1. (1) ?Ɔ ju wie’n wafa sɛ yɛ be man e afɔtuɛ-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa su-ɔ?

 Ɔ JU wie’n be man e kwlakwla e afɔtuɛ. Yɛ wafa nga be man e afɔtuɛ’n ɔ ti fanunfanun. I wie yɛle kɛ e bɔbɔ e kwla ko usa aniaan wie mɔ e ɲin yi i kpa’n i ngwlɛlɛ afɛ. Wie liɛ kusu’n, sɛ aniaan kun sie i nzɔliɛ kɛ e su fa atin tɛ su’n, ɔ kwla ti e klɛ. (Gal. 6:1) Annzɛ kusu sɛ e yo sa tɛ wie’n be kwla tu e fɔ. Yɛ kɛ bé tú e fɔ’n, be kwla man e afɔtuɛ wie mun. Kannzɛ wafa nga be man e afɔtuɛ’n ɔ ti sɛ ti sɛ’n, ɔ fata kɛ e fa su titi. Sɛ e yo sɔ’n é ɲán su ye.—Nya. 6:23.

2. ?Kɛ nga Nyanndra Mun 12:15 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa afɔtuɛ nga be man e’n su-ɔ?

² Ndɛ mma nga like suanlɛ nga taka su’n se kɛ: “Sie ɔ su diin tie i kpa. Ngwlɛlɛ ndɛ yɛ n su kan kle wɔ lɛ-ɔ.” (Nya. 22:17) Ɔ leman sran kun sa m’ɔ si sa ngba-ɔ. Yɛ kannzɛ bɔbɔ e si like kaka’n, sanngɛ ɔ le sran kun m’ɔ si like tra e-ɔ. (An kanngan Nyanndra Mun 12:15 nun.) Kɛ be man e afɔtuɛ mɔ e fa su’n, e kle kɛ e ti wun ase kanfuɛ. Afin e wun i wlɛ kɛ e siman like ngba naan ɔ fata kɛ be uka e naan y’a kwla yo ninnge wie mun. Ɲanmiɛn maan Famiɛn Salomɔn m’ɔ si ngwlɛlɛ kpa’n seli kɛ: ‘Like nga bé yó-ɔ, afɔtuɛ manfuɛ’m be ti yiɛ i wun kpanngban’n, ɔ yo ye.’—Nya. 15:22.

3. ?Afɔtuɛ nga be man e’n i finwlɛ’n kwla yo nɲɛ?

³ Afɔtuɛ nga be man e’n, i finwlɛ’n kwla yo nɲɔn. I klikli’n yɛle kɛ ɔ kwla fin sran. I wie yɛle kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun annzɛ aniaan kun mɔ i ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ nun’n kwla fa e ɲin sie i ninnge wie m’ɔ fata kɛ e kaci e sa be yolɛ nun’n be su. Aniaan sɔ’m be klo e ti yɛ be man e afɔtuɛ’n niɔn. I sɔ’n ti’n maan e tie ndɛ nga be kan’n yɛ e fa afɔtuɛ nga be man e’n su. Sɛ e yo sɔ’n é klé kɛ e si ye. Sanngɛ kusu afɔtuɛ’n kwla fin  lika uflɛ. I wie yɛle kɛ, kɛ e kanngan Biblu’n annzɛ fluwa nga anuannzɛ’n yi be’n be nun’n, e kwla wun ndɛ wie mɔ be wɔ e trele-ɔ.—Ebr. 4:12.

4. ?Kɛ nga Akunndanfuɛ’n 7:9 fa kan’n sa’n, kɛ be man e afɔtuɛ’n ngue yɛ ɔ fataman kɛ e yo-ɔ?

