1-2. (a) Juu ya ki loonu bantu bengi bali baandua kubaswapila bantu bali ni bifulo? (b) Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

 LOONU, bantu bengi bali baandua kumuswapila muntu onse ali ni kifulo. Benikile nangue mizilo pamo ni bantu bali mu buteeko, bali bakwasia saana banoonsi pamo ni bantu bali ni buviinde inzi te beezi kukwasia saana bapabi. Bibilia ili yalanda kisinka keeki: “Muntu ali wamuteeka muntu mwinakue mu nzila ya kumukisia.” (Kas. 8:9) Kukila pakaako, bantunguluzi bange ba ma diini ni beene bali bakita bintu bibiipile. Keekio kili mukulengia bantu bange balekele kumuswapila Leeza. Pakaako, kine tuli twasambilila Bibilia pamo ni muntu, tupalile kumukwasia amuswapile Yehova ni baalia basaakuile paanu pa kyalo.

² Kulanda kisinka, te basambi ba Bibilia sie bunke bapalile kusambilila kumuswapila Yehova pamo ni kuteania kwakue. Anzia kine twakokola kale twamubombela Yehova mu miaka ingi, tupalile kuya twamanine lyonse nangue nzila yakue ya kukitilamo bintu ili yasaangua yaweemesie lyonse. Nsita inge kunti kwaaluka bintu bya kulengia paange kumuswapila Yehova kwaeziiwa. Mu leeli lyasi, tuli kulondoluela aali itatu ili kuviinda paange kulengia kiketekelo kyetu kyaeziiwa: (1) musita utuli twasoma mpumda inge ili mu Bibilia, (2) musita utuli twapeelua butunguluzi na kuteania kwakue Yehova, ni (3) musita utwakaba kupata maavia mu nsita ili mukuiza.

3. Kumuswapila Yehova kunti kwaeziiwa siani musita utuli twasoma mpunda inge ili mu Bibilia?

 ³ Musita utuli twasoma Mulandu Wakue Leeza, kunti twatendeka  kwiipuzia juu ya ki Yehova waabakitiile bantu bange mu eezi nzila kabili juu ya ki waakwete bobo bupinguzi. Kwa mufuano, kitabu kya Mpendua kilandile nangue Yehova waapinguile muntu waali watiaba nkuni busiku bwa Sabata eevi epaiwe. Kitabu kya Samweli wa bubili kili kyalanda nangue kisia miaka ingi kupita, Yehova waamweleele Likolo Daudi lwaakitile bukende ni kwipaana. (Mpen. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Paange kunti twatendeka kwiipuzia eevi: ‘Juu ya ki Yehova waamweleele Daudi waaipeene ni kukita bukende, inzi wapingula muntu waakitile kilubo kimwenekele nangue kileengelesie eevi epaiwe?’ Eevi twasuke keekio kiipuzio, mona bintu bitatu bitupalile kulanguluka musita utuli twasoma Bibilia.

4. Lileembo lya Kutendeka 18:20, 21 ni Malanguluzi a Mizilo 10:17 akosia siani kiswapilo kyetu palua bupinguzi bwakue Yehova?

⁴ Bibilia teizi kulanda lyonse kila kantu palua mpunda ili mukulondololua. Kwa mufuano, tumanine nangue Daudi waalapiile mu kisinka palua bintu byaakitile. (Malum. 51:2-4) Inzi, olia muntu waationene Sabata abanga wali siani? Eba, waalapiile palua bintu byaakitile? Eba, mu nsita yaapitile, waationenenke mizilo yakue Yehova? Eba, waapuuluile ao waakeene kukoonka masoke abamupeele ntaanzi? Bibilia te ilandile. Anzia evio, tusininkiziizie eevi: Yehova ‘teezi kutiona nsaambu ata kaniini.’ (Mal Miz. 32:4) Bupinguzi bwakue buli bwasaangua bwaswapiile mpunda yonse, apana bwaswapiile bintu bya kunvuasie, kupingula bila kutoosia ao kukoonka kintu kinge kyonse kili kyainoona lingi bupinguzi buli bwakitua na bantu. (Soma Kutendeka 18:20, 21; Malanguluzi a Mizilo 10:17.) Vituli kuya twakila kusambilila palwakue Yehova ni mafunde akue, i vituli kuya twakila kuswapila ni bupinguzi bwakue. Anzia kine mpunda ya Bibilia kunti yalengia twaiipuzia biipuzio bitusiviinda kupata byasuko loonu, tumanine bintu bingi bilangiliile nangue Leeza “ni wansaambu mu nzila yakue yonse.”​—Malum. 145:17.

