1. Momo lie tu tambuila elungulo kuenda momo lie vosi yetu tu li sukilila?

VOSI yetu, olonjanja vimue tu sukila elungulo. Pamue etu muẽle tu sukila oku pinga komunu umue tua sumbila oco a tu ĩhe elungulo limue. Ale manji umue wa tu kapako pamue o tu sapuila okuti tu kasi oku “linga ekandu limue,” okuti noke tu ka livela. (Va Gal. 6:1) Ale, tu tambula elungulo komunu umue noke yoku linga ekandu. Onjila yosi yi kuamiwa yoku tambula elungulo, tu sukila oku yi kapako. Oku ci linga, ci pondola oku popela omuenyo wetu!—Olosap. 6:23.

2. Ndomo ca tangiwa Kolosapo 12:15, momo lie tu sukilila oku yeva elungulo?

² Osapi yocipama cetu yi tu vetiya oku “yevelela olondaka via vakualondunge.” (Olosap. 22:17) Ka kuli omunu wa kũlĩha ovina viosi; lomue wa velapo ukuavo kukũlĩhĩso, ale kuloño. (Tanga Olosapo 12:15.) Eci tu yevelela elungulo limue, tu lekisa okuti tuambombe. Eci ci lekisa okuti ka tu tẽla ovina viosi; tua limbuka okuti tu sukila ekuatiso oco tu tẽlise ovimãho vietu. Ukualondunge Soma Salomone wa soneha hati: “Lolondunguli vialua pa kala onima yiwa.”—Olosap. 15:22.

3. Volonjila vipi pamue tu tambula elungulo?

³ Pamue, ku tambuiwa elungulo limue li vanguiwa pole, likuavo sio. Nye ci lomboloka elungulo lina okuti ka li vanguiwa? Pamue tu tanga cimue Vembimbiliya, ale valivulu etu okuti ci tu vetiya oku linga apongoloko kovisimĩlo kuenda kovilinga vietu. (Va Hev. 4:12) Eli elungulu limue ka li vanguiwa. Nye ci lombuloka elungulo lina li vanguiwa? Pamue ukulu umue wekongelo, ale manji umue wa loñoloha kespiritu, oku ĩha elungulo konepa o sukila oku linga epongoloko. Eli elungulo limue li vanguiwa. Nda omunu umue o tu sole o tu ĩha  elungulo limue lia kunamẽla Vembimbiliya, tu sukila oku lekisa olopandu poku yevelela eci a kasi loku popia kuenda oku kapako elungulo liaco.

4. Ndomo ca tangiwa kelivulu Liukundi 7:9, nye tu sukila oku yuvula eci tu tambula elungulo?

⁴ Ocili okuti, pamue ci tĩla calua kokuetu oku yevelela loku kapako elungulo limue li vanguiwa. Pamue ci tu kokela oku tema. Momo lie? Ndaño tua kũlĩha okuti ka tua lipuile, ci tĩla oku tava elungulu eci umue a tu sapuila catiamẽla kocina cimue cĩvi tua linga. (Tanga Ukundi 7:9.) Pamue etu muẽle tu lisandela esunga. Kuenje tu lipula esunga lieci tu tambuila elungulo, ale tu tema omo lionjila elungulo liaco li kasi oku eciwa. Citava okuti tua kũlĩhavo akulueya omunu o kasi oku tu ĩha elungulo, kuenje tu li pula ndoco: ‘Momo lie eye a nyĩhilavo elungulo? Eye o lueyavo!’ Nda ka tua solele elungulo liaco, pamue ka tu li kapiko, ale tu sanda omunu ukuavo okuti o tu sapuila elungulo tu yongola oku yevelela.

5. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

⁵ Vocipama cilo, tu konomuisa ovolandu Ovisonehua atiamẽla komanu vana ka va tavele kelungulo kuenda ku vana va tava. Tu ka konomuisavo eci ci pondola oku tu kuatisa oku tava kelungulo kuenda onima tu kuata.

