1. Hi nga kuma ndzayo hi tindlela tihi naswona hikwalahokayini swi lava leswaku hi nyikiwa ndzayo?

NKARHI ni nkarhi hinkwerhu hi lava ku tshinyiwa. Mikarhi yin’wana hi nga kombela switsundzuxo eka munhu loyi hi n’wi xiximaka swinene. Mikarhi yin’wana, makwerhu loyi a khathalaka a nga hi tsundzuxa loko hi lava ku “teka goza leri hoxeke” leri hi nga ta tisola hi rona. (Gal. 6:1) Nakambe hi nga ha tshinyiwa endzhaku ka loko hi endle xihoxo lexikulu. Swi nga ri na mhaka leswaku hi tshinyiwa hi ndlela yihi, hi fanele hi yingisa. Sweswo swi ta hi vuyerisa naswona swi nga ha ponisa vutomi bya hina!—Swiv. 6:23.

2. Hi ku ya hi Swivuriso 12:15 ni nhlamuselo ya hansi, hikwalahokayini hi fanele hi yingisa ndzayo?

² Nhlokomhaka ya hina yi hi khutaza ku “yingisa marito ya lavo tlhariha.” (Swiv. 22:17) A nga kona loyi a tivaka swilo hinkwaswo, mikarhi hinkwayo ku tshama ku ri ni loyi a nga ni vutivi kumbe ntokoto wo hi tlula. (Hlaya Swivuriso 12:15 ni nhlamuselo ya le hansi.) Hikwalaho loko hi yingisa ndzayo hi va hi kombisa leswaku ha ti tsongahata. Sweswo swi kombisa leswaku ha swi xiya ku a hi tivi swilo hinkwaswo naswona hi lava ku pfuniwa leswaku hi kota ku fikelela leswi hi lavaka ku swi endla. Hosi yo tlhariha Solomoni u huhuteriwe ku tsala a ku: “Laha ku nga ni vatsundzuxi vo tala swilo swa humelela.”—Swiv. 15:22.

3. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga ha nyikiwaka ndzayo ha tona?

³ Makwerhu a nga ta hi ku kongoma a ta hi nyika ndzayo. Nkulu kumbe makwerhu un’wana la fanelekaka a nga hi byela leswi hi faneleke hi swi antswisa. Loko makwerhu a hi tshinya hi ku tirhisa Bibele swi kombisa leswaku wa hi rhandza, kutani hi nga kombisa leswaku ha swi khensa sweswo hi ku va hi n’wi yingisa  ni ku tlhela hi swi tirhisa. Kambe hi nga kuma ndzayo hi ndlela yin’wana. Njhani? Hi nga hlaya mhaka yo karhi eBibeleni kumbe eka minkandziyiso ya hina leyi hi khumbaka ivi hi anakanyisisa hi mahanyelo ya hina kutani hi lulamisa laha ku faneleke.—Hev. 4:12.

4. Hi ku ya hi Eklesiasta 7:9, i yini leswi hi nga fanelangiki hi swi endla loko hi nyikiwa ndzayo?

⁴ Swi nga hi tikela ku amukela ndzayo loko makwerhu wo karhi a ta a ta hi tshinya. Hi nga ha khunguvanyeka. Hikwalahokayini? Hambileswi hi swi tivaka leswaku ha swi endla swihoxo, swi nga hi tikela ku amukela ndzayo loko hi kombiwa xihoxo xa hina. (Hlaya Eklesiasta 7:9.) Hi nga ha tiyimelela. Hi nga ha xopaxopa munhu loyi a hi nyikeke ndzayo kumbe ndlela leyi a hi tshinyeke hayona. Xo biha no tlurisa hi nga ha ku: ‘Wo va mani lerova a nga ndzi nyika ndzayo? Na yena wa swi endla swihoxo!’ Loko hi vona onge ndzayo yoleyo a yi hi faneli, hi nga yi ba hi makatla kumbe hi ya eka munhu loyi hi tivaka leswaku u ta fika a yima na hina.

5. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi?

⁵ Eka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi swikombiso swa vanhu va le Bibeleni lava amukeleke ndzayo ni lava va yi beke hi makatla. Hi ta tlhela hi bula hileswi nga ta hi pfuna ku amukela ndzayo ni ndlela leyi yi nga hi vuyerisaka hayona.

6. Hi dyondza yini eka ndlela leyi Hosi Rehobuwama a anguleke hayona loko a nyikiwa ndzayo?

⁶ Xiya xikombiso xa Rehobuwama. Endzhaku ka loko a ve hosi ya Israyele, vanhu vakwe va endle xikombelo. Va kombele leswaku a va vevukisela ndzhwalo lowu tata wakwe Solomoni a va rhwexe wona. Lexi tsakisaka, Rehobuwama u kombele switsundzuxo eka vakulukumba va Israyele leswaku a tiva ndlela leyi a nga va hlamulaka ha yona. Vakulukumba va n’wi tsundzuxe leswaku loko o endla leswi vanhu va n’wi kombelaka swona, va ta ya emahlweni va n’wi seketela. (1 Tih. 12:3-7) Xitsundzuxo xexo a xi n’wi dyisanga byi rhelela kutani u ye a ya kombela xitsundzuxo eka tintangha takwe. Swi nga endleka leswaku tintangha takwe a ti ri ni malembe ya kwalomu ka 40, leswi vulaka leswaku a ti ri ni ntokoto. (2 Tikr. 12:13) Kambe emhakeni leyi ti n’wi lahlile. Ti n’wi byele leswaku a ya a tikisela vanhu. (1 Tih. 12:8-11) Rehobuwama u nyikiwe switsundzuxo swimbirhi leswi nga faniki kutani a a ta va a hlawule ku khongela eka Yehovha a kombela a N’wi pfuna a hlawula lexinene. Hambiswiritano, u hlawule xitsundzuxo lexi a xi n’wi tsakisa ivi a yingisa tintangha takwe. Ku ve ni vuyelo byo biha ngopfu eka Rehobuwama ni le ka Vaisrayele. Hilaha ku fanaka, hi nga nyikiwa switsundzuxo leswi nga hi tsakisiki kambe loko swi huma eka Rito ra Xikwembu hi fanele hi swi amukela.

7. Mhaka ya Hosi Uziya yi hi dyondzisa yini?

⁷Hosi Uziya u ale ndzayo. U nghene etempeleni ya Yehovha endhawini leyi a ku pfumeleriwa vaprista ntsena leswaku a hisa murhi wo nun’hwela. Vaprista va Yehovha va te: “A hi ntirho wa wena Uziya, ku hisela Yehovha murhi wo nun’hwela! I vaprista ntsena lava faneleke va endla tano.” Uziya u endle yini? Loko a lo titsongahata ivi a amukela xitsundzuxo kutani a hatla a huma etempeleni, kumbexana Yehovha a a ta va a n’wi rivalerile. Kambe ku ri na sweswo, ‘Uziya u hlundzukile.’ Hikwalahokayini a tiomise nhloko? A a ti byela leswaku leswi a a ri hosi a nge twi hi munhu. Kambe Yehovha a nga swi pfumelelanga sweswo. Hikwalaho ko tikukumuxa, Uziya u biwe hi nhlokonho naswona “u tshame a ri ni nhlokonho kukondza a fa.” (2 Tikr. 26:16-21) Mhaka ya Uziya yi hi dyondzisa leswaku swi nga ri ni mhaka leswaku hi va mani, loko hi nga yi  yingisi ndzayo ya le Bibeleni hi ta lahlekeriwa hi vuxaka bya hina na Yehovha.

