Skip to content

Skip to table of contents

IKPƐYI ƐLĀ Ō KLƆCƐ ƆMƐ 8

Ɔwɛ Nɛ A Gē Tu Ukɔ́ Amāŋ Pi Ɔcɛ Ahɔ̄ A Gē ‘Yá Ka Ɔtū Kóō He Ɔ’?

Ɔwɛ Nɛ A Gē Tu Ukɔ́ Amāŋ Pi Ɔcɛ Ahɔ̄ A Gē ‘Yá Ka Ɔtū Kóō He Ɔ’?

‘Ɔtulalī mla anɔ̄ okpóocu gē yá ka ɔtū kóō he ɔcɛ [ɛgɔɔma nɛ oklobiya amāŋ ɔcɛnya ku ɔcɛ gē cɛ lɛ ɔtu he ɔ duu a, oŋma lɛ ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi nōo ŋma ɔtu a.]’—AÍIT. 27:9.

IJÉ ƆMƐ 102 ‘Ta Ācɛ Nōó Lɔfu Iyē Ŋ Ma Abɔ’

ƆDĀ NƐ ALƆ GÁĀ NWU A *

1-2. Ɔdi nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nwu lɛyikwu ō tu ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ a?

 IHAYI alɛwa nōo gáā yɛ a, anyakwɔcɛ ku ujɔ ɛpa gā ɔlɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōó humayi wa ōjila ku ujɔ ŋ ma, o ya ɛɛ kéē jila ɔ má. Éyi ŋma ipu anyakwɔcɛ ku ujɔ ɛpa nyā, lɛ aɛga ku Ubáyíbu ōhī lɛyikwu ō wa ōjila ku ujɔ mafu lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya nyā. Ó gbɛla kóō nyɔ ku uwa nyā géē ta ɔyinɛ a ɔtu kwu ɔtu, amáŋ abɔ anu mɛmla ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔhá ɔɔma yɔ i nyɔ a, ɔyinɛ alɔ nɔnya a da uwa kahinii: “Aa kóō jé ɔdā duuma lɛyikwu unwalu nɛ um yɔ i má a ŋ.” Ayinɛ alɔ nɔnyilɔ nyā nyɔ i tu ɔyinɛ alɔ nɔnya nyā ukɔ́, amáŋ é ceyitikwu kéē jé ɛdɔ unwalu nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya nyā yɔ i má a ŋ. Ohigbu ɛnyā, ɔyinɛ alɔ nɔnya ɔɔma i má ɔ ku ukɔ́ néē tu ɔ a cɛgbá lɛ ɔ ŋ.

2 Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔɔma nōo jé ɛga ku Ubáyíbu ōhī ɔɔma lɛ ɔ a kahinii: “Aflɛyi a, n gbɛla ku ukɔ́ nɛ alɔ kóō tu ɔ a i kóō jɛ ɔ eyī ŋ. Amáŋ igbihaajɛ, ó gáā ta um eyī peee ku ɔdā nɛ um gbɛla lɛyikwu ɔ a, wɛ aɛga ku Ubáyíbu nɛ um cika ō jé lɛ ɔ, ikɔkɔ ō gbɛla aflɛyi lɛyikwu ɔyinɛ a. N gē yɛ i ceyitikwu ku um dɔka lɛyikwu ɔdā nōo yɔ i ya ipu oyeeyi ku nu, mla ɛgɛ nɛ um géē lɔfu ta ɔ abɔ gla.” Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔɔma nwu ɛlā ō cɛgbá nɛhi éyi ŋma ɔdā nōo ya ɔɔma. Icɛ ó wɛ ɔcɛ ō meyinyinyi nɛhi, klla wɛ ɔcogbaala nōo gē je ɛnɛɛnɛ otabɔ lɛ ɔcɛ.

3. Ɔnyɛ mla ɔnyɛ lɔfu tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ipu ujɔ a?

