hanzaa atumela, luswanela kusepa hahulu mwaezeza lika Jehova kacenu kufita lili kaufela. Kabakalañi? Ka nako ya ñalelwa yetuna, lukana lwafiwa litaelo zelusike lwautwisisa hande kamba zeluka ikutwa kuli litaata kulilatelela. Ki niti kuli Jehova haana kuambola ni luna ka butu. Kono mwendi uka lufa litaelo ka kuitusisa batu baketile kuli baluetelele. Yeo haina kuba yona nako ya kukakanya ketelelo yeluka fiwa kamba kubuza kuli: ‘Kana luli ketelelo ye izwa ku Jehova kamba mwendi ki mibonelo feela ya mizwale babaetelela?’ Kana mukasepa Jehova ni kopano yahae ka nako ya butokwa yeo? Momuungela ketelelo yemufiwa ki batu baitusisa Mulimu ka nako ya cwale kubonisa haiba mukaeza cwalo ni kwapili. Haiba mulatelela ketelelo yelufiwa kacenu ni kuisebelisa kapili, uzibe mukaeza nto yeswana ni ka nako ya ñalelwa yetuna.—Luka 16:10.

16. Ki nto mañi yekona kutahisa kuli kulubele taata kusepa likatulo za Jehova kwapili?

¹⁶ Hape luswanela kunyakisisa moluka ezeza, Jehova hakasinya lifasi lelimaswe le. Lusepa kuli batu babañata babasa sebelezi Jehova, kukopanyeleza cwalo ni bahabo luna babasi Lipaki, bakaanga muhato wa kumusebeleza pili mafelelezo asika taha kale. Kono fa Armagedoni, Jehova ka kuitusisa Jesu, ukafa katulo ya mafelelezo ka za haiba baswanela kuzwelapili kupila kamba kutokwa. (Mat. 25:31-33; 2 Mates. 1:7-9) Jehova ki yena yakaatula babaswanela kushemubiwa ki yena kamba kutokwa, haki luna. (Mat. 25:34, 41, 46) Kana lukayemela likatulo za Jehova  kamba lukatuhela kumusebeleza kabakala kuli halu lumelelani ni zona? Kaniti, luswanela kusepa hahulu Jehova ka nako ya cwale, kakuli kueza cwalo kuka lutusa kumusepa ka kutala kwapili.

17. Lukatusiwa cwañi haiba lulatelela likatulo za Jehova hakayundisa lifasi lelimaswe le?

¹⁷ Munahane feela moluka ikutwela hase luli mwa lifasi lelinca la Mulimu ni kuiponela zapetile Jehova kabakala likatulo zanaaezize. Bulapeli bwa buhata ni lipisinisi zeputelela batu halisana kubateñi, hamohocwalo ni likopano za lipolitiki zesweli kubahatelela, ili zese banyandisize ka nako yetelele. Batu habana kukula, kusupala, kamba kushwelwa ki balatiwa babona. Satani ni badimona bakanepelwa mwa mukoti ka lilimo ze 1,000. Lika zemaswe kaufela zetahisizwe ki bukwenuheli bwabona halina kubateñi. (Sin. 20:2, 3) Lukaitebuha hahulu ka nako yeo kuli nelusepile mwaezeza lika Jehova.

18. Luitutañi ku zeneezahezi kwa Maisilaele sina mokuboniselizwe kwa Numere 11:4-6 ni Numere 21:5?

¹⁸ Kana kunani miinelo yeluka kopana ni yona mwa lifasi lelinca la Mulimu yekona kutahisa kuli kulubele taata kusepa mwaezeza lika Jehova? Ka mutala, munyakisise zeneezahezi kwa Maisilaele nakonyana kuzwa fobalukululelwa mwa butanga kwa Egepita. Babañwi ku bona nebakalile kutongoka kabakala kuli nebasa cangi lico zene bacanga hane bali mwa Egepita, mi nebaanga kuli maana yanaa bafile Jehova imaswe. (Mubale Numere 11:4-6; 21:5.) Kana lukaba ni mubonelo oswana ñalelwa yetuna hase ifelile? Haluzibi fouka kuma musebezi oluka eza kuli lukenise lifasi ni kutusa kuli hanyinyani-hanyinyani libe paradaisi. Kubonahala kuli kwa makalelo, kukaba ni musebezi omutuna mi mwendi lika halina kuba hande honafo feela. Kana lukatongoka kabakala lika zaka lufa Jehova ka nako yeo? Luswanela kulemuha taba ye: Haiba luitebuha lika zasweli kuluezeza Jehova ka nako ya cwale, uzibe lukaitebuha lika zaka luezeza ni kwapili.

19. Ki lituto mañi zetuna zemuitutile mwa taba ye?

¹⁹ Jehova kamita uezanga lika zelukile. Luswanela kukolwa taba yeo. Hape luswanela kusepa batu bafile Jehova musebezi wa kulutusa kumamela litaelo zahae. Ni kamuta, lusike lwalibala manzwi anaabulezi Jehova ka mupolofita wahae Isaya, aali: “Mukaba ni maata ka kuikuzeza ni ka kuba ni sepo.”—Isaya 30:15.