Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 8

Mubel Iibuh Ukaakashishok Bakwaabw Eeny?

Mubel Iibuh Ukaakashishok Bakwaabw Eeny?

“Diisaby dya kwiishing ni binuuk byaakakish micim musangal; kwiitukij kwa mulund neeb i kuhitok mibel yiwiiyaakaakish uw kaayeeb.”​—TUS. 27:9.

MUSAMBW A 102 ‘Nuambuluishe badi batekete’

KADYOOSH *

1-2. I biny bidy mukul mulongel habitaatal mushind a kutwaal mubel?

KUKAADY kuhit mivw yivul, bakul babidy bayiil bwa kakumbul mwiin-kweet mwaan-mukaj waakady ki uhumbish bisangil ciisang kahand. Mukul utwaadijil kwiisamb nend ni umwaakishil verseh kahand ya mu Bibl habitaatal kutweel kwa mu bisangil. Mukul oow utadil neey: kukumbul kwaabab ook, kwaakady kukashish bikasakan mwiin-kweet mwaan-mukaj oow, ki haakadyobw ki baaluk ku cibel ni mwiin-kweet waakady mukamutwaalok, mwiin-kweet mwaan-mukaj uleebel neey, “Nun biin-kweet, kanwiin bumvw bwaal ning bwaakamw bwa myand yidy yitoond.” Biin-kweet aab baakady batwaal mibel yaabab ni kabaakady biihangujok mwiin-kweet mwaan-mukaj habitaatal myand yaakadyey naay ni shikacil waakadyey nend. Bu cihet, utadil neey; mubel aabab kaakadyoh bend mumwambulwiish.

2 Halangiley ha bwaal aabw, mukul waakady mumubadil verseh, uleeleeb neey: “Ciisang aacy, natadil neey; mwiin-kweet mwaan-mukaj oow kaakadyoh bend ni kaneemw bwa kwanyish mubel utumwaakishil. Ki hanalangil ha bwaal oobw, niiyil kutal neey: naakady mukal mudimw ni verseh yikumban ya kumwambulwiish naay, ki byaakady bilengel bwa mim ku mujoojok majooj, bu miin aam: ‘I myand kaay yiwutwiitwiilangan naay mu shikacil iibuh?’ ‘I mushind kaay unady mwa kukwambulwiish?’” Mukul uhetel dilongweesh dya buseeb hakuhitil ku bwaal oobw. Leeloow i mukul udy ni micim yimwiit mund bwa baat bakwaabw ni i mulamy wambambulwiish bikasakan.

3. I ngany udy mwa kutwaal mubel mu cisumbw?

 3 Bu mudyobw balamy, bakul bady ni bujit bwa kutwaal mubel hadyobw batal neey: kudy myand yikakaam bwa balong naak. Nook, kudy biisang bikwaabw bidy baat bakwaabw mu cisumbw bakaam bwa biibambulwiish ni mibel. Cileejel, mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj udy mwa kwaakish mulund nend mubel mushimatil mu Bibl. (Mus. 141:5; Tus. 25:12) Eecy mwiin-kweet mwaan-mukaj ukaady mukuluuh udy mwa “kulongweesh baasand” myand ya bwiin yidyobw baleej mu Tiit 2:3-5. Biin-biin, bikaam balel biikal teng babel baan baabab ni biibanyok. Nook ning mudy ciin bwaal eecy cital nang-nang bakul mu cisumbw, tut boos tudy mwa kuhetelok dyambulwiish bwa kutalulul mushind utudy mwa kutwaal mubel udy mwa kwambulwiish ni wiikal mwa ‘kwaakish micim musangalal’.”​—Tus. 27:9.

4. I myand kaay yitwiiyiiy kwiisambil mu ciin bwaal eecy?

4 Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kwiisambil ha majooj manaay habitaatal mushind a kutwaal mubel: 1) I kabingil kaay kalengel kiitusaasak bwa kutwaal mubel? 2) Mubel udyok biin-biin ni buseeb eeny? 3) I ngany udy mukumban bwa kutwaal mubel? 4) I mushind kaay uwudy mwa kutwaal mubel udy mwa kwambulwiish?

I KABINGIL KAAY KALENGEL KIITUSAASAK BWA KUTWAAL MUBEL?