 3 Abɔ anyakwɔcɛ ku ujɔ wɛ acogbaala a, uwa a lɛ uklɔ ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ɔdaŋ ku ɔcɛ ɔɔma cɛgbá nu a. Amáŋ, ó lɛ ekoohi nɛ ācɛ ɔhá ipu ujɔ lɔfu tu ɔcɛ ɔhá ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ gla. Ocabɔ mafu, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ amāŋ ɔyinɛ alɔ nɔnya lɔfu tu oklobiya amāŋ ɔncɛnya nu ukɔ́ ŋma Ubáyíbu. (Aíjē 141:5; Aíit. 25:12) Amāŋ ɔyinɛ alɔ nɔnya nōo kwu ya ɔnywakwɔcɛ ɛ ma, lɔfu “nwū ayípɔ̄nɔ̄nyā” lɛyikwu aɛlā néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu ɔkpá ku Utáyítɔ̄si 2:3-5 a. Alɔ klla kē jé ka ó lɛ aafu ŋ, igbalɛwa adā mɛmla ɛ́nɛ́ cika ō bēē tu ayi uwa ukɔ́ amāŋ pi uwa ahɔ̄. Ó lɛ a, naana nɛ ikpɛyi ɛlā nyā yɔ i kɛla gā ɛgiyi anyakwɔcɛ ku ujɔ piii a, ɛjɛɛji alɔ lɔfu lɛ itene ŋma lɛ ō leyi yɛ ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ géē lɔfu tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ɔwɛ okpaakpa, nōo géē lɛ abɔ kwu ɔ ɔtu klla géē ‘yá ka ɔtū kóō he ɔ.’—Aíita 27:9.

4. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

4 Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu aɔka ɛnɛ nōo tɛɛma kwu ō tu ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi: (1) Ɔdi cika ō ya nɛ alɔ géē dɔka ō nyɔ i tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a? (2) Ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi a kóō cɛgbá dee? (3) Ɔnyɛ cika ō tu ɔcɛ ɔɔma ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a? (4) Ɛgɛnyá nɛ a géē tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ɔwɛ nōó géē ta ɔ abɔ a?

ƆDI CIKA Ō YA NƐ ALƆ GÉĒ DƆKA Ō NYƆ I TU ƆCƐ UKƆ́ AMĀŊ PI Ɔ AHƆ̄ A?

5. Ɔdiya ɛɛ nōó géē tɔɔtɛ lɛ ācɛ fiyɛ kéē miyɛ ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ŋma ɛgiyi ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ, ɔdaŋ ka ó ya ɔ ipu ihɔtu a? (1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 13:4, 7)

5 Anyakwɔcɛ ku ujɔ yihɔtu ayinɛ uwa nɔnyilɔ mla ayinɛ uwa nɔnya. Ekoohi, é gē mafu ihɔtu nyā ŋma lɛ ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, eko duuma néē le má ku ɔwɛ nɛ ɔcɛ yɔ i yɛ a géē cɛ lɛ ɔ kóō nyɔ i ya inyileyi. (Ugal. 6:1) Gbɔbu ɛɛ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kóō nyɔ i kɛla lɛ ɔcɛ ɔɔma, ó géē lɔhi kóō gbɛla lɛyikwu aɔdā ōhī nɛ Upɔlu ka lɛyikwu ihɔtu a. Ó kahinii: “Ɔ́dāŋ ka ɔ̄cɛ he uwɔ ɔtū ayíka a lɔtūlé lɛ ɔ́, a kē í gbonɛnɛ lɛ ɔ́, . . . ihɔtū gē cɛ̄ lɛ alɔ í lɔtūlé mla ɔ̄cɛ, ó gē cɛ̄ lɛ ɔ̄cɛ kóō leyīce odée. Ó klla gē cīibū kú ɔdā dóódu.” (Jé 1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 13:4, 7.) Ɔdaŋ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ gbɛla lɛyikwu aɛga ku Ubáyíbu nyā lɔɔlɔhi, ó géē ta ɔ abɔ o ya ɛɛ kóō má, ka ó géē tu ɔcɛ ɔɔma ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ipu ihɔtu. Ɔdaŋ ku ɔcɛ néē yɔ i tu ɔ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a má ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a lɛ ɛlá wu ɔ, ó géē ya kóō lɔfu miyɛ ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi a fiyɛ.—Uróm 12:10.

