1-2. (a) Ndi ngani vhathu vhanzhi zwi tshi vha konḓela u fhulufhela vhavhusi ṋamusi? (b) Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

 ṊAMUSI vhathu vhanzhi zwi a vha konḓela u fhulufhela vhavhusi. Vho zwi vhona uri mivhuso na milayo zwi tsireledza vho pfumaho na vha re na maanḓa, hu si vhashai. Bivhili i vha i tshi khou amba zwone musi i tshi ri: “Muthu a vhusa muṅwe [u] a mu huvhadza.” (Muh. 8:9) Zwiṅwe hafhu, vhaṅwe vharangaphanḓa vha vhurereli vha ita zwithu zwo khakheaho. Zwenezwi zwo ita uri vhaṅwe vhathu vha si tsha fhulufhela Mudzimu. Ndi ngazwo ri tshi tea u thusa vhane ra khou guda navho Bivhili uri vha fhulufhele Yehova na vhe a vha vhea uri vha range phanḓa.

² Ndi ngoho uri a si vhagudiswa vha Bivhili fhedzi vhane vha tea u fhulufhela Yehova na ndangulo yawe. Naho hu kale ri tshi khou shumela Yehova, a ro ngo tea u timatima uri nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu ndi yone ya khwinesa. Nga zwiṅwe zwifhinga hu nga itea zwithu zwine zwa nga ita uri ri si fhulufhele nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu. Kha heyi thero ri ḓo amba nga ha zwiimo zwiraru zwine lutendo lwashu lwa nga lingwa khazwo: (1) musi ri tshi khou vhala maṅwe mafhungo a re Bivhilini, (2) musi ri tshi wana vhulivhisi vhu bvaho ndanguloni ya Yehova na (3) musi ri tshi sedzana na thaidzo tshifhingani tshi ḓaho.

3. Maṅwe mafhungo a re Bivhilini a nga ita hani uri ri si tsha fhulufhela nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu?

 ³ Musi ri tshi vhala Bivhili, ri nga ḓivhudzisa nga ha nḓila ye Yehova a fara vhaṅwe vhathu ngayo na nḓila ye a ita ngayo dziṅwe  phetho. Sa tsumbo, kha bugu ya Numeri ri pfa nga ha musi Yehova a tshi amba uri munna wa Muisiraele we a reḓa khuni nga Savhatha o tea uri a vhulawe. Nga murahu ha miṅwaha minzhi, kha bugu ya vhuvhili ya Samuele, ri pfa nga ha musi Yehova a tshi hangwela Khosi Davida we a vha o ita vhupombwe na u vhulaya muthu. (Num. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Ri nga kha ḓi ḓivhudzisa uri: ‘Ndi ngani Yehova o hangwela Davida we a vha o vhulaya muthu na u ita vhupombwe, fhedzi a amba uri hu vhulawe munna we a vha o ita vhukhakhi vhune ha vhonala vhu vhuṱuku?’ U itela u fhindula yeneyo mbudziso, ṱhogomelani zwithu zwiraru zwine ra tea u zwi humbula musi ri tshi vhala Bivhili.