6. Nye tu lilongisila kocituwa Soma Rehovama a lekisa poku tambula elungulo?

⁶ Konomuisa ulandu wa Rehovama. Eci a linga soma yo ko Isareli, omanu veyale kokuaye oku linga epingilo limue. Ovo vo pinga oco a leluise upange isiaye Salomone a kundikile kokuavo. Lumbombe walua, Rehovama wa pinga ekuatiso kakulu vo ko Isareli ndomo a ponduile oku tambulula omanu. Akulu va sapuila soma okuti, nda eye wa linga eci omanu vo pinga, ovo va ponduile oku u vumba otembo yosi. (1 Olos. 12:3-7) Pole, eye ka solele elungulo atambula kuenje wa kũlĩhĩsa amalẽhe vana va kulila kumosi. Alume vaco va kuatele eci ci pitahãla 40 kanyamo, kuenje citava okuti va kuatele ovisimĩlo vimuamue. (2 Asa. 12:13) Noke ovo va eca elungulo limue ka lia sungulukile ku Rehovama. Ovo vo sapuila oco a vokiyeko vali kocilemo omanu va kuatele ale. (1 Olos. 12:8-11) Rehovama wa tambuile olonumbi vivali via litepa, pole, eye wa sukilile oku likutilila ku Yehova loku pinga Kokuaye onumbi a sukilile oku kuama. Eye wa nõlapo oku kuama elungulu lia eciwa lakamba vakuotunga waye. Rehovama weya oku kuata ovitangi vialua kumue lomanu va Isareli. Etu, pamue elungulo tu tambula halioko tua yonguile oku yeva. Pole, nda olio lia kunamẽla Kondaka ya Suku, tu sukila oku li kapako.

7. Ulandu wa Soma Usiya u tu longisa nye?

⁷Soma Usiya ka tavele elungulo. Eye wa linga upange umue vonembele ya Yehova okuti, ovitunda ovio lika via kuatele omoko yoku u linga kuenje eye wa seteka oku timĩha insensu. Ovitunda via Yehova vio sapuila hati: “Ka ca sungulukile kokuove a Usiya oku timĩhila Yehova insensu! Ovitunda ovio lika vi sesamẽla oku timĩha insensu.” Ocituwa cipi Usiya a lekisa? Nda eye wa tavele lumbombe elungulo loku tunda lonjanga vonembele, citava okuti Yehova nda wo wecela. Pole, “Usiya . . . wa fungula.” Momo lie ka tavelele elungulo liaco? Eye wa simĩle okuti, omo o soma wa ponduile oku linga eci a yonguile. Eci ca sumuisa Yehova. Omo lieci Usiya a linga okuti ka kuatele omoko yaco, weya oku kuatiwa lovilundu kuenda wamamako “lovilundu toke keteke liolofa viaye.” (2 Asa. 26:16-21) Ulandu wa Usiya u tu longisa okuti, ndaño tu  kuete ocikele cimue, ale sio, nda ka tua tavele kelungulo lia kunamela Kembimbiliya, ka tu taviwa la Yehova.

8. Yovi wa tendele ndati elungulo?

⁸ Ca litepa lovolandu alungulo a tukuiwa ale, Embimbiliya li tukulavo ovolandu awa a vana va sumũlũisiwa omo lioku tava kelungulo. Kũlĩhĩsa ulandu wa Yovi. Ndaño okuti wa sumbilile Suku, eye ka lipuile. Eci a pita lovitangi vialua, eye wa kuatele ovisimĩlo vimue ka via sungulukile. Kuenje wa tambula elungulo lia tunda ku Elihu kuenda ku Yehova. Ocituwa cipi Yovi a lekisa? Eye lumbombe walua, wa tava elungulo. Eye hati: “Nda vangula, pole, sia kuatele elomboloko. . . Ndi litiukamo kueci nda popia, eli olio esunga lieci ndi tumãlela voneketela kuenda vatiko.” Yehova wa sumũlũisa Yovi omo lioku lekisa umbombe.—Yovi 42:3-6, 12-17.

9. Mose wa sia ndati ongangu yiwa eci a tambula elungulo?

⁹Mose ongangu yiwa yomunu wa tava elungulo noke lioku lueya. Onjanja yimue eye wa temele kuenje ka ecele esivayo ku Yehova. Omo liaco, eye ka iñilile Vofeka Yohuminyo. (Ate. 20:1-13) Eci Mose a pinga oco Yehova o wecele, eye wo sapuila hati: “Ci tẽla yapa! Lalimue eteke ku ka vangule vali lame ondaka eyi.” (Esin. 3:23-27) Mose ka temele. Pole, wa tava onjila Yehova a nõla kuenje Yehova wamamako oku talavaya la Mose oco a songuile va Isareli. (Esin. 4:1) Cikale Yovi kuenda Mose, ovo ongangu yiwa kokuetu catiamẽla koku tava elungulo. Yovi wa pongolola ovisimĩlo viaye kuenda ka lisandelele esunga. Mose wa lekisa okuti wa tavele kelungulo lia Yehova, poku kolela kokuaye ndaño wa pumba ocikele a solele calua.