5. Bwabiny biikaakal biheehel bwa baat bakwaabw kwiitab mubel a mukul yiy mumutwaal ni lukat? (1 Biin Korent 13:4, 7)

5 Bakul i bakat baan-baabw. Misang yikwaabw, baleeleej mudyobw ni lukat hakubel muut ukaady mu buuhund bwa kulong myand yibiih. (Kal. 6:1) Nook, kuuhal kwa kwiisamb ni muut, mukul udy mwa kukontononok mishind ya lukat yidy mupostol Pool muleej. “Lukat lumweemweekel mu kwiikal mutuukij mu diis, lumweekel mu kulong kwa myand yilengel. . . . Mu kulam kwiitabij kutudy biitabij mu myand yoos yiitukwaakwaat, mu kutakamin ni mu kwiikal mutuukij mu diis.” (Bal 1 Biin Korent 13:4, 7.) Kulangil ha verseh ya mu Bibl kwiiyiiy kwambulwiish mukul bwa kukontononey tubingil tumusaasak bwa kubel mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj mu mushind mulengel. Hiikal muut uhet mubel, amayik neey: mukul umutaatacil, ni biiyiiy kwiikal bilengel yiy mumwiitab.​—Rom 12:10.

6. I cileejel kaay cilengel cidy mupostol Pool mushiy?

6 Mupostol Pool i mushiy cileejel cilengel habitaatal kwiikal mukul. Cileejel, haakady biin-kweet ba mu Tesalonik bakaam mubel, Pool kaakady mweelakan bwa kwiibakishey. Nook, mu mikand yibafundiley, Pool waakady mwiibafwiijok cya kuuhal hakwiibel kalumbady bwa mudimw aabab waakadyobw balong ni lulamat, ni lukat, ni bwa kutaatameen kwaababw. Ulangil cikwaabw ha kukontonon shikacil aabab, ni wiibaleejel neey: shikacil aabab kaakadyoh bend muheehel, bwaal baakady bataatameen ni lulamat makab maakadyobw biibamweesh. (1 Tes. 1:3; 2Tes. 1:4) Cikwaabw wambiil biin-kweet aab neey: baakady cileejel cilengel bwa biin Krist bakwaabw. (1 Tes. 1:8, 9) I musangal kaay uhetelobw haakady Pool mwiibambil neey: lunganyingany nii lubandy’ aalw! Biin-biin bimweekel neey: Pool waakady mukat baan-baabw bikasakan. Ki bwabingany waakady mukumban bwa kwiibakishey mibel yilengel mu mikand yibidy yaakadyey mufundil biin ​—1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2Tes. 3:11, 12.

7. Bwabiny bamw baat baleelek kwiitab mubel udyobw biibakish?

7 I biny bidy mwa kulongek tut katuy tutwaal mubel mu mushind mulengel? Mukul ukaady mumanyik myand yivul uleeleeb nook, “Baat bakwaabw baleelek kwiitab mubel, kiin bwa neey: mubel oow i mubiih, ki bwaal kabiin bamutwaal mu mushind mulengel uleeleej lukat.” I biny bitudy mwa kulongel ku bwaal oobw? Baat biitaatab biheeheel mubel hadyobw bamutwaal ni lukat, ki kabiiy mu mushind a kwiibafuluj mund.

MUBEL UDYOK BIIN-BIIN NI BUSEEB EENY?

8. Bikaam mukul along biny hadyey wangat dihangadik dya kutwaal mubel?

8 Kabiin bikaam bakul biikal balwiijakan bwa kutwaal mubel. Kuuhal kwa kutwaal mubel, biikaam mukul iyihanguj neey: ‘I bwaal kaay bunakaakaam kuleeb biin-biin? Nady mutwiishiibw neey: cidy muut mukwaabw oow ulong i cibiih eeny? Bibl uleeleejok neey: cidyey ulong aacy i cibiih eeny? Ecy cidyey ulong i cishilangan ni meej ma mim eeny?’ Bikaam bakul biikal ni meej hakulek ‘kuleeb kabay beel meej.’ (Tus. 29:20) Mukul yiy kay mutwiishibw bwa kutwaal mubel, udy mwa kwambiloh mukul mukwaabw bwa halangiloh byend ning cidy mwiin-kweet ulong cileeleekangan ni Bibl eecy bikaakaam bwa kumwaakish mubel.​—2 Tim. 3:16, 17.