4. Zwi re kha Genesi 18:20, 21 na kha Dotoronomio 10:17, zwi ri thusa hani u fhulufhela nḓila ine Yehova a haṱula ngayo?

⁴ Nga zwiṅwe zwifhinga Bivhili a i ri vhudzi zwidodombedzwa zwoṱhe. Sa tsumbo, ri a zwi ḓivha uri Davida o rembuluwa zwa vhukuma kha vhukhakhi hawe hoṱhe. (Ps. 51:2-4) Fhedzi munna we a pfuka mulayo wa Savhatha, o vha e muthu-ḓe? Naa o ḓisola kha zwe a zwi ita? Naa o vha o no vhuya a pfuka milayo ya Yehova tshifhingani tsho fhiraho? Naa o konyolela matanda nḓevheni musi a tshi kaidzwa tshifhingani tsho fhiraho? Bivhili a i ri vhudzi. Fhedzi zwine ra zwi ḓivha ndi hezwi: Yehova ha “khakhi.” (Dot. 32:4) Yehova a tshi ita phetho u vha o sedza mafhungo oṱhe, ha ṱuṱuwedzwi nga mavharivhari kana nga tshiṱalula kana nga zwiṅwe zwithu zwine zwa ita uri vhathu vha fhedzisele vho haṱula nga nḓila i si yone. (Vhalani Genesi 18:20, 21; Dotoronomio 10:17.) Musi ri tshi guda nga ha Yehova na milayo yawe nga ho engedzeaho, zwi ita uri ri fhulufhele nḓila ine a haṱula ngayo nga ho engedzeaho. Naho maṅwe mafhungo a re Bivhilini a tshi nga ita uri ri ḓivhudzise mbudziso dzine ri si kone u dzi fhindula zwino, zwine ra zwi ḓivha nga ha Mudzimu washu zwo eḓana uri ri vhe na vhungoho ha uri “o luga nḓilani dzawe dzoṱhe.”—Ps. 145:17.

5. Tshivhi tshi kwama hani nḓila ine ra haṱula ngayo? (Vhalani bogisi “ A Ri Pfesesi Mafhungo Nga Vhuḓalo Ngauri Ri Na Tshivhi.”)

⁵ A ri koni u haṱula nga nḓila yo teaho ngauri ri na tshivhi. Mudzimu o ri sika a tshi ḓifanyisa, ndi ngazwo ri tshi ṱoda vhathu vha tshi farwa zwavhuḓi. (Gen. 1:26) Naho ri tshi vhona u nga ri na zwidodombedzwa zwoṱhe, ri nga kha ḓi vhona zwithu nga nḓila i si yone  ngauri ri na tshivhi. Sa tsumbo, humbulani nga ha nḓila ye Yona a sinyuwa ngayo musi Yehova a tshi khathutshela Vhaninive. (Yona 3:10–4:1) Fhedzi humbulani nga ha zwe zwa itea nge Yehova a vha khathutshela. Vhaninive vha fhiraho 120 000 vho rembuluwaho vho tshidzwa. Mafheleloni, ho tea u khakhululwa Yona, hu si Yehova.

6. Ndi ngani Yehova a sa kombetshedzei u ri vhudza uri ndi ngani a tshi khou ita phetho nkene?

⁶ A zwi ṱoḓei uri Yehova a ri vhudze uri ndi ngani o dzhia phetho nkene. Ndi ngoho uri Yehova o tendela vhashumeli vhawe vha tshifhingani tsho fhiraho vha tshi amba nḓila ine vha ḓipfa ngayo nga ha phetho dze a dzi ita kana dze a vha a tshi ḓo dzi ita. (Gen. 18:25; Yona 4:2, 3) Nahone nga zwiṅwe zwifhinga o vha a tshi ṱalutshedza uri ndi ngani o dzhia phetho nkene. (Yona 4:10, 11) Fhedzi Yehova ha kombetshedzei u ri vhudza uri ndi ngani o ita phetho nkene. Samusi o tou ri sika, ho ngo tea u wana thendelo kha riṋe musi a sa athu u ita tshiṅwe tshithu kana musi o no tshi ita.—Yes. 40:13, 14; 55:9.

