1-2. En wach mane ma owadwa moro nopuonjore e wi rieyo ng’ato?

HIGNI moko mokalo, jodongo moko ariyo nolimo nyaminwa moro ma nosebedo ka bare ne chokruoge kuom kinde. Jaduong’ ma ne tayo mbaka nosomo ne nyaminwano ndiko mang’eny ma ne wuoyo e wi dhi e chokruoge. Jaduong’no ne paro ni limbeno nodhi maber. Kata kamano, sama ne gidwaro wuok, nyaminwano nonyisogi niya: “Owetena, ok ung’eyo gik ma akaloe.” Owetego norieyo arieya nyaminwano ka ok gipenje gik ma nokaloe. Mano nomiyo nyaminwano ok oyudo ber moro amora e limbeno.

² Jaduong’ ma notayo mbaka e limbeno wacho kama koparo kindego: “Naparo ni nyaminwano nonyisowa achaya. Kata kamano, ka naparo matut e wi limbeno, nafwenyo ni ne asomo ne nyaminwano ndiko mowinjore, en mana ni ne ok akwongo apenje penjo ma ne nyalo konya ng’eyo chalne, kuom ranyisi, ‘En ang’o ma isebedo ka ikaloe?’ ‘Anyalo konyi nade?’” Jaduong’no nopuonjore wach maduong’ ahinya chieng’no. Tinde en jakwath maber kendo ma dewo rombe.

3. Gin jomage ma nyaloga rieyo jowetegi e kanyakla?

 ³ Jodong-kanyakla nigi ting’ mar rieyo jomamoko sama mano dwarore. Kata kamano, nitie sama owete gi nyimine mamoko e kanyakla bende nyaloga rieyo jowetegi. Kuom ranyisi, owadwa kata nyaminwa moro nyalo rieyo osiepne kotiyo gi paro mogolo e Ndiko. (Zab. 141:5; Nge. 25:12) Kata, nyaminwa moro ma hike ng’eny nyalo rieyo nyimine matindo e weche kaka miwuoyoe e Tito 2:3-5. Jonyuol bende nigi ting’ mar rieyo nyithindgi. Kata obedo ni olos sulani ne jodong-kanyakla, waduto wabiro yudo ber ka wanono yo mowinjore ma  wanyalo tiyogo sama warieyo jowetewa. Wagombo ni wariegi e yo ma biro ‘miyo chunygi obed mamor.’​—Nge. 27:9.

4. En ang’o ma wabiro nono e sulani?

⁴ E sulani, wabiro nono penjo moko ang’wen ma ng’ato ka ng’ato onego openjre sama odwaro rieyo nyawadgi: (1) Ang’o monego ochwala mondo arie ng’ato? (2) Be ng’atno dwaro riech adier? (3) Ng’ano monego orieye? (4) Ere kaka anyalo rieyo ng’ato e yo ma chopo e chunye?

5. Ang’o momiyo yot ahinya mondo ng’ato orwak puonj sama jaduong’-kanyakla orieye e yor hera? (1 Jo-Korintho 13:4, 7)

⁵ Jodong-kanyakla oheroga owete gi nyimine ahinya. Nitie sama ginyisoga heragino kuom rieyo Jakristo wadgi moro mochako bayo yo. (Gal. 6:1) Kata kamano, ka pok jaduong’-kanyakla owuoyo gi Jakristono, nyalo bedo maber ka onono weche moko ma Paulo nowacho e wi hera. “Hera hore mos kendo ong’won. . . . Odhil e weche duto, oyie weche duto, obedo gi geno kuom weche duto, onano e weche duto.” (Som 1 Jo-Korintho 13:4, 7.) Ka jaduong’-kanyakla oparo matut e wi ndikogo, mano biro konye rieyo ng’ato e yor hera kendo e yo mowinjore. Ka ng’at ma irieyo ofwenyo ni jaduong’ ma rieyeno dewe gadier, biro bedone mayot ahinya tiyo gi puonj momiye.​—Rumi 12:10.

