Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 8

¿In che oninpe consej in xi qqʼoʼn kye txqantl?

¿In che oninpe consej in xi qqʼoʼn kye txqantl?

«Kyuʼn qe perjum mejorxix in tzalaj tanmi xjal; ex kyuʼn qe consej bʼaʼn in jaw tzalaj tanmi xjal» (PROV. 27:9).

BʼITZ 102 Qo onin kyiʼj qeju in che kubʼ numj

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil el tnikʼ jun ansyan tiʼj tej t-xi tqʼoʼn consej te jun ermana?

MA TZIKʼ junjun abʼqʼi, i eʼx kabʼe ansyan visitaril jun ermana otoq tzikʼ ambʼil mintiʼ in pon kyoj chmabʼil. Jun kyxol qe ansyan, jaw tuʼjin junjun texto tuʼn t-xi tnaʼn te ermana qa nim toklen tuʼn tpon kyoj chmabʼil. Kubʼ t-ximen erman qa otoq che onin tiʼj ermana, pero tej chʼixtoq kyikʼ bʼet, tqʼama ermana jlu: «Mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼne aju in bʼaj wiʼje». Xi kyqʼoʼn ansyan consej te ermana, pero mintiʼ xi kyqanin te tzeʼntoq taʼ. Tuʼntzunju, kubʼ tnaʼn ermana qa mintiʼ e onin tiʼj.

2 Tqʼama ansyan jlu, aju jaw uʼjinte texto: «Tej ttzaj tqʼamaʼn ermana jlu weye, kubʼ nximane qa mintiʼ ok tqʼoʼn qoklene. Pero tej nximane tiʼjju bʼaj, el nnikʼe tiʼj qa mastoq bʼaʼn tuʼn t-xi nqanine junjun xjel te twitzju tuʼn kyajbʼen tbʼanel texto wuʼne. Xiwtlo nqanine junjun xjel te ik tzeʼn qe jlu: ‹¿Tzeʼn taʼya?› ‹¿Tiʼ in kubʼ tnaʼna?› ‹¿Jakupe qo onine tiʼja?›». El tnikʼ ansyan lu tiʼj jun xnaqʼtzbʼil nim toklen, atzun jaʼlo in nonin kyiʼj erman ex in ximen tiʼjju in bʼaj kyiʼj.

3. ¿Alkyeqe jaku txi kyqʼoʼn consej kye erman toj kʼloj okslal?

 3 O txi qʼoʼn oklenj kye ansyan tuʼn t-xi kyqʼoʼn consej kye erman. Pero ax ikx jaku txi kyqʼoʼn junjuntl erman jun consej qa il tiʼj. Jun techel, jakulo txi tqʼoʼn jun erman consej te jun tamiw ex jaku tzʼajbʼen Tyol Dios tuʼn (Sal. 141:5; Prov. 25:12). Ex jakulo txi tqʼoʼn jun ermana mas matij consej te jun ermana mas txin ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tito 2:3 a 5. Ex il tiʼj tuʼn t-xi kyqʼoʼn mambʼaj consej kye kykʼwal. Maske ma kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu kye ansyan, qkyaqilx jaku tzʼonin qiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn tbʼanel consej ex jaku «tzalaj tanmi xjal» tuʼn (Prov. 27:9).

4. ¿Alkyeqe xjel kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj?

4 Toj xnaqʼtzbʼil lu, kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj kyaje xjel at toklen tukʼilju tuʼn t-xi qqʼoʼn consej: ¿Tiquʼn kxel qqʼoʼn jun consej? ¿Ilpe tiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn? ¿Alkye kxel qʼonte? ¿Ex tzeʼn jaku txi qqʼoʼn jun consej aju jaku tzʼonin kyiʼj txqantl?

¿TIQUʼN KXEL QQʼOʼN JUN CONSEJ?

5. ¿Tiquʼn mas jun rat jaku txi tbʼiʼn jun erman jun consej qa ma txi qʼoʼn te tukʼil kʼujlabʼil? (1 Corintios 13:4, 7).