⁴ Nanwlɛ ti kpa, kɛ be man e afɔtuɛ’n i su falɛ’n leman ba. Ɔ ju wie bɔbɔ’n e fa ya. E si jrɛiin kɛ e fɔn kpɛ sunman, sanngɛ kɛ sran kun fa e ɲin sie i e fɔnlɛ’n kun su trele’n, kpɛkun ɔ yo e ya. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 7:9 nun.) Wie liɛ’n e kpli e ti annzɛ e se e wun kɛ sran ng’ɔ mannin e afɔtuɛ’n kunndɛ kɛ ɔ́ klé kɛ ɔ si ngwlɛlɛ tra e. Annzɛ e kwla se kɛ w’a kanman ndɛ’n i kpa. Asa ekun’n, e kwla fa e ɲin e sie i sran ng’ɔ mannin e afɔtuɛ’n i fɔnlɛ liɛ’m be su. Kpɛkun e se e wun kɛ: ‘Ɔ wunmɛn i sa tɛ liɛ ng’ɔ yo be mun-ɛn. Min liɛ’n yɛ ɔ wun i-ɔ.’ Ɔ ju wie’n, sɛ e ko usali sran wie i ngwlɛlɛ afɛ naan ndɛ ng’ɔ kannin’n timan e liɛ’n su’n, e faman su. Kpɛkun e ko usa sran uflɛ mɔ e bu i kɛ i ndɛ liɛ’n wá yó e fɛ’n i ngwlɛlɛ afɛ.

5. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

⁵ Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán laa sran wie mɔ b’a sɔman afɔtuɛ nga be mannin be’n i nun klanman’n ɔ nin sran wie mɔ be sɔli nun klanman’n be ndɛ. Asa ekun’n, é wá wún like ng’ɔ kwla uka e naan y’a sɔ afɔtuɛ nga be man e nun’n nin i su ye nga e kwla ɲɛn i’n.

6. ?Ngue yɛ Famiɛn Roboamun i su ndɛ’n kle e-ɔ?

⁶ Maan e dun mmua e kan Roboamun i ndɛ. Kɛ ɔ kacili Izraɛli famiɛn’n, nvle nunfuɛ wie’m be wa toli i yɛ be srɛli i like kun. Be seli i kɛ ɔ ti junman nga i si Salomɔn fa mannin be’n i su kan. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Roboamun ko usali Izraɛli lɔ kpɛnngbɛn wie’m be ngwlɛlɛ afɛ. Be seli i kɛ ɔ yo like nga nvle nunfuɛ sɔ’m be kunndɛ’n. I liɛ’n bé súɛn i bo titi. (1 Fam. 12:3-7) Kɛ mɔ ndɛ nga kpɛnngbɛn sɔ’m be kannin’n timɛn i liɛ su’n ti’n, ɔ ko usali gbanflɛn nga be ti i wiengu mɔ be nin i ɲinnin likawlɛ’n be ngwlɛlɛ afɛ. Atrɛkpa’n, i wiengu sɔ’m be le afuɛ 40 annzɛ 40 tra su. Ɔ maan nán bakanngan mun-ɔn. (2 Nyo. 12:13) Sanngɛ cɛn sɔ’n nun’n, b’a manman Roboamun i afɔtuɛ kpa. Be seli i kɛ ɔ uka nvle nunfuɛ’m be junman’n su. (1 Fam. 12:8-11) Ɔ maan ndɛ’n w’a yo nɲɔn. ?Beninfuɛ’n yɛ Roboamun fá su-ɔ? Kɛ ɔ yo naan ɔ srɛ Zoova kɛ ɔ kle i ng’ɔ ti kpa’n, w’a yoman sɔ. Ɔ fali afɔtuɛ nga i wiengu’m be mɛnnin i’n i su. Afin be ndɛ liɛ’n yɛ ɔ yo i fɛ-ɔ. I sɔ’n ti’n, i bo w’a guaman kpa w’a mɛnmɛn i bɔbɔ nin Izraɛlifuɛ onga mun. Ndɛ sɔ’n kle e kɛ sɛ e usa ngwlɛlɛ afɛ’n, nán cɛn ngba yɛ ndɛ nga bé kán’n ɔ́ yó e liɛ su-ɔ. Sanngɛ sɛ ndɛ sɔ’n taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su’n, ɔ fata kɛ e sɔ nun klanman.

7. ?Ngue yɛ Famiɛn Oziasi i su ndɛ’n kle e-ɔ?