6. Ocabɔ olɔhi nyá nɛ Upɔlu le taajɛ a?

6 Ɔyikpo Upɔlu lɛ ocabɔ olɔhi taajɛ abɔ ó wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a. Ocabɔ mafu, ó tu ayinɛ nōo yɔ Utesalonika a ukɔ́ eko néē cɛgbá nu a. Amáŋ gbɔbu ɛɛ kóō ya ɛnyā a, ó ta uwa ahinya ku uklɔ néē yɔ i ya, ɛgɛ néē yɔ i lɔtuce Ɔwɔico, ɛgɛ néē yɔ i ceyitikwu yuklɔ lɔfu lɔfu ohigbu ihɔtu, mɛmla ɛgɛ néē yɔ i lɔtu a. Ó klla gbɛla lɛyikwu oyeeyi ku uwa, klla da uwa ka ó jé ku āhɔ̄ i tɔɔtɛ lɛ uwa ŋ, kē klla hayi kpaakpa yɔ i lɔtu o ya ŋmo. (1 Utes. 1:3; 2 Utes. 1:4) Ó kóō da ayinɛ a kɛɛ wɛ ocabɔ lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔhá. (1 Utes. 1:8, 9) Ayinɛ a gweeye nɛhi, ō miyɛ ahinya ō ta nōo ŋma ɛgiyi Upɔlu nyā! Ó lɛ aafu ŋ, Upɔlu yihɔtu ku ayinɛ nu nɛɛnɛhi. Ɔɔma ya ɛɛ nɛ ó lɔfu tu ukɔ́ nōo tiile lɛ ācɛ Utesalonika, ipu aɔkpá ɛpa nɛ ó ta gē lɛ uwa a.—1 Utes. 4:1, 3-5, 11; 2 Utes. 3:11, 12.

7. Ɔdi lɔfu ya ku ɔcɛ kóō hii miyɛ ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ŋ ma?

7 Ɔdi lɔfu ya ɔdaŋ ku alɔ i tu ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ɔwɛ okpaakpa ŋ ma? Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo jikoko nɛhi a ka kahiniii: “Ācɛ ōhī gē ta ō miyɛ ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi, ó wɛ ku ɔdā duuma bɔbi ipu ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ néē pi uwa a nóó, amáŋ ohigbu kē ya ɔ ɔwɛ ku ihɔtu ŋ.” Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛnyā a? Ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi géē tɔɔtɛ lɛ ɔcɛ ō miyɛ, ɔdaŋ ku alɔ ya ɔ ipu ihɔtu, ó wɛ ipu icɔnu ŋ.

UKƆ́ AMĀŊ AHƆ̄ Ō PI A KÓŌ CƐGBÁ DEE?

8. Ɔka nyá nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō da iyi nu, eko duuma nōó yɔ i miya ɔdaŋ ka ó cika ō nyɔ i pi ɔcɛ ahɔ̄ amāŋ tu ɔ ukɔ́ a?