5 Kʼujlaʼn qe erman kyuʼn ansyan. Ex in kubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyiʼj aj t-xi kyqʼoʼn consej kye aj kyel txalpaj (Gál. 6:1). Noqtzun tuʼnj, naʼmxtoq t-xi tqʼoʼn jun ansyan jun consej, bʼaʼn tuʼn t-ximen tiʼjju tqʼama apóstol Pablo tiʼj kʼujlabʼil: «Aju xjal at tkʼujlalil at tpasens ex in tzʼeʼy tkʼuʼj tiʼj tukʼil [...]. Tkyaqil nnikʼx tuʼn, tkyaqil niman tuʼn, ex tuj tkyaqil ayoʼn tuʼn, ex at tpasens tuj tkyaqil» (kjawil uʼjit 1 Corintios 13:4, 7). Aj kyximen ansyan tiʼj texto lu, nim toklen tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa in xi kyqʼoʼn consej tukʼil kʼujlabʼil ex toj tumel. Mas jun rat jaku txi tbʼiʼn jun erman jun consej qa in nel tnikʼ tiʼj qa in che ximen txqantl tiʼj (Rom. 12:10).

6. ¿Tiʼ tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn Pablo tej t-xi tqʼoʼn consej?

6 Kyaj tqʼoʼn apóstol Pablo jun tbʼanel techel kywitz ansyan. Jun techel, mintiʼ kubʼ t-ximen kabʼe maj tuʼn t-xi tqʼoʼn consej kye okslal te Tesalónica. Pero naʼmxtoq txi tqʼoʼn consej kye, xi tqʼamaʼn kye qa in bʼanttoq jun tbʼanel aqʼuntl kyuʼn ex qa kʼujlaʼn qe txqantl kyuʼn. Ax ikx, ximen tiʼjju bʼaj kyiʼj tuʼnju xi tqʼamaʼn kye qa in nikʼxtoq nya bʼaʼn ex ikʼbʼil kyuʼn (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Ex xi tqʼamaʼn kye qa in kubʼtoq kyqʼoʼn jun tbʼanel techel kywitz erman (1 Tes. 1:8, 9). Kubʼlo kynaʼn okslal nim tzalajbʼil tej t-xi qʼuqbʼaʼn kykʼuʼj tuʼn Pablo. Qʼuqlitoq kykʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qe tuʼn. Tuʼntzunju, jaku txi qqʼamaʼn qa e onin consej kyiʼj tej t-xi ttzʼibʼin kabʼe carta kye (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).

7. ¿Tiquʼn jaku tzaj tqʼoj jun xjal qa ma txi qʼoʼn jun consej te?

7 ¿Tiʼ jaku bʼaj qa nya toj tumel ma txi qqʼoʼn jun consej? Qbʼinx tiʼ tqʼama jun erman ma tzikʼ ambʼil in najbʼen te ansyan. Tqʼama jlu: «At maj in tzaj tqʼoj jun xjal aj t-xi qʼoʼn jun consej te maske tbʼanel. In bʼaj jlu tuʼnju nya tukʼil kʼujlabʼil in xi qʼamaʼn te». ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj jlu? Qa mas jun rat jaku txi tbʼiʼn jun xjal jun consej qa ma txi qʼamaʼn te tukʼil kʼujlabʼil ex nya tukʼil qʼoj.

¿ILPE TIʼJ TUʼN T-XI QQʼOʼN CONSEJ?

8. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn tkubʼ t-xjelin jun ansyan naʼmxtoq txi tqʼoʼn jun consej?

8 Nim toklen tuʼn kyximen ansyan naʼmxtoq txi kyqʼoʼn jun consej. Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn kyximen kyiʼj junjun xjel ik tzeʼn jlu: «¿Ilpe tiʼj tuʼn nyoline tukʼil erman? ¿Axpe tok in bʼant jun nya bʼaʼn tuʼn? ¿Mintiʼpe in xi tnimen jun nabʼil toj Tyol Dios moqa in xi tbʼinchaʼn jun tiʼ nya bʼaʼn in nela toj nwitze?». Qa at tnabʼil jun ansyan, nya «jurat in yolin naj» (Prov. 29:20). Qa nya qʼuqli tkʼuʼj tiʼjju taj tuʼn tbʼant tuʼn, jaku yolin tukʼil juntl ansyan tuʼn tel tnikʼ tiʼj qa mintiʼ in japun jun kawbʼil toj Tyol Dios tuʼn erman (2 Tim. 3:16, 17).

9. ¿Tzeʼn jaku tzʼel kykanoʼn ansyan tiʼj Pablo aj t-xi kyqʼoʼn consej tiʼjju alkye tten tuʼn tbʼaj qxbʼalumin qibʼ? (1 Timoteo 2:9, 10).

