1, 2. ¿Ti tukniˈˈijxë extëm jyajty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy?

 TAM nyëjkxnë tiempë ko nimajtskë mëjjäˈäytyëjk ojts tkuˈixëdë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety kyaj yˈoknëjkxnë reunyonk. Niduˈuk, ta ojts ttukwingugäjpxë kanäägë tekstë mëdiˈibë myaytyakypy ko tsojkëp nyëjkxët reunyonk. Niduˈugë yäˈädë mëjjäˈäy, ta wyinmääy ko të nety tpudëkë ja myëguˈuk mëdiˈibë ojts të tkuˈixëdë, per ko nety jyëmbijnëdë, ta yaˈˈanmääytyë: “Miitsëty ni jeˈeyë xykyanijawëdë tijaty amay jotmayëtsën nbatypy”. Ja mëjjäˈäytyëjkëty, kyaj dyajtëëwdë ja nmëguˈukˈäjtëm tijaty amay jotmayë nety pyatypy, nëgoo ko ojts ttukwingugäjpxëgyojtë ja tekstë. Pääty ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj tjäˈäwë ko të nety yajpudëkë.

² Ko yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tjamyetsy wiˈix tjapudëkëyany ja myëguˈuk, ta tnimaytyaˈaky: “Kots duˈun ja nmëguˈukˈäjtëm xyˈatsooy, tats nwinmääy ko kyaj nety tkuˈëw tkukäjpxë extëmëts jam njapudëkëdë. Per tats nwinmääy ko kyajxyëbëts jeˈeyë ja tekstë të ndukwingugäjpxë ets ko nik oyxyëp kots nyajtëëy extëm, ¿wiˈix myaˈixy myajpääty?, ¿wiˈix mnayjyawëty?, ¿wiˈix mbäät nbudëkë?”. Extëm jyajtyë yäˈädë mëjjäˈäy, mëjwiin kajaa mëdiˈibë tukniˈˈijxë, ets tyam naybyëjktakëp mä ja myëguˈuktëjkë lyugäär parë tsuj yajxon tpudëkë.

3. ¿Pënaty mbäät dyaktë ëwij käjpxwijën mä kongregasionk?

 ³ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë nyikëjxmˈäjttëp parë tˈëwij tkäjpxwijtët ja myëguˈuktëjk ko nety dyajtëgoyˈattë. Per näˈäty, oy ko nanduˈun ttundët ja nmëguˈukˈäjtëm mä kongregasionk. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë mëtnaymyaayëbë dyajtëgoyˈaty ja ëwij käjpxwijën (Sal. 141:5; Prov. 25:12). O mbäät tuˈugë toxytyëjkjäˈäy mëdiˈibë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë tkäjpxwijy ja mas ënäˈkpë ko tˈixy ko duˈun jyaˈayˈaty extëm jyënaˈanyë Titʉ 2:3-5. Etsë uˈunktääk uˈunkteety, tsojkëp nanduˈun xëmë tˈëwij tkäjpxwijtët ets tjëjwijtsëmbittët  ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Mä yäˈädë artikulo yëˈë yajmëgäjpxtëp pënaty tuundëp mëjjäˈäy, per niˈamukë xypyudëkëyäˈänëm, pes yëˈë myaytyakypy wiˈix mbäät nyäjkëmë ëwij käjpxwijën extëm mbäät pyudëkëty ja nmëguˈukˈäjtëm, mëdiˈibë “yajxondakypyë jot korasoon” (Prov. 27:9).

4. ¿Tijaty yaˈˈatsoowëmbitäämp mä yäˈädë artikulo?

⁴ Mä yäˈädë artikulo yaˈˈatsoowëmbitäˈäny taxkë yajtëˈëwën mä wiˈix mbäät nyäjkëmë ëwij käjpxwijën: ¿tiko nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm?, ¿jëjpˈamëdaa duˈun nduˈunëm?, ¿pën mbäät tˈëwij tkäjpxwijy ja myëguˈuk? ets ¿wiˈix nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëm mbäät pyudëkëty?

5. ¿Ti mbäät pyudëkëtyë nmëguˈukˈäjtëm parë tkupëkët ja ëwij käjpxwijën? (1 Korintʉ 13:4, 7).