5. Kusipuililika kwetu kunti kwatulengia siani kupingula bantu bila nsaambu? (Mona kisanduku kilandile “ Lunge Kunti Twaandua Kunvua Buino Bintu Paantu te Tupuililikile.”)

⁵ Tetuviinda kupingula buino lyonse paantu te tupuililikile. Leeza waatubumbile twali ni buviinde bwa kulangilila mibeele yakue, pakaako tuli twatona saana bantu baye  bakitilua bintu mu nzila ipalile. (Kut. 1:26) Inzi, paantu te tupuililikile kunti twapingula bintu ovio atasie musita utuli mukutontonkania nangue tumanine mpunda yonse. Kwa mufuano, languluka Yona vyaafipilue musita Yehova lwaapinguile kubalangilila luse bantu ba mu Ninawi. (Yon. 3:10–4:1) Inzi, tontonkania bintu byaafuminemo paantu Yehova waabalangiliile luse. Bantu bakilile pa mia imo ni makumi abili elufu (120 000) mu Ninawi, baapusukile paantu baalapiile! Kansi, Yona i waabapinguile bantu ovio, apana Yehova.

6. Juu ya ki Yehova tatintilue kutulondoluela bupinguzi bwakue?

⁶ Te kiloombele Yehova aye wababuila bantu nsaambu yalengia akwate bupinguzi. Kakiine Yehova waali walekelela babombi bakue balandepo malanga abo palua bupinguzi bwakue bwaali wakwata ao bwaali wapalile kukwata. (Kut. 18:25; Yon. 4:2, 3) Kabili mu nsita inge, waali walondolola bupinguzi bwakue. (Yon. 4:10, 11) Anzia evio, te iloombele Yehova aye watubuila nsaambu ili yalengia akwate bupinguzi. Paantu weene i Kabumba weetu, te iloombele fwefue tumwitabizie ntaanzi ao kisia kukita kintu.​—Is. 40:13, 14; 55:9.

7. Kunti twasaakaana ni buavia ki, kabili juu ya ki?

⁷ Twitabiile kwa mutima weetu onse nangue lyonse Yehova ali wakita bintu kwa nsaambu. Buavia bwetu kunti bwaaluka bwa kwandua kubaswapila bantu basaakuilue na weene. Paange kunti twatendeka kwiipuzia kine baalia bali ni bifulo bilingiliile mu kuteania kwakue Yehova, kakiine bali bakita bintu kukoonkana ni butunguluzi bwakue Yehova ao kukoonkana ni butunguluzi bwabo beene. Paange azo i malanga aalukile na bantu bamo baali baikeele mu nsita ya kale. Tontonkania palua mufuano waazimbuluanga mu  lifungu lya 3. Bantu ba mu lupua lwakue olia muntu waationene muzilo palua Sabata, paange baatendekele kwiipuzia kine kakiine Musa waamwipuziizie Yehova ntaanzi ozo muntu apingulue kwipaiwa. Kibuza wakue Uria Muhiti, olia abanga wali ni mukazi waakitile bukende pamo ni Daudi, paange waatontonkaniizie nangue Daudi waabombiizie buviinde bwaali naabo bwa kuya wali Likolo eevi te kunti epaiwe. Yehova abaswapiile bantu basaakuile eevi baye batungulula mu kuteania ni mu kilonghaano. Kansi, kine te tubaswapiile babo balalume, tetuviinda kulanda nangue tumuswapiile Yehova.