7. Ndi mini zwine zwa nga ri konḓela nahone ndi ngani?

⁷ Zwi tou vha khagala uri ri a tenda uri Yehova u ita zwithu nga nḓila yo teaho tshifhinga tshoṱhe. Fhedzi zwi nga ri konḓela u fhulufhela vhathu vhe a vha vhea. Ri nga kha ḓi ḓivhudzisa uri: ‘Naa vhenevha vhathu vha khou ita zwithu nga nḓila ya Yehova kana nga nḓila yavho?’ Khamusi vhaṅwe vhe vha tshila zwifhingani zwa Bivhili vho vha vha tshi humbula nga u ralo. Kha ri ambe nga ha tsumbo dzo ambiwaho kha  phara ya vhuraru. Shaka ḽa munna o pfukaho mulayo wa Savhatha ḽi nga vha ḽo ḓivhudzisa arali Mushe o thoma a vhudzisa kha Yehova kana o sokou ri onoyo munna a vhulawe. Nahone khonani ya Uria wa Muhethe we mufumakadzi wawe a ita vhupombwe na Davida, i nga vha yo humbula uri Davida o shumisa vhuimo hawe sa khosi uri a si vhulawe. Yehova u fhulufhela vhanna vhe a vha vhea uri vha range phanḓa ndanguloni na tshivhidzoni. Ndi ngazwo ri nga si ambe uri ri fhulufhela Yehova arali ri sa fhulufheli vhenevha vhanna.

8. Nḓila ine ha itwa ngayo zwithu tshivhidzoni tsha Vhukriste ṋamusi i fana hani na zwo ambiwaho kha Mishumo 16:4, 5?

⁸ Ṋamusi Yehova u khou livhisa tshipiḓa tsha kha ḽifhasi tsha ndangulo yawe a tshi shumisa “mulanda a fhulufhedzeaho na wa vhuṱali.” (Mat. 24:45) Onoyu mulanda u ṱhogomela vhathu vha Mudzimu u mona na ḽifhasi ḽoṱhe nahone u ṋea vhulivhisi vhahulwane vha zwivhidzo, u fana na tshigwada tshi langaho tsha misini ya Vhakriste vha u thoma. (Vhalani Mishumo 16:4, 5.) Vhahulwane vhone vha shumisa honoho vhulivhisi zwivhidzoni. Ri sumbedza uri ri fhulufhela nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu nga u tevhedza vhulivhisi vhu bvaho ndanguloni na kha vhahulwane.

9. Ndi lini hune zwa nga ri konḓela u tikedza phetho yo itwaho nga vhahulwane nahone ndi ngani?

⁹ Nga zwiṅwe zwifhinga zwi nga ri konḓela u tikedza phetho dzo itwaho nga vhahulwane. Sa tsumbo, ho vha na tshanduko zwivhidzoni na kha maisela miṅwahani ya zwenezwino. Nga zwiṅwe zwifhinga, vhahulwane vho humbela vhahuweleli uri vha pfulutshele kha tshiṅwe tshivhidzo u itela u engedza tshivhalo kha tshenetsho tshivhidzo ngauri tshi na vhathu vha si gathi. Arali ra humbelwa u pfulutshela kha tshiṅwe tshivhidzo, zwi nga ri konḓela u sia khonani dzashu na mashaka ashu. Naa muya mukhethwa u a vhudza vhahulwane uri vha ise muhuweleli ufhio kha tshivhidzo tshifhio? Hai. U ḓivha zwenezwo zwi nga ita uri zwi ri konḓele u tevhedza vhulivhisi vhune vha ri ṋea hone. Fhedzi Yehova u a fhulufhela vhahulwane, ndi ngazwo a tshi vha tendela u ita phetho dzo raloho. Na riṋe ri tea u vha fhulufhela. *

10. Ndi ngani ri tshi tea u shumisana na vhahulwane? (Vhahevheru 13:17)

 ¹⁰ Ndi ngani ri tshi tea u shumisana na vhahulwane na u tikedza phetho dzavho naho vho ita phetho dzine ri si dzi takalele? Musi ri tshi vha tikedza, zwi ita uri vhathu vha Mudzimu vha vhe na vhuthihi. (Vhaef. 4:2, 3) Tshivhidzoni zwi a tshimbila zwavhuḓi musi vhathu vha tshi ḓiṱukufhadza na u tikedza phetho dzo dzhiiwaho nga vhahulwane. (Vhalani Vhahevheru 13:17.) Zwihuluhulu ri vha ri tshi khou sumbedza Yehova uri ri a mu fhulufhela nga u shumisana na vhathu vhe a vha vhea uri vha ri ṱhogomele.—Mish. 20:28.

11. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u fhulufhela vhulivhisi vhune ra vhu ṋewa nga vhahulwane?

¹¹ Zwiṅwe zwine zwa nga ri thusa uri ri fhulufhele vhulivhisi vhu bvaho kha vhahulwane ndi nga u humbula uri musi vha tshi haseledza zwithu zwi kwamaho tshivhidzo, vha humbela Yehova uri a vha ṋee muya wawe mukhethwa. Zwiṅwe hafhu, vha shumisa vhulivhisi vhu re Bivhilini na vhune vha vhu wana ndanguloni ya Yehova. Vha ṱoḓa u takadza Yehova na u ṱhogomela vhathu vhawe nga nḓila ya khwinesa. Vhenevha vhanna vha fhulufhedzeaho vha a zwi ḓivha uri Mudzimu o sedza nḓila ine vha khou ṱhogomela ngayo vhathu vhawe. (1 Pet. 5:2, 3) Humbulani nga ha hezwi: Vhathu vha Yehova vha gwadamela Mudzimu muthihi wa ngoho nga mulalo, ngeno shangoni vhathu vha tshi khou fhandekanywa nga lushaka, vhurereli na zwa politiki. Honovhu vhuthihi vhu khou konadzea ngauri Yehova u khou tikedza ndangulo yawe.

12. Ndi mini zwine vhahulwane vha tea u humbulisisa nga hazwo musi vha tshi khou lingedza u vhona arali muthu o rembuluwa zwa vhukuma?

¹² Yehova o ṋea vhahulwane mushumo wa ndeme wa u ita vhungoho ha uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna. Arali Mukriste a ita tshivhi tshihulwane, Yehova u ṱoḓa uri vhahulwane vha sedzuluse arali onoyo muthu a tshi tea u bviswa tshivhidzoni kana hai. Vha tea u wanulusa arali onoyo muthu a tshi khou ḓisola zwa vhukuma nga zwe a zwi ita. A nga kha ḓi amba uri o rembuluwa, fhedzi naa u a vhenga zwe a zwi ita? Naa o ḓiimisela uri a si tsha dovha a ita tshenetsho tshivhi? Arali o ita tshivhi nga nṱhani ha u vha na khonani dzi si dzavhuḓi, naa o ḓiimisela u litsha u konana na vhenevho vhathu? Vhahulwane vha rabela kha Yehova, vha sedzulusa mafhungo na zwine Bivhili ya zwi amba nahone vha lingedza u vhona uri muitazwivhi u khou ḓipfa hani nga zwe a zwi ita. Nga murahu, vha ita phetho ya uri muitazwivhi u tea u bviswa tshivhidzoni kana hai. Nga zwiṅwe zwifhinga, a nga tea u bviswa tshivhidzoni.—1 Vhakor. 5:11-13.

13. Ndi mini zwine zwa nga ri vhilaedzisa arali muthu o bviswaho tshivhidzoni e khonani kana shaka ḽashu?

¹³ Nḓila ine ra fhulufhela ngayo vhahulwane i nga lingwa hani? Arali muthu o bviswaho tshivhidzoni e si shaka ḽashu kana khonani yashu, zwi nga ri lelutshela u tikedza phetho ya vhahulwane. Fhedzi hu pfi mini arali muthu o bviswaho tshivhidzoni e khonani yashu? Ri nga kha ḓi vhilaela uri vhahulwane vha nga vha vha songo sedzulusa mafhungo oṱhe kana ra ḓivhudzisa arali na Yehova a tshi nga vha o dzhia yeneyo phetho. Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa uri ri vhe na mavhonele o teaho kha phetho ine vha i dzhia?

14. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa arali vhahulwane vha ita phetho ya u bvisa khonani yashu kana shaka ḽashu tshivhidzoni?

 ¹⁴ Ri songo hangwa uri u bvisa muthu tshivhidzoni ndi ndugiselelo ya Yehova na uri zwi nga vhuyedza tshivhidzo na muitazwivhi. Arali muitazwivhi a sa rembuluwi a sa bviswa tshivhidzoni, a nga ṱuṱuwedza na vhaṅwe uri vha ite tshivhi. (Vhagal. 5:9) Zwiṅwe hafhu, a nga kha ḓi sa vhona uri zwe a ita zwo khakhea nahone a nga kha ḓi sa vhona ndeme ya uri a shandule nḓila ine a humbula ngayo na ine a ita ngayo zwithu uri a dovhe a takalelwe nga Yehova. (Muh. 8:11) Musi vhahulwane vha tshi ita phetho ya u bvisa muthu tshivhidzoni, ri nga vha na vhungoho ha uri vha dzhia honoho vhuḓifhinduleli vhu ha ndeme. U fana na vhahaṱuli vha Isiraele ḽa kale, vha a zwi ḓivha uri a vha ‘haṱuleli muthu, fhedzi vha haṱulela Yehova.’—2 Koron. 19:6, 7.

15. Ndi ngani ri tshi tea u fhulufhela vhulivhisi vhune Yehova a ri ṋea hone zwino u fhira naho hu lini?

¹⁵ Ḽino shango ḽivhi ḽi tsini na u fheliswa. Ndi ngazwo ri tshi tea u fhulufhela nḓila ine Yehova a ita zwithu ngayo u fhira naho hu lini. Ndi ngani? Nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu, ri nga kha ḓi wana vhulivhisi vhune ri si vhu pfesese kana vhune ha ri konḓela u vhu tevhedza. Ndi ngoho uri Yehova ha nga ḓo tou amba na riṋe nga ho livhaho. U ḓo ri ṋea vhulivhisi a tshi shumisa vhanna vhe a vha vhea. Tshi ḓo vha tshi si tshifhinga tsha u timatima vhulivhisi kana u ḓivhudzisa uri: ‘Naa uvhu vhulivhisi vhu khou bva kha Yehova zwa vhukuma kana vhane vha khou ri ranga phanḓa vha khou ḓiambela mavhonele avho?’ Naa ni ḓo fhulufhela Yehova na ndangulo yawe nga tshenetsho tshifhinga tsha shishi? Nḓila ine na dzhia ngayo zwino vhulivhisi vhu bvaho kha vhanna vhe Mudzimu a vha vhea, i ḓo ni thusa u wana phindulo ya yeneyo mbudziso. Arali ni tshi fhulufhela vhulivhisi vhune ra vhu ṋewa ṋamusi na u vhu tevhedza nga u ṱavhanya, zwi amba uri nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu, ni ḓo ita nga u ralo.—Luka 16:10.

16. Nḓila ine ra fhulufhela ngayo nḓila ine Yehova a haṱula ngayo i ḓo lingwa hani hu si kale?

¹⁶ Ri tea u humbulisisa nga ha nḓila ine ra ḓo ḓipfa ngayo musi Yehova a tshi haṱula vhathu musi hu tshi fheliswa ḽino shango ḽivhi. Zwa zwino ri kha ḓi vha na fhulufhelo ḽa uri vhathu vhanzhi vhane vha si shumele Yehova, u katela na mashaka ashu, vha ḓo ita phetho ya u mu shumela vhufhelo vhu sa athu u ḓa. Fhedzi nga Haramagedo, Yehova u ḓo ita phetho ya uri hu itea mini khavho a tshi shumisa Yesu. (Mat. 25:31-33; 2 Vhathes. 1:7-9) Ndi Yehova ane a  ḓo ita phetho ya uri ndi vhafhio vhane a tea u vha khathutshela kana ndi vhafhio vhane a vho ngo tea u khathutshelwa, hu si riṋe. (Mat. 25:34, 41, 46) Naa ri ḓo fhulufhela nḓila ine Yehova a haṱula ngayo kana ri ḓo litsha u mu shumela ngauri a ri tendelani na phetho dzawe? Zwi tou vha khagala uri ri tea u fhulufhela Yehova zwino uri ri kone u mu fhulufhela nga vhuḓalo tshifhingani tshi ḓaho.