⁷ Famiɛn Oziasi kusu w’a sɔman afɔtuɛ nga be mɛnnin i’n nun klanman wie. Cɛn kun’n, ɔ ɔli Zoova i sua’n nun lɔ. Kpɛkun ɔ wluli lika kun mɔ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be ngunmin cɛ yɛ be le atin be wlu lɔ’n i nun. Ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yrá ansan. Sanngɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be seli i kɛ: ‘Kpli, a leman atin kɛ á fá ansan yrɛ́ i mán Anannganman. I sɔ junman liɛ’n ti Nyanmiɛn nyrun jranfuɛ’m be liɛ.’ ?Kɛ be seli i sɔ’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Sɛ ɔ ti kɛ ɔ fali be ndɛ sɔ’n su naan ɔ fiteli ndɛndɛ’n, nn Zoova yacili i wun sa’n cɛli i. Sanngɛ ‘ɔ fali ya.’ ?Ngue ti yɛ Oziasi w’a sɔman afɔtuɛ sɔ’n i nun klanman-ɔn? Kɔlɛ’n, kɛ m’ɔ ti famiɛn’n ti’n ɔ seli i wun kɛ ɔ kwla yo like kwlaa ng’ɔ klo’n. Sanngɛ Zoova liɛ’n ɔ bumɛn i sɔ. Kɛ m’ɔ yoli like ng’ɔ fataman kɛ ɔ yo’n ti’n, Ɲanmiɛn maan kokowe guɛli i wun yɛ ‘ɔ kɛli i wun lele ɔ fa wuli.’ (2 Nyo. 26:16-21) Oziasi i su ndɛ’n  kle e kɛ kannzɛ e di junman dan Zoova i anuannzɛ nun bɔbɔ’n, sanngɛ sɛ be fa Biblu’n be man e afɔtuɛ naan e faman su’n, Zoova i klun su jɔman e wun kun.

8. ?Kɛ be mannin Zɔbu i afɔtuɛ’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

⁸ Biblu’n kan sran wie mɔ kɛ be mannin be afɔtuɛ’n be sɔli nun klanman’n be ndɛ. I sɔ mɔ be yoli’n ti’n, Ɲanmiɛn yrali be su. Sran sɔ’m be nun kun yɛle Zɔbu. Kannzɛ Zɔbu klo Ɲanmiɛn naan ɔ yo i klun sa’n, sanngɛ fɔ o i nun. Ɔ maan kɛ sa kekle’m be tɔli i su’n, i nuan fiteli tɛtɛ. I sɔ’n ti’n Elii nin Zoova be mɛnnin i afɔtuɛ. ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n ngue yɛ Zɔbu yoli-ɔ? Ɔ kɛnnin i wun ase sɔli afɔtuɛ nga be mɛnnin i’n i nun klanman. I bɔbɔ seli kɛ: “Sa nga n kannin be ndɛ’n be tra min kpɛn. […] Nga n kannin’n, m’an seman sɔ kun. Ń trán ndutre nin nzuɛn’n nun, ń kán min wun ase.” Kɛ mɔ Zɔbu kɛnnin i wun ase ti’n, Zoova yrɛli i su.—Zɔb 42:3-6, 12-17.

9. ?Ngue yɛ Zɔbu nin Moizi be su ndɛ’n kle e-ɔ?

⁹ Moizi kusu kɛ ɔ yoli sa tɛ mɔ be tuli i fɔ’n, ɔ sɔli nun klanman. Blɛ wie nun’n, i awlɛn m’ɔ beli i klun’n ti’n ɔ yoli like kun mɔ w’a manmanman Zoova-ɔ. I sɔ’n ti’n, Zoova seli i kɛ ɔ su wluman mɛn nga i waan ɔ́ fá mán be’n i nun wie. (Kal. 20:1-13) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Moizi srɛli Zoova kɛ ɔ kaci aniɛn’n. Sanngɛ Zoova seli i kɛ: “Yaci ndɛ ng’ɔ o lɛ’n i kanlɛ maan n ti sa.” (Mml. 3:23-27) Kɛ Zoova seli i sɔ’n, w’a faman ya. Ɔ kplinnin ajalɛ nga Zoova fali’n su kpɛkun ɔ dili i junman’n titi. (Mml. 4:1) Zɔbu nin Moizi be kle e ajalɛ kpa. Afin kɛ be mannin be afɔtuɛ’n be fali su. Zɔbu liɛ’n, kɛ be seli i kɛ i akunndan’n timan kpa’n w’a siman su akplowa sanngɛ ɔ kacili i sa. Moizi kusu kannzɛ i awlɛn su like cinnjin kpa kun fili i sa’n, sanngɛ ɔ suli Zoova kpa titi.

