Skip to content

Skip to table of contents

LYASI LYA KUSAMBILILA LYA 7

‘Tuilizia Milandu ya Baalia Bali ni Mulangue’

‘Tuilizia Milandu ya Baalia Bali ni Mulangue’

“Tea kutui kobe ni kutuilizia milandu ya baalia bali ni mulangue.”​—TUS MAF. 22:17.

LWIMBO 123 (Lwa Kiswahili) Kunakila Mipaango ya Kiteokrasi mu Kisinka

KIFUPI KYA LYASI *

1. Juu ya ki tuli twapeelua masoke, kabili juu ya ki fwe bonse tuakabiile?

 FWE bonse tuli twasaangua twakabiile kusokua mu nsita paleepale. Nsita inge, fwe beene kunti twaloomba musoko ku muntu utuswapiile. Mu aali inge, lupua kunti waiza kutubuila nangue te twakeba kukita “lutanfu lubiipile” lwakaba kutulengia tukabe kukisika. (Bag. 6:1, NWT) Ao kunti twapeelua masoke musita muntu lwali mukukeba kutuolola kisia kukita kilubo kikata. Anzia kine twasokua palua ki, tupalile kutuilizia masoke. Kukita evio kuli buino kabili kunti kwasuunga bukose bwetu!​—Tus Maf. 6:23.

2. Nga vilandile Tuswalo ni Mafunde 12:15 pamo ni bulondolozi bwa pensina, juu ya ki tupalile kutuilizia masoke?

2 Lileembo liimaniine lyasi lyetu lyatukinkizia “kutuilizia milandu ya baalia bali ni mulangue.” (Tus Maf. 22:17) Te kuli muntu amanine kila kantu. Lyonse kuli kwasaangua muntu amanine ao ali ni kibeelezio kutupita fwefue. (Soma Tuswalo ni Mafunde 12:15 ni bulondolozi bwa pensina.) Kansi, musita utuli twatuilizia masoke tuli twalangilila nangue twikefiizie. Keekio kili kyalangilila nangue tumanine mipaka yeetu, kabili twinikile nangue tupalile kukwasiiwa eevi tuviinde kufikilizia mipaango yeetu. Yehova waamutunguluile Likolo Sulemani wa mulangue aleembe eevi: “Bintu bili byafikiliziiwa kupitila bantu bengi bakuleeta musoko [ao “bakasoka,” bulondolozi bwa pensina].”​—Tus Maf. 15:22.

Pakati ka azo masoke, ni apipo auli wamona akolele saana kwitabila? (Mona lifungu lya 3-4)

3. Kunti twapeelua masoke mu nzila ki?

3 Kunti twapeelua masoke asili a penka paalia ao a penka paalia. Masoke asili a penka paalia, ali na mana ki? Kunti twasoma mu Bibilia ao mu lupapulo lumo luli pakati ka mpapulo yeetu, kisia lileembo ao lupapulo loolo lwatulengia twaimana ni kutontonkania palua lwendo lutuli naalo, kupuako twakinkiziiwa kwalulula lwendo loolo. (Baeb. 4:12) Azo kunti akuutua nangue masoke asili a penka paalia. Ale masoke a penka paalia, ene ali na mana ki? Mukote umo ao lupua unge akosele kimupasi kunti watusoka palua kantu katupalile kubombelapo. Azo kunti akuutua nangue masoke a penka paalia. Kine muntu atutonene wafikiila kutupeela masoke aswapiile Bibilia, tupalile kutasia, kutuilizia masoke akue ni kwikwinda kuabombia.