8 Anyakwɔcɛ ku ujɔ i cika ō nwuleyikwu ō nyɔ gáā tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ŋ. Gbɔbu ɛɛ kóō ya ɛnyā, ó cika ō da iyi nu ɔka kahinii: ‘N kóō cika ō ka ɔdā duuma? N jé kpɔcii ɔdaŋ ku ɔdā nɛ ɔcɛ ɔɔma yɔ i ya a wɛ ɔdobɔbi? Ubáyíbu kóō ka ku ɔdā nōó yɔ i ya a bɔbi nɛɛ? Kɛɛ ku unwalu a wɛ ku ɔdā nōó yɔ i ya a wɛ ɛyɛɛyi gwu ɔdā nɛ um gē yɛ i ya a ta?’ Anyakwɔcɛ ku ujɔ gē bi ijeeyi o ya ɛɛ kéē hii “hágágā [ipu] ɛlā ō ka” ku uwa ŋ. (Aíit. 29:20) Ɔdaŋ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ i jé kpɔcii ɔdaŋ ka ó cika ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ŋ, ó lɔfu da ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔhá ɔka, ɔdaŋ ku anu a gbɛla ku ɔyinɛ a yɔ i ya odee nōó cɛtɔha mla ɛlā nɛ Ubáyíbu ka a ŋ, cɛɛ kóō ka ɔdaŋ ku ɔcɛ ɔɔma cɛgbá ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi.—2 Utím. 3:16, 17.

9. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛgiyi Upɔlu eko duuma nɛ alɔ dɔka ō tu ɔcɛ ukɔ́ lɛyikwu ɛgɛ nōó gē gbo iyi nu klla ya ifa lɛ a? (1 Utímōti 2:9, 10)

9 Leyi yɛ ocabɔ nyā ɛ. Alɔ je ɔ ka ó yɔ i junwalu lɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi ɔtu lɛyikwu ɛdɔ ili nɛ ɔyinɛ éyi ḡe le wiiye mla ɛgɛ nōó gē ya ifa lɛ a. Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a lɔfu da iyi nu ɔka kahinii: ‘Ó lɛ ɔdā duuma nɛ Ubáyíbu ka nōo ya ɛɛ nɛ um cika ō nyɔ i kɛla lɛ ɔ?’ Abɔ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔɔma i gáā dɔka ō kɛla ku abɔyi nu ŋ ma, ó lɔfu da ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ amāŋ ayinɛ alɔ ɔhá ɔka lɛyikwu ɛlā a. Cɛɛ uwa ɛplɛɛpa géē leyi yɛ ukɔ́ ku Upɔlu lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ cika ō gbo iyi nu klla ya ifa lɛ a. (Jé 1 Utímōti 2:9, 10.) Upɔlu tu ukɔ́ alɛwa lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ɔcɛ O Yɛce Ukraist cika ō gbo iyi nu klla ya ifa lɛ, ɔwɛ nōó gáā biya iye ku Ujehofa ŋ. Amáŋ Upɔlu i lɛ íne kwaajɛ lɛyikwu ɔdā nɛ ɔcɛ cika ō wiiye, mla ɔdā nɛ ɔcɛ i cika ō le wiiye ŋ ma ŋ. Ó jé ku ayinɛ a lɔfu lɛ ɔdā duuma nōo he ɔ uwa ɔtu a wiiye gla, ɔdaŋ ka ó cɛtɔha mla ɛlā nɛ Ubáyíbu ka a. Ó lɛ a, eko duuma nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ yɔ i miya ɔdaŋ ka ó cɛgbá kéē nyɔ i tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, é cika ō leyi yɛ ɔ, ɔdaŋ ku ɔdā nɛ ɔcɛ ɔɔma je ō ya a, mafu ka ó wɛ ɔcɛ ō ya ɛlā ɔwɛ okpaakpa mla ɔwɛ ku ijeeyi.

10. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ku alɔ lɛ ojilima ce ōmiya ku ācɛ ɔhá a?

10 Ó cɛgbá nɛhi ku alɔ bla, ka ōmiya nɛ ayinɛ ɛpa lɔfu ya i gáā wɛ ɔdā ekponu igbalɛwa ŋ, amáŋ ɔɔma i mafu ku aku ɔcɛ éyi kpaakpa anu aku ɔcɛ ɔhá a i kpaakpa ŋ ma. Alɔ ka ó hii kwu ayinɛ alɔ ba ɔ, kéē ya ɔdā nɛ alɔ gbɛla ka ó wɛ ɔdā okpaakpa ŋ.—Uróm 14:10.

ƆNYƐ CIKA Ō TU ƆCƐ ƆƆMA UKƆ́ AMĀŊ PI Ɔ AHƆ̄ A?