8. Bintu bilondolwelue mu lileembo lya Miilo 16:4, 5 bipateene siani ni vili vyabomba kuteania kwa Kikristu loonu?

⁸ Loonu, Yehova ali mukutungulula seemu ya pa kyalo ya kuteania kwakue kupitila “muzia wa kisinka ni wa maano.” (Mat. 24:45, NWT) Nga vyali vyakita kabungue kali katungulula ka mu miaka mia ya ku ntendeko, ozu muzia ali waimanina bantu bakue Leeza ba mu kyalo kyonse ni kubapeela malaizio bakote ba mu bilonghaano. (Soma Miilo 16:4, 5.) Kisia, bakote bali babombia malaizio mu bilonghaano. Tuli twalangilila nangue tuswapiile nzila yakue Yehova ya kukitilamo bintu, kupitila kukoonka butunguluzi butuli twapata kupitila kuteania ao kupitila bakote.

9. Paange kunti twamona kyakolele kukoonka bupinguzi buli bwakwatua na bakote mu nsita ki, kabili juu ya ki?

⁹ Nsita inge kunti twamona kyakolele kwitabizia bupinguzi buli bwakwatua na bakote. Kwa mufuano mu miaka ya leenu, bilonghaano bingi ni miputule yaakipaangua kupia. Mu aali inge, bakote bakibalanda bakasimika bange baye bakwasie bilonghaano binge juu ya kubombia buino fuasi ya kwikalapo mu Masesi etu a Bukolo. Kine batulanda tukuukile mu kilonghaano kya leenu, paange kunti twamona kyakolele kusia babibuza betu pamo ni bantu ba mu lupua. Eba, bakote bali bapata butunguluzi  kufuma kuli Leeza bwa kulangilila kila kasimika koolia kwapalile kuya kubombela? Ata. Kabili, keekio kunti kyalengia paange tumone kyakolele kukoonka butunguluzi bubali batupeela. Inzi, Yehova aswapiile bakote bakwate bupinguzi bwa evio, kabili ni fwefue tupalile kubaswapila. *

10. Nga vilandile Baebrania 13:17, juu ya ki tupalile kubomba buino pamo ni bakote?

¹⁰ Juu ya ki tupalile kubomba buino pamo ni bakote ni kukwasia bupinguzi bwabo anzia kine te bupateene ni beelia bitutonene? Paantu kukita evio kuli kutukwasia kusuunga mutenda pakati ka bantu bakue Leeza. (Baef. 4:2, 3) Bilonghaano bili byaaluka buino musita bantu bonse mu kilonghaano lubali baikeefia ni kwitabizia bupinguzi buli bwakwatua na kabungue ka bakote. (Soma Baebrania 13:17.) Kikilile pa byonse, tuli twalangilila nangue tumuswapiile Yehova, kupitila kubomba buino pamo ni baalia baswapiilue na weene eevi baye batwemena.​—Miil Bat. 20:28.

11. Kunti twakwasiiwa na ki eevi tukile kuswapila butunguluzi butuli twapeelua na bakote?

¹¹ Kunti twakila kuswapila butunguluzi butuli twapeelua na bakote, kupitila kulanguluka nangue bali bapepa eevi bapate mupasi utakatiifu musita ubali balondoluela bintu bya mu kilonghaano. Kabili, bali batoosia bapoozeleko maano mafunde a Bibilia ni kukebulula malaizio ali afumiiwa na kuteania kwakue Yehova. Kakiine bali batona kumusaansamusia Yehova ni kwikwinda kusuunga buino bantu bakue. Babo balalume ba kisinka bamanine nangue Leeza abamweneneene vibali baemena bantu bakue. (1 Pet. 5:2, 3) Tontonkanianke eevi: Mu keenu kyalo kikasanikile juu ya rangi ya mpapa, diini ni politike, bantu bakue Yehova beene bakwateene kupitila kuya bapepa Leeza umo wakisinka mu mutende. Keekio kili kyakitikasie paantu Yehova ali wapaala kuteania kwakue!