4. Nga vilandile lileembo lya Kasimika 7:9, tupalile kutiina kukita ki musita utuli twapeelua masoke?

4 Kunti twamona kyakolele kutuilizia ni kubombia masoke a penka paalia. Kabili paange kunti twafikiila kufipua. Juu ya ki? Anzia kine tumanine nangue te tupuililikile, paange kunti twamona kyakolele kwitabila masoke kine muntu umo watubuila kilubo kyetu. (Soma Kasimika 7:9.) Paange kunti twatendeka kwisompolola. Paange kunti twatendeka kwiipuzia kintu kyamukinkizianga ozo muntu eze atusoke, ao kunti twatendeka kusaabula nzila yaatupeelelangamo musoko ozo. Kabili, paange kunti twatendeka kukeba bilubo bili byasaangua na ozo muntu watusokanga, twali mukutontonkania nangue: ‘Weene tapalile kunsoka neene! Ni weene ali ni bilubo byakue!’ Kabili kine azo masoke te tuatonene, paange kunti twapuulula ao kukeba muntu unge wa kutusoka, olia utuswapiile nangue ali kulanda bintu bitutonene kunvua.

5. Tuli kulondoluela ki mu leeli lyasi?

5 Mu leeli lyasi tuli kulondoluela mifuano paleepale ili mu Bibilia ilangiliile bantu baakeene kukoonka masoke, ni mifuano ya baalia baaitabiile kukoonka masoke. Kabili tuli kumona kintu kili kutukwasia kwitabila masoke eevi tunoonkelemo.

BAAKEENE KUKOONKA MASOKE

6. Bintu byaakitile Rehoboamu musita lwaapeelue masoke, byatusambilizia ki?

6 Tontonkania mufuano wakue Rehoboamu. Musita lwaalukile likolo wa Israeli, bantu ba mu bukolo bwakue, baaile kumuloomba kintu kimo. Baamuloombele abapunguziizieko bintu bibanga byaloomba baba wakue, Sulemani. Rehoboamu waakitile kintu kiweeme. Waaile kubeepuzia balalume bakote ba mu Israeli. Balalume bakote baamusokele nangue kine wakoonka bintu byaloombele bantu, bakaba kuya bamukwasiasie lyonse. (1 Mak. 12:3-7) Kipalile Rehoboamu taasekeleele azo masoke, pakaako waapinguile kuya kubamona balalume baakulile pamo nakue. Kipalile babo balalume babanga bali na miaka 40 eevi, pakaako, kipalile babanga bali ni kakibeelezio palua buikazi. (2 Mil Nsi. 12:13) Inzi, pa ozo musita babo balalume baamupeele Rehoboamu musoko wabiipile. Beene baamusokele akizie bifunda ku bantu. (1 Mak. 12:8-11) Paantu waaisaangile ntaanzi ya malanga abili apuseene, Rehoboamu waali wapalile kupepa kuli Yehova ni kumwipuzia Weene kine ni musoko ki waali wapalile kukoonka. Inzi, waapinguile kukoonka masoke alia aamwene ye muine nangue i aweeme kabili waatuiliziizie bintu byaalandile balumendo. Bintu byaamupatile Rehoboamu pamo ni bantu ba Israeli bibanga byabiipile. Ni fwefue, te nsita yonse ituli twapeelua masoke atutonene kutuilizia. Inzi, kinesie azo masoke aswapiile Mulandu Wakue Leeza, tupalile kuakoonka.

7. Mufuano wakue Likolo Uzia watusambilizia ki?

7 Likolo Uzia waakeene kukoonka masoke. Waaingiile pa fuasi ya mu ekalu yakue Yehova paali papalile kwingilasie bamakoani, kisia waaeziizie kuzizia buvumba. Bamakoani bakue Yehova baamulandile eevi: “Te kipalile kuli weewe Uzia, kumuziziizia Yehova buvumba! Bamakoani sie i bapalile kuzizia buvumba.” Uzia waakitile siani? Kabenge waaikefiizie ni kwitabila masoke ni kufuma mu ekalu bila kukokola, Yehova waasiile kumweleela. Inzi, “Uzia . . . waafiitilue.” Juu ya ki waakeene kukoonka masoke? Waamwene nangue paantu weene ni likolo waali ni nsaambu ya kukita kantu konse kali kutona. Inzi Yehova taatonene. Paantu waakitile kintu kyaasibanga na nsaambu ya kukita, Uzia waauminue bukoma, kabili “waasiele wali wa bukoma mpaka busiku bwa kufua kwakue.” (2 Mil Nsi. 26:16-21) Mufuano wakue Uzia watusambilizia nangue anzia tuye twali baani, kine twakaana masoke aswapiile Bibilia, tetuviinda kwitabilua na Yehova.