9 Qo xnaqʼtzan tiʼj jun techel. Qo ximen tiʼj qa nya bʼaʼn in nela toj twitz jun ansyan tzeʼn in bʼaj t-xbʼalumin tibʼ jun erman. Jakulo kubʼ t-xjelin jlu: «¿In nikʼpe erman tibʼaj jun kawbʼil in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios?». Tuʼnju nya taj tuʼn t-xi tbʼinchaʼn qe tiʼchaq in kubʼ t-ximen, jaku txi tqanin onbʼil te juntl ansyan moqa te jun erman o chʼiy toj tokslabʼil. Ex jaku kubʼ kyxnaqʼtzaʼn aju tqʼama Pablo tiʼj qxbʼalun (kjawil uʼjit 1 Timoteo 2:9, 10). Mintiʼ kyaj tqʼamaʼn Pablo tiʼ tuʼn tbʼant quʼn ex tiʼ mintiʼ tuʼn tbʼant quʼn. Sino tzaj tqʼoʼn junjun nabʼil qe tzeʼn tuʼn tbʼaj qxbʼalumin qibʼ toj tumel. El tnikʼ Pablo tiʼj qa jaku kubʼ kyximen okslal tzeʼn tuʼn tbʼaj kyxbʼalumin kyibʼ, pero mintiʼ tuʼn kyikʼ tibʼajju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Naʼmxtoq txi kyqʼoʼn ansyan consej te jun erman, nim toklen tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa in bʼaj t-xbʼalumin tibʼ toj tumel.

10. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn?

10 Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa junxichaq kyximbʼetz erman jaku ten tiʼj jun tiʼ. Pero nya a t-xilen jlu qa mas bʼaʼn t-ximbʼetz jun erman twitz juntl. Tuʼntzunju, miʼn txi qqʼamaʼn kye txqantl alkye bʼaʼn in nela toj qwitz ex alkye nya bʼaʼn (Rom. 14:10).

¿ALKYE KXEL QʼONTE CONSEJ?

11, 12. Qa il tiʼj tuʼn t-xi kyqʼoʼn ansyan jun consej, ¿tiʼ bʼaʼn tuʼn kyximen tiʼj ex tiquʼn?

11 Qa il tiʼj tuʼn t-xi qʼet consej te juntl, ¿alkye jaku txi qʼonte? Jun techel, qa il tiʼj tuʼn t-xi qʼet tconsej jun ermana o kubʼ mojeʼ moqa tconsej jun menor de edad, nim toklen tuʼn tyolin ansyan tukʼil wibʼaj toj ja. Jakulo kubʼ t-ximen wibʼaj toj ja tuʼn t-xi tqʼoʼn consej moqa jaku ten aj t-xi tqʼoʼn ansyan consej. * ¿Yajtzun qa te jun ermana tzma txin il tiʼj tuʼn t-xi qʼet consej? Maslo bʼaʼn qa ma txi qʼoʼn tconsej tuʼn juntl ermana mas matij ik tzeʼn saj qʼamaʼn toj  taqikʼ oxe.

12 Ax ikx, jaku che ximen ansyan tiʼj juntl xjel lu: «¿Bʼaʼnpe tuʼn t-xi nqʼoʼne consej moqa jaku txi tqʼoʼn juntl erman?». Jun techel, qa in bʼisun jun erman, maslo jaku kubʼ tnaʼn bʼaʼn qa ma txi qʼoʼn consej te tuʼn juntl ansyan aju o tzikʼ toj nya bʼaʼn in nok weʼ twitz. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl kyuʼn ansyan qa o tzaj qʼoʼn kyoklen tuʼn kyonin kyiʼj erman tuʼn tbʼant junjun chʼixpubʼil kyuʼn ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Tuʼntzunju, qa il tiʼj tuʼn t-xi qʼet consej te jun erman, bʼaʼn tuʼn t-xi kyqʼoʼn.

¿TZEʼN JAKU TXI QQʼOʼN JUN CONSEJ AJU JAKU TZʼONIN KYIʼJ TXQANTL?

¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tok kyqʼoʼn ansyan kywiʼ tiʼjju in xi qʼamaʼn kye? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 13 ex 14).

13, 14. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok kyqʼoʼn ansyan kywiʼ tiʼjju in xi kyqʼamaʼn erman kye?