10. (1) ?Kɛ nga Nyanndra Mun 4:10-13 fa kan’n sa’n, sɛ e fa afɔtuɛ nga be man e’n su’n i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ? (2) ?Kɛ be mannin aniaan wie’m be afɔtuɛ’n, ngue yɛ be yoli-ɔ?

¹⁰ Sɛ e nanti ajalɛ nga Zɔbu nin Moizi be kle e’n su’n, é ɲán su ye. (An kanngan Nyanndra Mun 4:10-13 nun.) I sɔ yɛ aniaan kpanngban be yo-ɔ. Be flɛ aniaan bian kun kɛ Emaniɛli. Ɔ tran Kɔngo. Ɔ seli kɛ: “Aniaan wie mɔ be ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, be sieli i nzɔliɛ kɛ n su fa atin tɛ su. I sɔ’n ti’n, be mannin min afɔtuɛ. Kɛ n fali be afɔtuɛ’n su’n, sa kpanngban to fuannin min.” * Be flɛ aniaan bla kun kɛ Meganin. Ɔ ti atin bofuɛ yɛ ɔ tran Kanada. Ɔ seli kɛ: “Kɛ be mannin min afɔtuɛ’n, nán ndɛ nga n kunndɛ kɛ ń tí’n yɛ be kan kleli min-ɔn. Sanngɛ ndɛ ng’ɔ kwla yo min ye’n yɛ be kan kleli min-ɔn.” Be flɛ aniaan bian kun kɛ Maako. Ɔ tran Kloasi. I liɛ’n ɔ seli kɛ: “Junman nga n di i asɔnun’n nun’n fili min sa. Kɛ n bu i akunndan kpa sa’n, n wun i kɛ fɔ nga be tuli min’n ukali min kpa. Afin i sɔ’n ti’n e nin Zoova e afiɛn wa mantannin kpa ekun.”

11. ?Ngue ndɛ yɛ aniaan bian Klainin kannin-ɔn?

¹¹ Sran kun ekun m’ɔ fali afɔtuɛ nga be mɛnnin i su’n yɛle aniaan bian Kali Klainin. Laa’n, ɔ ti Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be nun kun. Be kɛnnin i ndɛ Sasafuɛ Tranwlɛ’n kun nun. Ɔ seli kɛ cɛn kun’n aniaan bian Zozɛfu Ritɛɛfɔdu m’ɔ ti i janvuɛ kpa’n ɔ tuli i fɔ kekle kpa. Aniaan bian Klainin seli kɛ i klikli nun’n ɔ yoli i ya dan. I waan: “I sin’n kɛ aniaan bian Ritɛɛfɔdu wunnin min’n, ɔ yoli min like juejue su. Ɔ seli min kɛ: ‘Kali, aɲin-o.’ Sanngɛ kɛ mɔ ndɛ’n te yo min ya’n ti’n, m’an tɛmɛn i su kpa. Yɛ ɔ seli min kɛ: ‘Kali, nian ɔ wun su. Satan sa lɛ.’ Min waan ń yó  kɛ ndɛ fi nunman lɛ sa. I sɔ’n ti’n, n seli i kɛ: ‘Nán tɛ su ke. Ndɛ nunman lɛ.’ Sanngɛ ɔ si kɛ ndɛ’n te o min klun. Ɔ maan ɔ kannin ndɛ kunngba’n flannin nun. Ɔ seli kɛ: ‘Yoo, n tili-e. Sanngɛ nian ɔ wun su. Afin Suɛn tɔnfuɛ’n su kunndɛ wluwlɛ.’ Ndɛ ng’ɔ kannin’n ti su. Sɛ aniaan kun man e afɔtuɛ’n, ɔ fataman kɛ e fɛ i wun ndɛ sie e klun. I li sɛ aniaan sɔ’n le atin man e afɔtuɛ’n yɛ ɔ fataman kɛ e yo sɔ-ɔ. Afin sɛ e fɛ i wun ndɛ e sie e klun’n, Satan ɲán e ndɛndɛ kpa.” * (Efɛ. 4:25-27) Aniaan bian Klainin sɔli afɔtuɛ nga aniaan bian Ritɛɛfɔdu mɛnnin i’n i nun klanman. Ɔ maan be yoli janvuɛ titi.

12. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a sɔ afɔtuɛ nga be man e’n i nun-ɔn? (Jue Mun 141:5)

¹² ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a sɔ afɔtuɛ nga be man e’n i nun-ɔn? Sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, é sɔ́ afɔtuɛ nga be man e’n i nun klanman. Asa ekun’n, nán e wla fi su kɛ fɔ o e nun naan ɔ ju wie’n e di sinnzin. E wunnin i kɛ blɛ wie nun’n akunndan nga Zɔbu buli’n timan kpa. Sanngɛ i sin’n ɔ kacili i akunndan’n. Ɔ maan Zoova yrɛli i su. ?Ngue ti-ɔ? Afin ɔ kɛnnin i wun ase. I wie yɛle kɛ, kɛ Elii m’ɔ ti bakan’n mɛnnin i afɔtuɛ’n ɔ sɔli nun klanman. (Zɔb 32:6, 7) E kusu sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, sɛ be man e afɔtuɛ’n é sɔ́ nun klanman. Kannzɛ bɔbɔ e bu i kɛ ɔ fataman kɛ be man e afɔtuɛ sɔ’n annzɛ e ti kpɛnngbɛn tra sran ng’ɔ mannin e afɔtuɛ’n, sanngɛ é sɔ́ nun klanman. Asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ tran Kanada’n seli kɛ: “Wie liɛ’n, e kwla bu i kɛ e su Ɲanmiɛn kpa. Kusu nn ɔ timan sɔ. ?Ɔ maan sɛ b’a manman e afɔtuɛ’n, é yó sɛ yɛ é kɔ́ e ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ’n nun-ɔn?” Aniaan bian’n i ndɛ yo fɛ. ?Wan yɛ ɔ kwla se kɛ ɔ mianman afɔtuɛ wun-ɔn? E kwlakwla ɔ fata kɛ be man e afɔtuɛ naan y’a kwla yi nzuɛn nga Ɲanmiɛn wawɛ’n yo maan klɔ sran yi i nglo’n, be nglo kpa ekun. Annzɛ y’a si jasin fɛ’n i bo kpa y’a tra laa’n.—An kanngan Jue Mun 141:5 nun.

13. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu afɔtuɛ nga be man e’n niɔn?

¹³ Maan e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn klo e ti yɛ ɔ man e afɔtuɛ-ɔ. Zoova kunndɛ kɛ e liɛ yo ye. (Nya. 4:20-22) I sɔ’n ti’n, ɔ ju wie’n ɔ sin i nuan Ndɛ’n annzɛ fluwa nga anuannzɛ’n yi be’n annzɛ aniaan nga b’a tin i sulɛ nun’n be lika man e afɔtuɛ. Klolɛ m’ɔ klo e’n ti yɛ ɔ yo sɔ-ɔ. Kɛ nga Ebre Mun 12:9, 10 fa kan’n sa’n “e kpa yolɛ ti yɛ ɔ tu e fɔ-ɔ.”

14. ?Kɛ be man e afɔtuɛ’n, ngue su yɛ ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie-ɔ?