9. I biny bituloolongel ku cileejel cya Pool bwa mushind a kutwaal mubel habitaatal kuvwaal bizang ni kwiilengej? (1 Timoteh 2:9, 10)

9 Tukontonon cileejel eecy. Lang ket neey: mukul ukaakaam kubel mwiin-Krist kahand habitaatal mushind a kuvwaal bizang eecy kwiilengej. Mukul udy mwa kwiiyihanguj neey: ‘Kudyok kabingil mu Bibl kaleelebok bwa bwaal oobw eeny?’ Bu mudy mukul kay mukat kutwaal meej malaalangey kayend, udy mwa kwiihangujok mukul mukwaabw eecy kwiihanguj mwiin-kweet mukwaabw udy mukuluuh mu diitabij bwa kutal mudyey ulang bwa bwaal aabw. Bab boos bady mwa kukontonon mubel utwaadil Pool habitaatal kuvwaal bizang ni kwiilengej. (Bal 1 Timoteh 2:9, 10.) Pool waakady muleej mamw may matam ma mu Bibl, utadil neey: bikaam mwiin-Krist iikal uvwaal bizang mu mushind mulengel, wa kwiihweekesh, ni wa meej. Ki Pool kalongeloh bend mulong-long a mikenj habitaatal bizang bidy muut mwa kuvwaal eecy bidyey kay mwa kuvwaal. Waakady mumanyik neey: biin-Krist bady ni bukenj bwa kuvwaal bizang ni kwiilengej hakwiikal ni mikal bilondeshel cileeleeb Bibl. Nook, bwa kujaadik ning kudy mushind a kutwaal mubel, bikaam bakul bakontonon ning muut uvwaavwaal bizang mu mushind mulengel ni wa meej.

10. I biny bitudy mwa kulam mu meej habitaatal mahangadik mady muut wangat?

10 Bidy ni buseeb bwa kumanyik neey: biin-Krist bakuluuh mu diitabij babidy bady mwa kwangat mahangadik mashil-shilangan, ki kabiin byumvwiij neey: dihangadik dyumw i dilengel ni dikwaabw i dibiih. Katwiin mwa kulongesh biin-Krist neet myand ku makand bwa kulondobw meej miitut bwa cidy cilengel ni cidy cibiih.​—Rom 14:10.

I NGANY UDY MUKUMBAN BWA KUTWAAL MUBEL?

11-12. Hiikal kutwaal mubel kwiikal ni buseeb, i majooj kaay mady mukul mwa kwiiyihanguj? Bwabiny?

11 I bwaal bwa buseeb kuk kumweek mushind a kutwaal mubel, dijooj didy neey: I ngany udy mukumban bwa kumutwaal? Kuuhal kwa kubel mwiin-kweet mwaan-mukaj udy ku maluw eecy mwaan-mutofw, mukul udy mwa kwanj kwiisamb ni fumw a cisak bwa iikal mwanj mumanyik byend bwaal oobw. * Eecy fumw a cisak udy mwa kulomb bwa kwiikaloh byend diib didy mukul utwaal mubel. Teng mudyeb biibileej mu  cikos 3, kudy mwa kwiikal biisang kahand bidy bilengel bwa mwiin-kweet mwaan-mukaj ukaady mukuluuh bwa kubeley sangikaj.

12 Kudy bwaal bukwaabw bwa kukontonon. Mukul udy mwa kwiiyihanguj neey: ‘Nady muut udy mumanyik kutwaal mubel mu mushind mulengel eeny, eecy bikaam bwa mukwaabw akiisamb ni muut?’ Cileejel, i biheehel menmen bwa muut wiitaatal kay ni buseeb bwa kukuney mat eecy bwa kwiitabey mubel udyobw bamwaakish kudy muut udy muhet lutat lwa bwiin lwindiy, bishilangan ni oow udy kay mwiiluhet. Mukul udy muhet lutat lwaakaabumw ni muut oow, udy mwa kwiikal wiiteek menmen ha cyaab cya muut oow ni i biheehel bwa muut aaw kumvw lwang-lwang bidyey uleeb. Nook, bakul boos bady ni bujit bwa kukashish ni kusak biin-kweet bwa kulongolol myand kahand bilondeshel cibaloolomb mukand a Mawej. Nook, hady mukul utal myand kahand yimuloolomb bwa kutwaaley mubel, i bya buseeb buvul yiy mumutwaal.