⁵ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsyojktëbë myëguˈuktëjk ets dyajnigëxëˈëktë ko tˈëwij tkäjpxwijtë ja mëdiˈibë nëˈëdëgoyäämp tuˈudëgoyäämp (Gal. 6:1). Per ko niduˈuk ja mëjjäˈäy tkäjpxwijäˈänët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, jëjpˈam ets twinmayët wiˈix dyajnigëxëˈëgäˈäny ja tsojkënë mëdiˈibë apostëlë Pablo myaytyak ko jyënany: “Diˈibë myëdäjtypy ja tsojkën, myëdäjtypy ja maˈxtujkën es oyjyaˈayˈaty. […] Dëˈënyëm ttuny ja oybyë, dëˈënyëm myëbeky, dëˈënyëm jyëjpˈixy es dëˈënyëm myëmaˈxtiky” (käjpxë 1 Korintʉ 13:4, 7). Ko ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy tpawinmayëdë yäˈädë tekstë, mbäät pyudëkëty parë tˈixtët ko pääty ja myëguˈuk tˈëwijäˈäny tkäjpxwijäˈäny mët ko ttsoky ets mbäädë net tsuj yajxon tkäjpxwijy. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm tsuj yajxon tkupëky ja ëwij käjpxwijën pën jyäˈäwëp ko pääty duˈun yajmoˈoy mët ko yajtsoky (Rom. 12:10).

6. Extëmë apostëlë Pablo ojts tˈëwijy tkäjpxwijˈyë myëguˈuktëjk, ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

⁶ Apostëlë Pablo myooyë oybyë ijxpajtën pënaty tyam tuundëp mëjjäˈäy. Extëm nˈokpëjktakëm, ojts tˈëwijy tkäjpxwijy ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë Tesalónica ko tˈijxy ko yajtëgoyˈäjttëbë nety. Per jawyiin ojts tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë ko jantsy oyë nety tyundë, ko madaktëp ets ko tsyojktëbë Dios. Pablo wyinmääy nanduˈun wiˈixë nety ja myëguˈuktëjk yaˈix yajpäättë, wiˈix tkuˈix tkubäädëdë ja amay jotmay ets ko yaˈˈaxëkˈixtë (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Axtë yˈanmääy ko myooytyëbë nety ja ijxpajtënë myëguˈuktëjk (1 Tes. 1:8, 9). Jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko duˈun yajmëjääwmooytyë, jyäˈäwëdë ko apostëlë Pablo mëkë nety tsyokëdë. Pääty tsuj yajxon tkupëjktë ko yˈaktuknigajxëdë ja myëmajtskpë neky (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).

7. ¿Tiko näˈäty ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj tsuj yajxon tkupëky ja ëwij käjpxwijën?

⁷ Ko ngaˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nˈëwij ngäjpxwijëmë nmëguˈukˈäjtëm, mbäät duˈun njäjtëm extëm jyënany tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy: “Ta nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj tˈoymyëdowdë ko yaˈëwij yajkäjpxwijtë, kyaj yëˈëjëty ko kyaj yˈoyëty extëm të yaˈˈanëëmë, yëˈë duˈun ko kyaj tsuj yajxon të yajmëgajpxy”. Yäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm tkupëktë tsuj yajxon ja ëwij käjpxwijën, pën nduˈunëm mët ko ntsojkëm ets kyaj mët ko të njotˈambëjkëm.

8. ¿Ti tsojkëp nyayajtëwëdët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy mä kyajnëm tˈëwijy tkäjpxwijy ja myëguˈuk?

⁸ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp jawyiin twinmaytyët mä kyajnëm tˈëwij käjpxwijtë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, oy ko nyayajtëwëdët. “¿Jyantsy yajtëgoyˈajtypyën ja ëwij käjpxwijën? ¿Ijtpëts seguurë ko jantsy të ttuny mëdiˈibë kyaj yˈoyëty? ¿Waˈandaa kyaj të tkuytyuny extëmë Biiblyë jyënaˈany, o waˈandaa yëˈë të ttuny mëdiˈibëts ëjts kyaj ndunët?”. Tuˈugë mëjjäˈäy mëdiˈibë wijy, wyinmaapy ‘mëdiˈibë kyajpxypyën’ (Prov. 29:20, TY). Ets pën kyaj yˈity seguurë, ta tnimaytyaˈaky mët  ja myëguˈuktëjk parë tˈëxtäˈäytyë mä Biiblyë ja ëwij käjpxwijën (2 Tim. 3:16, 17).

9. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, ¿wiˈix mbäät tpanëjkxtë ja käjpxwijën mëdiˈibë apostëlë Pablo yäjk mä wiˈix mbäät tuˈugë Diosmëduumbë nyayˈoytyunyëty? (1 Timoteo 2:9, 10, TNM).

⁹ Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy kyaj tˈoyˈixy wiˈix ja myëguˈuk nyaywyit nyayxyoxyëty o nyayˈoytyunyëty. Mbäät nyayajtëyëty: “¿Miimbëdaa ëwij käjpxwijën mä Biiblyë extëmëts nˈanëëmëyaˈany?”. Kom kyaj kyëˈëm winmäˈäny dyajtunäˈäny, oyxyëp ko tˈanëëmë wiinkpë mëjjäˈäy parë mëët tnimaytyäˈäktët o wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jantsy oy Diosmëduump. Mbäädë net tˈixtë wiˈixë apostëlë Pablo ojts dyakyë ëwij käjpxwijën mä wiˈix mbäät tuˈugë Dios mëduumbë nyaywyit nyayxyoxyëty ets nyayˈoytyunyëty (käjpxë 1 Timoteo 2:9, 10, TNM). * Apostëlë Pablo kyaj ojts ttimnigajpxy mëdiˈibë wit xoxën mbäät nbëjktakëm o mëdiˈibë kyaj. Mëdiˈibën jeˈeyë ojts tnigajpxy, yëˈë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë mëdiˈibë mbäät xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm wiˈix tsuj yajxon ja wit xox nbëjktakëm extëm nyigëxëˈëgët ko tapë jot wyinmäˈäny. Pablo nyijäˈäwëbë nety ko niˈamukë Dios mëduumbë mbäät këˈëm twinˈixtë wiˈix ja wyit xyox tpëjktäˈägäˈändë ets nyayˈoytyunäˈänëdë, per duˈun extëm nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë Biiblyë. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp jawyiin tˈixtët pën ja nmëguˈukˈäjtëm pyëjktakypy ja wyit xyox oy tsuj ets pën yajnigëxëˈkypy ko tapë jyot wyinmäˈäny.

10. ¿Ti tsojkëp njamyajtsëm mä wiˈix wyinmaytyë niduˈuk niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁰ Oy ko njamyajtsëm ko nimajtsk ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk Diosmëduunëdë tëgatsyaty wyinmayäˈändë. Per kyaj net yëˈë tˈandijy ko tuˈuk oy tijaty ttuny ets jatuˈuk kyaj. Pääty, oy ko kyaj ndimyˈyajtunäˈänëm ja nwinmäˈänyˈäjtëm mä nnigäjpxëm tidën oy ets tidën kyaj yˈoyëty (Rom. 14:10).

11, 12. ¿Ti tsojkëp nyayajtëwëdët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy pën yˈijxypy ko tam pën dyajtëgoyˈatyë käjpxwijën?

¹¹ Pën yaˈijxp ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yajtëgoyˈajtypy yaˈëwij yajkäjpxwijët, ¿pën mbäät duˈun ttuny? Extëm nˈokpëjktakëm, pën jam tuˈugë kasäädë toxytyëjk o ënäˈkuˈunk dyajtëgoyˈaty ets pën yˈëwij kyäjpxwijëdët, mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy tmëtmaytyaˈaky ja mëdiˈibë nyigëbäjkˈäjtypyë fyamilyë. Ko duˈun yajtukˈawanët, mbäädë net yëˈë këˈëm tˈëwijy tkäjpxwijy ja fyamilyë o jam yajpäädët ko nety ja nmëguˈukˈäjtëm duˈun ttuny. * Ets pën yëˈë tuˈugë kiixy mëdiˈibë yajtëgoyˈajtypyë naybyudëkë, mas oy ko tuˈugë  nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë yaˈˈanëëmët parë yëˈë tˈëwij tkäjpxwijët extëm të yajnigajpxy  mä parrafo 3.

¹² Ta ja tuk pëky ti mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy nyayajtëyëty: “¿Oyëdaa ko ëjts nˈëwij ngäjpxwijët o nik oyëdaa ko wiinkpë myëtmaytyäˈägëdët?”. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nayjyäˈäwëp ko kyaj tsyobääty, tkupëky ja ëwij käjpxwijën pën yëˈë mmooyëp tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nanduˈun të nyayjyawëty. Pes mbäät niˈigyë tjaygyukë wiˈixë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm nyayjyawëty. Niˈamukë mëjjäˈäytyëjk, tsojkëp tpudëkëdët ja myëguˈuktëjk parë jyukyˈattët extëmë Biiblyë tniˈanaˈamë. Pën yˈijxtëp ko tam tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsojkëp yajjëjwijtsëmbitët, oy ko duˈun ttundët.