6. En ranyisi mane maber ma Paulo noketo?

⁶ Jaote Paulo ne en jaduong’-kanyakla ma noketo ranyisi maber. Kuom ranyisi, ka ne dwarore ni orie owete ma ne ni Thesalonika, ne ok odigni timo kamano. Kata kamano, e barupe ma nondikonegi, nopwoyogi ahinya nikech kinda ma ne gin-go e tij Jehova, heragi, kod sinani margi. Nonyisogi ni nong’eyo chal margi nikech ngimagi ne ok yot kendo ni ne gin jokinda ahinya kata obedo ni ne gikalo e sand mang’eny. (1 The. 1:3; 2 The. 1:4) Bende, nonyiso owetego ni ne giseketo ranyisi maber ne Jokristo wetegi. (1 The. 1:8, 9) Nyaka bed ni ne gimor ka ne giwinjo kaka Paulo nopwoyogi. Onge kiawa ni Paulo nohero owetene ahinya. Mano e momiyo ne yot ahinya ne Jokristo ma ne ni Thesalonikago tiyo gi puonj ma nomiyogi e barupe ariyo ma nondikonegi.​—1 The. 4:1, 3-5, 11; 2 The. 3:11, 12.

7. Ang’o momiyo seche moko jomoko ok rwakga puonj sama irieyogi?

⁷ Ang’o ma nyalo timore ka ok warieyo ng’ato e yor hera? Jaduong’-kanyakla moro molony nowacho kama: “Nitie joma ok rwakga puonj sama irieyogi nikech ok oriegi e yor hera, kata obedo ni ging’eyo ni puonj ma omigi to owinjore.” Ang’o ma wachno puonjowa? Yot ahinya mondo ng’ato orwak puonj sama irieye ka po ni otim kamano e yor hera, to ok nikech ich-wang’.

8. Gin penjo mage ma ber ka jaduong’-kanyakla openjore ka pok orieyo ng’ato?

⁸ Jodong-kanyakla ok onego orikni rieyo ng’ato. Ka pok jaduong’-kanyakla orieyo ng’ato, dwarore ni openjre penjogi: ‘Be ochuno ni awuo e wi wachni? Be an gadier chuth ni gima ng’atno timo en richo? Be oketho chik moro amora mar Muma? Koso dibed ni yo motimogo gimoro e ma opogore gi kaka an datimo?’ Jodong-kanyakla onego otem ahinya mondo kik ‘girikni gi weche.’ (Nge. 29:20) Ka po ni jaduong’-kanyakla moro ok ni gadier chuth ka be owinjore orie ng’ato, nyalo bedo maber kowuoyo gi jaduong’ machielo mondo okonye neno ka be ng’at ma idwa rieno oketho puonj moro mar Muma.​—2 Tim. 3:16, 17.

9. Ang’o ma wapuonjore kuom Paulo e yo ma wanyalo chiwogo siem e wi rwakruok kod bidhruok? (1 Timotheo 2:9, 10)

 ⁹ Ne ane ranyisini. Wawach ni jaduong’-kanyakla moro ok mor gi yo ma Jakristo moro rwakorego. Jaduong’no nyalo penjore kama: ‘Be nitie chik moro manie Muma ma Jakristono oketho ma chuno ni awuoye kode adier?’ To nikech jaduong’no ok diher ni ochiw pache owuon, nyalo bedo maber ka openjo paro ma jaduong’ wadgi moro kata Jakristo machielo motegno nigo. Kae to jaduong’no kod ng’at mopenjono nyalo nono kanyachiel puonj ma Paulo nochiwo e wi rwakruok kod bidhruok. (Som 1 Timotheo 2:9, 10.) Paulo nowacho puonj ma Jakristo onego onon mondo orwakre e yo mowinjore, ma ok kal tong’, kendo ma nyiso ni pache long’o. Kata kamano, Paulo ne ok oketo list mar gik moko duto ma ng’ato onego orwaki kod ma ok onego orwaki. Nong’eyo ni owete gi nyimine nyalo rwako law moro amora ma gihero, tek mana ni ok giketh puonj mag Muma. Omiyo, ka pok jodongo ong’ado ni gidwaro rieyo Jakristo moro e wi rwakruokne, ber ka gikwongo ginono ka be adier rwakruokne nyiso ni pache ok long’o kendo okalo tong’.

