1-2. (a) Amulandu ci wuno awavule wakapotelwa ukusuwila wano wawa mu wulasi? (b) Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

 AWAVULE wakapotwa ukusuwila wano wawa mu wulasi. Amuno walola ukuti amasundo ya nsi na ma mawuteko yavulila ukumwamila ku wakankala na wano wawa na maka. Icakuti wasipingula icete awapina. E Baibolo ikalanda ukuti: “wamwi wakayimvwa nawawuye.” (Ekawi. 8:9) Cinji acakuti wasimapepo wamwi wakacita iviwipe, cino calenga awavule wavwilika e Leza. Nga twatalika ukusambilila Baibolo na wumwi, tukawa nu mulimo wa kumwavwa ukutalika ukusuwila Yehova na wano wasonta ukutungulula.

² Kweni asawasambi vye we Baibolo watupu wano wazipizile ukusuwila mwe Yehova ni wungwe lyakwe. Nasweswenye asa mulandu ni myaka yino twamala mwi wungwe lyakwe, tuzipizile ukuwombesya pakuti tutatalika ukumuvwilika. Impindi zimwi kungacitika cimwi cino cingelezya vino twasuwila Yehova. Mwe co-o icipande twandi tusambilile pa vintu vitatu vino vingelezya isuwilo litu: (1) nga tukuwazya amalyasi yamwi aya mu Baibolo, (2) nga iwungwe lya kwe Yehova lyatunena ukucita vimwi, ne (3) nga twiza twawa ni ntazi ku nkolelo.

3. Uzye amalyasi yamu Baibolo yamwi yangelezya wuli isuwilo litu mwe Yehova?

 ³ Pano tukuwazya Baibolo, impindi zimwi tusimanya umulandu wuno e Yehova wacitizile vimwi ku wantu wamwi nu mulandu wuno wapingulizilepo mu nzila yimwi. Ku cakulolelako, mwi buku lya Impendwa tukazana ukuti e Yehova wapinguzilepo ukuti  wakome umwina Israeli wino wayile mukutiwa inkuni pa wanda wi Sabata. Ne mwi buku lye 2 Samweli tukazana cinji cino cizile acicitika lyo papita ni myaka imivule ukufuma pano co-o caciticizile. E Davidi wizile acita uwuzelele akomesya nu muntu, lelo weni e Yehova wamutetezile. (Impe. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Pamwi nga twawazya ya-a amalyasi tungayikolowozya ukuti, ‘Acani cino e Yehova wakomezile umuntu pa mulandu vye wakutiwa inkuni pi Sabata, wasolapo ukutetela Davidi wino wacisile uwuzelele, wakoma nu muntu?’ Pakwasuka lyo-o iwuzyo, lekani tulande pa visinka vitatu vino tuzipizile twakwizuka pano tukuwazya Baibolo.

4. Uzye Intaliko 18:20, 21 na Amasundo 10:17, yakatwavwa wuli ukusuwila vino Yehova akapingula?

⁴ Asa lyonsi pano Baibolo yikalanda vyonsinye pe cimwi cino cacitisile. Ku cakulolelako, twamanya ukuti e Davidi walapizile pa luwembu luno wacisile. (Amalu. 51:2-4) Nomba pa muntu wino watiwanga inkuni pi Sabata tutamanya vino walinji. Ku cakulolelako, uzye wivwile uwuwi pe cino wacisile? Uzye kwalinji Amasundo ya kwe Yehova yamwi yano wakanile ukukonka ku nsizi? Uzye wamusosilepo pa cili conganye? Uzye wivwizile nanti wakanile? Kweni e Baibolo yitalandapo icili consinye pe vyo-o. Lelo twasinincizya ukuti e Yehova ‘atawa nulufyengo.’ (Amasu. 32:4) Akapingula ukulingana ni visinka vyonsinye. Atawa nakapatulula. Asikwivwila vye ku wantu pakupingula. Swinya kutawa icili consinye cino cingalenga apotwe ukupingula icete ndi vino cikawa ku wantu. (Wazyani Intaliko 18:20, 21; Amasundo 10:17.) Tukatalika ukusuwila sana uwupinguzi wa kwe Yehova pano tukuya tukumumanya nu kumanya amasundo yakwe. Swinya tuliwasuwila vino Yehova akapingula nanti acakuti pano tukuwazya Baibolo twawa niwuzyo lino tutanga twasuke pe yoyo impindi. Twamanya ivivule pe Leza vino vikatwavwa ukusinincizya ukuti “amulungamane kwevyonsi vino akachita.”—Amalu. 145:17.