13, 14. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy jawyiin tmëdoowˈittët wiˈix yaˈix yajpäättë ja myëguˈuktëjk?

¹³ Mëdoowˈit wiˈix ja mmëguˈuk mˈanëˈëmxëty. Ko nety tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy, tˈëwijäˈäny tkäjpxwijäˈäny ja myëguˈuk, oy ko nyayajtëwëdët: “¿Nnijäˈäwëbëtsën wiˈix yaˈixy yajpääty ja nmëguˈugëts? ¿Nnijäˈäwëbëtsën tijaty amay jotmayën tyam pyatypy? ¿Pyatypyëdaa amay jotmay mëdiˈibëts kyaj nnijawë? ¿Ti naybyudëkëdaa yajtëgoyˈajtypy?”.

¹⁴ Extëm tkujäˈäyë Santiago mbäät pyudëkëdë pënaty yˈëwij kyäjpxwijtëbë myëguˈuktëjk. Duˈun ojts tkujayë: “Tsojkëp niˈamukë pojënë tmëdoowˈitët, per oytyaˈagyëˈaampy kyäjpxët ets oytyaˈagyëˈaampy yˈawäˈändäˈägët” (Sant. 1:19, TNM). Kyaj mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy wyinmääygyojy ko nyijäˈäwëtyaapy wiˈix ja myëguˈuk yaˈixy yajpääty. Proverbios 18:13 jyënaˈany: “Ko pën tˈatsoowëmbity tuˈugë jotmay mä tkamëdoynyëm, tsuuˈat lokëˈat yëˈë ets tsoytyuˈun”. Pääty, oy ko jawyiin dyajtëwdët ja nmëguˈukˈäjtëm ets tmëdoowˈittët mä kyajnëm kyäjpxtë. Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të yajmaytyaˈaky mä yäˈädë artikulo të tsyondaˈaky, duˈunën ok ttuuny. Pyëjkë kuentë ko jawyiinxyëp ojts dyajtëy ja myëguˈuk extëm “¿wiˈix myaˈixy myajpääty?”, “¿wiˈix mnayjyawëty?”, “¿wiˈix mbäät nbudëkë?”, ets ok, taxyëbë net ojts ttukwingugäjpxë ja tekstë. Ko ja mëjjäˈäytyëjk nyaytyukjotmaytyunëdë ja myëguˈuktëjk, mbäät niˈigyë tpudëkëdë ets tmëjääwmoˈoytyë.

15. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, ¿wiˈix mbäät tkuytyundë extëm jyënaˈanyë Proverbios 27:23?

¹⁵ Ixyˈat yajxon ja mborreegë. Extëm të nˈijxëm mä yäˈädë artikulo. Kyaj jeˈeyë ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtëgoyˈattë parë yajtukwingugäjpxëdët tuˈuk majtskë tekstë ets yaˈˈanëëmëdët wiˈix tijaty ttundët parë pyudëkëdët ja ëwij käjpxwijën. Ja nmëguˈukˈäjtëm, tsojkëp tjawëdët ko nmëmäˈäy nmëdäjëm, ko nbudëkëyäˈänëm ets ko njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë (käjpxë Proverbios 27:23). * Pääty pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp niˈigyë ja myëguˈuktëjk tmëwingondët ets mëët nyaymyayëdët.

16. ¿Ti mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjk parë ja myëguˈuktëjk tkupëktët ja ëwij käjpxwijën?

¹⁶ Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, oy ko tˈijxwëˈëmdët tmëtkäjpx tmëtmaytyäˈäktët ja myëguˈuktëjk ets  ttukˈixtët ko myëmääy myëdäjttëp ko tpäättë amay jotmay, net kyaj dyajwinmaytyët ko jaayë tninëjkxtë ko tˈëwijäˈän tkäjpxwijäˈändë mët ko jam ti të ttuundëgoytyë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk tyuunë mëjjäˈäy, jyënaˈany ko pën tyuundëp duˈun mbäät nyaymyaaybyëkëdë mëdë myëguˈuktëjk. Ta yˈakjënäˈäny: “Net kyaj tsyiptäˈägët nmoˈoyëm ja ëwij käjpxwijën ko dyajtëgoyˈattët”. Ets pënaty yajmoopy ja ëwij käjpxwijën, mbäät kyaj tsyiptakxëty tkupëkët ko yëˈë myoˈoyëdët ja myëtnaymyaayëbë.

