Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 6

Ba Lufiatu ti Yave Wumvangilanga Mambu mu Phila Yisulama

Ba Lufiatu ti Yave Wumvangilanga Mambu mu Phila Yisulama

“[Nandi] widi buka Dimanya dikuikama, mambu moso kamvanganga madi malunga, Kibila zinzila ziandi zioso zidi zisonga. Nzambi yi kuikama yikhambulu mavanga mambi; Nandi widi wusonga ayi wuvedila.”—DEUTE. 32:4.

NKUNGA 3 Mangolo Mitu, Kivuvu Kitu, Lufiatu Luitu

MAMBU TUANLONGUKA *

1-2. (a) Kibila mbi bawombo bubu bammonanga phasi kufiatila zimfumu zi luyalu? (b) Mbi tunkuiza mona mu dilongi adidi?

 BUBU batu bawombo bammonanga phasi kufiatila mu zimfumu zi luyalu. Kibila bawu bammonanga ti mimfundisi ayi basi politika, banluta kakudilanga bisina ayi batu badi lulendu. Vayi bavangilanga ko mambu masonga kuidi biphumbulu. Kibibila kintuba: “Mutu kanyadilanga wadi yandi muingi kuntuadisa ziphasi.” (Mpovi 8:9) Mvandi, mavanga ma zimfumu zinkaka zi binganga ma kuba bikanga beni mu kiunda. Ayi mawu ma kuba vanganga kubika ba lufiatu mu Nzambi. Diawu bo mutu kankikinina kulonguka yitu Kibibila, tulenda viokila mu bikaku muingi kunsadisa kuba lufiatu mu Yave ayi kuidi batu bantuama ntuala mu kimvuka kiandi.

2 Vayi basi ko to minlonguki mi Kibibila bafueti kuna lufiatu mu Yave ayi mu kimvuka kiandi. Mvandi kheti tueka mimvu miwombo mu kiedika, tulendi zimbakana ko ti phila Yave kamvangilanga mambu yawu yilutidi. Kibila valenda monika mambu malenda thota lufiatu luitu mu Yave. Mu dilongi adidi, tuemmona mambu matatu malenda thota kiminu kitu: (1) bo tuntanga binongu bi Kibibila, (2) bo tuntambula zithuadusulu mu kimvuka ki Yave ayi (3) bo tuala viokila mu bikaku kuntuala.

BA LUFIATU BO WUNTANGA KIBIBILA

3. Buidi matangu mankaka ma Kibibila malena thotila lufiatu luitu mu Yave?

 3 Bo tuntanga Diambu di Nzambi, tulenda ba divuda mu phila Yave kafundisila batu mu makani babaka. Dedi, mu buku yi Zintalu, Yave wuzengila nkanu wu lufua kuidi musi Isaeli wuteba bisuali mu kilumbu ki Kisabala. Vayi mu 2 Samueli, tulonguka ti mu zisekulu kuntuala Yave wulemvukila ntinu Davidi bo kavanga kitsuza ayi kavondisa mutu. (Zinta. 15:32, 35; 2 Samu. 12:9, 13) Tulenda kuyikuvusa, ‘Kibila mbi Yave kalemvukila Davidi wuvondisa mutu ayi wuvanga kitsuza vayi kasa lemvukila ko musi Isaeli, wumonikina buka ti kasa vola ko disumu dingolo?’ Muingi tubaka mvutu wu kiuvu akiokio, mona mambu matatu tufueti yindulanga bo tuntanga Kibibila.