5. Uzye ukukanapwililika kukalenga twapingula wuli? (Lolani akambokosi kano kakuti “ Ukukanapwililika Kukalenga Tutapingula Icete.”)

⁵ Pa mulandu wakuti tutapwililika asa welyonsi pano tukapingula mu wulungamane. Tukalonda awantu wapingula icete awawuye amuno twelewuzilwe mu mukola wa kwe Leza. (Inta. 1:26) Nomba pa mulandu a kukanapwililika, tutanga tupingule icete nanti aca kuti tukulola  ngati tumanyile ivisinka vyonsinye. Ku cakulolelako, uzye mukwizuka vino calinji kwe Yona? Wafuzilwe nkaninye pano e Yehova watetezile awina Ninive. (Yona 3:10–4:1) Nomba teyelenganyani vino vyafumilemo pano Yehova wawatetezile! Awina Ninive ukucila 120,000 wapususile! Mwalola, e Yona awino atapinguzile icete awantu, ase Yehova awe.

6. Amulandu ci wuno e Yehova atazipizile ukutulondololela cino calenga apingule ukucita cimwi?

⁶ E Yehova atazipizile nukutulondololela umulandu wuno wacitila icintu cimwi. Kweni kusinzi e Yehova walesile awawomvi wakwe ukulandapo vino wakuyivwa pe cino apinguzilepo nanti pe cino akulonda ukupingulapo. (Inta. 18:25; Yona 4:2, 3) Impindi zimwi wa walondololelanga nu mulandu wuno wacitila cimwi. (Yona 4:10, 11) Lelo e Yehova asilondeka nukutulondololela umulandu wuno wacitila cimwi. Awino watwelewula. Fwandi atazipizile nu kupoka insambu kwe sweswe pakuti apingule pe cimwi nanti ukucita cimwi.—Ayize. 40:13, 14; 55:9.

7. Acani cino cingatutalila swinya amulandu ci?

⁷ Tusivwilika nanti katicinye ukuti e Yehova asipanga iciluwo mwe vyonsinye vino akacita. Lelo pamwi tungapotwa ukusuwila awonsi wano Yehova wasonta ukutungulula. Tungavwilika nga ca kuti wakakonka uwutunguluzi wa kwe Yehova nanti wakayicitila vye vino aweneco wakulonda. Ncepamwi wonye wo-o avino calinji na ku wantu wano walinjiko mu mpindi ya mu Baibolo. Teyelenganyani pa vyakulolelako vino tetwalandapo mu  paragrafu 3. Ku cakulolelako umonsi wino wapingulizile ukufwa pa mulandu wakukana konka isundo lyi Sabata, nga walinji ne lupwa, lyo-o we-e lupwa afwile watalisile ukuvwilika nga cakuti molimonye e Musa watezile wakolowozya kwe Yehova pano atani apingule ukuti wakome e similandu. Yelenganyani na pe ciwuza wa kwe Uriya umwina Hiti. We-e ciwuza wa kwe Uriya afwile welenginye ukuti pamwi Davidi wawomvizye amaka ya kwe aya wufumu pakuti watamupingula ukulingana na vino azipizile ukusundwa. Tuzipizile twakwizuka ukuti, e Yehova wasuwila nkaninye wonsinye wano wasonta ukuti watungulula mwi wungwe lyakwe. Fwandi nga tusakuwasuwila, lyo ne Yehova nye tutamusuwila.

8. Uzye vino vyawa pa Imilimo 16:4, 5 vyakolana wuli na vino vikacitika mwi wungwe lya wina Klistu ya-a amanda?

⁸ Mwe ya-a amanda e Yehova akawomvya ‘umuzya wacisinka swinya uwamano’ pakutungulula iwungwe lyakwe. (Mat. 24:45) Wulyanye vino iwumba lino likatungulula lino lyalinjiko mu mpindi zya watumwa lyacitanga, avino nu muzya wa cisinka akacita. Akasakamala awantu wa kwe Leza insi yonsinye swinya akanena na wa eluda ivya kucita. (Wazyani Imilimo 16:4, 5.) Wa eluda nawo wakasinincizya ukuti wakonka wo-o uwutunguluzi wuno wukafuma ku muzya wacisinka. Tukalanjizya ukuti twasuwila vino Yehova akawomba ivintu, nga tukwivwila uwutunguluzi wuno akatupa ukupitila mwi wungwe lyakwe na mwa eluda.