11-12. Ɔdaŋ ka ó cɛgbá kéē tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, ɔka nyá nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō da iyi nu a, ɔdi kē ya a?

11 Ɔka a babanya géē wɛ kahinii, ɔdaŋ ka ó gáā le teyi peee ka ɔcɛ cɛgbá ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi, ɔnyɛ cika ō ya ɔ a? Gbɔbu ɛɛ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kóō nyɔ i ta ɔnyā ɔcɛ amāŋ ɔyipɛ duuma ka anuɔ dɔka ō tu ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, ó géē lɔhi kóō kɛla mɛmla otrɛyi ku apɔlɛ a gbɔbu, ohigbu ku a jé ŋ, otrɛyi ku apɔlɛ a géē dɔka ō ya odee lɛyikwu ɛlā a abɔyi nu. * Amāŋ otrɛyi ku apɔlɛ a géē ka, ka anuɔ géē dɔka ō ya abɔɔ eko duuma nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a yɔ i tu ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ɔɔma ahɔ̄ a. Ɛgɛ nɛ  ogwotu ɔmɛ 3 kē ka a, ó lɛ eko nōó géē lɔhi fiyɛ ku ɔyinɛ alɔ nɔnya nōo dēē ya ɔnyakwɔcɛ ɛ ma kóō tu ɔyinɛ alɔ nɔnya nōo wɛ ɛdrɔ a ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄.

12 Ó lɛ ɔdā ɔhá nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a cika ō leyi yɛ ɔ kpɔ. Ó lɔfu da iyi nu ɔka kahinii: ‘Ami wɛ ɔcɛ nōo cika jɛ fiyɛ duu ō tu ɔcɛ a ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a nɛɛ, kɛɛ ka ó géē lɔhi fiyɛ ɔdaŋ ku ɔcɛ ɔhá lɛ ɛlā ka lɛ ɔ?’ Ocabɔ mafu, ó géē tɔɔtɛ lɛ ɔcɛ nōo gē má iyi nu nyɛ kóō jahɔ tu ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi, ŋma ɛgiyi ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ nōo má ɛdɔ unwalu ekponu ɔɔma duu ɛ ma. A jé ŋ, ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ nōo lɛ unwalu nyā gbɔbu a lɔfu jɛyi ahɔ̄ ku ɔcɛ ɔɔma fiyɛ, ó klla géē lɔfu jé ɛlā nōó géē ka nōo géē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔɔma ɔtu. Amáŋ, ó wɛ uklɔ ku ɛjɛɛji anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē ta ayinɛ uwa ɔtu kwu ɔtu, klla ta uwa abɔ o ya ɛɛ kéē ya opiyabɔ nōo géē cɛtɔha mla ɛlā nōo yɔ ipu Ubáyíbu a. Ó lɛ a, ó cɛgbá nɛhi kéē tu ɔcɛ ɔɔma ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, ɔdaŋ nɛ ɔnyakwɔɔɛ ku ujɔ nōo kóō yɔ i ya ɔ a i kóō má ɛdɔ unwalu ɛgɔɔma jeeje ɛ ŋ.

ƐGƐNYÁ NƐ A GÉĒ TU ƆCƐ UKƆ́ AMĀŊ PI Ɔ AHƆ̄ ƆWƐ NŌÓ GÉĒ TA Ɔ ABƆ A?

Ɔdiya ɛɛ nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō “jāhɔ̄ kéē pó ɛlā fíyaa” a? (Má ogwotu ɔmɛ 13-14)

13-14. Ɔdiya nōó cɛgbá ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kóō jahɔ a?

13 Le tutu ō jahɔ. Ɔdaŋ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ yɔ i tutu ō gáā tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, ó cika ō da iyi nu ɔka kahinii: ‘Ɔdi nɛ um jé lɛyikwu ahɔ̄ ku ɔyinɛ um nyā a? Ɔdi yɔ i ya ipu oyeeyi ku nu a? Ó lɔfu wɛ ka ó lɛ unwalu ɛyɛɛyɛyi nōó yɔ i má nɛ um jé lɛyikwu ɔ ŋ? Ɔdi nōó cɛgbá fiyɛ duu babanya a?’