17. Ri ḓo vhuyelwa hani nga nḓila ine Yehova a haṱula ngayo musi hu tshi fheliswa ḽino shango ḽivhi?

¹⁷ Humbulani nga ha nḓila ine ra ḓo ḓipfa ngayo shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu musi ri tshi vhona zwe zwa itea nga nṱhani ha nḓila ye Yehova a haṱula ngayo. Vhurereli ha mazwifhi vhu ḓo vha vhu si tsheeho na vhoramabindu vha re na tseḓa na mivhuso ye ya tsikeledza vhathu na u ita uri vha tambule u bva kale. Ri ḓo vha ri si tsheena thaidzo ya mutakalo u si wavhuḓi, vhulala na u lovhelwa nga vhathu vhane ra vha funa. Saṱhane na madimoni awe vha ḓo valelwa lwa miṅwaha ya tshigidi. Zwithu zwivhi zwe zwa itea nga nṱhani ha vhushandukwa havho zwi ḓo vha zwi si tsheeho. (Nzumb. 20:2, 3) Ri ḓo livhuwa vhukuma uri ro fhulufhela nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu.

18. U ya nga Numeri 11:4-6 na 21:5, ndi zwifhio zwine ra zwi guda kha Vhaisiraele?

¹⁸ Naa nḓila ine vhutshilo ha ḓo vha vhu ngayo shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu i nga ita uri ri si tsha fhulufhela nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu? Sa tsumbo, humbulani nga ha zwe zwa itea musi Vhaisiraele vha tshi kha ḓi tou bva u vhofhololwa vhupulini ha Egipita. Vhaṅwe vho thoma u gungula ngauri vho vha vho ṱuvha zwiḽiwa zwavhuḓi zwe vha vha vha tshi ḓiphiṋa ngazwo henengei nahone vha dzhiela fhasi mana ye Yehova a vha ṋea. (Vhalani Numeri 11:4-6; 21:5.) Naa na riṋe ri nga ḓipfa nga nḓila i fanaho nga murahu ha maṱungu mahulu? A ri ḓivhi uri ri ḓo vha ri na mushumo mungafhani wa u kunakisa ḽifhasi na u ita uri ḽi vhe pharadiso nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Khamusi mushumo u ḓo vha wo ḓala nahone zwi nga ri konḓela nyana musi ri tshi thoma. Naa ri ḓo gungulela zwine Yehova a ri ṋea zwone nga tshenetsho tshifhinga? Mbuno kheyi: Arali ri tshi livhuwa zwine Yehova a ri ṋea zwone zwino, ri ḓo livhuwa nga ho engedzeaho zwine a ḓo ri ṋea zwone nga tshenetsho tshifhinga.

19. No guda mini kha ino thero?

¹⁹ Yehova u dzula a tshi ita zwithu nga nḓila yo teaho. Ri songo vhuya ra zwi timatima. Zwiṅwe hafhu, ri tea u fhulufhela vhe Yehova a vha vhea uri vha ri range phanḓa. Ni songo vhuya na hangwa zwe Yehova a zwi amba a tshi shumisa muporofita Yesaya, musi a tshi ri: “Ni ḓo vha na maanḓa arali na dzika na vha na fhulufhelo.”—Yes. 30:15.