ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 8
Bushe Ifyo Mufunda Aba Bwananyina ‘Filalenga Umutima Ukusekelela’?
“Filya amafuta ne fyanunkila filenga umutima ukusekelela, e fyawama no kufunda kwa kwa cibusa ukwa kufuma pa nshi ya mutima.”—AMAPI. 27:9.
ULWIMBO 102 ‘Muleafwa Abanaka’
IFYO TWALASAMBILILA *
1-2. Finshi ifyo uwa bwananyina umo asambilile pa fyo alingile ukucita ilyo alefunda abantu?
IMYAKA iingi iyapita, baeluda babili balitandalile nkashi uushalesangwa mu kulongana. Eluda umo alibelengele nkashi amalembo ayengi ayalanda umulandu tufwile ukusangilwa mu kulongana. Ilyo bapwile ukulanshanya, uyu eluda amwene kwati ifyo balandile fyalikoseleshe ulya nkashi. Lelo ilyo bashilaya, nkashi abebele ukuti, “Bamunyinane tamwishibe nangu panono amafya nkwete.” Aba baeluda batendeke fye ukubelengela nkashi amalembo ukwabula ukuti bamwipushe amafya akwete. Ici calengele ukuti ifyo bamwebele fimukoselesha.
2 Ulya eluda wabelengeele nkashi amalembo nga aibukisha ifyacitike alanda ukuti: “Pa kubala, namwene kwati ulya nkashi tali na mucinshi. Nomba ilyo natontonkenyepo naishileiluka ukuti nabikile sana amano ku kumubelengela amalembo mu nshita ya kutontonkanya pa mafya akwete. Nalingile intanshi ukwishiba amafya akwete e lyo ne fyo ningamwafwa.” Ulya eluda alisambilileko ku fyacitike. Pali ino nshita ni kacema musuma kabili alalangulukilako aba bwananyina.
3. Ni bani mu cilonganino abengafunda aba bwananyina?
3 Apo baeluda ni bakacema, e bakwata umulimo wa kufunda aba bwananyina. Na lyo line, kulaba inshita ilyo uwa bwananyina mu cilonganino engafunda uwa bwananyina umbi. Ku ca kumwenako, munyina nelyo nkashi kuti afunda cibusa wakwe ukubomfya amalembo. (Amalu. 141:5; Amapi. 25:12) Kabili bankashi abakalamba kuti ‘basambilisha abakashana’ ifintu fimo pamo nge fyalembwa pali Tito 2:3-5. E lyo na kabili abafyashi bafwile ukufunda abana babo. E ico, nangu ca kuti cino cipande cilelanda sana pa fyo baeluda bengacita pa kuti baleafwa aba mu cilonganino, bonse fye kuti twasambililako ifyo twingalafunda bwino aba bwananyina mu cilonganino pa kuti ifyo tulebafunda filebakoselesha, balecita ifyo balesambilila no kuti filelenga “umutima [wabo] ukusekelela.”—Amapi. 27:9.
4. Finshi twalasambilila muli cino cipande?
4 Muli cino cipande, twalalanda pa mepusho 4 ayo tufwile ukutontonkanyapo ilyo tatulafunda uwa bwananyina. (1) Mulandu nshi tufwile ukufundila uwa bwananyina? (2) Bushe nacilinga ukumufunda? (3) Ni bani bengamufunda bwino? (4) Finshi mwingacita pa kuti mufunde bwino uwa bwananyina?
MULANDU NSHI TUFWILE UKUFUNDILA UWA BWANANYINA?
5. Bushe eluda kuti afunda shani uwa bwananyina nga ali no kutemwa? (1 Abena Korinti 13:4, 7)
5 Baeluda balitemwa aba bwananyina. Inshita shimo balalanga ifyo babatemwa ilyo balefunda uwa bwananyina uulecita ifingamuletelela. (Gal. 6:1) Na lyo line ilyo eluda talafunda uwa bwananyina, calicindama sana ukutontonkanya pa fyo umutumwa Paulo alandile pa kutemwa. Atile: “Mu kutemwa mwaba ukushishimisha ne cikuuku. . . . Ukutemwa kulasuulako ku fya bubifi fyonse, kusumina fyonse, kusuubila fyonse, kushipikisha fyonse.” (Belengeni 1 Abena Korinti 13:4, 7.) Ukutontonkanya pali ifi fikomo kuti kwalenga eluda afunda uwa bwananyina mu nshila iisuma. Nga ca kuti uo balefunda amona ukuti eluda namubikako amano, kuti aumfwa ifyo balemufunda.—Rom. 12:10.
