1-2. Ddibila dhaala, ahudhere ddi wodhela makalelo oolaga?

 YAKA mundduli, anamaholela abili, yahimaruwa odhowa omwaredhela murogola dhaala, ahiyile odhowa omutugumanoni. Namaholela mmodha wileri dholebela dha mBibliyani wodhela thima enna mutugumano dhehu, ubuwelaga wihina dholebela nde dhihimulibiha murogola ole. Mbwenye evenyagavo vaade va murogola ole, oliye wera: “Nyu kamunawonelamo makathamiho baani enagifwanya.” Addibila ale yamulagile murogola ole newene yahonelagamo dhithu dhampadduwela mwigumini mwaaye. Bumwahaya, dholaga dhanvahiliwa dhidhe dhahimukaviherege murogola ole.

² Ubuwelaga pama ethu yapadduwe, namaholela aamwilerelege dholebela murogola ole, wera: “Mudhidhi yole, miyo goonelamo wihina murogola ole koonihile nriho nimiyo, mbwenye nuwubuwela pamadhene miyo wonelamo wihina ohiya othamagela wileri dholebela, nohowela orajhiha omukoha makoho oofwanelela. Motajhiha: ‘Dhithudha dhineedda aavi? Nuukavihere aavi?’” Namaholela ole ahihudhera dhithu dhathima. Peeno oliye namakukula owaguva yahoweleyaga.

3. Mmulogoni baani anafwanelela ovaha yolaga?

 ³ Anamaholela mulogo anamakukula ammulogoni, bumwahaya aliwa bithikeliwe mutholo wodhela ovaha dholaga yahoweleyaga. Mbwenye malabo mamodha naaddibilaya ammulogoni, podi ovaha dhoolaga. Motajhiha ddibila obe murogola, podi onvaha mukwaye yolaga enakuma mBibiliyani. (Sal. 141:5; Pro. 25:12) Obe murogola owunnuwelavo podi ‘omulaga namwali’ ninga yolaga enafwanyeya va Tito 2:3-5. Nihoona wihina ababi enowalaga aniwa, bumwahaya, naarive yohudhera ela yawogaga thabwa-thabwa anamaholela mulogo iyo aatene,  podi ohudhera ovaha yolaga. Dholaga dhendho dhinaakavihere ni ‘dhinaahagalase murima’ athuya. — Pro. 27:9.

4. Makoho baani enakuliwe muwari mwa musolo ola?

⁴ Muwari mwa musolo ola nnere wawakula makoho mannayi wodhela makalelo ovaha yolaga: (1) Ethu baani enanthukulele omulaga muthu? (2) Enohoweleya ovaha yolaga? (3) Baani anafwanelela ovaha yolaga? (4) nnande addi ovaha yolaga yapama?

5. Enamuthukulele namaholela mulogo wavaha dholaga athu amodha ddiniyani? (1 Coríntios 13:4, 7)

⁵ Anamaholela mulogo ehikanna odhivela naaddibila vamodha naarogola ammulogoni. Malabo mamodha, ddibila podi ohalaga neena nuuwerana yothega, mwaha wa yeyo anamaholela mulogo podi ofiyedha omwaddamela wihina emulage ddibila yoyo. Werana eyo, makalelo omooniha odhivela. (Gál. 6:1) Mbwenye ahinawoge ni muthuya, namaholela mulogo onohowela wubuwela dhithu ndha, murumiwi Pawulo awogiliye wodhela odhivela va 1 Coríntios 13:4, 7. (Omwileri.) Pawulo wera: ‘Odhivela winoovilela ni fwapama. . . . Onowanana dhatedhene, onorumedha dhithu dhatedhene, onojheha dhithu dhatedhene, onovilelana dhithu dhatedhene.’ Opendda versu nda dha mBibliyani, dhinere omukavihera namaholela mulogo ovaha yolaga nuudhivela oonihaga makalelo apama. Mowindala, muthuya analagiwa anere wonelamo wihina namaholela mulogo ola mwebaribarene onogipwatha. Nimakalelo yala, enere okweya orumedha yolagaya. — Rom. 12:10.