8. Yobo u angule njhani loko a nyikiwa xitsundzuxo?

⁸ Ku hambana ni vanhu lava ha ha ku bulaka hi vona lava hi nga fanelangiki hi va tekelela, Bibele yi vulavula hi vanhu lava endleke leswinene lava katekisiweke hikwalaho ko amukela ndzayo. Xiya mhaka ya Yobo. Hambileswi a a chava Xikwembu kambe a a pfa a endla swihoxo. Loko a tshikilelekile, u ve ni mavonelo lama hoxeke. Hikwalaho ka sweswo Yehovha na Elihu va n’wi tshinyile. Xana u angule njhani? U titsongahatile ivi a amukela ndzayo. U te: “Ndzi vulavule swilo leswi ndzi nga swi twisisiki . . . ndza tisola hileswi ndzi swi vuleke, ndzi tshame enkumeni ni le ntshurini.” Leswi Yobo a titsongahateke, Yehovha u n’wi katekisile.—Yobo 42:3-6, 12-17.

9. Xana Muxe u hi vekele xikombiso xihi loko swi ta emhakeni yo amukela ndzayo?

⁹Muxe u hi vekele xikombiso lexinene xo amukela ku lulamisiwa endzhaku ka loko a endle xihoxo lexikulu. Siku rin’wana hikwalaho ko hlundzuka, u tsandzeke ku yisa ku dzuneka eka Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, Muxe u lahlekeriwe hi nkateko wo nghena etikweni leri tshembisiweke. (Tinhl. 20:1-13) Loko Muxe a kombela Yehovha leswaku a cinca xiboho xakwe, Yehovha u te: “U nga ha pfuki u vulavule na mina hi mhaka leyi.” (Det. 3:23-27) Muxe a nga hlundzukanga. Ku ri na sweswo, u amukele xiboho xa Yehovha naswona Yehovha a nga n’wi tshikisanga ku va murhangeri wa Vaisrayele. (Det. 4:1) Hi fanele hi tekelela xikombiso lexinene xa Yobo na Muxe loko swi ta emhakeni yo amukela ndzayo. Yobo u cince langutelo rakwe, a nga tiyimelelanga. Muxe u kombise leswaku u amukele ndzayo ya Yehovha hi ku tshama a tshembekile hambiloko a lahlekeriwe hi nkateko lowu a wu ri wa risima eka yena.

10. (a) Swivuriso 4:10-13 yi kombisa leswaku hi ta vuyeriwa hi yini loko hi amukela ndzayo? (b) Hi rihi langutelo lerinene leri van’wana va ri kombiseke loko va tshinyiwa?

¹⁰ Ha vuyeriwa loko hi tekelela vavanuna vo tshembeka vo fana na Yobo na Muxe. (Hlaya Swivuriso 4:10-13.) Vamakwerhu vo tala na vona va endle tano. Xiya leswi makwerhu Emmanuel wa le Congo a swi vulaka mayelana ni xilemukiso lexi a xi kumeke, u ri: “Vamakwerhu evandlheni va xiye leswaku vuxaka bya mina na Yehovha a byi tsekatseka kutani va ndzi pfunile. Leswi ndzi tirhiseke xilemukiso xa vona, ndzi balekele makhombo yo tala.” * Megan phayona ra le Canada u vula leswi hi ku amukela ndzayo: “A hi mikarhi hinkwayo a ndzi byeriwa leswi ndzi lavaka ku swi twa kambe leswi a ndzi byeriwa swona, a swi fanerile.” Makwerhu Marko wa le Croatia yena u ri: “Ndzi lahlekeriwe hi vutihlamuleri lebyi a ndzi ri na byona evandlheni kambe loko ndzi ehleketisisa hi swona, ndza swi xiya leswaku ndzayo leyi ndzi yi kumeke yi ndzi pfunile leswaku ndzi tlhela ndzi tiyisa vuxaka bya mina na Yehovha.”