14 Ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ujɛ́mīsi 1:19 a tɛɛma kwu ɛjɛɛji ācɛ nōo gē tu ācɛ ukɔ́ amāŋ pi ācɛ ahɔ̄ a. Ujɛmisi ta ɔkpá kahinii: “Ayínɛ́ um, o he um ɔtū, aá blla kwu ɛnyā, odúúdú aá kéē jāhɔ̄ kéē pó ɛlā fíyaa, amáŋ aá ŋmúléyīkwū kɛlā fíyaa ŋ́. Aá kóō híī cɔ̄ɔ̄nū fíyaa ŋ́ dúú.” Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu gbɛla ka anuɔ jɛyi ku ahɔ̄ nɛ ɔcɛ yɔ ipu nu, amáŋ ó jé ɔ ɔkwɔɔkwɛyi? Aíita 18:13 ta alɔ ɛlá kwu ɔ kahinii: “Lɛ ahɔ̄ jē lɔɔlɔhi gbɔbū ɛ́ɛ́ ká ā tóohi ɛlā. Ɔ́dāŋ ka á yá lɛ ā ŋ́, olíla mɛ́mla ɔdāhá nāa wɛ á.” Ó géē lɔhi fiyɛ duu ō da ɔcɛ ɔɔma ɔka kóō da uwɔ lɛyikwu ahɔ̄ nōo yɔ ipu nu a. Ó lɛ a, ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō jahɔ lɔɔlɔhi gbɔbu ɛɛ kóō kɛla. A blakwu ɔdā nɛ alɔ nwu ŋma ɛgiyi ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ɔɔma nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ ō gbɔɔ ŋmaajɛ a kpɔ ɛ? Ó gáā le má ku ikɔkɔ nōó géē gbɔɔ ɛlā ō ka a mɛmla ɔdā nōó tutu taajɛ ɛ ma, ó géē yɛ i da ɔyinɛ alɔ nɔnya ɔɔma ɔka bɛɛka ɛnyā kahinii: “Ɔdi humayi ya ipu oyeeyi ku uwɔ a?” “Ɛgɛnyá nɛ um gáā lɔfu ta uwɔ abɔ gla a?” Ɔdaŋ ku anyakwɔcɛ ku ujɔ gē lɛ eko taajɛ kéē jɛyi ku āhɔ̄ a lɔɔlɔhi, ó géē lɔfu ta uwɔ abɔ fiyɛ kéē ta ayinɛ uwa ɔtu kwu ɔtu klla ta uwɔ abɔ.

15. Ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ géē bi ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíita 27:23 le yuklɔ a?

15 Ceyitikwu ku a jé ala a lɔɔlɔhi fiyɛ. Abɔ alɔ ka ō gbɔɔ ŋmaajɛ a, ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ nōo géē ta ɔ abɔ, i wɛ ō jé Ubáyíbu ōhī amāŋ ō da ɔcɛ ɔɔma lɛyikwu ɔdā éyi amāŋ ɔdā ɔhá nōó cika ō ya lɛ a anca nóó. Ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya cika ō má ku alɔ lɛ ɛlá wu uwa, ku alɔ jɛyi ahɔ̄ néē yɔ ipu nu, ku alɔ klla dɔka ō ta uwa abɔ. (Jé Aíita 27:23.) Anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō ceyitikwu nɛhi ō ya ɛɛ kéē lɛ ɛma olɔhi mɛmla ayinɛ uwa ipu ujɔ.

Ɔdi gáā ya ɔ tɔɔtɛ lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē lɔfu tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a? (Má ogwotu ɔmɛ 16)

16. Ɔdi gáā ta anyakwɔcɛ ku ujɔ abɔ kéē tu ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ɔwɛ nōó géē ta ɔ abɔ a?