BAAITABIILE MASOKE

8. Yobu waakitile siani musita lwaasokelue?

8 Kupusana ni mifuano ya kutusoka itwafuma mu kulondoluela, Bibilia ili yatupeela mifuano iweeme ya bantu baapatile mpaalo paantu baakoonkele masoke. Tontonkania mufuano wakue Yobu. Anzia kine waali wamutiina Leeza, taali wapuililikile. Musita lwabanga wali mu aali ikolele waalukile ni malanga asipalile. Keekio kyaalengiizie ba Elihu ni Yehova bamupeele masoke a penka paalia. Yobu waakitile siani? Waaitabiile masoke waikeefiizie. Waalandile eevi: “Naakilanda, inzi bila nainikile . . . Nabuezia milandu inakilanda, kabili nalapila mu lufunko ni mu mito.” Yehova waamupaalile Yobu paantu waali waikefiizie.​—Yob. 42:3-6, 12-17.

9. Musa waakitile siani musita lwaasokelue, kabili juu ya ki weene ni mufuano uweeme wa kukoonka?

9 Mufuano wakue Musa uweeme, paantu weene waaitabiile kololua musita lwaakitile kilubo kikata. Musita umo Musa waafipilue, kabili taamukindikile Yehova. Keekio kyalengiizie azeezie lisyuko lyakue lya kwingila mu kyalo kya bulayo. (Mpen. 20:1-13) Musita Musa lwaamulandile Yehova aalulule bobo bupinguzi, Yehova waamwanine eevi: “Te kundanzia kabili ata kaniini palua kaako.” (Mal Miz. 3:23-27) Musa taafipilue. Inzi, waaitabiziizie bupinguzi bwakue Yehova, kabili Yehova waatwaliliile kumubombia eevi abatungulule Baisraeli. (Mal Miz. 4:1) Ba Yobu ni Musa baaitabiile masoke, kabili baatubiikiile mufuano uweeme wa kukoonka. Yobu waaluluile malanga akue; taatendekele kwipokolola. Musa waalangiliile nangue waaitabiile musoko kufuma kuli Yehova kupitila kusiala wali wa kisinka anzia kine waazeeziizie lisyuko libanga lyali lya mana kuli weene.

10. (a) Lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 4:10-13 lyatusambilizia nangue kunti twanoonkelamo siani kine twaitabila masoke? (b) Bantu bange baapeelue masoke baalangiliile aali ki iweeme?

10 Tuli twanoonkelamo kupitila kupala mifuano ya balalume ba kisinka nga ba Yobu ni Musa. (Soma Tuswalo ni Mafunde 4:10-13.) Balupua ni bankazi bengi bali babapala babo balalume kabili bali bakoonka masoke. Tontonkania palua bintu byaalandile lupua umo ali wakuutua Emmanuel, ali waikala mu kyalo kya Kongo ya Kidemokrasi. Waalandile eevi palua masoke aapeelue: “Balupua bakosele kimupasi ba mu kilonghaano kyane baamwene nangue bukibuza bwane pamo ni Yehova bwaali bwasyainooneka, kabili baaizile kunkwasia. Naabombiizie masoke abo, kabili azo masoke aankwasiizie eevi ngie natiina maavia engi.” * Nkazi umo painia ali wakuutua Megan, ali waikala mu kyalo kya Kanada walanda eevi palua masoke: “Te lyonse limbanga napata masoke ambanga natona kunvua, inzi i masoke anaali nakabiile kunvua.” Kabili lupua Marko wa ku Kroatia walanda eevi: “Naazeeziizie bifulo, inzi musita undi nalanguluka, ndi nafikiila kwinika nangue azo masoke aankwaasiizie kukosia kabili bukibuza bwane pamo ni Yehova.”