13Qʼonka twiʼya kyiʼj txqantl. Aj tkubʼ tbʼinchaʼn tten jun ansyan tuʼn t-xi tqʼoʼn jun consej, bʼaʼn tuʼn tkubʼ t-xjelin jlu: «¿In nelpe nnikʼe tiʼjju in bʼaj tiʼj erman? ¿Ojtzqiʼnpe wuʼne aju in bʼaj toj tanqʼibʼil? ¿Atpe jun nya bʼaʼn in nok weʼ twitz ex mintiʼ ojtzqiʼn wuʼne? ¿Tiʼ mas jaku tzʼonin tiʼj toj ambʼil jaʼlo?».

14 Jaku tzʼonin nabʼil tkuʼx toj Santiago 1:19 kyiʼj qeju in che qʼon consej. Kubʼ ttzʼibʼin Santiago jlu: «Kykyaqile bʼaʼn tuʼn t-xi kybʼiʼn naje ju yol, pero mya jurat naj tuʼn kyyoline, ex mya jurat naj tuʼn kyjaw kyaqpaje». Mintiʼ tuʼn tkubʼ t-ximen jun ansyan qa ojtzqiʼn tuʼn tkyaqilju in bʼaj toj tanqʼibʼil erman kxel tqʼoʼn consej te. In tzaj tnaʼn Proverbios 18:13 jlu qe: «Aju xjal in xi ttzaqʼweʼn naj jun yol naʼnxtoq tbʼinte, mintiʼ tnabʼl ex in tzaj tchʼixwi tuʼn». Mas bʼaʼn tuʼn t-xi kyqanin ansyan te erman tiʼ in bʼaj toj tanqʼibʼil naʼmxtoq t-xi tzyet tuʼn kyyolin. Atzun jlu el tnikʼ ansyan tiʼj aju ma qo yolin tiʼj tej saj tzyet xnaqʼtzbʼil. El tnikʼ tiʼj qa mastoq bʼaʼn tuʼn t-xi tqanin junjun xjel te ermana twitzju tuʼn tyolin tiʼj xnaqʼtzbʼil otoq bʼaj tbʼinchaʼn. Jakutoq txi tqanin junjun xjel te ik tzeʼn jlu: «¿Tzeʼn taʼya?», «¿Tiʼ in kubʼ tnaʼna?», «¿Jakupe qo onine tiʼja?». Qa ma tzʼok tilil kyuʼn ansyan tuʼn tel kynikʼ tiʼjju in bʼaj kyiʼj erman, jaku che onin kyiʼj ex jaku txi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj.

15. ¿Tzeʼn jaku txi kybʼiʼn ansyan nabʼil tkuʼx toj Proverbios 27:23?

15Ojtzqinka qe erman. Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, tuʼn tonin jun consej tiʼj jun erman, nya oʼkx tuʼn tjaw quʼjin junjun taqikʼ Tyol Dios te. Sino nim toklen tuʼn tkubʼ tnaʼn qa in qo ximen tiʼj, qa in nel qnikʼ tiʼjju in nok weʼ twitz ex qa kʼujlaʼn quʼn (kjawil uʼjit Proverbios 27:23). Nim toklen tuʼn tok tilil kyuʼn ansyan tuʼn tok kyamiwen kyibʼ kyukʼil kykyaqil erman.

¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn ansyan tuʼntzun nya kwest tuʼn t-xi kyqʼoʼn jun consej? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 16).

16. ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn ansyan tuʼn tonin kyconsej kyiʼj erman?

16 Nim toklen tuʼn tok kyxqʼuqin kyibʼ ansyan tuʼn miʼn tkubʼ kyximen erman qa oʼkx in chex yolin kye qa il tiʼj tuʼn t-xi qʼet jun kyconsej. Tuʼntzunju, nim toklen tuʼn kyyolin kyukʼil ex tuʼn kyonin kyiʼj aj kyok weʼ twitz jun nya bʼaʼn. In tzaj tqʼamaʼn jun ermano o tzikʼ ambʼil in najbʼen te ansyan qa jaku che ok erman te kyamiw qa ma bʼant jlu kyuʼn. Ex tqʼamatl jlu: «Qa ma bʼant jlu kyuʼn ansyan, mas nya kwest jaku txi kyqʼoʼn jun consej». Ex mas jun rat jaku txi tbʼiʼn erman consej kxel qʼoʼn te.

¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tkubʼ kyyekʼin ansyan kykʼujlabʼil ex kypasens aj t-xi kyqʼoʼn jun consej? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17).