10. Ang’o monego wang’e e wi yiero ma jomamoko nyalo timo?

¹⁰ Ber ng’eyo ni Jokristo ariyo nyalo timo yiero mopogore e wi wach achiel, to pod giduto gitimo yiero maber. Ok onego waket ne Jokristo wetewa chikewa wawegi e wi gik mabeyo kod gik maricho.​—Rumi 14:10.

11-12. Ka po ni dwarore ni orie ng’ato, gin penjo mage ma jaduong’-kanyakla onego openjre, to nikech ang’o?

¹¹ Ka wafwenyo ni dwarore ni orie ng’ato, penjo ma koro onego wapenjre en ni, ‘Ng’ano monego orieye?’ Ka pok jodong-kanyakla orieyo nyaminwa moro manie kend kata nyathi moro, nyalo bedo maber ka gikwongo giwuoyo gi wi ot, nikech samoro wi odno nyalo hero rieyo wachno en owuon. * Kata, wi odno nyalo dwaro mondo obedie sama jodongogo chiwo riech. Kendo mana kaka nosewach e  paragraf mar 3, nitie bende seche ma nyalo bedo maber moloyo ka nyaminwa moro ma hike ng’eny e ma orieyo nyaminwa ma hike tin.

¹² Nitie wach moro machielo ma ber ka jaduong’-kanyakla oketo e paro. Onyalo penjore kama: ‘Be biro bedo mayot ne Jakristo wadwani rwako siemni ka an e ma achiwe, koso ber ka ng’at machielo e ma ochiwe?’ Kuom ranyisi, ng’at ma ochare nyalo rwako siem e yo mayot ka jaduong’ ma bende osegabedo e chal kaka mareno e ma orieye. Samoro jaduong’no nyalo ng’eyo maber kaka ng’atno  winjo e chunye, kendo onyalo wacho weche ma nyalo bedo mayot ne ng’atno rwako. Kata kamano, jodong-kanyakla duto nigi ting’ mar jiwo kendo rieyo owetegi kod nyiminegi mondo gitim lokruok moro amora ma dwarore ka luwore gi Ndiko. Omiyo, ber ka orie ng’ato sama mano dwarore, kata ka po ni jaduong’ ma rieye pok okalo e chal mar ng’atno.

13-14. Ang’o momiyo dwarore ni jaduong’-kanyakla ochik ite maber?

¹³Chik iti maber. Sama jaduong’-kanyakla moro dwaro dhi rieyo Jakristo moro, dwarore ni openjre niya: ‘En ang’o ma ang’eyo e wi chal mar Jakristono? Ang’o ma nyalo bedo ni okaloe? Dibed ni okalo e pek moko ma ok ang’eyo? En kony mane modwaro ahinya gie sani?’

¹⁴ Puonj ma yudore e Jakobo 1:19 nyalo konyo ahinya joma rieyo jowetegi. Jakobo nondiko kama: “Ng’ato ka ng’ato nyaka bed ng’at ma winjo wach piyo, ma ok rikni e wuoyo, kendo ma iye ok wang’ piyo.” Jaduong’-kanyakla moro nyalo paro ni ong’eyo weche duto ma Jakristo moro kaloe, kata kamano, be ong’eyo weche duto adier? Ngeche 18:13 nyisowa niya: “Ka ng’ato dwoko wach ka pok owinjo weche duto, mano en fuwo kod wich-kuot.” Ber ka ng’ato owuon e ma onyisowa gik ma okaloe. Mano nyiso ni jaduong’-kanyakla onego ochik ite maber ka pok owuoyo. Par puonj ma jaduong’-kanyakla ma ne wawuoye e chak sulani noyudo ka nodhi limo nyaminwacha. Nofwenyo ni kar chako limbeno gi weche ma noiko, di ne obedo maber ka di ne okwongo openjo nyaminwano kaka nodhi. Nonyalo penje niya: “Ngimani dhi nade?” “Ere kaka diher ni akonyi?” Ka po ni jodong-kanyakla okwongo ong’eyo kaka owadwa kata nyaminwa moro dhi, mano nyalo miyo gijiwe kendo gikonye e yo mowinjore.