4. Buidi matangu ma Ngenesi 18:20, 21 ayi Deutelonomi 10:17 malenda kindisila lufiatu luitu mu zifundusu zi Yave?

4 Bo Kibibila kintubila kinongu bakana ko Khumbu zioso kiawu kinzabikisanga mambu mamonika. Dedi, tuzebi ti Davidi wunyongina mu bukiedika masumu mandi. (Minku. 51:2-4) Vayi ntindu mutu mbi dibakala wulevula nsiku wu kisabala kaba? Nandi wuba kifu ki kukhambu tumukinanga minsiku mi Yave? Nandi wumanga voti wubayisa zindubu Yave kamvana? Kibibila kisinsudikisa ko mawu. Diawu, tulendi fundisa ko mu kutadila to mambu tuzebi. Vayi tufueti ba lufiatu ti Yave kasi ko “mavanga mambi.” (Deute. 32:4) Ava kubaka makani, Nandi wuntadilanga bivisa bioso—kubika kuandi mu mambu batu bantubanga, bikhulu voti mu lufundusu lu batu. (Tanga Ngenesi 18:20, 21; Deutelonomi 10:17.) Befu kulongukanga matedi Yave ayi zithuadusulu ziandi, tunkuiza kuna lufiatu mu lufundusu luandi. Ayi kheti tuisi ko bivisa bioso mu kinongu ki Kibibila, vayi mambu tuzebi matedi Nzambi ma tuvana bivisa ti nandi, “widi wusonga mu zinzila ziandi zioso.”—Minku. 145:17.

5. Buidi masumu ma tuvangilanga khumbu zinkaka kufundisila batu? (Tala quadro Masumu ma tuvanganga kubika fundisila mu phila yisulama.”)

5 Bakana ko Khumbu zioso tuala fundisila mu busonga mu kibila ki masumu. Bo tuvangulu mu kifuani ki Nzambi, tuntianga muingi bafundisila batu mu busonga. (Ngene. 1:26) Vayi mu kuba batu ba masumu, tulenda fundisila mu phila yikhambu fuana mu kuyindula ti tuidi bivisa bioso. Ayi mawu mamonikina Yona. Nandi kasa kuangalala ko mu makani Yave kabaka ma kulemvukila basi Ninive. (Yona 3:10–4:1) Tala mambu mamonika. Kuvioka 120.000 di basi Ninive banyongina masumu mawu ayi bavuka! Ayi kutsuka tumona ti Yona nandi waba tombulu kubalula phil’andi yi kuyindudila—kubika kuandi Yave.

6. Yave widi mu lukuiku muingi ku tusudikisa makani mandi?

6 Yave kasi ko kibila muingi ku tusudikisa makani mandi moso. Vayi kheti bobo, nandi wuvana luaku kuidi bisadi biandi mu thangu yikhulu muingi batuba mabanza baba matedi makani mandi. (Ngene. 18:25; Yona 4:2, 3) Ayi khumbu zinkaka, Yave waba sudikisanga makani mandi. (Yona 4:10, 11) Vayi mu kuba Mvangi, Yave kasi ko mu lukuiku lu kutusudikisa phila kamvangila mambu.—Yesa. 40:13, 14; 55:9.

FIATILA MU YAVE BO BAKUVANA THUADUSULU

7. Mambu mbi tulenda mona phasi kuvanga ayi kibila mbi?

7 Befu tunkikininanga ti mamoso Yave kamvanganga madi masulama. Vayi tulenda mona phasi kufiatila batu bantuama ntuala mu kimvuka kiandi. Ayi tulenda kuyikuvusa boti bawu mu bukiedika banlandakananga thuadusulu yi Yave voti bamvangilanga mambu mu phil’awu. Ḿba mawu mamonikina batu bankaka bantubila mu Kibibila. Tala bifuani tube mona mu  lutangu lu 3. Ḿba musi dikanda wu dibakala wulevula nsiku wu Kisabala kalenda kuyikuvusa boti Mose wutomba kuzaba makani ma Yave ava kuzengila dibakala beni nkanu wu lufua. Yindula mvandi nkundi wu Ulia, wuvuidi nkazi wuvanga kitsuza na Davidi. Ḿba wuyindula ti Davidi mu kuba ntinu, wusadila luaku alolo muingi kubika tambula lufundusu luaba tombulu. Bukiedika, befu tulendi tuba ko ti tumfiatilanga mu Yave boti tuisi ko lufiatu mu batu Yave kansadilanga muingi kutuadisa kimvuka kiandi.