¹⁴ Maan e fa e ɲin e sie i afɔtuɛ’n su, nán e fa e ɲin e sie i wafa nga be kannin ndɛ’n i su. Ɔ ju wie’n kɛ be man e afɔtuɛ’n, e kwla bu i kɛ sran’n w’a kanman ndɛ’n kɛ ɔ nin i fata’n  sa. I yo, kɛ be man sran kun i afɔtuɛ’n, ɔ fata kɛ be kan ndɛ’n amanniɛn su naan sran’n sɔ nun klanman. * (Gal. 6:1) Sanngɛ ɔ ju wie’n kɛ bé mán e afɔtuɛ’n be kanman ndɛ’n i amanniɛn su. Kannzɛ ɔ ti sɔ bɔbɔ’n, maan e fa e ɲin e sie i afɔtuɛ’n su. I lɛ nun’n, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Kannzɛ sran’n w’a kanman ndɛ’n i amanniɛn su’n, sanngɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n timan nanwlɛ? ?Kɛ n fa min ɲin n sie i fɔnlɛ mɔ sran’n fɔnnin’n su’n, yɛ sɛ n fa min ɲin n sie i ndɛ bɔbɔ ba ng’ɔ kannin’n su nin?’ Maan e mian e ɲin e fa afɔtuɛ nga be man e’n su. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e ti ngwlɛlɛfuɛ.—Nya. 15:31.

15. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e usa ngwlɛlɛ afɛ-ɔ?

¹⁵ Biblu’n wla e fanngan kɛ ka naan y’a yo like kun’n, maan e usa ngwlɛlɛ afɛ. Nyanndra Mun 13:10 se kɛ: “Be nga be sie be su be ti afɔtuɛ’n, be sa nun yɛ akunndan’n wo-ɔ.” Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ. Afin be nga be usa ngwlɛlɛ afɛ ka naan b’a yo like kun’n, be kɔ be ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ nun tra be nga be usaman ngwlɛlɛ afɛ’n. I sɔ’n ti’n, nán e sisi e bo naan y’a usa ngwlɛlɛ afɛ.

16. ?Sa benin nun yɛ e kwla usa ngwlɛlɛ afɛ-ɔ?

¹⁶ ?Sa benin nun yɛ e kwla usa ngwlɛlɛ afɛ-ɔ? Maan e fa e ɲin e sie i sa nga’m be su. Wienun-ɔn, aniaan bla kun se aniaan uflɛ mɔ i sa w’a tɔ sran’m be like klelɛ nun’n kɛ ɔ ko sunmɛn i naan be ko kle sran kun i Biblu’n nun like. Kɛ be wie sran’n i like kle’n, aniaan bla’n kwla usa aniaan sɔ’n sɛ ɔ kleli sran’n i like kpa-o. Annzɛ aniaan bla kun m’ɔ ti cɛgbaka’n waan ɔ́ tó tralɛ. Sanngɛ ka naan w’a to’n, ɔ kwla ko usa aniaan bla kun mɔ i ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ nun’n i ngwlɛlɛ afɛ. Annzɛ kusu b’a se aniaan bian kun kɛ ɔ ijɔ nzra nun. Kusu i kpɛ klikli ng’ɔ́ íjɔ nzra nun’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. I lɛ nun’n, ɔ kwla ko usa aniaan bian kun m’ɔ si nzra nun ijɔ kpa’n kɛ ɔ ukɛ i naan w’a di i junman’n i kpa. Kannzɛ bɔbɔ aniaan bian kun ijɔ nzra nun titi’n, sanngɛ sɛ ɔ usa aniaan nga be si nzra nun ijɔ kpa’n be ngwlɛlɛ afɛ’n i sɔ’n ti kpa.

17. ?Kɛ be man e afɔtuɛ’n ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

¹⁷ Kannzɛ ɔ́ yó sɛ yó sɛ, saan bé mán e afɔtuɛ cɛn kun. Afɔtuɛ sɔ’n kwla fin sran annzɛ lika uflɛ. Sɛ be man e afɔtuɛ’n, maan e wla kpɛn like suanlɛ nga i nun ndɛ’n su. Yɛle kɛ maan e kan e wun ase e sɔ afɔtuɛ’n i nun klanman. Nán e fa e ɲin e sie i wafa nga sran’n kannin ndɛ’n i su. Sanngɛ maan e fa e ɲin e sie i afɔtuɛ’n su naan e fa su. E nun wie fi nin ngwlɛlɛ’n finmɛn i nin klun. Sanngɛ kɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n fa kan’n sa’n, sɛ ‘be man e afɔtuɛ naan e fa su’n, é sí ngwlɛlɛ.’—Nya. 19:20.