11. Makwerhu Karl Klein u ri yini hi ku amukela ndzayo?

¹¹ Xikombiso xin’wana xa loyi a vuyeriweke hikwalaho ko amukela ndzayo i xa Makwerhu Karl Klein loyi a a ri xirho xa Huvo leyi Fumaka. Eka mhaka yakwe ya vutomi, Makwerhu Klein u hi byela hi ta ndzayo yo vava leyi a nyikiweke yona hi Joseph F. Rutherford loyi a a ri munghana wakwe. Makwerhu Klein u vula leswaku eku sunguleni ndzayo yoleyo a yi nga n’wi dyisi byi rhelela. U ri: “Endzhaku ka sweswo, loko [Makwerhu Rutherford] a hlangana na mina u ndzi pfuxele a tsakile a ku: ‘Xewani Karl!’ Leswi a ndza ha hlundzukile, ndzi lo n’unun’uta kunene loko ndzi hlamula.  Yena u te: ‘Karl, tivoneli! Diyavulosi u ringeta ku ku phasa!’ Leswi a ndzi nyuma, ndzi te: ‘A ndzi ku kwatelanga Makwerhu Rutherford.’ Kambe leswi se a a swi tiva leswaku ndzi n’wi kwaterile, u tlhele a ku: ‘Swi lulamile. Tivonele. Sathana u lava ku ku phasa.’ A a tiyisile! Loko hi bimbhindzela mahlundzu hikwalaho ka leswi makwerhu a hi tshinyeke . . . , hi nyika Diyavulosi nkarhi wo hi phasa.” * (Efe. 4:25-27) Makwerhu Klein u amukele ndzayo ya Makwerhu Rutherford naswona vunghana bya vona byi ye byi tiya swinene.

12. Xana ku titsongahata swi nga hi pfuna njhani leswaku hi amukela ndzayo? (Pisalema 141:5)

¹² I yini lexi nga hi pfunaka ku amukela ndzayo? Hi fanele hi titsongahata naswona hi tsundzuka leswaku mikarhi yin’wana hi endla swihoxo. Hilaha hi buleke hakona eku sunguleni, Yobo a a ri ni langutelo leri hoxeke. Kambe hi ku famba ka nkarhi u cince ndlela leyi a ehleketa hayona naswona Yehovha u n’wi katekisile. Hikwalahokayini? Hikuva Yobo a a titsongahata. U kombise leswaku wa titsongahata hi ku amukela ndzayo leyi Elihu a n’wi nyikeke yona, hambileswi Elihu a a ri ntsongo eka yena. (Yobo 32:6, 7) Ku titsongahata swi ta endla hi tirhisa ndzayo hambiloko hi vona onge a swi nga fanelanga leswaku hi tshinyiwa kumbe loko loyi a hi nyikaka yona a ri ntsongo eka hina. Nkulu wa le Canada u ri: “Leswi hi nga swi koteki ku tivona hi ndlela leyi van’wana va hi vonaka hayona, a hi nge swi koti ku antswisa loko ku nga ri na loyi a hi tshinyaka.” Hinkwerhu hi fanele hi tikarhatela ku kombisa mihandzu ya moya lowo kwetsima ni ku va vachumayeri ni vadyondzisi va mahungu lamanene.—Hlaya Pisalema 141:5.

13. Hi fanele hi yi teka njhani ndzayo leyi hi nyikiwaka yona?

¹³Loko u tshinyiwa swi teke ku ri ndlela ya Xikwembu ya ku ku komba leswaku xa ku rhandza. Yehovha u hi navelela leswinene. (Swiv. 4:20-22) Loko a hi tsundzuxa hi ku tirhisa Rito rakwe, mikandziyiso leyi humesiwaka hi nhlangano kumbe makwerhu, u kombisa leswaku wa hi rhandza. Vaheveru 12:9, 10 yi ri: “U endla tano leswaku hi vuyeriwa.”