10. (a) Elivulu Liolosapo 4:10-13, li tu longisa ndati catiamẽla kasumũlũho oku tava alungulo? (b) Ocituwa cipi vamue va lekisa eci va lunguiwa?

¹⁰ Tu kuatisiwa nda tua setukula ongangu ya lekisiwa lalume vakuekolelo okuti Yovi kuenda Mose. (Tanga Olosapo 4:10-13.) Vamanji valua va siata oku setukula ongangu yaco. Kũlĩhĩsa eci ca popia manji umue o kasi ko Congo o tukuiwa Emmanuel, catiamẽla kelungulo limue a tambula, eye hati: “Vamanji vamue va loñoloha kespiritu vekongelo ndi kasi, va ndi sapuila okuti ñasi kohele yoku nyõla ukamba ndi kuetele Yehova kuenje ovo va ñuatisa. Nda tava kelungulo ovo va nyĩha kuenje eci ca ñuatisa oku yuvula oku kuata ovitangi vialua.” * Manji umue ukundi wotembo yosi o tukuiwa Megan wa popia eci catiamẽla kelungulo hati: “Elungulo eli, halioko nda yonguile oku yevelela, pole, olio nda sukilile.” Manji umue wo ko Croasia o tukuiwa Marko wa popia hati: “Nda pumbile ocikele cimue, cilo eci ndi sokolola kelungulo nda tambuile, lia ñuatisa oku tumbulula ekalo liange kespiritu.”

11. Manji Karl Klein, nye a popia catiamele koku tambula elungulo?

¹¹ Ongangu yikuavo, yomunu umue wa kuatisiwa omo lioku tava kelungulo, Manji Karl Klein wa tiamẽlele kocimunga Cosungu Yolombangi Via Yehova. Vulandu womuenyo waye, Manji Karl Klein o lombololola okuti olonjanja vimue wa enda oku tambula elungulo ku Manji Joseph F. Rutherford, una va likuatelele ukamba wa pama, okuti elungulo liaco lia enda oku u sumuisa. Manji Karl Klein o lombolola hati, kefetikilo ka solele elungulo liaco. Eye hati: “Eteke limue eci [Manji Rutherford] a ndi mola, lesanju lialua wa ndi sapuila hati, ‘Kalungi a Karl!’ Pole,  omo okuti nda sumuile calua sio tambuluile ciwa. Manji Rutherford wo sapuila hati ‘A Karl, lunguka! Eliapu li kasi oku ku seteka!’ Losõi nda tambullula siti, sia sumuile a Manji Rutherford.’ Eye wa limbukile okuti nda sumuile kuenje wa popia hati, ‘Oco ciwa. Pole, lunguka. Eliapu li kasi konyima yove.’ Eye wa kuatele esunga! Nda tu amamako oku kuatela ocikumbiti manji umue, ca piãla enene nda wa popia cimue okuti o kuete esunga lioku ci linga, tu ecelela oku yonjiwa Leliapu.” * (Va Efe. 4:25-27) Manji Klein wa tava kelungulo lia Manji Rutherford kuenje ukamba wavo wa pamisiwa.

12. Umbombe u tu kuatisa ndati oku tava kelungulo? (Olosamo 141:5)

¹² Nye ci tu kuatisa oku tava kelungulo? Tu sukila oku lekisa umbombe, loku ivaluka okuti ka tua lipuile kuenda olonjanja vimue tu lueya. Ndomo ca lomboluiwa kefetikilo, Yovi wa kuatele ovisimĩlo ka via sungulukile. Pole, noke eye wa pongolola ovisimĩlo viaye kuenje Yehova wo sumũlũisa omo lielinga liaco. Momo lie? Momo Yovi wa lekisa umbombe. Eye wa lekisa umbombe waco poku tava elungulo Elihu o wĩha, kuenje ka simĩle okuti eye wa kala calua umalẽhe. (Yovi 32:6, 7) Umbombe u tu kuatisavo oku kapako elungulo ndaño ceci tu sima okuti ka tu sukila elungulo liaco, ale ceci lieciwa la umue okuti umalẽhe. Ukulu umue wekongelo kofeka yo Kanada wa popia hati: “Ka tu pondola oku pama konepa yespiritu nda lomue o tu ĩha elungulo.” Helie pokati ketu ka yongola oku amamako oku lekisa epako liespiritu loku tẽlisa upange woku kunda?—Tanga Olosamo 141:5.