17. ¿Toj alkye ambʼil mas nim toklen tuʼn tkubʼ kyyekʼin ansyan kykʼujlabʼil ex kypasens?

17Kʼujlanka qe erman ex tenx tpasensa kyiʼj. Nim toklen tuʼn tkubʼ kyyekʼin ansyan kykʼujlabʼil ex kypasens kyiʼj erman, mas qa mintiʼ in xi kybʼiʼn jun consej moqa kwest in nela toj kywitz tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn. Mintiʼ tuʼn ttzaj kyqʼoj ansyan qa ma bʼaj jlu. Nim toklen tuʼn tel kykanoʼn tiʼj Jesús aju kyaj qʼamaʼn jlu tiʼj: «Jun ajlaj potzʼjni, mlay kubʼ ttoqin, ex aju mech in qusin, mlay kubʼ tyuptzʼaʼn» (Mat. 12:20). Tuʼntzunju, nim toklen tuʼn tnaʼn ansyan Dios tiʼj erman tuʼn tel tnikʼ tiʼj tiquʼn in xi qʼet consej te ex tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn. Bʼalo kxel tiʼn ambʼil tuʼn tel tnikʼ tiʼj tiquʼn xi qʼoʼn consej te. Qa ma kubʼ tyekʼin ansyan tkʼujlabʼil ex tpasens, mas kʼokel tqʼoʼn erman twiʼ tiʼj consej ex nya tiʼj tzeʼn xi qʼamaʼn te. Mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl kyuʼn ansyan qa il tiʼj tuʼn tajbʼen Tyol Dios kyuʼn aj t-xi kyqʼoʼn consej.

18. a) ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn aj t-xi qqʼoʼn jun consej? b) Ik tzeʼn in tzaj yekʼin toj tilbʼilal ex toj recuadro, ¿tiʼ bʼaʼn tuʼn kyximen mambʼaj tiʼj naʼmxtoq txi kyqʼoʼn consej kye kykʼwal?

18Qʼiʼmela jun xnaqʼtzbʼil tiʼjju in nel txalpaja tiʼj. Tuʼnju qkyaqilx in qo el txalpaj, mlay che bʼant tkyaqil tiʼchaq quʼn ik tzeʼn in tzaj qʼamaʼn toj xnaqʼtzbʼil lu (Sant. 3:2). Tuʼntzunju, qa ma qo el txalpaj, bʼaʼn tuʼn tel qiʼn jun xnaqʼtzbʼil tiʼjju in bʼant quʼn. Qa ma tzʼel kynikʼ erman tiʼj qa kʼujlaʼn qe quʼn, mas jun rat jaku kubʼ kynajsaʼn qil qa ma tzʼok qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn kyiʼj. (Qʼonka twitza tiʼj recuadro « Jun tqanil kye mambʼaj»).

¿TIʼ MA TZʼEL QNIKʼ TIʼJ?

19. ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj erman tuʼn kytzalaj?

19 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, kwest tuʼn t-xi qqʼoʼn consej toj tumel. Qkyaqilx aj il qoʼ, tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qe nabʼil ma qo xnaqʼtzan tiʼj. Aj t-xi qqʼoʼn consej te jun erman, qqʼamanx te tukʼil kʼujlabʼil. Ax ikx, qo ximen tiʼj qa il tiʼj tuʼn t-xi qʼet consej ex alkye erman jaku txi qʼonte. Bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin te erman tiʼ in bʼaj tiʼj ex qqʼonk qwiʼ tiʼjju tzul tqʼamaʼn. Ex bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼjju in bʼaj tiʼj. Nim toklen tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj erman ex tuʼn tok qamiwen qibʼ kyukʼil. Miʼn tzikʼ tnaʼl quʼn tiʼ qaj tuʼn tbʼant quʼn, qaj tuʼn kyonin qconsej kyiʼj erman tuʼntzun kytzalaj (Prov. 27:9).

BʼITZ 103 Jun oyaj qe ansyan tuʼn Jehová

^ taqik' 5 At maj kwest tuʼn t-xi qqʼoʼn consej kye junjuntl. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tonin consej kyiʼj txqantl? Kʼonil xnaqʼtzbʼil lu kyiʼj ansyan tuʼn t-xi kyqʼoʼn consej toj tumel ex tuʼn tpon toj kyanmi erman.

^ taqik' 11 Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Aju kyoklen ansyan at toj kʼloj okslal» toj uʼj Aju Xqʼuqil te febrero te 2021.