I MUSHIND KAAY UWUDY MWA KUTWAAL MUBEL MULENGEL?

Bwabiny bikaam bakul biin Krist biikal ni “kalwaak ka kumvw”? (Tal cikos cya 13-14)

13-14. Bwabiny bidy ni buseeb bwa mukul kukuney muut mat hadyey umubel?

13 Iikal ni kalwaak ka kumvw. Hady mukul wiilongolol bwa kwaakish muut mubel, bikaam iyihanguj neey: ‘I biny binady mumanyik habitaatal shikacil a mwiin-kweet? I myand kaay yidyey utwiilangan naay mu shikacil indiy? Udy mwa kwiikalok ni makab manady ciy mumanyik eeny? I biny bidyey naaby diikeng kaabaak?’

14 Diiy ditam didy mu mukand a Jak 1:19, i dikumbanyin menmen batwaatwaal mibel. Jak ufundil neey: “Bikaakaam muut woos iikal ni kalwaak ka kumvw. Ki atuukij mu diis hakuleeb ni hakufulul kwa mund.” Mukul udy mwa kuleeb mudyey ni bijaadik byoos, ki udy naaby biin-biin eeny? Tusumw 18:13 wiituvuuvulwiij neey: ‘Hady muut waalabul kuuhal kwa kay mwanj kumvw. Uleeleej buunyam bwindiy ni wiikwaakwaatish bumvw yiy kayend.’ I bilengel bwa kuhet bijaadik hakwiisamb ni muut kayend. Nook, bikaam mukul iikal ukun mut mat kuuhal kwa kwiisambey. Vuluk dilongweesh ditudy balongel kudy mukul utudy bateel ku butambwiil bwa ciin bwaal eecy. Utadil neey: hamut a kutwaadij kukumbul muut ni myand yaakadyey mulongolol, byaakady bikaam kwiihanguj mwiin-kweet mwaan-mukaj majooj bu miin aam: “I myand kaay yiwutwiitwiilangan naay mu shikacil iibuh?” “I mushind kaay unady mwa kumwambulwiish?” Bakul bab bangat diib dya kumanyik shikacil udy nend muut, i biheehel bwa kumwambulwiish ni bambambulwiish cikwaabw biin-kweet.

15. I mushind kaay udy bakul mwa kukooyel diiy ditam didy mu mukand a Tusumw 27:23?

15 Manyik bilengel mikook yiibuh. Teng mudyeby biibileej ku butambwiil, kutwaal mubel bilengel kuloolomb myand yivul, kakwiin kumvwiij teng kubal verseh yikeeh ni muut eecy kuleej muut bwaal bwaakaabumw eecy myand yibidy yidyey mwa kulong. Biin-kweet bakaakaam bwa twiibatacil, twiibumvw, ni bakaakaam cikwaabw bwa twiikal twiibambulwiish. (Bal Tusumw 27:23.) Bikaam bakul balong mwaabab moos bwa kusheemej bikasakan bulund bwaabab ni baan-baabw baan-balum ni baan-bakaj.

I biny bidy mwa kwambulwiish bakul bwa kutwaalobw mubel biheehel? (Tal cikos cya 16)

16. I biny biikal mwa kwambulwiish bakul bwa kutwaalobw mubel bilengel?

16 Bakul kabiin bakat bwa baan-baabw bamanyik neey: ciisang cidy bakul mwa kwiisamb naabw, i ciisang cidyobw balong bwaal bubiih. Hamut a bab kulong nook, bikaam biikal biisamb ni baan-baabw ha ciibidil, hakulong myand yileeleej neey: biibataatacil hadyobw biibambil makab madyobw batwiilangan naam. “Uw mulong nook,” i bilengel, bwaal “wiiyiiy kushaal mulund aababw. Ki muleeleeb mukul ukaady ni diimany divul mu mudimw. Cikwaabw, hawukaakaam kutwaal mubel, wiiyiiy kutal neey: biiyiiy kwiikal biheehel bwiibuh kumutwaal.” Ni biiyiiy kwiikal biheehel bwa muut udyobw bakish mubel bwa kumukooyel.