13. Tu tenda ndati elungulo tu tambula?

¹³Tenda elungulo ndolondaka viocisola vi tunda ku Suku. Yehova o yongola eci ciwa kokuetu. (Olosap. 4:20-22) Eci eye a tu lungula pocakati Condaka yaye, calivulu etu, ale pocakati ca manji umue wa pama kespiritu, o lekisa ocisola caye kokuetu. Ukanda ku Va Heveru 12:9, 10, ku popia hati, eye “o ci lingila oku tu kuatisa.”

14. Pi tu sukila oku tiamisila utima eci va tu lungula?

¹⁴Luluvalela kelungulo li kasi oku eciwa, ku ka luluvalele konjila ndomo li kasi oku eciwa. Pamue tu liyeva okuti elungulo tua tambula, ka lia eciwile lonjila yimue ya sunguluka. Pole, omunu wosi o yongola oku eca elungulo, o sukila oku ci linga lonjila yimue yecelela okuti omunu o litambula o sanjuka. * (Va Gal. 6:1) Kuenje, nda etu tu kasi oku tambula elungulo, tu sukila oku tiamisila utima kelungulo liaco, ndaño tu liyeva okuti ka li kasi oku eciwa lonjila yimue tua yonguile. Tu sukila oku lipula ndoco: ‘Ndaño okuti elungulo ka li  kasi oku eciwa lonjila yimue nda yonguile, anga hẽ kuli cimue ndi sukila oku kapako? Anga hẽ ndi sukila oku yuvula oku luluvalela kakulueya omunu o kasi oku nyĩha elungulo loku kapako eci a kasi oku popia?’ Eci ci lekisa olondunge konepa yetu nda tua kapako elungulo va tu ĩha kuenda tu kuatisiwa.—Olosap. 15:31.

15. Momo lie tu sukilila oku pinga elungulo?

¹⁵ Embimbiliya li tu vetiya oku pinga elungulo. Kolosapo 13:10, ku popia hati: “Olondunge vi kasi lava va sanda elungulo.” Olondaka evi viocili! Vana va pinga elungulo okuti ka va kevelela umue oku enda kokuavo, olonjanja vialua va lekisa oku kula kuavo konepa yespiritu, okuti vana ka va sandi alungulo ci sule. Omo liaco, ku ka kuate ohele yoku pinga elungulo.

16. Kapuluvi api tu sukila oku pinga elungulo?

¹⁶ Kapuluvi api tu sukila oku pinga elungulo ku manji umue? Kũlĩhĩsa kolonepa vimue. (1) Manji umue ukãi o pinga kukundi umue wa loñoloha oco va kundile kumosi kuenje noke manji yaco o pinga elungulo limue ndomo eye a pondola oku mioñoloha konjila yoku longisa. (2)  Manji umue ufeko o yongola oku landa ocikasão cimue kuenje eye o pinga ocisimĩlo cimue ku manji umue ukãi wa pama kespiritu catiamẽla kuwalo waco. (3) Manji umue wa nõliwa oco a linge ohundo yaye yatete yowiñi. Eye o pinga ku manji wa loñoloha koku linga olohundo, oco a yevelele lutate ohundo yaye loku eca kokuaye elungulo limue kolonepa a sukila oku mioñoloha. Ndaño okuti manji umue wa siata ale, oku linga olohundo vokuenda kuanyamo alua, ciwavo oku pinga elungulo ku manji umue wa loñoloha kuenda oku kapako alungulo aco.

17. Tu kuatisiwa ndati lalungulo?

¹⁷ Citava okuti kolosemana ale kolosãi vi keya, vosi yetu tu ka tambula elungulo limue li vanguiwa, elungulo likuavo sio. Nda ca pita love, ivaluka atosi tua konomuisa ale. Amamako oku lekisa umbombe. Tiamisila utima kelungulo li kasi oku eciwa, ku ka tiamisile konjila ndomo li kasi oku eciwa. Kuenje kapako elungulo liaco. Lomue pokati ketu wa citiwa lolondunge. Pole, eci o ‘yevelela kelungulo kuenda oku tava kepindiso,’ Ondaka ya Suku yi likuminya okuti, ‘o kuata olondunge.’—Olosap. 19:20.