12. Pa kunti bakote bapingule nangue muntu waakikita lizaambi waakilapila, bali batoosia bintu ki?

¹² Yehova waabapeele bakote miilo ikata ya kutwalilila kusuunga kilonghaano eevi kiye kyaswetele. Kine Mukristu umo wakita lizaambi likata, Yehova abaloombele bakote bapingule kine muntu ozo kunti wasiala mu kilonghaano ao abe. Kabili, bakote bali batoosia kine ozo muntu wakilapila kisinka lizaambi lyaakikita. Ozo muntu kunti walanda nangue walapila, inzi eba, asuulile kakiine bintu byaakikita? Eba, apinguile nangue takaba kubueziapo leelio lizaambi? Kine wakikita leelio lizaambi paantu wakiba waenda na babibuza babiipile, eba apinguile kulekela kwenda naabo? Bakote bali bapepa ni kutoosia buino bintu kukoonkana ni vilandile Maleembo, ni kumona aali ilangiliile ozo muntu palua lizaambi lyaakikita. Kusiali bapingula kine ozo muntu kunti wasiala mu kilonghaano. Mu aali inge, ozo muntu apalile kutengua.​—1 Bakor. 5:11-13.

13. Paange kunti twaaluka ni malanga ki kine kibuza ao muntu wa mu lupua lwetu watengua?

¹³ Kubaswapila bakote kunti kwaeziiwa siani? Kine muntu waakitengua te muntu wa mu lupua lwetu ao te kibuza weetu wa peepi, kunti twaitabiziasie lubilo bupinguzi bwaakikwata bakote. Inzi, tulande muntu waakitengua, ni kibuza weetu wa peepi. Kunti twatendeka kutwisika nangue paange bakote te bakitoosia mpunda yonse, ao kunti twatendeka kwiipuzia kaakiine bakote baakipingula mu nzila itonene Yehova. Ni kiki kili kutukwasia kusiala twali ni malanga aweeme palua bobo bupinguzi?

14. Ni kiki kili kutukwasia kine bakote bapingula nangue kibuza weetu ao muntu wa mu lupua lwetu atengue?

¹⁴ Tupalile kulanguluka nangue kutengua  ni mupaango waabiikile Yehova, uli wakwasia kilonghaano kabili kunti wakwasia ni olia waakitengua. Kine muntu waakikita lizaambi bila kulapila walekelelua mu kilonghaano, kunti walengia ni bange bakite mazaambi. (Bag. 5:9) Kukila pakaako, kine ozo muntu walekelelua taviinda kwinika nangue lizaambi lyakue ni likata, kabili taviinda kumona nangue apalile kwalulula malanga ni bintu byali wakita eevi etabilue kabili na Yehova. (Kas. 8:11) Tupalile kuya twamanine nangue, musita bakote lubali bapingula nangue muntu waakikita lizaambi apalile kutengua ao abe, bali bakita ezio miilo bafiniizie. Nga bazuuzi ba mu Israeli ya kale, bakote bali basaangua bamanine nangue, ‘te beezi kupingula juu ya muntu inzi bali bapingula juu yakue Yehova.’​—2 Mil Nsi. 19:6, 7.

15. Juu ya ki onu i musita wa kukila kukoonka butunguluzi bwakue Yehova kuliko nsita inge yaapitile?

¹⁵ Paantu mpela ya keenu kyalo yakila kupalama, tupalile kukila kuswapila nzila yakue Yehova yali wakitilamo bintu kupita ni vitwali twakita ntaanzi. Juu ya ki? Mu lyemo likata, paange twakapokelela malaizio akamoneka nangue ni a kyeni, teaviinda kubomba ao te apalile. Kulanda kisinka, tetukonvua Yehova watulanzia kila muntu palwakue. Kipalile wakafumia malaizio kupitila bantu basaakuile. Ozo teukaba wali musita wa kutwisika ao kwiipuzia eevi: ‘Eba, bobu butunguluzi bufumine kakiine kuli Yehova ao ni butunguluzi bwa kwitungilasie bwa balupua bali mukutungulula?’ Eba, weewe wakaba kumuswapila Yehova pamo ni kuteania kwakue mu ozo musita wakaba wakolele? Kyasuko kunti kyamoneka kupitila vyuli wamona butunguluzi bwa kiteokrasi loonu. Kine uswapiile butunguluzi buuli wapeelua loonu ni kuya waleengele kunakila, kunti wamona kyaleengele kukita evio vyenka ni mu lyemo likata.​—Luk. 16:10.