8. Nguizana mbi yidi mu mambu bantuba mu Mavanga 16:4, 5 ayi phila kimvuka ki Yave kintuadusuluanga bubu?

8 Bubu Yave wuntuadisanga kimvuka kiandi mu nzila “nnanga wukuikama.” (Matai 24:45) Dedi dingumba dintuadisi mu sekulu yitheti, bubu dingumba dintuadisi dinkebanga dikabu di Nzambi mu nza yimvimba ayi bamvananga zithuadusulu kuidi bakulutu ba kimvuka. (Tanga Mavanga 16:4, 5.) Mvandi bakulutu ba kimvuka, bansadilanga zithuadusulu beni mu kimvuka. Befu tummonisanga ti tumfiatilanga mu phila Yave kamvangilanga mambu, bo tuntumukina zithuadusulu tuntambulanga mu kimvuka kiandi ayi kuidi batu bantuama ntuala mu kimvuka ki Yave.

9. Thangu mbi tulenda mona phasi kutumukina zithuadusulu bakulutu ba kimvuka babe baka ayi kibila mbi?

9 Khumbu zinkaka tulenda mona phasi kutumukina zithuadusulu bakulutu ba kimvuka bamvana. Dedi, mu mimvu mima vioka vaba tombulu kufubikisa bimvuka biwombo. Diawu bakulutu ba kimvuka, badinda minsamuni babuela mioko bimvuka abiobio muingi kusadila buboti Zinzo zi Kintinu. Boti babe tudinda tubuela mioko kimvuka akiokio, tulenda mona phasi kubika bakundi bitu ayi basi dikanda. Tuzebi ti Yave kasa koluka ko na bakulutu ba kimvuka muingi kuzaba kuidi kadika nsamuni kankuiza ba. Ayi mawu malenda kutu tula nkaku kulandakana zithuadusulu tuntambula. Vayi Yave wumfiatilanga makani bakulutu ba kimvuka bambakanga ayi befu mvitu tufueti kuba fiatila. *

10. Dedi bummonisina Ebeleo 13:17, kibila mbi tufueti tumukina bakulutu ba kimvuka?

10 Kibila mbi tufueti buedila mioko makani bakulutu ba kimvuka babe baka kheti befu tuisinzolanga ko? Kibila kuvanga mawu, kuntuadisanga kithuadi mu dikabu di Nzambi. (Efe. 4:2, 3) Bimvuka binluta konzukanga bo befu boso tukikulula ayi tuntumukina makani bakulutu ba kimvuka bambaka. (Tanga Ebeleo 13:17.) Ayi bulutidi, befu tummonisanga ti tumfiatilanga Yave bo tuntumukina batu kamfiatilanga muingi kutu kieba.—Mava. 20:28.

11. Mbi bilenda ku tusadisa kukindisa lufiatu luitu mu zithuadusulu tuntambulanga kuidi bakulutu ba kimvuka?

11 Befu tulenda kindisa lufiatu luitu mu zithuadusulu tuntambula kuidi bakulutu ba kimvuka, mu kuzaba ti bawu bandindanga phevi yinlongo yi Yave bo bantadila mambu ma kimvuka. Mvandi bamfionguninanga minsua mi Kibibila ayi zithuadusulu bantambulanga. Makani mawu madi kukuangidika Yave ayi kukieba buboti dikabu diandi. Zikhomba aziozio zikuikama, bazebi ti Nzambi wala bafundisa mu phila bankiebilanga biyeku biawu. (1 Pete. 5:2, 3) Tala mambu amama: Nza yidi yikabuka mu bikhulu, binganga ayi politika, vayi dikabu di Yave badi kithuadi mu mbuongimini yi Nzambi yi kiedika. Mambu amomo mammonikinanga mu kibila ki lusakumunu Yave kamvananga mu kimvuka kiandi!

12. Mambu mbi bakulutu ba kimvuka bamfionguninanga muingi kuzaba boti khomba benyongina mambu kabe vanga?

12 Yave wufiatila bakulutu ba kimvuka kiyeku ki kutatamana kudiodisa kimvuka. Boti khomba bevola disumu dingolo, Yave kantomba muingi bakulutu ba kimvuka babaka makani boti nandi wunkuiza tatamana mu kimvuka. Vayi bawu bafueti tomba kuzaba, boti khomba beni benyongina mambu kabe vanga. Ḿba khomba beni kalenda tuba ti benyongina masumu mandi vayi bukiedika ti nandi wunlenda mambu kabe vanga? Widi wukubama muingi kubika kubue vanga mawu? Boti nkangulu wumbi wawu wunnata kuvanga mambu beni, widi wukubama muingi ku wubika? Bakulutu ba kimvuka bamfionguninanga mambu amomo mu kusadila Kibibila. Bosi bambakanga makani boti khomba beni kafueti tatamana mu kimvuka voti ndamba.—1 Koli. 5:11-13.