6. Finshi Paulo acitile ifyo baeluda bengasambililako?
6 Umutumwa Paulo ali ni eluda musuma. Ku ca kumwenako, alifundile aba bwananyina mu Tesalonika ilyo balekabila ukubafunda. Na lyo line mu makalata abalembeele, Paulo abalilepo ukubatasha pa mulimo balebomba, ifyo balebombesha pa mulandu wa kutemwa e lyo ne fyo baleshipikisha. Na kabili alitontonkenye pa fyo imikalile yabo yali, ukuti alishibe amafya ayo balekwata e lyo ne fyo baleshipikisha ilyo balebacusha. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) Aebele abena Tesalonika ukuti Abena Kristu banabo bali no kulasambilila ku fyo balecita. (1 Tes. 1:8, 9) Ala balitemenwe icine cine filya Paulo abatashishe! Ukwabula no kutwishika, Paulo alitemenwe sana aba bwananyina. E mulandu wine afundiile bwino abena Tesalonika mu makalata yabili ayo abalembeele.—1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12.
7. Cinshi cingalenga bamo bakaana ukukutika ilyo babafunda?
7 Finshi fingacitika nga ca kuti tatuli no kutemwa ilyo tulefunda uwa bwananyina? Eluda uwabomba pa myaka iingi atile: “Icilenga abantu bamo ukukanakutika ilyo babafunda, te pa mulandu wa kuti ifyo babafundile tafili bwino lelo ni co uulebafunda tali no kutemwa ilyo alebafunda.” Cinshi twingasambilila ku fyo uyu eluda alandile? Abantu balakutika ilyo babafunda nga bamona ukuti uulebafunda nabatemwa kabili talebafunda ninshi nafulwa.
BUSHE NACILINGA UKUMUFUNDA?
8. Fipusho nshi eluda alingile ukutontonkanyapo ilyo aletontonkanya pa kufunda uwa bwananyina?
8 Baeluda bafwile ukutekanya ilyo bashilafunda uwa bwananyina. Balingile ukutontonkanya pali ifi fipusho: ‘Bushe ifyo alecita nafikula sana ica kuti ningile fye ukumufunda? Bushe ninshininkisha ukuti ifyo alecita nafibipa? Bushe Baibolo yalilesha ifyo alecita nelyo ni co fye ifyo alecita te fyo ine ningapingulapo ukucita?’ Baeluda tabalingile ukuba ‘aba bwangukanwa.’ (Amapi. 29:20) Nga ca kuti eluda teshibe nampo nga alingile ukufunda uwa bwananyina nelyo iyo, kuti aipushako eluda umbi nga ca kuti ifyo uwa bwananyina alecita nafipusana ne fyo Baibolo ilanda kabili balingile ukumufunda.—2 Tim. 3:16, 17.
9. Finshi tusambilila ku fyo Paulo alandile pa fyo tufwile ukufunda uwa bwananyina pa mifwalile no kuiyemfya? (1 Timote 2:9, 10)
9 Natulande pa ca kumwenako. Tutile eluda nasakamikwa pa mifwalile ya wa bwananyina nelyo ifyo aiyemfya. Nalimo eluda kuti atontonkanya ukuti, ‘Bushe kwaliba ifyo Amalembo yalanda ifyalalenga ukuti nande nankwe?’ Apo eluda talefwaya ukucita ifyo aletontonkanya fye, nalimo kuti aipushako eluda umbi nelyo kasabankanya umukalamba mu fya kwa Lesa pa kuti na o alandepo ifyo aletontonkanya. Lyena nalimo kuti bapituluka mu fyo Paulo afundile Abena Kristu pa fyo balingile ukufwala nelyo ifyo bafwile ukuiyemfya. (Belengeni 1 Timote 2:9, 10.) Paulo alilandile pa mashinte ayalelanda ukuti Umwina Kristu afwile ukufwala bwino, ukufwala ifya kufwala ifyalinga kabili ifya mucinshi. Lelo Paulo tabikileko ifunde lya fya kufwala ifyo umuntu alingile ukufwala e lyo ne fyo ashilingile ukufwala. Paulo alishibe ukuti Abena Kristu balikwata insambu sha kuisalila ifyo bengafwala cikulu fye nafilingana ne fyo Baibolo ilanda. Kanshi ilyo baeluda baletontonkanya nampo nga balingile ukufunda umuntu nelyo iyo, balingile ukwishiba nga ca kuti ifyo umuntu afwala fya mucinshi kabili tafipulile mu fyo Baibolo ilanda.