11. Lupua Karl Klein waalandile siani palua kwitabila masoke?

11 Mufuano unge wa muntu waanoonkeelemo kupitila kwitabila masoke, ni olia wakue lupua Karl Klein. Weene waabombeele mu Kabungue Kali Katungulula. Mu mpunda palua buikazi bwakue, lupua Klein waalandile palua musita lwaapeelue masoke afinine na lupua Joseph F. Rutherford abanga wali kibuza wakue wa peepi. Lupua Klein waalandile nangue ku ntendeko waakisikile palua musoko ubaamupeele. Waalandile eevi: “Lya bubili, [Lupua Rutherford] musita lutwamoneene waanganine eevi wasaansamukile: ‘Mwapola Karl!’ Inzi, paantu naali nakisikile naataleelesie bila kwasuka lyambo lyakue. Weene waandandile eevi: ‘Karl, wakengeele! Kibanda ali mukwezia kukukwata!’ Naamwasukile eevi nafipilue: ‘Aosie, bila, nsikufipiilue, we lupua Rutherford.’ Inzi waainikile nangue naali namufipiilue, pakaako waansokele kabili eevi: ‘Naunvua. Inzi wakengeele. Kibanda ali mukwezia kukukwata.’ Waalandile kisinka! Kine twatwalilila kuya twamufipiilue lupua asa kine wakilanda kintu kyali ni nsaambu ya kulanda, tuli twamusiila Kibanda fuasi eevi atukwate.” * (Baef. 4:25-27) Lupua Klein waaitabiile masoke akue Lupua Rutherford, kabili baatwaliliile kuya bali babibuza ba peepi.

NI KIKI KILI KUVIINDA KUTUKWASIA EEVI TWITABILE MASOKE?

12. Kwikeefia kunti kwatukwasia siani kwitabila masoke? (Malumbo 141:5)

12 Ni kiki kili kuviinda kutukwasia eevi twitabile masoke? Tupalile kwikeefia, kabili tupalile kulanguluka nangue te tupuililikile ata kaniini kabili nangue nsita inge kunti twafipua saana. Nga vitwalondololanga lwa ntaanzi, Yobu abanga wali ni malanga abiipile. Inzi waaluluile malanga akue, kabili Yehova waamupaalile paantu waakitile evio. Juu ya ki? Paantu Yobu waali waikefiizie. Waalangiliile nangue waali waikefiizie kupitila kukoonka masoke aapeelue kuli Elihu, anzia kine Elihu abanga wali mwanike saana kuliko weene. (Yob. 32:6, 7) Kwikeefia kwakaba kutukwasia ni fwefue kwitabila masoke anzia kine kunti twamona nangue azo masoke te apalile kuli fwefue, ao olia watupeela masoke azo ni mwanike kuliko fwefue. Mukote umo wa ku Kanada walanda eevi: “Kili kyasaangua kyakolele saana kukita buyantanzi kine tepali muntu wa kutusoka.” Fwe bonse tukabiile kukila kukuzia lizabo lya mupasi, ni kukila kwaluka bafundi mu miilo ya kusimikila ni kusambilizia mpunda iweeme.​—Soma Malumbo 141:5.

13. Tupalile kumona siani masoke atuli twapeelua?

13 Mona masoke kuya yali nzila yakue Leeza ya kukulangilila ntono. Yehova atonene bintu biweeme saana palwetu. (Tus Maf. 4:20-22) Yehova ali watulangilila ntono musita lwali watusoka kupitila Mulandu wakue, mpapulo iswapiile Bibilia ao kupitila Mukristu ali ni kibeelezio. ‘Ali wakita evio eevi tunoonkelemo,’ i vili vyalanda lileembo lya Baebrania 12:9, 10, NWT.