15. Ere kaka jodongo nyalo tiyo gi puonj ma yudore e Ngeche 27:23?

¹⁵Ng’e kueth mag rombeni. Mana kaka ne waseneno e chak sulani, rieyo ng’ato e yo mowinjore oriwo gik mang’eny moloyo mana somone ndiko moko kata chiwone paro. Dwarore ni owetewa gi nyiminewa ong’e ni wadewogi gadier, wang’eyo gik ma gikaloe, kendo ni wagombo konyogi. (Som Ngeche 27:23.) Jodong-kanyakla onego otim matek mondo gilos osiep motegno gi owetegi gi nyiminegi.

16. Ang’o ma biro konyo jodongo mondo girie Jakristo wadgi e yo ma chopo e chunye?

¹⁶ Jodong-kanyakla onego otem matek mondo kik owetegi gi nyiminegi onegi kaka joma manyogiga mana sama gidwaro rieyogi. Kar mano, dwarore ni giwuo gi owetegi gi nyiminegi pile mondo ginyis ni gidewogi sama gikalo e chandruoge mopogore opogore. Jaduong’-kanyakla moro ma nigi lony  nowacho kama: “Ka jodongo otimo kamano, gibiro loso osiep motegno gi owetegi gi nyiminegi. Mano biro miyo obednegi mayot rieyogi ka po ni mano dwarore.” Bende, biro bedo mayot ne ng’at mirieyono rwako siem kata puonj mimiye.

17. Gin kinde mage ma dwarore ni jaduong’-kanyakla ohore kendo obed mang’won?

¹⁷Hori kendo ibed mang’won. Horuok kod ng’wono gin kido ma dwarore ahinya, to moloyo ka po ni ng’at mirieyo okwongo otamore rwako siem mimiye kowuok e Muma. Jaduong’-kanyakla onego otem matek mondo iye kik wang’ ka po ni Jakristo moro otamore rwako siem kata riech momiye. Muma nokoro wechegi e wi Yesu: “Onge odundu motore ma obiro ketho, kendo onge otambi ma liel marach rach mobiro simo nyaka chop okel tim makare chuth.” (Mat. 12:20) Kuom mano, sama jaduong’no lemo ka en kende, onyalo kwayo Jehova mondo okony ng’at ma norieyo mondo one gimomiyo irieye, kendo mondo oti gi puonj ma nomiyego. Samoro nyalo dwarore ni Jakristo ma ne irieyono okaw thuolone mondo opar matut weche ma nonyise. Ka jaduong’-kanyakla ohore kendo obedo mang’won, mano nyalo konyo ng’at mirieyono mondo kik ket pache e yo mirieyego, to kar mano, oket pache kuom puonj ma imiye. To mana kaka pile, kinde duto ber ka jodongo orieyo ng’ato ka gitiyo gi Muma.

18. (a) En ang’o monego wapar sama warieyo ng’ato? (b) Kaka onyis e picha ma nigi sanduk, ang’o ma jonyuolgo wuoyoe?

¹⁸Puonjri kuom ketho magi. Nikech wan joma orem, kinde duto ok bi bedonwa mayot tiyo gi paro ma ochiw e sulani e yo makare chuth. (Jak. 3:2) Pod wabiro ketho, kata kamano, dwarore ni wapuonjre kuom kethowago. Ka owetewa gi nyiminewa ofwenyo ni waherogi gadier, biro bedonegi mayot weyonwa sama wawacho kata timo gimoro mochwanyogi.​—Ne sanduk ma wacho ni, “ Ne Jonyuol.”

19. Ere kaka wanyalo miyo chuny owetewa gi nyiminewa obed mamor?

¹⁹ Mana kaka wasepuonjore, ok yotga rieyo ng’ato. Warem, to joma warieyo bende orem. Omiyo, tem iti gi puonj ma wasenono e sulani. Ng’e gima chwali mondo irie ng’ato. Kwong ibed gadier ka be ochuno ni irie ng’ato, kod ka be in e ng’at ma ber korieye. Ka pok ichiwo siem kata rieyo ng’ato, penje penjo moko ma nyalo konyi ng’eyo gik mokaloe, kendo ichikne iti sama odwoki. Tem ketori e chal mare. Bed mang’won kendo ilos osiep motegno gi oweteni gi nyimineni. Par wach maduong’ni: Ok wadwar mana ni warie ng’ato e yo mowinjore kende, to wadwaro bende ni chuny ng’at ma warieyono ‘obed mamor.’​—Nge. 27:9.