9. Ampindi ci pano cingatutalila ukukonka vino wa eluda watunena ukucita swinya amulandu ci?

⁹ Mpindi zimwi cingatuwomela ukuwombela ponga nawa eluda pe vino wapingula ukucita. Ku cakulolelako mwe yo-o imyaka ya nomba ama wungwe nimiputule iyivule wayipawunkanya. Nga cawa wo-o, wa eluda wakanena wakawizya wamwi ukuya mukwavwilizyako mwi wungwe linji pakuti apakwikala mu ng’anda ya wufumu pakuma. Nga watunena ukuti tuzipizile ukuya mukwavwilizya kwi wungwe linji, ncepamwi cingatutalila ukusya iviwuza na lupwa mwi wungwe muno twalinji. Swinya pamulandu wakuti wa eluda wasiwanena kuno wazipizile ukutuma kawizya wenga na wenga, co-o, cingalenga cituwomele ukukonka vino watunena ukucita. Nomba mwakwizuka ukuti e Yehova  wasuwila vino wa eluda wakapingulapo swinya nasweswenye tuzipizile ukuwasuwila. *

10. Ukulingana na Waheberi 13:17, amulandu ci wuno tuzipizile ukwivwila vino wa eluda wapingulapo?

¹⁰ Amulandu ci wuno tuzipizile ukuwombela ponga nukutunjilila wa eluda pe vino wapingulapo nanti acakuti vino wapingulapo asavino tungatemwa ukuti ciwe. Amuno nga twawombela ponga nukukonka vino wapingula lyo tukutunjilila ukulemenkana mwi wungwe. (Efes. 4:2, 3) Cinji acakuti iwungwe likatunguluka nga cakuti wonsinye wakukonka vino iwumba lya eluda lyapingulapo. (Wazyani Waheberi 13:17.) Nicicindamisye acakuti, tukalanjizya ukuti twasuwila e Yehova nga tukwivwila wano wasonta ukutusakamala.—Imili. 20:28.

11. Acani cino cingatwavwa ukusuwila vino wa eluda watunena ukucita?

¹¹ Tuliwasuwila nkaninye vino wa eluda wakutunena ukucita nga cakuti tukwizuka ukuti pano watani wapingulepo pacili consinye mwiwungwe, wakatela awapepa kwe Yehova ukuti awavwe nu muzimu wakwe uwutele. Swinya wakavwambilizya nkaninye ivinsinka vyamu Baibolo na muma buku yano iwungwe lya kwe Yehova lyatupekanizizya. Cino wakalondesya sana akusecelesya Yehova nukucita vino vingasecelesya awantu wakwe. Wa-a awonsi wacisinka wamanya ukuti e Yehova akawikako sana amano kwe vino wakasakamala icete awantu wakwe. (1 Pet. 5:2, 3) Teyelenganyani pe co-o, awantu mwe yo-o insi wapawunkana pamulandu ni nkanda, imipepele, nivikanza vya nsi muno wawa. Lelo awawomvi wa kwe Yehova walemenkana. Swinya wakapepa Leza wacisinka wenga e Yehova. Twalemenkana pa mulandu wakuti e Yehova awino akapala iwungwe lyakwe.