14. Musita utwasokua tupalile kupooza maano ku ki?

14 Pooza maano ku masoke, kuliko kupooza maano ku nzila yafumiiziwangamo masoke azo. Nsita inge kunti twatontonkania nangue masoke atwapeeluanga te afumiiwanga mu nzila iweeme saana. Kakiine muntu onse ali wasokana apalile kwikwinda kukeba nzila ili kulengia musoko uye waleengele kwitabilua. * (Bag. 6:1) Inzi, kine fwefue i bali mukusokua, kili buino kupooza maano ku masoke anzia kine twamona nangue masoke azo te afumiiziwe mu nzila iweeme saana. Kunti twaiipuzia eevi: ‘Anzia kine nsitonene nzila yafumiiziwangamo masoke azo, eba, kuli ni kintu kindi kuviinda kusambililako? Eba, kunti nasuulakosie ku bilubo byakue ozo muntu wafumianga masoke ni kukoonka masoke ene?’ Kukeba nzila ya kunoonkela mu masoke onse atuli twapeelua, kunti kwaaluka kintu kya mulangue.​—Tus Maf. 15:31.

LOOMBA MASOKE EEVI UNOONKELEMO

15. Juu ya ki tupalile kukeba masoke?

15 Bibilia ili yatukinkizia kuloomba masoke. Lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 13:10 lili lyalanda eevi: “Mulangue uli wasaangua ku bantu bali bakeba musoko.” Kakiine keekio ni kisinka! Baalia bali baloomba masoke bila kupembela muntu eze abamone, lingi bali bakita buyantanzi bukata bwa kimupasi kuliko baalia basiizi kukeba masoke. Pakaako tendeka kukeba masoke.

Juu ya ki nkazi mukaziana waloomba masoke kuli nkazi akulile? (Mona lifungu lya 16)

16. Kunti twaloomba masoke mu aali ki?

16 Kunti twaloomba masoke ku bazumizi neetu musita ki? Tontonkania palua eezi aali. (1) Nkazi umo wa mulanda kasimika ali ni kibeelezio eevi amutwale ku lisambililo, kisia wamuloomba masoke a kumukwasia kuwaamia nzila yakue ya kusambilizia. (2) Nkazi umo asinaupue watona kusita maubo, pakaako wamulanda nkazi unge akulile eevi amubuileko malanga akue palua kusaakula maubo. (3) Lupua umo wapeelua lya kuanza kiputulua kya kulanda lyasi lya bantu bonse. Ozo lupua, wamulanda mulanzi unge ali ni bufundi amutuilizie wapoozeleko maano musita lwali kuya waibeelezia kulanda lyasi leelio pa bunke. Atasie lupua wakita kale miaka ingi walanda maasi, kunti waipuzia balanzi bange bali ni bufundi, ni kubombia masoke abali kumupeela.

17. Masoke kunti atukwasia siani?

17 Mu milungu ao mu miezi ili mukuiza, fwe bonse twakaba kupeelua masoke, anzia kine kunti aaluka masoke a penka paalia ao masoke asili a penka paalia. Kine keekio kyakitika, languluka bintu bitwafuma mukulondoluela. Twalilila kuya waikefiizie. Pooza maano ku musoko, kuliko kupooza maano ku nzila yafumiiziwangamo musoko ozo. Kabili bombia masoke awapeelua. Te kuli muntu waavyelue wali ni mulangue. Inzi kine ‘twatuilizia masoke ni kwitabila malapizio,’ Mulandu Wakue Leeza utulaile nangue twakaba “kwaluka ni mulangue.”​—Tus Maf. 19:20.

LWIMBO 124 (Lwa Kiswahili) Tuye Twali Bakisinka Lyonse

^ kip. 5 Bantu bakue Yehova bamanine nangue kili buino kutuilizia ni kubombia masoke aswapiile Bibilia. Inzi, tekiizi kusaangua kyaleengelesie lyonse kwitabila masoke ni kuabombia. Juu ya ki kili kyasaangua kyali evio? Kabili, ni kiki kili kuviinda kutukwasia kunoonkela mu masoke atuli twapeelua?

^ kip. 10 Meena a bantu bange alulwilue.

^ kip. 11 Mona Lupungu Lwakue Kamwenenena, lwa Kifaransa, lwa pa busiku 01, Muezi wa 05, 1985, lub. 20-27.

^ kip. 14 Mu lyasi likoonkelepo twakaba kulondoluela baalia bali bapeelana masoke vibapalile kukita evio bakengeele.