6. Yotajhiha baani yapama murumiwi Pawulo aahiyedhiye anamaholela mulogo?

⁶ Murumiwi Pawulo, yotajhiha yapama waale eri anamaholela mulogo. Motajhiha, addibila oTessalonika ehowelaga olagiwa Pawulo kaddoddomile ahidhowa walaga. Mbwenye karta Pawulo aalebeliiye addibila ala oTessalonika, ahinathi wavaha yolagaya, oliye arajhihile owoga dhithu dhapama yanniwana ninga: Ororomeleya wewa, odhivela wewa ohunamala ni ovilela yanniwana. Nuwindo watamalela mwaha woolaba vamodha nuudhivela. Ohiya eyo, Pawulo ahanona makathamiho baani yafwanya, ahiddiwalaga wihina egumiwa kiyari yokweya ni yovilelana oharahariwa. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) Mwebaribarene addibila oTessalonika yaali addibila yafwanelela otajhihiwa naaddibila amodha. (1 Tes. 1:8, 9) Kubuwela mulogo ola makalelo wahagalaliiwa nuwawiwa madhu ala oolibiha! Aliwa kiyanganyedha wihina Pawulo owadhivela vanlubale. Bumwahaya, yolaga ela Pawulo avahiliye addibila ala oTessalonika, yahakavihera okunamo. — 1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12.

7. Mwahaya bwaddi athu amodha yalagiwaga yahilibaga otakaleliwa?

⁷ Enaapadduwe ddi nahivaha yolaga mwamakalelo apama? Ddibila dhaala ali namaholela yaka dhowinjhivadhene, anihina: “Athu amodha yalagiwaga kinaliba otakaleliwa, mbwenye kayeriwe wihina yolaga ele sabure, mbwenye mwaha kivahiwe nuudhivela.” Ki nnahudheravo ddi? Nnahudheravo wihina enokweya muthu orumedha yolaga, nanona wihina evahiwe nuudhivela ohiya nunyanyuwa.

8. Makoho baani namaholela mulogo anafwaneleliye wikoha akala enohoweleya oliye omulaga muthu?

⁸ Anamaholela mulogo enohowela wubuwela pama ehinavahe yolaga. Namaholela mulogo podi wikoha egi: “Miyo ginohowela owoga ethu-sithu? Gihikanna ebaribari wihina ethu erilena muthu ole sabure? Akala nlamulo na  mBibliyani aviriganihiye? Obe oliye athomile ethu yohiyana niile erena ahakale miyo?” Namaholela athotho ‘kanawoga bure-bure.’ (Pro. 29:20) Namaholela mulogo ahikanna ebaribari wi anohowela omulaga muthu, oliye podi omukoha namaholela mukwaye amwiwe moonelo waye, akala ddibila ole anna oviriganiha nlamulo na mBibliyani. — 2 Tim. 3:16, 17.

9. Madhu a murumiwi Pawulo enafwanyeya va 1 Timóteo 2:9, 10 enaakavihera addi anamaholela mulogo ovaha yolaga wodhela makalelo oowara?

⁹ Kubuwela nladdaniho nna. Namaholela mulogo ali othuwathuwene mwaha wamakalelo owara a ddibila dhaala ammulogoni. Podi wera mwaha wa yeyo namaholela mulogo ola onowikoha egi: Muwarelo wa ddibila ola onowaviriganiha malamulo amBibliyani? Namaholela mulogo, kanavaha monelo waye wodhela muselu yola. Bumwahaya, onomukoha namaholela mmodha obe murogola mmodha ammulogoni, moonelo waye wodhela muselu yole. Mwaha aatene enowubuwela ele Pawulo alembiye wodhela makalelo oowara. (Omwileri 1 Timóteo 2:9, 10.) Pawulo ohawoga malagano mamodha mwamakalelo amatene, enawoga wihina makiristawu enofwanelela owara mwamakalelo oofwanelela. Pawulo kalebile dhithu dhinafwanelela werana obe oherana. Oliye ohoniha pamadhene wihina kadda mukiristawu ohukanna oneti wosakula makalelo anafuniye owara, mbwenye ahalupile malamulo a mBibliyani. Mowindala, ethu baani enahoweleya werana, akala yolagaya enohoweleya? Akala dhowara dhaye sapama ni ohukanna makalelo apama oowara.