16. Kuswapila bupinguzi bwakue Yehova kunti kwaeziiwa siani mu musita uli mukuizasie leenu?

¹⁶ Tupalile kutontonkania twapoozeleko maano vitwakakita musita Yehova lwali wakapingula keenu kyalo kibiipile ku mpela yakue. Loonu tuswapiile nangue bantu bengi basiizi kumubombela Yehova, kubiika mukati ni bantu ba mu lupua basiizi kumubombela weene, bakaba kupingula kumubombela ntaanzi mpela teinafike. Inzi pa Armagedoni, Yehova wakaba kukwata bupinguzi bwa kupeleezia kupitila Yesu palua musita uli mukuiza wa babo bantu. (Mat. 25:31-33; 2 Bat. 1:7-9) Te fwefue bakaba kupingula kine naani apalile kunvuilua luse na Yehova ni asipalile kunvuilua luse. (Mat. 25:34, 41, 46) Eba, twakaba kuviinda kuswapila bupinguzi bwakue Yehova, ao twakaba kulekela kumubombela Yehova paantu te tutonene bupinguzi bwakue? Kakiine tupalile  kukila kumuswapila Yehova kutendekela loonu, eevi tukabe kumuswapila saana mu musita uli waiza.

17. Twakaba kunoonkelamo siani mu bupinguzi bwakue Yehova kisia keenu kyalo kufikiila ku mpela?

¹⁷ Tontonkania vitwakonvua mu kyalo kya leenu kyakue Leeza, musita utwakamona bintu byakakitika kupitila bupinguzi bwakue Yehova. Diini ya bufi, mpaangilo ya busulu ya kutona kupata bingi, pamo ni buteeko bonse buli mukukyuzia bantu ni kulengia baye baema mu buikazi bwabo, byonse byakaba kwinoonua. Maluele, bukote ni kufuilua na batonua betu, te bikabako kabili mu buikazi bwetu. Sataana pamo ni bibanda bakakita miaka elufu imo bakakilue. Bintu byonse bibiipile bili byakitika juu ya bukisanguka bwabo te bikabako ata kaniini. (Nfy. 20:2, 3) Kakiine twakafikiila kutasia saana paantu twaaswapiile nzila yakue Yehova ya kukitilamo bintu!

18. Nga vilandile lileembo lya Mpendua 11:4-6 ni 21:5, kunti twasambilila ki kupitila mufuano wa Baisraeli?

¹⁸ Eba, mu kyalo kya leenu kyakue Leeza kunti kyakitika paange mu buikazi bwetu mukabe ni maavia paleepale akutulengia tukaandue kuswapila nzila yakue Yehova ya kukitilamo bintu? Kwa mufuano, mona kintu kyaakitikile musita uniini kisia Baisraeli kufumiiwa mu buzia mu kyalo kya Misri. Bange batendekele kwitendooka paantu te baali bapata kabili byakulia bya kitoba bibaali basekelela ku Misri, kabili baatendekele kusaabula kyakulia kyaali kyakuutua mana kibaali bapeelua na Yehova. (Soma Mpendua 11:4-6; 21:5.) Eba, kunti kyakitika ni fwefue tukabe kutontonkania evio vyenka kisia lyemo likata kupua? Te tumanine miilo viyakaba kuya yatanine eevi kuwaamia bintu byainoonenue ni kukita bukebuke kyalo kikafikiile kwaluka paradiso. Kipalile kwakaba kuya kwali miilo ikata ya kukita, kabili paange buikazi te bukaba bwaleengele ku ntendeko. Eba, twakaba kutendeka kwitendooka juu ya bintu byakaba kutupeela Yehova mu ozo musita? Kintu kimo kitumanine ni keeki: Vituli twatasia loonu, i vitwakaba kuya twatasia ni mu musita uli mukuiza.

19. Landa mu kifupi bintu bikata bitwasambilila mu leeli lyasi.

¹⁹ Nzila yakue Yehova ya kukitilamo bintu ili yasaangua yaweemesie lyonse. Tupalile kuya twasininkiziizie evio. Kabili tupalile kuya twabaswapiile baalia basaakuilue na Yehova eevi baye batupeela malaizio. Te kulaba ata kaniini milandu yaalandile Yehova kupitila kabika Isaya: “Mwakaba ni maka kine mwatwalilila kuya mwatekameene ni kuswapila.”​—Is. 30:15.