10. Cinshi cingatwafwa ukucindika ifyo bambi bapingulapo ukucita?
10 Tufwile ukwibukisha ukuti Abena Kristu babili abakalamba mu fya kwa Lesa kuti bapingulapo ukucita ifintu ifyapusana lelo ifili fye bwino. Tatufwile ukupatikisha aba bwananyina ukucita ifintu ifyo tuletontonkanya ukuti e fili bwino.—Rom. 14:10.
NI BANI BENGAMUFUNDA BWINO?
11-12. Nga ca kuti eluda amona ukuti afwile ukufunda uwa bwananyina, mepusho nshi alingile ukutontonkanyapo, kabili mulandu nshi?
11 Nga ca kuti natushininkisha ukuti tulingile ukufunda umuntu, icipusho cimbi twingatontonkanyapo ca kuti, ni bani bengamufunda bwino? Ilyo eluda ashilafunda nkashi uwaupwa nelyo umwana umunono, alingile ukulanda no mutwe wa lupwa pantu nalimo e wingafwaya ukufunda umwina mwakwe nelyo umwana. * Nelyo umutwe wa lupwa kuti atila alefwaya ukubapo ilyo eluda akalafunda umwina mwakwe nelyo umwana wakwe umunono. Kabili nga fintu tusambilile mu paragrafu 3, inshita shimo kuti cawama nkashi umukalamba e wafunda nkashi uwacaice.
12 Eluda alingile ukutontonkanya na pali ici cipusho, ‘Bushe nine ningamufunda bwino nelyo kuti camwangukila ukumfwa nga ca kuti umuntu umbi e wamufunda? Ku ca kumwenako, uwa bwananyina uutontonkanya ukuti tacindama kuti akutika nga ca kuti eluda uulemufunda na o inshita imo aletontonkanya ukuti tacindama. Nalimo eluda uwakwetepo ubu bwafya kuti amufunda cikuuku cikuuku kabili kuti amweba ifyebo ifingamufika pa mutima. Na lyo line, mulimo wa baeluda bonse ukulakoselesha no kulafunda aba bwananyina ukulingana na Malembo. Kanshi calicindama ukuti baeluda balefunda uwa bwananyina uulekabila ukumufunda, nangu tabakwetepo ubwafya ubo akwete.
FINSHI MWINGACITA PA KUTI MUFUNDE BWINO UWA BWANANYINA?
Mulandu nshi baeluda balingile ukubela ‘abayanguka ukumfwa’? (Moneni paragrafu 13 na 14)
13-14. Mulandu nshi cacindamina kuli baeluda ukukutika ilyo balefunda uwa bwananyina?
13 Mulekutika. Kuti cawama eluda ukutontonkanya pa fipusho ifi ilyo alepekanya ukufunda uwa bwananyina. ‘Bushe ninjishiba icilengele ukuti alecita ifi? Finshi ifilemucitikila mu bumi bwakwe? Bushe kuli amafya ayo akwete ayo nshishibe? Finshi alekabila sana ukumucitila pali ino nshita?’
14 Abafunda abantu kuti babomfya ishinte lye funde ilyaba pali Yakobo 1:19, apatila: “Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa.” Eluda nalimo kuti atontonkanya ukuti naishiba ifishinka fyonse, nomba nalimo te fishinka fyonse ifyo engeshiba. Pa Amapinda 18:13 palanda ukuti: “Uwasuka ilyo talati omfwikishe umulandu, buwelewele kuli ena kabili ni nsoni.” Calicindama sana ukuleka umuntu uo tulefwaya ukufunda alondolola ifilecitika. Ici cilolele mu kuti eluda alingile ukulakutika ilyo talalanda. Eluda twacilandapo pa ntendekelo ya cino cipande asambilile ukuti calicindama ukukutika ilyo ushilalanda. Ailwike ukuti mu cifulo ca kutendeka ukubelengela nkashi Amalembo, alingile ukumwipusha ifipusho pamo nga: “Mafya nshi mukwete?” “Bushe kuti namwafwa shani?” Nga ca kuti baeluda baleishiba ifishinka fyonse, kuti baafwa bwino e lyo no kukoselesha aba bwananyina.
15. Bushe baeluda kuti babomfya shani ishinte lye funde ilyaba pa Amapinda 27:23?
15 Muleishiba bwino impaanga. Pa kuti tufunde bwino umuntu, tatufwile ukupeleela fye pa kumubelengela amalembo nelyo ukumweba fimo ifyo alingile ukucita. Bamunyinefwe na bankashi balafwaya ukwishiba ukuti natubabikako amano, natwishiba amafya bakwete kabili tulefwaya ukubafwa. (Belengeni Amapinda 27:23.) Baeluda bafwile ukulaesha na maka ukuba ifibusa na ba bwananyina mu cilonganino.