17. ¿Näˈä mbäät ja mëjjäˈäytyëjk ttukˈixtë ja myëguˈuktëjk ko tsyojktëp ets myëmaˈkxtujktëp?

¹⁷ Tsoktë ets mëmaˈkxtuktë. Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tsyiptakxëty tkupëkët ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp Biiblyë o tsyiptakxëty tkuytyunët, oy ko yajmëmaˈkxtukët ets yajtukˈixët ko yajtsojkp. Kyaj tiko ja mëjjäˈäytyëjk dyajpoktët. Tsojkëp tpanëjkxtëdë Jesusë yˈijxpajtën, yëˈë duˈun yajnimaytyaky mä Biiblyë: “Kyaj ttëjët ni tuˈugë tsäjkapyny ja neybyë, ni tkayaˈoogët ja kudëˈxnë myetsyë diˈibë ooganëp” (Mat. 12:20). Pääty oy ko ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy, tninuˈkxtäägët ja myëguˈuk parë tˈixët tiko dyajtëgoyˈaty ja ëwij käjpxwijën ets tkuytyunët. Mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj netyë ttuny extëm të yaˈˈanëëmë. Pën tsuj yajxon ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy myëtmaytyaˈagyëty, mbäät kyaj tsyiptakxëty tkupëkët ja ëwij käjpxwijën ets kyaj jeˈeyë tˈixët wiˈix të yaˈˈanëëmë. Per ko tˈëwij tkäjpxwijtët ja myëguˈuktëjk, xëmë mbäät ttukwäˈkpattë extëm jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk.

18. 1) ¿Ti tsojkëp njamyajtsëm ko nety nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm? 2) Extëm jyënaˈany mä rekuäädrë ets yaˈixy mä dibujë, ¿ti tsojkëp ttundët ja tääk teety mä tkakäjpxwijtënëm ja yˈuˈunk yˈënäˈk?

¹⁸ Këdii xynyekytyuny mëdiˈibë kyaj të yˈoybyëtsëmy. Akpokyjyaˈay nyajpatëm, pääty kyaj mbäät ndimykyuytyuˈundäˈäyëm extëm të yajnigajpxy mä yäˈädë artikulo (Sant. 3:2). Seguurë ko näˈäty kyaj oy tijaty ndunäˈänëm, per nˈoktuˈunëmë mëjääw parë kyaj nekytyuunëmbijtëm. Pën ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, mbäät kyaj tsyiptakxëty xypyokymyaˈkxëm ko wiˈix nduˈunëm o nˈanmäˈäyëm. (Ix nanduˈunë rekuäädrë mä jyënaˈany, “ Yajmëgäjpxtë tääk teety”).

 19. ¿Wiˈix mbäät agujk jotkujk nyajnayjyäˈäwëm ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁹ Extëm të nˈijxëm, tsiptakp nˈëwij ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëm mbäät pyudëkëdë. Akpokyjyaˈay nyajpatëm, duˈun mëdiˈibë ëwij käjpxwijp ets nanduˈun mëdiˈibë yˈaxäjëp ja ëwij käjpxwijën. Pääty, oy ko njamyajtsëm extëm të yajnimaytyaˈaky mä yäˈädë artikulo. Ko nety nˈëwij ngäjpxwijëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, nˈokˈijxëm tiko nmoˈoyäˈänëm ja ëwij käjpxwijën. Oy ko nanduˈun nˈijxëm pën jyantsy yajtëgoyˈajtypy ja nmëguˈukˈäjtëm, ets pënën patëp dyakët ja ëwij käjpxwijën. Nˈokˈyajtëˈëwëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈokmëdoowˈijtëm parë nnijäˈäwëm wiˈix yaˈix yajpäättë. Nˈokjaygyujkëm wiˈixxyëp nnayjyäˈäwëm ko ëtsäjtëm duˈun njäjt ngëbajtëm extëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Nˈoknaymyaaybyëjkëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈokˈoyjyaˈaytyakëm. Oy ko xëmë njamyajtsëm ko ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë nmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm yëˈë mëdiˈibë mbäät pyudëkëty ets yajnayjyawëty agujk jotkujk (Prov. 27:9).