12. Avyani vino wa eluda wazipizile ukwelenganyapo pakulola nga cakuti wino acisile uluwembu alapizile?

¹² E Yehova wapa wa eluda umulimo uwucindame nkaninye uwakusunjilila iwungwe ilyawusaka. Nga cakuti umwina Klistu wumwi wacita uluwembu ulukulu, e Yehova akakwenecela wa eluda ukupingulapo nga cakuti weyo umuntu angatwalilila ukuwa mwiwungwe nanti awe. Cinji acakuti wazipizile ukuvwambilizya nga cakuti mucisinkanye weyo umuntu wino wacisile uluwembu ulukulu alapizile. Manda yamwi wino wacisile uluwembu angayipanga ngati alapizile. Nomba uzye molimonye ayilusile ukuti vino wacisile vyalinji aviwipe? Uzye atakulonda nanti katicinye ukunyocezyapo uluwembu ululi longanya? Nga cakuti cino calenzile acite lolo uluwembu apamulandu ni viwuza iviwipe vino walinji navyo, uzye pe yo-o impindi waleka ukwizya navyo? Wa eluda wakapepa kwe Yehova pakuti awavwe. Swinya wakakwelezya na maka ukulola vino Baibolo yikalanda pe co cicitisile nukwelezya na maka ukumanya vino wino wacisile uluwembu akuyivwa pe cino wacisile. Wakavwambilizya ivisinka mu mawaliko pe wowo umulandu. Nga wacita wo-o, apano wakakwiza mukulola nga cakuti wino acisile uluwembu angatwalilila ukuwa mwiwungwe nanti mpindi zimwi ukuwingwa.—1 Kor. 5:11-13.

13. Acani cino cingacitika nga cakuti wino wawingwa we lupwa lwitu nanti we ciwuza?

¹³ Cikapepuka ukukonka vino wa eluda wapingulapo nga cakuti wino wawingwa asa we lupwa nanti e ciwuza witu. Lelo mpindi zimwi cisipepuka nga cakuti wino wawingwa we lupwa nanti e ciwuza witu. Manda yamwi tungavwilika nga cakuti wa eluda watezile wavwambilizya ivisinka vyonsinye pano watani wapingulepo nanti nga wapinguzile ukulingana na vino Yehova angapingulapo. Nomba acani cino cingatwavwa ukusuwila vyonsinye vino wa eluda wapingula?

14. Acani cino cingatwavwa ukukonka vino wa eluda wapingula nga cakuti wino wawingwa we lupwa nanti we ciwuza?

 ¹⁴ Tuzipizile twakwizuka ukuti ukuwinga wumwi mwiwungwe amitanticile ya kwe Yehova. Kukakwavwa awa mwiwungwe swinya kungavwa nawilyanye wino acisile uluwembu. Amuno nga cakuti wino acisile uluwembu watwalilila ukuwa mwi wungwe, angalenga na wanjinye ukuwembuka. (Gal. 5:9) Cinji acakuti nga watamuwinzile mwiwungwe atanga ayiluke ukuti uluwembu luno wacisile lwalinji alukulu. Swinya atanga awawombesya ukupilula imyelenganizizye ni micitile yakwe pa kuti awe weciwuza wa wakwe Yehova naswinya. (Ekawi. 8:11) Tusivwilika nanti katicinye ukuti pano wa eluda watani wapingulepo ukuwinga wumwi mwi wungwe, wakawikako sana amano ku mulimo wuno wapwa. Swinya ngati awulyanye vino wakapanzya wamu Israeli wacitanga, na eluda nye wakakwizuka ukuti ‘watakupanzizya umuntu ukuwa a Mfumu e Leza.’—2 Imila. 19:6, 7.

15. Amulandu ci wuno tuzipizile ukusuwila sana uwutunguluzi wa kwe Yehova ukucila na vino calinji kali?

¹⁵ Pano insilo ya nsi yikuya yikupalamila, apano tuzipizile ukusuwila sana e Yehova ukucila na pe vino twamusuwizile kali. Amulandu ci? Amuno muwucuzi wukulu wa eluda waliwatunena ivyakukonka vino ncepamwi tuliwalola nge vitanga viwombe swinya aviwome tutanga tukumanisye ukuvikonka. Kweni icisinka acakuti e Yehova ataliwafuma kwi yulu nu kwiza mukutunena ivyakucita wenga na wenga. Lelo aliwatunena ivyakucita ukupitila mwe wano wasonta ukutungulula mwi wungwe. Fwandi yo-o yitaliwa ampindi yakutalika ukuvwilika. Nanti ukutalika ukuyikolowozya ukuti uzye wo-o vino wa eluda wapingulapo avino Yehova akulonda ukuti tucite nanti avino aweneco wapingulapo ukuti tucite? Uzye pe yo-o impindi intale mulisuwila e Yehova ni wungwe lyakwe? Vino mukacita pe yo-o impindi nga cakuti waminena vimwi vino muzipizile ukucita, avino vingalanjizya nga cakuti mulisuwila e Yehova ni wungwe lyakwe nanti awe. Nga cakuti peyinonye impindi mukasuwila nukuyikundila ukukonka vino wa eluda waminena nakunkolelonye muwucuzi wukulu avino muliwacita.—Luk. 16:10.