14. I yini leswi hi faneleke hi ehleketa ngopfu hi swona loko hi nyikiwa ndzayo?

¹⁴Ehleketisisa ngopfu hi ndzayo, ku nga ri ndlela leyi u nyikiweke hayona. Mikarhi yin’wana hi nga ha vona onge ndlela leyi hi nyikiweke ndzayo hayona a yi nga ri yinene. Loyi a nyikelaka ndzayo, u fanele a endla tano hi ndlela leyi swi nga ta olova ku yi amukela. * (Gal. 6:1) Kambe loko ku ri hina hi nyikiwaka ndzayo, hi fanele hi anakanyisisa hi leswi hi  swi dyondzaka hambiloko hi vona onge ku ni ndlela yo antswa leyi a hi ta va hi tshinyiwe ha yona. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Hambileswi ndzayo yi nyikeriweke hi ndlela leyi nga ndzi tsakisiki, xana ku ni leswi ndzi nga swi dyondzaka eka yona? Xana ndzi nga swi kota ku swi ba hi makatla swihoxo swa loyi a ndzi nyikeke yona leswaku ndzi pfuneka?’ Ku ta va ku ri vutlhari ku lavisisa tindlela leti hi nga vuyeriwaka ha tona eka ndzayo leyi hi nyikiweke yona.—Swiv. 15:31.

15. Hikwalahokayini hi fanele hi kombela switsundzuxo?

¹⁵ Bibele yi hi khutaza ku kombela switsundzuxo. Swivuriso 13:10 yi ri: “Kambe vutlhari i bya lava lavaka xitsundzuxo.” Wolowo i ntiyiso! Lava kombelaka switsundzuxo emhakeni yo karhi ku ri ni ku yimela ku tsundzuxiwa, vuxaka bya vona na Yehovha bya tiya swinene ku tlula bya lava va nga swi laviki. Hikwalaho, u nga chavi ku kombela switsundzuxo.

16. Hi le ka swiyimo swihi laha hi nga ha kombelaka switsundzuxo?

¹⁶ Hi le ka swiyimo swihi laha hi nga kombelaka switsundzuxo eka makwerhu? Xiya swiyimo leswi landzelaka. (1) Makwerhu wa xisati u kombela muhuweleri loyi a nga ni ntokoto leswaku a n’wi heleketa loko a ya dyondza ni xichudeni xa yena xa Bibele, ivi endzhaku a kombela switsundzuxo swa ndlela leyi a nga antswisaka hayona. (2) Makwerhu wa xisati loyi a nga tekiwangiki u lava ku xava mpahla kutani u vutisa makwerhu wa xisati loyi a kuleke leswaku u yi vona njhani mpahla leyi a yi hlawuleke. (3) Makwerhu u lava ku nyikela mbulavulo wakwe wo sungula. U kombela makwerhu loyi a nga ni ntokoto wo nyikela mivulavulo leswaku a n’wi yingisela kutani endzhaku a kombela switsundzuxo swa ndlela leyi a nga antswisaka hayona eka mbulavulo wakwe. Hambi ku ri makwerhu loyi a nga ni malembe yo tala a ri karhi a nyikela mivulavulo, u ta va a endla kahle loko a kombela switsundzuxo eka swivulavuri leswi nga ni ntokoto ivi a tirhisa leswi a byeriwaka swona.

17. Hi nga endla yini leswaku hi pfuneka loko hi nyikiwa ndzayo?

¹⁷ Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, hi ta kuma ndzayo leyi humaka eka vamakwerhu, eBibeleni ni le ka mikandziyiso leyi humesiwaka hi nhlangano. Loko sweswo swi endleka, tsundzuka leswi hi buleke hi swona. Tshama u ri karhi u titsongahata. Anakanyisisa hi ndzayo leyi u nyikiwaka yona, ku nga ri ndlela leyi u nyikiwaka hayona. Nakambe tirhisa ndzayo leyi u nyikiwaka yona. A hi velekiwanga na vutlhari. Kambe loko hi ‘yingisa xitsundzuxo hi tlhela hi amukela ndzayo,’ Rito ra Xikwembu ri hi tshembisa leswaku hi “ta tlhariha.”—Swiv. 19:20.