13. Mbi bilenda ku tuvanga kukuazuka boti nkundi voti musi dikanda bevayikusu?

13 Mbi bilenda thota lufiatu luitu mu makani bakulutu ba kimvuka bambaka? Boti mutu bevayikusu kasi ko nkund’itu voti musi dikanda, tulenda fika kikinina makani ma bakulutu ba kimvuka. Vayi yindulabu boti nandi widi nkundi wufikama. Tulenda kuazuka boti bakulutu ba kimvuka babe tadila bivisa bioso, voti tulenda kuyikuvusa boti babe fundisila mu phila Yave kantombila. Mbi bilenda ku tusadisa kuba mayindu mafuana, mu matedi makani bakulutu ba kimvuka babe baka?

14. Mbi tufueti tebukanga monyo bo bakulutu bambaka makani ma kuvayikisa nkundi voti musi dikanda ditu?

14 Tufueti tebukanga moyo ti Yave nandi wuvana nsua wu kuvayikusanga mutu bekhambu nyongina masumu mandi. Mawu mantuadisanga ndandu mu kimvuka kioso ayi kuidi mutu beni. Boti nandi kasa nyongina ko masumu mandi buna kalenda ba nkangulu wumbi kuidi bankaka mu kimvuka. (Ngala. 5:9) Mvandi ḿba nandi kasinkuiza kikinina ko ti disumu dingolo kabe vola ayi kasinkuiza vanga ko mangolo muingi kuvutula kithuadi kiandi na Yave. (Mpovi 8:11) Diawu tulenda ba lufiatu ti boti bakulutu ba kimvuka babe baka makani ma kuvayikisa khomba, buna bawu bazebi ti bafueti landakana kifuani ki mimfundisi ku Isaeli, mu kufundisila mu phila yi ‘Yave kubika kuandi mu phila batu bamfundisilanga.’—2 Lusa. 19:6, 7.

BUIDI KUFIATILA YAVE BUBU KU TUKUBIKILA MU BILUMBU BINKUIZA?

Mbi biala tusadisa kufiatila ayi kutumukina zithuadusulu tuala tambula mu thangu ziphasi zingolo? (Tala lutangu 15)

15. Kibila mbi tufueti landikinina zithuadusulu zi Yave tuntambulanga bubu?

15 Bo tsukulu yi nza yekuefikamanga, tufueti luta fiatila phila Yave kantuadisila mambu. Kibila mbi? Kibila bo ziphasi zingolo ziala tona, befu tuala tambula zithuadusulu ziwombo ziala monikina buka ti zisi ko tsundu. Bukiedika, Yave kalasa koluka ko yitu. Vayi wala tuvana zithuadusulu mu nzila zikhomba bantuama ntuala mu kimvuka. Ayi ayoyo yalasa ba ko thangu muingi kufinda ziphaka voti kuba divuda mu zithuadusulu tuala tambula. Mu kuyindula ti: ‘Bukiedika ti zithuadusulu aziozio kuidi Yave zifumina?’ Voti zikhomba bantuama ntuala baveka bamfonda ziawu? Bukiedika ti ngie wala fika landakana zithuadusulu mu thangu yi ziphasi zingolo? Mvutu wu biuvu abiobio, wutedi phila wunlandikininanga zithuadusulu bubu. Boti ngie wumfika landakananga zithuadusulu tuntambulanga, buna mu thangu ziphasi zingolo walasa mona ko phasi kulandakana zithuadusulu zimona tuala tambula.—Luka 16:10.