16 Anyakwɔcɛ ku ujɔ i gáā dɔka ō ya ku ayinɛ uwa kéē gbɔɔ ō gbɛla, ku eko néē gē kɛla lɛ uwa foofunu a wɛ eko duuma néē dɔka ō tu uwa ukɔ́ amāŋ pi uwa ahɔ̄ ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, é cika ō bēē kɛla lɛ ayinɛ uwa eko doodu, klla mafu lɛ uwa kē lɛ ɛlá wu uwa eko duuma néē gbɔɔ ō má unwalu. Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo jikoko a kahinii: “Ɔdaŋ ku a gē ya lɛ a, a géē wɛ oklobiya ku uwa. Cɛɛ ɔdaŋ ka ó gáā cɛgbá ku a tu uwa ukɔ́ amāŋ pi uwa ahɔ̄, ó géē tɔɔtɛ gā uwɔ fiyɛ ō ya lɛ a.” Ó kē géē tɔɔtɛ lɛ ɔcɛ nɛ a gē tu ɔ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a kóō miyɛ ɔ gla.

Ɔdiya nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō lɛ ɔtoole klla gbonɛnɛ eko duuma nōo yɔ i tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a? (Má ogwotu ɔmɛ 17)

17. Eko nyá nōó géē cɛgbá fiyɛ duu ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kōó lɛ ɔtoole klla gbonɛnɛ a?

17 Lɛ ɔtoole ku a klla gbonɛnɛ. Alɔ cɛgbá ɔtoole mla ō gbonɛnɛ, ofiyɛ duu eko duuma nɛ ɔcɛ i dɔka ō bi ɛlā nōo yɔ ipu Ubáyíbu le yuklɔ eko aflɛyi nɛ alɔ yɔ i kɛla lɛ ɔ a ŋ. Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ i cika ō cɔnu, ɔdaŋ ku ɔcɛ nōó yɔ i tu ɔ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a i dɔka ō miyɛ amāŋ bi ukɔ́ ɔɔma le yuklɔ ŋ. Ubáyíbu kɛla lɛyikwu Ujisɔsi kahinii: “Ɛ́gɛ́nɛ̄ ó gáā cē ɔcí nēé lɛ ɔ́ cē ŋ́ mā, ɛ́gɔ́ɔmā nōó gáā yá ɔfɔ́ɔ́fú mɛ́mla ācɛ nēé gbɛnyigbɛnyi mɛ́mla ācɛ nēé lɔfú iyē ŋ́ mā dúú á.” (Umát. 12:20) Ó lɛ a, eko duuma nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ yɔ i gbɔɔkɔ foofunu, ó lɔfu ba Ujehofa ɛba kóō ta ɔcɛ nōo cɛgbá ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ɔɔma abɔ, o ya ɛɛ cɛɛ kóō jɛyi ku ɔdā nōo ya ɛɛ néē yɔ i tu ɔ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ ɔɔma, ka ó klla bi ɔ le yuklɔ. Ɔcɛ néē kē yɔ i tu ɔ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a kē géē lɔfu cɛgbá eko, o ya ɛɛ kóō gbɛla tu ɔdā néē da ɔ a. Ɔdaŋ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kɛla mla ɔtoole mla ɔwɛ ogbonɛnɛ, ó géē tɔɔtɛ lɛ ɔyinɛ ɔɔma kóō jahɔ tu ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi a fiyɛ. Alɔ kē jé duu, ka ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi a kē cika ō ŋma ipu Ɛlā ku Ɔwɔico.

18. (a) Eko duuma nɛ alɔ yɔ i tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, ɔdi nɛ alɔ cika ō bi ɔtu a? (b) Ɔdi nɛ ɛ́nɛ́ mla adā ɔɔma yɔ i kɛla lɛyikwu ɔ ipu ifoto nōo yɔ ipu ikpati a?