10. Enaanikavihere ddi oriha dhothoma dhaathu amodha?

¹⁰ Nihidduwale wihina, makiristawu abili podi werana dhothoma dhohiyana, naarive dhigari ndo aatene ehiviriganihe. Iyo kanawaddihedhege addibilihu werana efunelo yehu ni makalelo ehu nnerihuna dhithudha. — Rom. 14:10.

11-12. Akala enohoweleya omulaga muthu, namaholela mulogo anohowela wikoha aavi, ki mwahaya?

¹¹ Akala enowoneleyamo wihina evahiwe yolaga, thalo yoharela fumubuwela muthu anahowela ovaha yolaga. Nihinathi onvaha yolaga murogola ateliwe obe muzombwe, yakale yapama namaholela mulogo othapanya ni mamune obe ni makolwaye. Podi wera musolo weemudhi aliwene enere ovaha yolaga enahoweleya. * Obe musolo weemudhi podi oloba wihina akalevo, mudhidhi yole namaholela mulogo aavahaga yolaga. Ninga nonilihu  ddima ya 3, malabo mamodha, podi ohoweleyaga murogola owunnuwelavo onvaha yolaga murogola ari namwali.

 ¹² Ehikalawo ethu emodha enafwanelela ohidduwaliwa. Namaholela mulogo podi wikoha ayi: ‘Miyo ginoofwanelela ovaha yolaga ela? Obe yakale yapama muthu mmodhaya odhowana yolaga ela?’ Motajhiha, podi wera muthu onna mubuwelo wohivaha thima, onohowela olagiwa. Dhereya ndo, yakale yapama muthuya anaya ovaha yolagaya akale muthu enampadduwelaga ethu emodhave. Enakale yokweya namaholela mulogo ola omukavihera muthuya, teto eyo enere omukavihera muthu ole analagiwa wakela yolagaya mwamakalelo ookweya. Naarive dhigarive ndo, sathima wubuwela wihina anamaholela aatene, ehikanna mutholo wowalibiha, addibila ni arogola ammulogoni okanna mweddelo oniwanana ni malamulo a mBibliyani. Mowindala, naarive akala kawo namaholela mulogo ahinapadduweliwege ethu emodhave ninga empadduwele muthu ole, yolagaya evahiwe naarive dhigari ndo.

13-14. Mwahaya bwaddi anamaholela mulogo egafwanelela okala anamavuruwana apama?

¹³ Onvuruwanege pama muthuya anawoga. Namaholela mulogo iwegeredhaga wihina avahe yolaga, anohowela wikoha ayi: ‘Ddibila ola gihimunona pama? Gihinona pamadhene dhithu dhinampadduwela mwigumini mwaaye? Akala makathamiho enanfwanya miyo gahanonnimi? Ethu baani anahoweliye ovanene?’

¹⁴ Madhu oobajha a yolebela ya Tiago 1:19 mwebaribarene enawoga wodhela muselu yola wolaga. Tiago onihina: ‘Kadda muthu aaguvelege wiwa, mbwenye kaaguvelege owoga, ni kaaguvelege otakaleliwa.’ Namaholela mulogo, podi wonelagamo wihina ohunona dhatedhene dhinapadduwa, mbwenye mwebaribarene ohunona? Provérbios 18:13 anonubusedha: ‘Omwakula muthu ohiwale pama museluya, otaduwa ni otota manyazo.’ Ethu yapamaya enafwanelela werana, fumuloba mwinnyene owoga dhithu dhinampadduwela. Wihina eyo yereye, anamaholela mulogo enohowela onvuruwana ehinathi owoga ethu-sithu. Onowubuwela yopadduwa nonilihu omambelelo wa yohudhera ela? Namaholela ole ohuhudhera wihina, ohiya othamagela wileri dholebela, oliye oofwanelela omukoha murogola ole. Makoho ninga, dhithudha dhineedda aavi? Guukavihere ddi? Anamaholela mulogo yilibiheraga wonelamo dhatedhene dhinaapadduwela addibila ni arogola, enakale yokweya walibiha ni wakavihera.