Cinshi cingalenga ca-angukila baeluda ukufunda uwa bwananyina? (Moneni paragrafu 16)
16. Cinshi cingalenga baeluda ukulafunda bwino aba bwananyina?
16 Baeluda tabalingile ukulenga aba bwananyina balamona ukuti balanda fye nabo ilyo balefwaya ukubafunda. Lelo balingile ukulalanda lyonse na ba bwananyina no kubalanga ukuti balibabikako amano ilyo bali na mafya. Eluda umo uwabomba myaka iingi atile: “Baeluda nga balelanda na ba bwananyina lyonse, bakaba ifibusa. Kabili ilyo bakalafwaya ukufunda aba bwananyina, tacakabakosele.” Kabili na bo bakalafunda cikabangukila ukumfwa.
Mulandu nshi eluda alingile ukubela uwatekanya no kuba ne cikuuku ilyo alefunda uwa bwananyina? (Moneni paragrafu 17)
17. Ni lilali maka maka eluda alingile ukutekanya e lyo no kuba ne cikuuku?
17 Muletekanya kabili muleba ne cikuuku. Baeluda balingile ukuba abatekanya no kuba ne cikuuku nga ca kuti pa kubala uo balefunda akaana ukukutika. Eluda talingile ukufulwa nga ca kuti uo acilafunda akaana ukukutika nelyo ukucita ifyo bacilamufunda. Baibolo ilanda pali Yesu ukuti: “Takafune itete ilyafwantwa, kabili takashimye iciku icilefuuka icushi.” (Mat. 12:20) Kanshi ilyo eluda ali eka kuti alepepa kuli Yehova, ukulomba ukuti afwe uo bacifunda pa kuti eshibe umulandu bacimufundila e lyo no kucita ifyo bacimufunda. Uwa bwananyina uo bacifunda alingile ukutontonkanya pa fyo bacimufundilapo. Nga ca kuti eluda natekanya kabili ali ne cikuuku ilyo alefunda uwa bwananyina, uo balefunda akakutika. Kabili ifyo eluda alefunda uwa bwananyina fifwile ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa.
18. (a) Cinshi tufwile ukulaibukisha ilyo tulefunda aba bwananyina? (b) Nga fintu tulemona pa cikope e lyo ne fyebo fili mu kabokoshi, finshi abafyashi balelanshanyapo?
18 Mulesambililako nga mwalufyanya ilyo mulefunda uwa bwananyina. Apo tatwapwililika, te kuti tucite fyonse ifyo twasambilila muli cino cipande. (Yako. 3:2) Tuli no kulufyanya ilyo tulefunda aba bwananyina. Na lyo line nga twalufyanya tulingile ukusambililako. Aba bwananyina nga bamona ukuti twalibatemwa, cakulabangukila ukutweleela nga ca kuti twalanda fimo nelyo twacita fimo ifyabakalifya.—Moneni na kabokoshi akaleti “ Ifyebo ku Bafyashi.”
FINSHI TWASAMBILILA?
19. Bushe kuti twalenga shani umutima wa bamunyinefwe na bankashi ukusekelela?
19 Nga fintu twasambilila, calyafya ukufunda umuntu. Tatwapwililika, kabili na bo tufunda tabapwililika. Muleibukisha ifyo twasambilila muli cino cipande. Ilyo mushilafunda umuntu muletontonkanya pa co mulemufundila. Kabili muleshininkisha ukuti nacilinga ukumufunda kabili ni mwe mwingamufunda bwino. Ilyo mushilafunda umuntu, intanshi mulemwipusha kabili mulekutikisha pa kuti mwishibe amafya akwete. Mule-esha ukumona ifintu nge fyo alefimona. Muleba ne cikuuku kabili muleba ifibusa na ba bwananyina. Muleibukisha ukuti tamufwile fye ukufunda bwino umuntu lelo mufwile no kulenga “umutima [wakwe] ukusekelela.”—Amapi. 27:9.
ULWIMBO 103 Bakacema Baba fya Bupe ku Bantu
^ para. 5 Te lyonse canguka ukufunda aba bwananyina. Nomba limo tufwile fye ukubafunda. Kuti twacita shani pa kuti tubafunde bwino? Cino cipande calalanda sana pa fyo baeluda bengacita pa kuti balefunda aba bwananyina mu nshila iingalenga bakutika ifyo babafunda.
^ para. 11 Moneni icipande citila “Ukwishiba Bwino Amaka ya Kutungulula ayo Baeluda Bakwata mu Cilonganino” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa February 2021.