18 Nwu ɛlā ŋma inyileyi ku uwɔ. Abɔ alɔ i jila iyē ŋ ma a, ó gáā lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ ō bi ɛjɛɛji aɛlā nɛ ikpɛyi ɛlā nyā ka a le yuklɔ mɛɛlɛ ŋ. (Ujɛ́m. 3:2) Alɔ géē nyileyi, amáŋ ɔdaŋ ku alɔ le ya lɛ a, alɔ kóō ceyitikwu nwu ɛlā ŋma anu. Ɔdaŋ ku ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya lɔfu má ku alɔ yihɔtu uwa, ó géē tɔɔtɛ lɛ uwa fiyɛ kéē je ya alɔ ɛhi eko duuma nɛ ɛlā nɛ alɔ ka, amāŋ ɔdā nɛ alɔ ya a ya uwa cɔnu.—Má ikpati nōo kahinii: “ Ɛlá Ō Tu Kwu Nōo Géē Ta Ɛ́nɛ́ Mla Adā Abɔ.”

ƆDI NƐ ALƆ NWU Ɛ MA?

19. Ɛgɛnyá nɛ alɔ géē ya ku ɔtu kóō he ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya a?

19 Ɛgɛ nɛ alɔ má ɛ ma, ó gē tɔɔtɛ ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ɔwɛ nōó géē ta ɔ abɔ ŋ. Alɔ i jila iyē ŋ, ɛgɔɔma nɛ ācɛ nɛ alɔ kē yɔ i tu uwa ukɔ́ amāŋ pi uwa ahɔ̄ a kē lɛ duu a. Blakwu aɛlā nɛ alɔ ka ipu ikpɛyi ɛlā nyā ɛ ma. Le má ku ɔdā okpaakpa yɔ i lɛ abɔ kwu uwɔ ɔtu ɛɛ nɛ a yɔ nyɔ i tu ɔcɛ ɔɔma ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄ a. Le má ku ɔcɛ ɔɔma cɛgbá ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ɔɔma, ku awɔ klla wɛ ɔcɛ okpaakpa fiyɛ duu ō ya ɔ a. Gbɔbu ɛɛ ku a tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔ ahɔ̄, dɔka ku a kē jahɔ lɔɔlɔhi, o ya ɛɛ ku a jɛyi ku unwalu nɛ ɔcɛ ɔɔma yɔ i má a. Ceyitikwu ku a leyi má ɛlā ɔwɛ ɛgɛ nōó gē má ɔ lɛ a. Ya ɛmɛɛma, ku a klla ya ku a lɛ ɛma olɔhi mla ayinɛ uwɔ ipu ujɔ. Bla ku ɔdā nɛ a bi ɔtu a wɛ kahinii: Alɔ i dɔka ku ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ku alɔ kóō ta ɔcɛ abɔ foofunu ŋ, amáŋ alɔ dɔka kóō ‘yá ka ɔtū kóō he ɔ’ duu.—Aíit. 27:9.

IJÉ ƆMƐ 103 Shepherds—Gifts in Men

^ par. 5 Igbalɛwa ó gē tɔɔtɛ ō tu ɔcɛ ukɔ́ amāŋ pi ɔcɛ ahɔ̄ ŋ. Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ cɛgbá ō ya ɛnyā, ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā kɛla ɔwɛ nōo géē ta ācɛ ɔhá abɔ, klla ta uwa ɔtu kwu ɔtu a? Ikpɛyi ɛlā nyā géē je otabɔ ofluflu lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ, kéē lɔfu tu ācɛ ukɔ́ amāŋ pi uwa ahɔ̄ ɔwɛ néē géē lɔfu jahɔ lɛ uwa, klla bi ɔ le yuklɔ.

^ par. 11 Má ikpɛyi ɛlā nōo kahinii: “Íkwu Nɛ Anyakwɔcɛ Ku Ujɔ Lɛ Ipu Ujɔ A” nōo bɛɛcɛ ipu Ɔda Ō Gbaajɛ ku Ɔya Ɔmpa ku 2021 a.