15. Anamaholela mulogo enande addi oparihedha mabasa yolebela ya Provérbios 27:23?

¹⁵ Waanone pama addibila. Ninga nonilihu omambelelo, wihina nivahe dholaga dhapama, enahoweleya kahiyo wilerive dholebela dha mBibliyani baahi obe ovaha moonelo wehu. Addibilihu enohowela wonelamo wihina nnowathuwathuwela ni nihanona makathamiho enafwanya, teto nnofuna wakavihera. (Omwileri Provérbios 27:23.) Wihina yande, anamaholela mulogo enohowela wilibihera wihina yandane pamadhene ni addibila ammulogoni.

16. Enakavihere anamaholela mulogo ovaha yolaga ddi?

 ¹⁶ Anamaholela mulogo kinafuna wawoniha addibila ammulogoni wi enawoga naaliwa yaafunaga walaga. Mwebaribarene, anamaholela mulogo enothapanya naaddibila vamodha naarogola aatene ammulogoni ni enowathuwathuwela pamadhene dhithu dhinaapadduwela mwigumini mwewa. Ddibila ali namaholela mulogo yakadhene anihina: “Wakanna elamalelo yoothapanya naaddibila onere wandana pamadhene naaliwa. Teto, wahowelaga wavaha yolaga, kinaaruse walagawa.” Ohiya eyo, enakale yokweya muthuya onamulagiwe wakela yolagaya.

17. Mudhidhi baani namaholela mulogo anahoweliye okala oovilela ni apama?

¹⁷ Okale oovilela ni apama. Sathima okala oovilela ni apama thabwa-thabwa muthuya ahirumedha pamadhene yolaga enakuma mBibliyani. Namaholela mulogo, onohowela okala pasope wihina ahinyanyuwe obe ahitakaleliwe, muthuya ahirumedha omambelelowene yolaga avahiwiye. Bibliya anawoga ayi wodhela Yesu: ‘Kanadha atatakanya mutati omanle okothowa, newene kanadha athimiha panti enakuma mwiisi.’ (Mat. 12:20) Mowindo, namaholela mulogo anatajhiha ovilela ni opama wa Yesu va olobela waye wavayeka, podi omuloba Yehova wihina amukavihere ddibila ole wonelamo ni orumedha yolaga avahiwiye. Podi wera ddibila ole, anohowela mudhidhi wihina apendde pama yolaga avahiwiye. Namaholela mulogo akala oovilela ni apama, enere okweya ddibila ole orumedha yolagaya. Nihinona wihina yolaga yapama sile enakumela mBibliyani.

18. a) Ebaribari baani nnahowelihu ohuddiwala, ki nilibihere wera ddi? b) Ninga enoniha fotu eyo eri odhulu vamodha ni kaxa, Abaabi ala eniiwananela ddi?

¹⁸ Ohudhere ni dhoviriganiha dhawo. Ebaribariya sowi, mwaha wohilogomana wehu kannande ovirihamo dhatedhene nihudherihu muwari mwa musolo ola mwamakalelo oologomana. (Tia. 3:2) Vilegele vahilegele nnere oviriganiha, mbwenye eyo yereya, sathima wilibihera wihina nihudhere ni dhoviriganiha dhehu. Akala nihimuukula ddibila wodhela  ethu nerilihuna obe niwogilihu, enakale yokweya oliye onilevelela oonelamo wihina nnomudhivela. — Kasugwa kwaduru “ Muselu waababi.”

19. Nnande addi ohagalasa murima dha addibilihu?

¹⁹ Ninga nonilihu muwari mwa yohudhera ela, kahi yokweya ovaha yolaga. Iyo kanilogomane, teto athuya nnafunihu wavaha yolaga naaliwa kilogomane. Ohuddiwale dhithu nihudherihu muwari mwa musolo ola. Ovahe yolaga mwamakalelo apama. Wubuwele pamadhene akala enohoweleya ovaha yolaga, ni muthuya aafwanelele ovaha yolaga eyo. Ohunathi ovaha yolaga, wawerena makoho ni onvuruwane pamadhene muthuya. Werana ndo, onere wonelamo pamadhene ethu enampadduwela muthuya. Wipwehe vamburoni vaye, okale apama, wandane pama naaddibila vamodha naarogola ammulogoni. Teto kuddiwale wihina ethu enanthukulela omususedha muthu wihina nimulage, kahiyo onvahave yolaga yapama mbwenye ‘ohagalasa murima’ dha addibilihu.— Pro. 27:9.