Bwabiny biikaam mukul iikal ni kutukij ni lukat hadyey waakish muut mubel? (Tal cikos cya 17)

17. I ciisang kaay ciloolomb mukul bwa kwiikaley ni kutukij ni lukat?

17 Iikal mutuukij mu diis ni long myand yilengel. Kutuukij mu diis ni bulengel, i biikadil bya kwiikal naaby hady muut ulek mubel a mu Bibl utumwaakakish. Bikaam mukul iilam ha kulek kwiikal ni meej ma kufulul mund hady muut ulek kwiitab musang umw mubel udyey umwaakish eecy ulek kumukooyel. Diiy dya buprofet dileeleeb bwa Yeez neey: “Kiish wiiy ucibul diileng dinyongobok ni kiish wiiy ujim lampy udy ni mudil ubwiibwiit.” (Mat. 12:20) Nook, hady mukul usambil hakaayend, udy mwa kulomb Yehow bwa afiil kis muut ukaakaam mubel ni amwambulwiish bwa kumvw kabingil kadyobw batwaadil mubel, ni bwa kumukooyel. Mwiin-kweet udyobw babel, bikaam ahet diib dya kulangil ha cidyobw bamwambil. Hiikal mukul wiisamb ni kutuukij ni lukat, biikaakal biheehel bwa mwiin-kweet kukuney mat ku mubel udyey umwaakish. Biin-biin, bikaam mubel iikal mushimatil teng mu Diiy dya Mawej.

18. a) Bikaakaam tulam biny mu meej hatwaakakish muut mubel? b) Teng mudyeby bileej mu kazubw, i myand kaay yidy balel mwa kukontonon?

18 Longel ku bilem biibuh. Bu mutudy baat bakiish bawaakan, katwiin ni mushind a kukooyel myand yidy mu ciin bwaal eecy mu mushind udyeby bikaam. (Jak 3:2) Tut biiy kulong bilem, bikaam tuhetelok dilongweesh. Hady baan-beet batal neey: tudy biibakat, biikaakal biheehel menmen bwa baab kwiitufwiil lus tut biibafulwiij mund mu bwaal kahand butudy baleeb eecy balong.​—Tal cikwaabw kazubw ka neey: “ Cidy Balel mwa Kumanyik.”

I MYAND KAAY YITUBALONG?

19. I mushind kaay utudy mwa kulong bwa micim ya biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj yiikal ni musangal?

19 Teng mu tubalong mu ciin bwaal eecy, kabiin biheehel bwa kutwaal mubel bilengel. Tut ni baat batubeebel, katwiishoh bend bawaakan. Lam mu meej may matam matubakontonon mu ciin bwaal eecy. Iikal mutwiishibw neey: bikaam wiikal ni kabingil kalengel hawutwaatwaal mubel. Cikwaabw, iikal mutwiishibw neey: i bilengel bwa kutwaal mubel ni udy mukumban bwa kumutwaal. Kuuhal kwa kutwaal mubel, iyihanguj ni tum meej miibuh ku bileeleeb muut bwa kumvw myand yidy yimutond. Teet mwa kujingunun mushind indiy a kutal myand. Iikal mwiin myand yilengel, ni sheemej bulund bwiibuh ni baan-been. Vuluk kiihacil kiitut: Katwiin bakat teng bwa neey: mubel iitut iikal mulengel hady baat bamumvw, ki cikwaabw, tukaakaam bwa ‘aakish micim musangal.’​—Tus. 27:9.

MUSAMBW A 103 Balami​—mmapa mikale bantu

^ mus. 5 Kabidyaakal teng bikooyel bwa kutwaal mubel. Hatukaakaam kulong nook, i mushind kaay utudy mwa kumutwaal mu mushind udy mwa kwambulwiish ni kukashish bakwaabw? Ciin bwaal eecy ciiyiiy kwambulwiish nang-nang bakul bwa kutwaal mubel wiikal mwa kulong bwa baat bakat bwa kumukun mat ni bamukooyel.

^ mus. 11 Tal ciin bwaal cya neey: “Bumfumu mu tshisumbu” mu Cibumb cya Muteetekel cya suuny 2/2021 mu biin bwaal bya kulong.