16. Avyani vino vili mukucitika nombanye vino vingiza vyelezye isuwilo litu mwe Yehova?

¹⁶ Tuzipizile twakwelenganya sana na pe vino tulicita pawupinguzi wakwe Yehova uwa kwe yo-o insi imbipe. Tukakwenecela ukuti walupwa lwitu ni viwuza wano asa wa Nte, wangiza wapingulepo ukutalika ukuwombela Yehova pano insilo ya kwe yo-o insi mbipe yitani yize. Lelo pa Armagedoni, e Yehova, aliwomvya e  Yesu ukupingula wa-a awantu. (Mat. 25:31-33; 2 Tes. 1:7-9) Sweswe asa swewano tuliwasola wano Yehova azipizile ukutetela na wano atazipizile ukutetela. (Mat. 25:34, 41, 46) Uzye tulisuwila uwupinguzi wa kwe Yehova nanti uzye tulileka ukumuwombela pamulandu wakuti tutatemilwe vino wapingula? Pe yinonye impindi apano tuzipizile ukusuwila sana e Yehova pa kuti nakunkolelo twize tumusuwile.

17. Avizima ci vino viliyiza pa mulandu nu wupinguzi wa kwe Yehova pa nsizi yakusila kwa kwe yo-o insi imbipe?

¹⁷ Teyelenganyani vino tuliyivwa ukuwa mu nsi mpya pano tukulola ivizima vino vyafuma muwupinguzi wa kwe Yehova. Kunsi imipepele ya wufi, kusi ivyakucita ivya wukazi swinya kusi na mawuteko yano yacuzya awantu pa myaka imivule. Asa vyo vitupu mutaliwa ukulwala, ukukota nga nukufwilwa wano twakunda. Swinya e satana ni viwa vyakwe, waliwanyepa pa myaka 1,000. Niviwipe vino vikacitika pa mulandu ne satana ni viwa vyakwe vitaliwako. (Ukuwu. 20:2, 3) Tuliyivwa icete nkaninye pe yoyo impindi ukuzana ukuti twasuwizile e Yehova ukuti vyonsinye vino akacita vikawa avizima!

18. Ukulingana na vino vyawa pa Impendwa 11:4-6 ne 21:5, avyani vino tungasambililako ku wina Israeli?

¹⁸ Uzye mu nsi mpya mungiza muwe intazi zimwi zino zingiza zyelezye isuwilo litu pe vino Yehova akawomba ivintu? Lolani vino vyaciticizile awina Israeli pa nsizi yakufumavye muwuzya mu Egypt. Wamwi watalisile ukuyilizyanya pamulandu wakuti wafulukanga ivyakulya vino walyanga mu Egypt. Swinya wapontezile ne mana yino Yehova wawapile ukuti wawalya. (Wazyani Impendwa 11:4-6; 21:5.) Ncepamwi nasweswenye pa nsizi yawucuzi wuku tungiza tutalike ukwelenganya ngati awulyanye vino awina Israeli wamwi welenganyanga. Amuno tutamanya vino umulimo wuliwa uwakufumya ivikunko munsi nukuyilenga yiwe we paradise. Kufwile kuliwa imilimo iyivule iyakuwomba ni mikalilenye yifwile yitalizipa papo napo. Uzye tuliwayilizyanya pe vino Yehova aliwatupa pe yoyo impimdi. Mwakwizuka ukuti nga tukusalifya peyinonye impindi lyo-o nape yilyanye impindi tuliwasalifya

19. Pe vyonsinye vino twasambilila, amazwi ci yano tuzipizile twakwizuka sana?

¹⁹ Tuzipizile ukusuwila ukuti vyonsinye vino Yehova akacita vikawa avizima. Swinya tuzipizile nukusuwila wano Yehova wasonta ukuti watunena vino tuzipizile ukucita. Lyonsinye mwakwizuka amazwi ya kwe Yehova yano walandizile mwe kasesema Ayizeya ayakuti: “Munsuwile apano muliwa na maka.”—Ayize. 30:15.