16. Buidi lufiatu luitu mu fundusulu yi Yave, luala thotulu mu bilumbu binkuiza kuntuala?

16 Vadi diambu dinkaka dinkinza tufueti yindula—mu matedi phila Yave kala fundisila batu kutsukulu yi nza. Mu thangu ayiyi tuidi kivuvu ti batu bawombo bala vuka, kubunda mvandi basi dikanda ditu bakhambu sadilanga Yave. Vayi mu mvita Alimangedoni, Yave mu nzila muan’andi Yesu, wala baka makani matsuka mu matedi batu boso. (Matai 25:31-33; 2 Tesa. 1:7-9) Bakana ko befu tuala baka makani matedi nani Yave kala lemvukila ayi kafueti manga lemvukila. (Matai 25:34, 41, 46) Mu thangu beni, befu tuala fiatila mu lufundusu lu Yave voti ndamba? Diawu tufueti kindisa lufiatu luitu mu Yave mu thangu ayiyi muingi mu bilumbu binkuiza kuntuala, tufiatila mvandi mu nandi.

17. Buidi tuala bakila ndandu mu zifudusulu zi Yave kutsukulu nza ayiyi?

17 Yindula mayangi tuala mona mu nza yimona yi Nzambi, mu kumona ndandu mu zifundusulu zioso zi Yave. Dedi, binganga bi luvunu biala tululu, bamvanganga lungosu mu phila yikhambulu yisulama kutuluka va kimueka na zimfumu zi luyalu bantuadisanga ziphasi, kuidi batu mu mimvu miwombo. Bimbevo, bununu ayi lufua, bialasa bue ba ko. Satana ayi ziphevi zimbi bala kuba tula mu buloko mu kivevi ki mimvu. Ayi ziphasi batuadisa mu kubayisa Nzambi, zialasa bue ba ko. (Nzai. 20:2, 3) Bukiedika, befu tuala vutudila Yave matondo mu phila kamvangilanga mambu!

18. Malongi mbi tulenda longuka, mu kifuani ki basi Isaeli kidi mu Zintalu 11:4-6 ayi 21:5?

18 Bukiedika ti mu nza yimona yi Nzambi, vadi mambu mala thota lufiatu luitu mu phila Yave kamvangilanga mambu? Tala kifuani ki mambu mamonikina basi Isaeli bo babotuka va kivika ku Ngipiti. Bawombo mu bawu batona kukuana kibila babika bidia bimboti baba zolanga beni ayi batona kutubila bubi mana, bidia bio Yave kaba kuba vananga. (Tanga Zintalu 11:4-6; 21:5.) Bukiedika ti mayindu amomo basi Isaeli baba, malenda kuiza va kilunzi kitu bo ziphasi zingolo ziala mana? Tuzebi ti tuala ba kisalu kiwombo kikuvanga muingi kubue balula ntoto paladizu. Ayi ḿba mambu malasa vangimina ko mu phila tunyindudila, vayi bukiedika ti tuala nyunguta mu phila Yave kala tuadisila mambu? Diawu buboti kutondanga Yave mu phila kamvangilanga mambu bubu, kibila mawu mala tusadisa mu thangu beni.

19. Mambu mbi mankinza tuma longuka mu dilongi adidi?

19 Bukiedika, tufueti ba lufiatu ayi kukikinina ti phila yi Yave yi kuvangila mambu yawu yilutidi. Mvandi tufueti fiatila batu Yave kamfiatilanga muingi ba tutuadisa. Ayi bika kuzimbakana mambu Yave kayoluka mu nzila mbikudi Yesaya: “Munkuiza bakila mangolo, mu kutatamana bavumbama ayi kumfiatila.”—Yesa. 30:15.

NKUNGA 98 Kibibila—Buku yi Nzambi

^ Lut. 5 Dilongi adidi dinkuiza tusadisa kumona nkinza wu kukindisa lufiatu luitu mu Yave ayi kuidi batu nandi kansadilanga muingi kutuama ntuala. Mvandi tunkuiza mona kibila mbi tufueti vangila mawu bubu ayi mu bilumbu binkuiza kuntuala.

^ Lut. 9 Khumbu zinkaka, valenda ba bibila muingi nsamuni voti dikanda, batatamana mu kimvuka kio badi. Tala mu Ministério do Reino, yi Ngonda Yivua, mvu 2002, “Va Quadro yidi biuvu.